Η έννοια του χρόνου
Χρόνος είναι το διάστημα που εκτείνεται μαζί με τον κόσμο από τη στιγμή της δημιουργίας, με αυτό το χρονικό διάστημα μετριέται (συγκρίνεται) κάθε κίνηση είτε των άστρων είτε των ζώων είτε οποιουδήποτε άλλου από τα κινούμενα κτίσματα, και με βάση αυτή τη μέτρηση λέμε ότι το ένα κινείται πιο γρήγορα ή πιο αργά από το άλλο.
Πιο γρήγορα αυτό που σε μικρότερο χρόνο διανύει περισσότερο διάστημα, πιο αργά δε αυτό που σε περισσότερο χρόνο διανύει μικρότερο διάστημα. Ή μήπως ο χρόνος δεν είναι κάτι, του οποίου το παρελθόν εξαφανίστηκε, το μέλλον ακόμη δεν εμφανίστηκε, το δε παρόν πριν το γνωρίσουμε διαφεύγει την αντίληψή μας;
Κάπως τέτοια είναι και η φύση των αισθητών πραγμάτων (ζώων, φυτών κλπ.) ή αυξάνονται ή φθείρονται διαρκώς και δεν τα χαρακτηρίζει η σταθερότητα και η μονιμότητα. Έπρεπε λοιπόν τα σώματα των ζώων και των φυτών, που είναι κατά κάποιο τρόπο δεμένα αναγκαστικά σε κάποιο ρεύμα και τα έχει συλλάβει η κίνηση που τα οδηγεί προς τη γένεση και τη φθορά, έπρεπε να περιβάλλονται από τη φύση του χρόνου, ο οποίος έχει ιδιότητα συγγενή προς τα μεταβλητά όντα, (αφού και αυτός διαρκώς τρέχει).
Η αρχή του χρόνου
Όταν πλέον ήρθε η ώρα να προστεθεί στα αόρατα όντα και ο υλικός αυτός κόσμος, (δημιουργήθηκε και αυτός) πρώτα ως σχολείο και γυμναστήριο των ανθρώπινων ψυχών και έπειτα ως κατάλληλος τόπος διαβιώσεως όλων γενικά των δημιουργημάτων, που γεννιούνται και πεθαίνουν.
Σύμφυτη λοιπόν προς τον κόσμο και τα ζώα και τα φυτά του κόσμου είναι η ροή του χρόνου που συνεχώς επείγεται και τρέχει παράπλευρα προς αυτά, και πουθενά δεν σταματάει σε κανένα σημείο του δρόμου της.
Τρέχει σαν το ποτάμι και δεν γυρίζει πίσω
Ο χρόνος τρέχει και δεν περιμένει αυτόν που αργοπορεί. Οι ημέρες φεύγουν βιαστικά και προσπερνούν τον οκνηρό. Και όπως δεν είναι δυνατόν να σταματήσει κανείς το ρεύμα του ποταμού, εκτός αν κάποιος χρησιμοποιήσει όπως πρέπει το νερό, αφού το ανακόψει, κατά την πρώτη συνάντηση και ορμή, έτσι ούτε το χρόνο που τρέχει σύμφωνα με την αναγκαστική πορεία, μπορεί να συγκρατήσει, ούτε αφού περάσει να τον ανακαλέσει προς τα πίσω, εκτός αν κάποιος τον προλάβει, όταν έρχεται.
Και γι’αυτό κράτησε την εντολή του Θεού (που άκουσες σήμερα), γιατί φεύγει και εφάρμοσέ την, και αφού την συλλάβεις από παντού, άρπαξέ την στην αγκαλιά σου.
Μέγας Βασίλειος
