Εκδόσεις Ωκεανός, 2017
Σελ. 506
Το ιστορικό αυτό μυθιστόρημα αναφέρεται στη Σοφία Παλαιολογίνα, σε μια γυναίκα που διατήρησε στη Ρωσία μια συμβολική παρουσία της βυζαντινής κληρονομιάς της. Η Σοφία και ο σύζυγός της, ο Ιβάν Γ΄, που ανακηρύχθηκε σε Μέγα, μαζί με τον γιό τους, Βασίλι Γ΄, και τον εγγονό τους, Ιβάν Δ΄, τον αποκληθέντα Τρομερό, συνέχισαν τον αντικειμενικό σκοπό του πατέρα και του παππού τους να ενώσουν τη Ρωσία υπό την κυριαρχία της Μόσχας.
Ο Ιβάν ο Μέγας, ο άνδρας της Τσαρίνας Σοφίας, υπήρξε μεγάλος ηγέτης, ιδιοφυής, με ισχυρή θέληση και ευρεία αντίληψη, πολυμήχανος πολιτικός και δεινός διπλωμάτης, πέτυχε να ενώσει ένα μεγάλο τμήμα της αχανούς χώρας των Ρως και μεγάλα τμήματα της Ουκρανίας και Λιθουανίας και να δημιουργήσει τη μεγάλη Ρωσία. Αυτός συνένωσε τα διάσπαρτα και ασθενικά κρατίδια της πατρίδας του σε ένα κυρίαρχο και ισχυρό κράτος. Ο Ιβάν ως τσάρος και αυτοκράτορας πασών των Ρωσιών κατόρθωσε να καταργήσει τη σχέση υποτέλειας, που είχανε οι Ρώσοι προς τον Χάνο των Τατάρων. Ο Ιβάν Γ΄ Βασίλιεβιτς ηγεμόνευσε στη χώρα του επί 43 χρόνια. Πέθανε το 1505. Η σύζυγός του, Σοφία Παλαιολογίνα πέθανε το 1503 σε ηλικία 48 ετών.
[grbk https://www.greekbooks.gr/tsarina-sofia.html%5D
Η Ζωή Παλαιολογίνα συμφωνήθηκε να παντρευτεί τον ηγεμόνα και μέγα δούκα των Ρώσων, Ιβάν Γ΄. Το σχέδιο αυτού του «γεωπολιτικού» γάμου εμπνεύστηκε ο Ελληνο-Ρωμαίος καρδινάλιος Βησσαρίων και ο πάπας της Ρώμης, Σίξτος Δ΄, οι οποίοι επιθυμούσαν να μπάσουν τους Ρώσους στους κόλπους της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και να τους στρέψουν εναντίον των Οθωμανών. Ο Ιβάν Γ΄ προσέβλεπε σε απολαβές και προσωπικά συμφέροντα από έναν τέτοιο γάμο. Ίσως επιθυμούσε να πάρει τη θέση του Βυζαντινού αυτοκράτορα, διότι θα παντρευόταν μια Παλαιολογίνα.
Η Ζωή Παλαιολογίνα εισήλθε στη Μόσχα στις 12 Νοεμβρίου 1472 και την ίδια μέρα συνάντησε πρώτη φορά τον μέλλοντα σύζυγό της, Ιβάν Γ΄, οπότε έγινε και η τελετή του γάμου. Η Ζωή επισκέφτηκε και τον μητροπολίτη της Μόσχας, Φίλιππο, προς τον οποίο εξέφρασε την επιθυμία να αλλάξει το όνομά της και να «αναβαπτιστεί» σε Σοφία, όνομα που ταίριαζε περισσότερο στη βυζαντινή καταγωγή της και την ορθοδοξία. Η τελετή της στέψης ξεπέρασε σε μεγαλείο κάθε προηγούμενη.
Η Σοφία Παλαιολογίνα έπαιξε μεγάλο ρόλο στη ζωή του Ιβάν Γ΄ και είχε μεγάλη συμβολή στην ανάπτυξη της χώρας των Ρως. Ήταν μια μορφωμένη, έξυπνη, όμορφη και ανεξάρτητη γυναίκα και επέβαλλε πολλές μεταρρυθμίσεις στο κράτος. Η Σοφία έφερε στη Μόσχα χιλιάδες βιβλία, που την εποχή εκείνη σπάνιζαν στη Μόσχα, και το γεγονός αυτό την έκανε να θεωρείται πεφωτισμένη ηγεμονίδα. Επειδή τα συγγράμματα αυτά ήταν κυρίως εκκλησιαστικού περιεχομένου, απέκτησε φήμη σοφολογιοτάτης και ευσεβέστατης. Έφερε μαζί της και πολλούς Έλληνες λόγιους που έπαιρναν θέσεις διερμηνέων και γραμματέων υπουργών, ενώ οι μαθηματικοί μπορούσαν να φέρουν σε πέρας τις τραπεζικές και φορολογικές υποθέσεις καλύτερα από πολλούς Ρώσους. Επίσης η Σοφία πήρε μαζί της, από τη Ρώμη στη Μόσχα και τον φίλο της Δημήτρη Λάσκαρη.
Η Σοφία είχε υψηλή καταγωγή. Ήταν απόγονος της δυναστείας των Παλαιολόγων και ανιψιά του τελευταίου αυτοκράτορα της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, ο οποίος έπεσε στις επάλξεις των τειχών της Κωνσταντινούπολης. Η Σοφία Παλαιολογίνα από την ώρα που πάτησε το πόδι της στη Μόσχα δεν έπαψε να γκρινιάζει στον άνδρα της τον Ιβάν, ότι θα έπρεπε να ανοικοδομηθεί εξαρχής η πόλη, και ειδικά το Κρεμλίνο, με πέτρες και όχι με ξυλεία, όπως ήταν κατασκευασμένα μέχρι τότε όλα τα σπίτια και τα οικοδομήματα της Μόσχας. Έθεσε σκοπό της ζωής της να μεταμορφώσει τη Μόσχα από μια ξύλινη παραγκούπολη σε μια καλλιτεχνικά δομημένη μεγαλούπολη.
Η Σοφία εισήγαγε το βυζαντινό τελετουργικό και την εθιμοτυπία, στο νεότευκτο παλάτι της Μόσχας, το περίφημο Γκρανοβίταγια Παλάτα, κατά τα πρότυπα του Ιερού Παλατιού των ανακτόρων των Βλαχερνών της Πόλης. Ο Ιβάν καθιέρωσε ακροάσεις για τους υπουργούς του, δε συνδιαλεγόταν πια με τους απλούς πολίτες, όπως συνέβαινε μέχρι τότε, ούτε κυκλοφορούσε στους δρόμους χωρίς συνοδεία από αυλικούς, συμβούλους και σωματοφύλακες, που του προσέδιδαν την αίγλη του ισχυρού. Ο θρόνος του ήταν από ελεφαντόδοντο. Με υπόδειξη της Σοφίας, ο Ιβάν υιοθέτησε τα αυτοκρατορικά σύμβολα των Παλαιολόγων: στο οικόσημό του πρόβαλλε έντονα πια τον δικέφαλο αετό των Παλαιολόγων και άλλαξε και την αυτοκρατορική σημαία του σε χρυσοκίτρινη, όπως και η βυζαντινή, με ένα μαύρο δικέφαλο αετό, ο οποίος έφερε στέμματα στις κεφαλές και μια σφαίρα κι ένα σκήπτρο στα δύο πόδια. Στους κληρικούς δόθηκε η εντολή να διακηρύσσουν από άμβωνος, ότι όλες οι αυτοκρατορίες της χριστιανοσύνης είναι ενωμένες κάτω από το σκήπτρο της Τρίτης Ρώμης, δηλαδή της Μόσχας.
[grbk https://www.greekbooks.gr/tsarina-sofia.html%5D
Η Σοφία ανοικοδόμησε το Κρεμλίνο, έκτισε μέσα σε αυτό, ναούς και πολυτελή δημόσια κτίρια και το κατέστησε κέντρο αποφάσεων «πασών των Ρωσιών», κέντρο της ρωσικής εξουσίας. Το Κρεμλίνο είχε 18 πύργους ένας εξ αυτών ήταν ο Μυστικός Πύργος. Από αυτόν τον Πύργο προέβλεψε η Σοφία να δημιουργήσει ένα υπόγειο διάδρομο, που έβγαζε στον ποταμό Μόσκοβα. Η δίοδος αυτή κατασκευάστηκε σαν κρυφή έξοδος διαφυγής σε περίπτωση πολιορκίας. Η Σοφία φοβόταν επίσης τις κακοτοπιές από τις συνωμοσίες της Αυλής και είχε επίγνωση των κινδύνων που διατρέχει ένας μονάρχης από τις μηχανορραφίες και τις σκευωρίες των αυλικών, κι έτσι ως καλή Ρωμιά πριγκίπισσα έπαιρνε τα μέτρα της. Ο Ιβάν καλλώπισε και οχύρωσε τη Μόσχα, ακολουθώντας τις υποδείξεις της Σοφίας Παλαιολογίνας. Αυτή ήταν που κάλεσε αρχιτέκτονες από την Ιταλία και Ρωμιούς τεχνίτες για να δημιουργήσουν αριστουργήματα που κόσμησαν τη Μόσχα. Αυτή κάλεσε τους καλύτερους Ρώσους και Έλληνες ζωγράφους και αγιογράφους της εποχής για να φιλοτεχνήσει και να διακοσμήσει τις πρώτες εκκλησίες της Μόσχας.
Επίσης δημιούργησε μια σχολή, η οποία αργότερα έγινε πανεπιστήμιο που λειτουργούσε μέσα στο παλάτι, επίσης έφτιαξε μια ακόμη σχολή για τα παιδιά των Βογιάρων, ώστε μελλοντικά να καταλάβουν τις ανώτατες διοικητικές θέσεις του κράτους και να γίνουν είτε πολιτικοί είτε στρατιωτικοί. Οι περισσότεροι χρονικογράφοι παραδέχονταν ότι η Σοφία μετέβαλε την πρώην ταπεινή πόλη της Μόσχας σε μια υπερήφανη και μεγαλειώδη πρωτεύουσα, όπως άρμοζε στη Ρωσία. Ιδιαίτερα τόνιζαν την αρχοντιά και την ηρεμία με την οποία δεχόταν τους ξένους πρέσβεις, τον ευγενικό και ευπροσήγορο χαρακτήρα που επιδείκνυε, αλλά και την πρέπουσα προσοχή που αφιέρωνε στα λόγια και στις παρατηρήσεις τους. Η Σοφία υπέδειξε, ο ηγεμόνας της Ρωσίας να υποδέχεται τους ξένους πρεσβευτές από θέση ισχύος. Επί εποχής της μπήκαν τα θεμέλια της κατασκοπίας και αντικατασκοπίας στη χώρα των Ρως. Στις ώρες της σχόλης της ασχολούνταν με το κέντημα εργόχειρων, που είχαν κάποιο σαφές πολιτικό και δυναστικό μήνυμα.
Η Σοφία Παλαιολογίνα ήταν η πανίσχυρη γιαγιά του Ιβάν του Τρομερού, η γυναίκα που αναμόρφωσε τη Ρωσία.
Πρόκειται για ένα σπουδαίο και περιπετειώδες ιστορικό μυθιστόρημα. Διαβάστε το.
Ο Γιώργος Λεονάρδος γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, σπούδασε στη Φυσικομαθηματική Σχολή του Α.Π.Θ. Θεσσαλονίκης, αλλά έγινε δημοσιογράφος. Εργάσθηκε στις κυριότερες εφημερίδες και τηλεοπτικούς σταθμούς κι έγραψε δεκαοκτώ μυθιστορήματα εκ των οποίων τα οκτώ ιστορικά. Τιμήθηκε με αρκετά βραβεία για τη δημοσιογραφική σταδιοδρομία του και τα μυθιστορήματά του, κυριότερο των οποίων ήταν το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος. Όταν δεν πελαγοδρομεί σε θάλασσες και ωκεανούς, ιστορικές τοποθεσίες και εθνικές βιβλιοθήκες, μαζεύεται στην Ύδρα και γράφει ένα μυθιστόρημα.
[grbk https://www.greekbooks.gr/tsarina-sofia.html%5D
