Εκδόσεις Κέδρος, 2017
Σελ. 263
«Ο χρόνος μπροστά μας» είναι ένα βιβλίο ξεχωριστά ποιητικό, αληθινό και βαθύτατα ανθρώπινο που σε κρατά δέσμιο μέχρι την τελευταία σελίδα του.
Είναι ένα δυνατό μυθιστόρημα για τους οικογενειακούς δεσμούς και την παρηγορητική αξία της φιλίας, για το καλό και το κακό, την σεξουαλικότητα, την αγάπη, τον παθιασμένο έρωτα, την κόκκινη μνήμη, την τραγικότητα της μοναξιάς, τους εφιάλτες, την μοιχεία, το μίσος, τον σεβασμό, την καταπίεση που ασκούσαν παλιότερα οι άντρες στις γυναίκες, τη δυσαρμονία των παντρεμένων ζευγαριών, την ματαιότητα των υλικών αγαθών, τους παιδικούς φόβους και εφιάλτες, την απόλυτη ελευθερία και την ευτυχία, τα ανθρώπινα κουρέλια και τους ασήμαντους, τους πεθαμένους πριν την γέννα τους, τη βία και αλαζονεία της εξουσίας, την διαφορετικότητα και την εκδίκηση, τη φύση και τη ζωή, τα θηρία που μας τρώνε ψυχή, νου και κορμί, ένα βιβλίο τρυφερό, στοργικό και διασκεδαστικό.
Μια κατάδυση στο παρελθόν και στον χρόνο. Μια πορεία μνήμης, κατάθεσης, αλλά και αυτογνωσίας. Ένα βιβλίο γεμάτο με σκιές, σιωπές, διαβολόφιδα, παγάνες, έρωτες, απώλειες, νεκρούς και μνήμες.
Η Βίγλα της Άρτας, ο γενέθλιος τόπος ως παντοτινή πατρίδα του συγγραφέα είναι η αγωνία του, οι στίχοι του, οι λέξεις του, οι ερωτήσεις του, οι απαντήσεις του και η σιωπή του. Η δική του Βίγλα είναι υπέροχα όμορφη, ένας τόπος για μια ζωή γεμάτη ποίηση, φιλία, πόνο, μνήμη, ίσκιους, ισκιώματα, δρακότρυπες, λάμιες, ξωτικά, μικρά ανθρωπάκια, αλαφροΐσκιωτους, φαντάσματα, βάρκες, καμάκια, καλαμιές, ψαθιά, βούρλα, αρμυρίκια, φραγκοσυκιές, βούρκους, κουνούπια, αγριόπαπιες, αγριόχηνες, τσικνιάδες, μπεκάτσες, κοτσύφια, χέλια, γλώσσες, τσιπούρες, κεφάλους, πουλιά του βάλτου, τσακάλια, αγριογούρουνα, αλεπούδες, βίδρες, λαγοί, νερόφιδα, νεροχέλωνες, οχιές, βατράχια, ήταυροι, βαμβάκια, τριφύλλι, καλαμπόκι, σιτάρι, φως, σκοτάδι, ήλιο, αστέρια, ουρανό, θάλασσα, βροχή, μαύρα σύννεφα, ρακή, χορό, μεθύσι, μαγεία, περιπέτεια και αρμονία.
Ο συγγραφέας συρράπτει μνήμες και ιστορίες από τον βάλτο της Βίγλας, πρόσωπα, σκέψεις και διαβάσματα, ξορκίζει φόβους, αποχαιρετώντας την αθωότητα και τον κόσμο αυτόν που έφυγε για πάντα.
Η θαυμαστή ικανότητα του Βαγγέλη Κούτα να εκθέτει με απλότητα, ηρεμία και σχεδόν θυμοσοφική διάθεση τα όσα συνέβησαν στην Βίγλα της Άρτας την δεκαετία του ‘50 και στον βάλτο της, αλλά η πολύ πιο θαυμαστή ικανότητά του ίδιου του συμβόλου του, του βάλτου της Βίγλας, να επαναμαγεύεται, ακόμα και όταν το ίδιο το χρονικό επιχειρεί να του προσδώσειπιο «αντικειμενικά» δεδομένα, σαν ελατήριο που τραβιέται κι όμως επιστρέφει πάλι στην αρχική του θέση.
Ο κεντρικός ήρωας ο Κλεάνθης, ο βασιλιάς του βάλτου, μας δίνει ένα μάθημα απλό, αλλά μεγάλο. Να κρατάς τα όνειρά σου ζωντανά. Και να τα εκπληρώνεις το συντομότερο δυνατό, επειδή η ζωή είναι μικρή. Ο άνθρωπος πρέπει να ζει όπου τον αγαπάει ο τόπος. Μπορεί να σταυρώνετε την ελευθερία, λέει ο Κλεάνθης, αλλά η ψυχή των ανθρώπων δεν γνωρίζει δεσμά.
Θα θυμόμαστε πάντα τους ήρωες του βιβλίου: τον Σπύρο, την Μαρία, την Σοφία, την Ευανθία, τον Αλέξανδρο, τον Μήτσο, τον Περικλή και κυρίως τον Κλεάνθη, όχι για να ξύνουμε πληγές του παρελθόντος, αλλά για να διδασκόμαστε.
Πρόκειται για ένα βιβλίο ενάντια στη βία, το μίσος, τις διακρίσεις, τον Άλλον και τη μισαλλοδοξία.
Ασφαλώς, το μυθιστόρημα εν μέρει αυτοβιογραφικό, είναι πολιτικό, οικολογικό και κοινωνικό. Τα στοιχεία θρίλερ, η ένταση, η αγωνία για το τι θα γίνει παρακάτω, οι ανατροπές συμβάλλουν στο να κρατηθεί αμείωτο το αναγνωστικό ενδιαφέρον.
Ο Βαγγέλης Κούτας διαθέτει αφηγηματική δεξιοτεχνία. Σαν πρόκες καρφώνονται οι λέξεις του συγγραφέα. Ο Βαγγέλης Κούτας είναι γενναιόδωρος, σαγηνεύει τις λέξεις και οι λέξεις μαγεύουν και απογειώνουν τον αναγνώστη. Λέξεις απλές και καθαρές. Λέξεις διπλά προσωπεία του Ιανού, λέξεις σωσίβια, λέξεις-παγίδες, λέξεις φαντάσματα πιο πραγματικά από το πραγματικό. Ό,τι πονάει αποτυπώνεται στο χαρτί. Σ’ ένα κόσμο ξεκρέμαστο, σε σύγχυση, σε κρίση, σε κατάθλιψη, σε ψυχανάλυση χωρίς όραμα για το μέλλον. Ο Βαγγέλης Κούτας είναι ένας ανήσυχος δύτης που ανιχνεύει στα απύθμενα του βιωματικού βυθού, πασχίζοντας στοχαστικά πάνω στην αντιστοίχηση του εσωτερικού χωροχρόνου, που είναι το βιογραφικό διάνυσμα μιας ατομικής ζωής, σχηματικό και ουσιαστικό, με τον εξωτερικό χωροχρόνο που είναι εντόπιο και σε απόλυτη διεύρυνση το καθολικό σύμπαν με όλες του τις παραμέτρους. Συντετριμμένος και αμήχανος απ’ το βάραθρο μέσα στο οποίο ραγδαία κατακρημνιζόμαστε όλοι την εποχή της ασυνεννοησίας και της ψυχασθένειας που διανύουμε, δεν έχει σαφή πρόταση. Εκτός ίσως από την αγάπη, την φιλία και την θεά φύση, που προκύπτουν όμως ως προτεινόμενες εκδοχές πλεύσης μέσα στην κοινωνική τρικυμία.
Πεζογραφία προσωπικής αγωνίας και αναζήτησης. Πεζογραφία αισιόδοξη, φωτεινή ακόμη και όταν νοσταλγικά αναπολεί, όταν υπαρξιακά στοχάζεται. Πεζογραφία σταθερά δοξαστική του σώματος, της φύσης, της γυναίκας, του άντρα, της ερωτικής ορμής, της ζωής.
Αυτό το βιβλίο θα μπορούσε να είναι ένα σύγχρονο οικολογικό μανιφέστο και συγχρόνως μια γροθιά στους εφιάλτες, στην απόρριψη και την αποξένωση, ένας ύμνος στην ζωή και στην αγάπη και, στον αντίποδα, η πικρή αποδοχή του θανάτου.
Μέσα στο παγωμένο βάλτο, τις τούφες ομίχλης και στο βροχερό σκοτάδι του δύσκολου χειμώνα, ποιος θα επιβιώσει μέχρι την άνοιξη;
Πρόκειται για ένα πολύ καλό βιβλίο. Διαβάστε το.
Ο Βαγγέλης Κούτας γεννήθηκε το 1953 στο χωριό Βίγλα της Άρτας, στις λιμνοθάλασσες του Αμβρακικού κόλπου. Ζει στην Καλογρέζα. Άλλα έργα του είναι: «Η κραυγή του Ήταυρου», «Αετοί και λύκοι», «Το τανγκό της εξουσίας» κ.α.
Τραχανάς Κώστας
