Άγιοι Τεσσαράκοντα Μάρτυρες οι εν Σεβαστεία μαρτυρήσαντες. Βίος και μαρτύριο.
Στον ειδωλολάτρη Λικίνιο, οφείλονται πλήθος διαταγμάτων που οδήγησαν σε βασανισμό και θανάτωση μεγάλου πλήθους χριστιανών.
Στην περιοχή της Καππαδοκίας και της Μικρής Αρμενίας, τον καιρό εκείνο, ήταν έπαρχος ο σκληρόκαρδος Αγρικόλαος. Για να βοηθηθεί ο έπαρχος στο αποτρόπαιο έργο που όριζαν τα διατάγματα του Λικίνιου, κάλεσε -στη Σεβάστεια, που ήταν το διοικητικό κέντρο- την 12η αυτοκρατορική λεγεώνα, η οποία ήταν υπό την διοίκηση του δούκα Λυσία.
Στη λεγεώνα αυτή υπηρετούσαν και σαράντα γενναίοι νέοι που είχαν διακριθεί για τις υπηρεσίες τους και έχαιραν μεγάλης εκτίμησης και αποδοχής σε όλο το στράτευμα. Οι νέοι όμως αυτοί ήταν χριστιανοί! Ως εκ τούτου αρνήθηκαν να λάβουν μέρος στις ειδωλολατρικές τελετές που επέβαλε ο Αγρικόλαος. Ενωμένοι, από την αγάπη τους προς τον Χριστό, στάθηκαν απέναντι στον έπαρχο και διακήρυξαν με παρρησία την πίστη τους!
Σκοπός της παρουσίας της λεγεώνας στην επαρχία ήταν, όπως ήδη αναφέραμε, ο διωγμός και η θανάτωση των Χριστιανών. Ο Αγρικόλαος -λόγω των σχετικών εντολών αλλά και λόγω των προσωπικών του πεποιθήσεων- δεν υπήρχε περίπτωση να ανεχθεί την ύπαρξη Χριστιανών, πόσω μάλλον μέσα στις τάξεις των στρατιωτών που θα έφερναν εις πέρας τις βδελυρές εντολές του.
Στην αρχή προσπάθησε να στρέψει τους σαράντα λεγεωνάριους στην ειδωλολατρεία με ευγενικά λόγια και κολακείες. Βλέποντας όμως πως η πρακτική αυτή δεν είχε κανένα αποτέλεσμα, με την σύμφωνη γνώμη του στρατηγού Λυσία, προχώρησε στην εφαρμογή σκληρών μεθόδων. Φυλάκιση ως αρχή και κατόπιν βασανιστήρια.
Πρώτη σκέψη ήταν το σπάσιμο των δοντιών των τεσσαράκοντα με πέτρες. Αυτό ήταν κάτι που απέτυχε στην εφαρμογή του, χάρη στην Θεία επέμβαση, και μάλιστα οδήγησε σε σοβαρό τραυματισμό του ίδιου του επάρχου! Σειρά είχε το μαρτύριο του ψύχους. Οι σαράντα χριστιανοί στρατιώτες οδηγήθηκαν σε μία παγωμένη λίμνη. Εκεί τους αφαίρεσαν όλα τους τα ενδύματα και τους άφησαν απροστάτευτους στα στοιχεία της φύσης. Μάλιστα, για να κάνουν πιο έντονη την ψυχολογική πίεση, τοποθέτησαν σε μικρή απόσταση από αυτούς ένα θερμό λουτρό. Μια μικρή ζεστή “όαση” που θα μπορούσε να απολαύσει όποιος από αυτούς αλλαξοπιστούσε, απαλλάσσοντας έτσι το σαρκίο του από τους φρικτούς πόνους που προκαλεί το δριμύ κρύο στο ανθρώπινο σώμα.
Ένας από τους σαράντα οπλίτες δεν άντεξε το βασανιστήριο και, εγκαταλείποντας πίστη και συντρόφους, έτρεξε στο θερμό λουτρό. Εκεί τον βρήκε ακαριαίος θάνατος εξαιτίας της απότομης αλλαγής θερμοκρασίας. Έχασε έτσι το στέφανο του μαρτυρίου, το οποίο όμως έλαβε ένας εκ των δεσμοφυλάκων, που ονομαζόταν Αγλάιος. Ο Αγλάιος βλέποντας ένα θαυματουργό φως που είχε σταθεί πάνω από τους 39 πλέον μάρτυρες, καθώς και αγγέλους που τους στεφάνωναν, πίστεψε στο Χριστό, έβγαλε τα ρούχα του και στάθηκε μαζί τους, λαμβάνοντας έτσι το τεσσαρακοστό στέφανο.
Την επόμενη ημέρα ήρθε η εντολή της θανάτωσης των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων των εν Σεβαστεία μαρτυρησάντων, από τον έπαρχο Αγριόλακο. Ο μαρτυρικός τους θάνατος επήλθε μετά από θραύση των ποδιών τους και καύση των σωμάτων τους σε μια μεγάλη πυρά. Τα οστά τους, κατόπιν, ρίχθηκαν σε ένα ποτάμι.
Τρεις ημέρες όμως μετά τον μαρτυρικό τους θάνατο, οι Άγιοι Τεσσαράκοντα εμφανίστηκαν στον επίσκοπο Σεβαστείας, Πέτρο, και του υπέδειξαν το σημείο ρίψης των οστών τους. Η ιστορία του μαρτυρίου τους διαδόθηκε σε όλο τον χριστιανικό κόσμο, ιδιαίτερα χάρη στην οικογένεια του Μεγάλου Βασιλείου. Η Αγία Εμέλεια -μητέρα του Αγίου Βασιλείου– οικοδόμησε δε, την πρώτη εκκλησία που αφιερώθηκε στους Αγίους Τεσσαράκοντα Μάρτυρες τους εν Σεβαστεία μαρτυρήσαντες.
Οι Άγιοι Σαράντα Μάρτυρες που μαρτύρησαν στη Σεβάστεια είναι (με αλφαβητική σειρά) οι εξής:
Άγιος Αγγίας, Άγιος Αέτιος, Άγιος Αθανάσιος, Άγιος Ακάκιος, Άγιος Αλέξανδρος, Άγιος Βιβιανός, Άγιος Γάιος, Άγιος Γοργόνιος, έτερος Άγιος Γοργόνιος, Άγιος Δομετιανός, Άγιος Δόμνος, Άγιος Εκδίκιος, Άγιος Ευνοϊκός, Άγιος Ευτύχιος, Άγιος Ηλιανός, Άγιος Ηράκλειος, Άγιος Ησύχιος, Άγιος Θεόδουλος, Άγιος Θεόφιλος, Άγιος Ίλης, Άγιος Ιωάννης, Άγιος Κάνδιδος ή Κλαύδιος, Άγιος Κυρίων, Άγιος Κύρριλος, Άγιος Λυσίμαχος, Άγιος Μελέτιος, Άγιος Μελίτων, Άγιος Νικόλαος, Άγιος Ξανθίας, Άγιος Ουάλης, Άγιος Ουαλέριος, Άγιος Πρίσκος, Άγιος Σακερδών, Άγιος Σεβηριανός, Άγιος Σισίννιος, Άγιος Σμάραγδος, Άγιος Φιλοκτήμων, Άγιος Φλάβιος, Άγιος Χουδίων (Λεόντιος) και ο δεσμοφύλακας-στρατιώτης Άγιος Αγλάιος.
Άγιοι Τεσσαράκοντα Μάρτυρες οι εν Σεβαστεία μαρτυρήσαντες. Γιορτή.
Τη μνήμη των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων των εν Σεβαστεία μαρτυρησάντων τιμούμε στις 9 Μαρτίου.
Άγιοι Τεσσαράκοντα Μάρτυρες οι εν Σεβαστεία μαρτυρήσαντες. Απολυτίκιο.
Θείω Πνεύματι συγκροτηθέντες, δήμος ώφθητε τροπαιοφόρος, αθλοφόροι Χριστού Τεσσαράκοντα, δια πυρός γαρ και ύδατος ένδοξοι, δοκιμασθέντες λαμπρώς εδοξάσθητε. Αλλ’ αιτήσασθε Τριάδα την υπερούσιον, δωρήσασθαι ημίν το μέγα έλεος.
Έτερο απολυτίκιο των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων των εν Σεβαστεία μαρτυρησάντων:
Τους γενναίους οπλίτας του των όλων δεσπόζοντος, τους συγκροτηθέντας εν πίστει, ομοφώνος τιμήσωμεν· Χριστώ γαρ στρατευθέντες ευσεβώς, δι’ ύδατος διήλθον και πυρός, και προς θείαν εισέλθοντες αναψυχήν, προΐστανται των βοώντων· δόξα τω ενισχύσαντι υμάς, δόξα τω στεφανώσαντι, δόξα τω θαυμαστώσαντι υμάς, Τεσσαράκοντα Μάρτυρες.
