Η θέση και η προσφορά της γυναίκας στην ανθρώπινη κοινωνία
Αν προσπαθήσουμε να κάνουμε μια ιστορική αναδρομή, φτάνοντας στις απαρχές της συγκρότησης μιας ανθρώπινης κοινωνίας και εξετάζοντας το ρόλο και τη συμβολή της γυναίκας στην προαγωγή της, θα παρατηρήσουμε το πόσο ζωτική ήταν η δραστηριότητά της. Βέβαια πρόκειται για τη μητριαρχική κοινωνία. Όμως σε μεταγενέστερες εποχές, όπως κατά την ελληνική αρχαιότητα, η γυναίκα παραγκωνίστηκε τελείως από τον άνδρα, αποκλείστηκε από κάθε είδους δραστηριότητα και ο ρόλος της στην εξέλιξη της κοινωνίας της περιορίστηκε. Πρόκειται φυσικά για το διαμετρικά αντίθετο άκρο, την ανδροκρατούμενη κοινωνία. Η ανδροκρατούμενη κοινωνία κατάφερε διαμέσου των αιώνων να ριζώσει βαθιά και να εδραιωθεί τόσο γερά, ώστε να χρειαστούν σκληροί αγώνες για να επανακτήσει η γυναίκα τα χαμένα και καταπατημένα της δικαιώματα. Με σκοπό βέβαια όχι να επαναφέρει την ανθρωπότητα στη μητριαρχική κοινωνία, αλλά να καταφέρει τη χρυσή τομή στις σχέσεις των δύο φύλων και κατ’ επέκταση στις σχέσεις των ανθρώπων, διαμέσου της ισότητας.
Οι σκληροί αγώνες των γυναικών για την αποκατάστασή τους ως μέλη του κοινωνικού συνόλου ενσαρκώθηκαν στα νεότερα χρόνια στο γυναικείο (φεμινιστικό) κίνημα το οποίο μέχρι σήμερα αγωνίζεται προς την ίδια κατεύθυνση: να διευρύνει ακόμη περισσότερο την οικονομική, κοινωνική, πολιτιστική και πολιτική δραστηριότητα των γυναικών που έχουν προχωρήσει σε σημαντικές κατακτήσεις και παράλληλα προσπαθεί να καταστήσει συνείδηση στις γυναίκες εκείνες, που ακόμη και σήμερα είναι τελείως αποκλεισμένες από κάθε δραστηριότητα που σχετίζεται με το κοινωνικό σύνολο, την αναγκαιότητα για ανάληψη πρωτοβουλιών εξέλιξή τους. Το φεμινιστικό κίνημα κατ’ αυτό τον τρόπο πασχίζει για κοινωνική δικαιοσύνη και αξιοκρατία, για την αναμόρφωση της ανθρώπινης κοινωνίας και για την εξάλειψη κάθε κοινωνικής διάκρισης που υπαγορεύεται από το φύλο. Γιατί είναι τελείως παράλογο να καθορίζεται η εξέλιξη της ζωής ενός ανθρώπου από το φύλο του, πράγμα για το οποίο δεν είναι κανείς ουσιαστικά «υπεύθυνος». Αυτή η αρχή, τουλάχιστον στις σημερινές πολιτισμένες κοινωνίες γίνεται αποδεκτή (έστω και θεωρητικά) και για λόγους ανθρωπιστικούς, μα και για λόγους καθαρά πρακτικούς: γιατί έχει συνειδητοποιηθεί πλέον ότι οι αυξημένες ανάγκες της σύγχρονης βιομηχανικής κοινωνίας για να ικανοποιηθούν, απαιτούν τη συνδρομή όλων των μελών του κοινωνικού συνόλου, επομένως και των γυναικών.
Η σημερινή γυναίκα, όντας ζωτικό μέλος του κοινωνικού οργανισμού μέσα στον οποίο ζει, όπως και ο άντρας, και υποταγμένη, αλλά ουσιαστικά πραγματικά ελεύθερη, σε αναγκαίους κοινωνιοκρατικούς σκοπούς έχει κάθε δικαίωμα να συμμετέχει ενεργά στην πορεία της κοινωνίας. Και όχι μόνο το δικαιούται, αλλά είναι απαραίτητη η συμβολή της στην κοινωνική εξέλιξη λόγω της ιδιαίτερης μορφής της σημερινής κοινωνίας. Σήμερα που η τεχνική και η τεχνολογία αναπτύσσονται με ραγδαίο ρυθμό, που η διαφοροποίηση ανάμεσα στα επαγγέλματα είναι έντονη και η εξειδίκευση φοβερή, απαιτούνται όλο και περισσότεροι άνθρωποι για την επάνδρωση οικονομικών ή άλλων επιχειρήσεων. Και βέβαια έτσι ανοίγεται και στο γυναικείο πληθυσμό ένας ευρύς ορίζοντας για οικονομική δραστηριότητα, η οποία θα έχει ως επακόλουθο την πλήρη οικονομική τους ανεξαρτησία. Άλλωστε από την εποχή ακόμη της βιομηχανικής επανάστασης η οικονομική ανεξαρτησία, που οι γυναίκες μπορούσαν να αποκτήσουν από την προσωπική τους εργασία, έδωσε την πρώτη σοβαρή ώθηση για τη δυναμική διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους. Αναμφισβήτητα το οικονομικό θέμα είναι βασικότατο για την περαιτέρω προώθησή τους και στους άλλους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας. Γιατί η οικονομική ανεξαρτησία, όπως και σε κάθε άνθρωπο, τους δίνει τη δυνατότητα να πλουτίσουν τη ζωή τους μέσα από την ποικιλία και την πολυμέρεια και παράλληλα κεντρίζονται να διοχετεύσουν τη δημιουργικότητά τους σε κοινωνικές, πολιτιστικές και πολιτικές δραστηριότητες. Άλλωστε η εξέλιξη του ανθρώπινου πνεύματος, όπως μαρτυρεί και η ιστορία έπεται, συνήθως, της οικονομικής ευρωστίας. Κατ’ ανάλογο τρόπο, η αποδέσμευση της γυναίκας από σάπιες προκαταλήψεις και απηρχαιωμένες προλήψεις, που την καθήλωναν και στραγγάλιζαν την ελεύθερη πολιτιστική της έκφραση, σήμερα δεν υφίσταται, τουλάχιστον στο μεγαλύτερο στρώμα του γυναικείου πληθυσμού μιας πολιτισμένης χώρας. Και τα αποτελέσματα της καλλιτεχνικής και πολιτιστικής δραστηριότητας των γυναικών είναι εμφανή στο κοινωνικό σύνολο. Η γυναικεία φύση λόγω της ευαισθησίας και του έμφυτου αυθορμητισμού που διαθέτει, κατάφερε να πλουτίσει τους καλλιτεχνικούς εκφραστικούς τρόπους και να προσδώσει μια νέα διάσταση στην τέχνη. Ιδίως στον αιώνα μας η συμβολή της γυναίκας στη διαμόρφωση της σύγχρονης τέχνης είναι αισθητή, περισσότερο από κάθε άλλη εποχή.
Επομένως, η οικονομική, κοινωνική, πολιτιστική και πολιτική δραστηριότητα των γυναικών ωφελεί πολλαπλώς το κοινωνικό σύνολο. Ως επιστέγασμα όλων αυτών των δραστηριοτήτων με τις οποίες η γυναίκα ωφελεί το κοινωνικό σύνολο, «έρχεται» να προστεθεί η πολιτική δραστηριότητα, που ακόμη και στην εποχή μας αποτελεί, σε πολλές περιπτώσεις, το αμφιλεγόμενο σημείο. Όμως, παραμερίζοντας κάθε προκατάληψη και γνωρίζοντας το δυναμισμό με τον οποίο το γυναικείο φύλο διεκδικούσε και διεκδικεί αναφαίρετα δικαιώματά του, είναι απόλυτα δίκαιο και αναγκαίο να συμμετέχει η γυναίκα στα κοινά. Γιατί μόνο μέσα από την πολιτική συνειδητοποίησή της μπορεί να προωθήσει με τρόπο νόμιμο τα δίκαια αιτήματά της και ταυτόχρονα να ενταχθεί ομαλά μέσα στην πολιτική κοινωνία, στην οποία ζει. Άλλωστε η ακμή και η άνθιση μιας κοινωνίας απορρέει μέσα από το πλήθος και μέσα από τον καθένα χωριστά, επομένως και μέσα από τον γυναικείο πληθυσμό. Μάλιστα οι συνέπειες της πολιτικής δραστηριότητας των γυναικών σημαδεύουν βαθιά και μορφοποιούν τον αιώνα μας, γιατί έχουν συντελέσει στη δραστηριοποίηση των ανθρώπων ενάντια στην καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Επίσης η πολιτική δραστηριότητα των γυναικών εκφράζεται και μέσα από τα πανανθρώπινα κινήματα ειρήνης της εποχής μας, όπου οι γυναίκες πασχίζουν κυριολεκτικά για την αποτροπή μιας ολέθριας παγκόσμιας σύρραξης, πράγμα που αποδεικνύει την ευαισθησία τους και την υπευθυνότητά τους στα μεγάλα προβλήματα.
Συμπερασματικά, η πολύπλευρη δραστηριότητα των γυναικών και η ενεργή συμμετοχή τους στις κάθε είδους εξελίξεις της κοινωνίας, όχι απλώς ωφελεί το κοινωνικό σύνολο, αλλά το αναζωογονεί και του διοχετεύει νέες παραγωγικές δυνάμεις που έχουν τη δύναμη να συμβάλλουν αποφασιστικά στην προκοπή του. Κατά συνέπεια το γυναικείο κίνημα δεν είναι άξιο να απολαμβάνει προκατάληψης και εχθρότητας από την κοινωνία, αλλά αξίζει να αντιμετωπίζεται με συμπάθεια και κατανόηση, αφού η συμβολή του στην ανόρθωση της κοινωνίας είναι στις μέρες μας αρκετά αισθητή.
Αμαλία Κ. Ηλιάδη
Φιλόλογος-Ιστορικός
Δ/ντρια 3ου Γυμνασίου Τρικάλων
