ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΠΙΣΤΩΣΗΣ
Η Π.Κ. Επιτροπή, αφού μελέτησε καλά πώς ήταν επωφελέστερο να διαχειριστεί την πίστωση για την εγκατάσταση, σκέφτηκε ότι θα ήταν καλύτερο να τη χορηγήσει υπό τύπων δανείου με τον εικονικό τόκο του 2%. Τα δάνεια αυτά χορηγηθήκαν κυρίως στους γεωργούς. Εκτός από δάνεια για την εγκατάσταση πιστωθήκαν και ΑΡΟΤΡΑ. Επίσης κατά κάποιο τρόπο καλύφθηκε η ανάγκη ΣΤΕΓΑΣΗΣ των προσφύγων. Όπου η καταστροφή ήταν μεγάλη ανεγέρθηκαν κατοικίες και παραπήγματα, όπου ήταν μικρή επισκευάστηκαν και στις δύο περιπτώσεις με την προσωπική εργασία των προσφύγων, καμιά φορά χρησιμοποιήθηκαν ειδικοί τεχνίτες
Απόδοση περιουσιών
Όταν έφυγαν οι πρόσφυγες από τους τόπους τους, άφησαν την ακίνητη και κινητή περιουσία τους πίσω. Όταν παλιννόστησαν, όμως τη βρήκαν καταπατημένη.
Η Π.Κ. Επιτροπή επικαλέστηκε την προστασία των Συμμαχικών Αρχών, κυρίως της Ύπατης Αγγλικής Αρμοστείας, η οποία ανέλαβε ενεργό μέρος για την αποκατάσταση των Χριστιανών προσφύγων εν γένει. Σχηματίστηκε, από τον Ιανουάριο 1919, ιδιαίτερο τμήμα «Παρά τη Αγγλική Αρμοστεία» ή το διακοινοτικό δικαστήριο, αποτελούμενο από τον Διευθύνοντα Στρατηγό ΔΙΙΔΣ για τους Έλληνες και ΜΠΙΝΝΣ για τους Αρμενίους. Η ακίνητη περιουσία στην Αν. Θράκη, στα Μικρασιατικά Παραλία της Προποντίδας και σε πολλά μέρη αποδόθηκε στους παλιννοστήσαντες.
Β
ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟΝ ΠΟΝΤΟ ΚΑΙ ΣΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ
ΠΟΝΤΟΣ
Ευθύς μετά την ανακωχή, έγινε κάποια σκέψη για εγκατάσταση των Ποντίων στην πατρίδα τους. Αργότερα, όμως, η ιδέα εγκαταλείφθηκε διότι οι διωγμοί συνεχίστηκαν δριμύτεροι από πριν
ΔΥΤΙΚΗ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ (ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΣΜΥΡΝΗΣ)
Η εγκατάσταση σε αυτή την περιοχή αποτελεί ένα εντελώς διαφορετικό κεφάλαιο διότι πραγματοποιήθηκε με τη μέριμνά της Ελληνικής διοίκησης στη Μ. Ασία. Συνοπτικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι η Ελλάδα, αποφάσισε να παλιννοστήσουν πρώτα κυρίως εκείνοι που ήταν οικονομικά ανεξάρτητοι, μετά οι χειρώνακτες γιατί αυτοί θα έβρισκαν τους πόρους από το προϊόν της εργασίας τους ήδη από την πρώτη μέρα της εγκατάστασης.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ
1) 250,000 ΑΠΌ ΤΟΥΣ ΜΕΤΑΤΟΠΙΣΘΈΝΤΕΣ ΈΤΥΧΑΝ ΠΕΡΊΘΑΛΨΗΣ
2) 150,000 ΑΠΌ ΑΥΤΟΥΣ ΒΟΗΘΗΘΗΚΑΝ ΓΙΑ ΠΑΛΙΝΝΟΣΤΗΣΗ ΣΤΗΣ ΕΣΤΙΕΣ ΤΟΥΣ
3) 126 ΚΟΙΝΌΤΗΤΕΣ ΑΠΟ ΕΡΕΙΠΙΑ ΑΝΑΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΗΚΑΝ
4) ΧΑΡΗ ΔΕ ΤΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΗΣ ΑΡΧΙΚΗΣ ΠΛΕΙΟΨΗΦΙΑΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ Η ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΘΡΑΚΗ ΧΟΡΗΓΗΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΜΕ ΤΗΝ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΩΝ ΣΕΥΡΩΝ (Π.Κ.Ε. σελ. 60).
Β
ΤΑ ΘΥΜΑΤΑ ΤΩΝ ΚΕΜΑΛΙΚΩΝ ΔΙΩΓΜΩΝ
Παράλληλα με την κατάληψη της Σμύρνης, την αντίδραση των Τούρκων και την ανταγωνιστική λόγω συμφερόντων πολιτική των ξένων, οι Έλληνες ανέβαιναν νικητές προς στα Μικρασιατικά παράλια της Προποντίδας. Όλες αυτές όμως οι νίκες είχαν και βαρύ τίμημα σε προσφυγιά και αίμα.
Β
ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ ΤΩΝ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΤΩΝ ΚΕΜΑΛΙΚΩΝ ΔΙΩΓΜΩΝ
Οι υποεπιτροπές των περιοχών που είχε καταλάβει ο Ελληνικός στρατός τελευταία άλλες διαλύθηκαν και άλλες ανασυγκροτήθηκαν για την περίθαλψη των προσφύγων των Κεμαλικών διωγμών. Τη δαπάνη για την περίθαλψη αυτών την ανέλαβε το Υπουργείο Περιθάλψεως, προσφέροντας 600.000 μηνιαία. Αυτή την περίοδο για τον σκοπό αυτό λειτούργησαν οι υποεπιτροπές της Νικομήδειας, της Χιλής, της Κίου και της Προύσας.
Οι πρόσφυγες που κατέφυγαν στην Κωνσταντινούπολη στην Νικομήδεια και την Χιλή, όπου βρισκόταν και οι αντίστοιχες υποεπιτροπές είχαν υπαχθεί στην Ύπατη Αρμοστεία της Κωνσταντινούπολης. Εκείνοι που κατέφυγαν στην Προύσα και στην Κίο όπου βρισκόταν και οι αντίστοιχες υποεπιτροπές, στην Ύπατη Αρμοστεία της Σμύρνης
Β
ΤΑ ΟΡΦΑΝΑ
Διαβάζοντας ότι σχετικό με τα παιδιά της περιόδου αυτής δεν μπόρεσα να εξακριβώσω τον αριθμό των χαμένων παιδιών. Οι πηγές αναφέρουν μόνο αυτά που έχουν σωθεί. Αλλά υπάρχουν και αυτά πού χαθήκαν. Πώς να μετρήσει κανείς τα ορφανά του Πόντου που φορτώνονταν μέσα σε άθλιες βάρκες οι οποίες αφήνονταν αδέσποτες να ανοιχτούν στο πέλαγος και ποτέ δεν γυρνούσαν πίσω (Αιλιανός σελ. 64).
Υπάρχουν παιδιά που πέθαναν από τις κακουχίες. Πάρα πολλά παιδιά περιπλανώντε στην ύπαιθρο, άλλα σώθηκαν άλλα χάθηκαν. Συχνά βλέπει κανείς σε μια πηγή ένα αριθμό ορφανών σε κάποιο ορφανοτροφείο και μετά στο αρχείο ο αριθμός αυτός να πολλαπλασιάζετε. Γι’ αυτό τον σκοπό δεν είναι σωστό να μετράει κανείς μόνο τα παιδιά των ορφανοτροφείων.
Υπάρχει και μια ομάδα ορφανών που δεν μπορούμε να τα μετρήσουμε που είναι πιο τυχερά μες την ατυχία τους. Αυτά που οι χήρες μάνες τους στην Κωνσταντινούπολη μπόρεσαν να εργαστούν και δεν τα πήγαν σε άσυλα.
Στην Κωνσταντινούπολη συγκεντρώθηκαν ορφανά από όλες τις υπό διωγμό περιοχές. Τα παιδιά αυτά ακολουθούν μια σχετικά δαιδαλώδη διαδρομή, πρώτο διότι τα συστηματικά ορφανοτροφεία πριν την έναρξη του πρώτου παγκοσμίου πολέμου επιτάσσονται από το στρατό και δεύτερο διότι σ’ αυτά προϋπήρχαν και ορφανά που δεν ήταν προσφυγόπουλα κι έτσι τα πράγματα περιπλέκονται.
Τα ορφανά των μετατοπισμένων ομογενών τα συναντάμε σε κτίρια που δεν ήταν κτισμένα γι’ αυτό τον σκοπό. Το περιοδικό Εκκλησιαστική Αλήθεια στις 15 Σεπτεμβρίου του 1917 γράφει ότι στο Πέρα υπήρχαν δύο ορφανοτροφεία. Στο Γαλατά και στην Ξυλόπορτα από ένα τα οποία και αριθμούσαν συνολικά περίπου 500 ορφανά.
Στις αρχές του 1919 τα συναντούμε πάλι με τη βοήθεια του Πετμεζά που γράφει στην Έκθεση του ότι στο Πέρα υπήρχαν 19 ορφανά, στο Γαλατά 80, στην Ξυλόπορτα 80 και στα Εθνικά Φιλανθρωπικά Καταστήματα (Βαλουκλή) 480. Στις επαρχείες επίσης περνούν τον πόλεμο σε διάφορα ακατάλληλα κτίρια που δεν ήταν κτισμένα γ’ αυτόν τον σκοπό, όπως μεγάλα η μικρά κτίρια, σπίτια, σχολεία κ.τ.λ. Τα περισσότερα όμως περιπλανώμενα στην ύπαιθρο, άρρωστα, νηστικά και γυμνά.
Επίσης πολλά παιδιά υπήρχαν σε μουσουλμανικά χωριά, σπίτια και ορφανοτροφεία. Η Εκκλησιαστική Αλήθεια στον τόμο ΑΖ’ 15 Σεπτεμβρίου του 1917 αναφέρει «τους δια διαφόρους αιτίας αποσπασθέντας εις τα κυβερνητικά ορφανοτροφεία ή εις τας μουσουλμανικάς οικίας χριστιανόπαιδας», χωρίς να αποδοθούν στις Ελληνικές κοινότητες, γεγονός που ανάγκασε το Πατριαρχείο να διαμαρτυρηθεί στις τουρκικές αρχές και αυτός είναι ο λόγος που η Τουρκική Κυβέρνηση διέταξε τις κυβερνητικές αρχές να τα παραδώσουν στις κατά τόπους εκκλησιαστικές αρχές. Η διαταγή αυτή κοινοποιήθηκε στους μητροπολίτες, οι οποίοι διαταχθήκαν να προβούν μετά από επισταμένης εξακριβώσεις, στην παραλαβή των ορφανών της περιοχής τους, εξισλαμισθέντων ή μη, και σε περίπτωση άρνησης να καταγγέλλουν την κατάσταση στις τοπικές αρχές και εις το Πατριαρχείο (οπ.π).
Παρ’ όλες όμως αυτές τις προσπάθειες τα παιδιά δεν παραδόθηκαν. Μόλις κηρύχτηκε η ανακωχή η Π.Κ Επιτροπή αναγκάστηκε να αποταθεί στο ιδιαίτερο τμήμα «παρά την Αγγλική Αρμοστεία», με αποτέλεσμα να πάρει πίσω τα ορφανά. Παράλληλα περισυνέλλεξε κι άλλα ορφανά από την επαρχία και την ύπαιθρο, τα παρέδωσε σε 16 Άσυλα της Κωνσταντινούπολης και στις επαρχείες, τα οποία συντηρούσε με μηνιαία επιδόματα.
Τα άσυλα όμως αυτά είχαν πολλά οικονομικά προβλήματα, διατρέχοντας τον φόβο να κλείσουν. Τότε επενέβη το Ελληνικό Υπουργείο Περιθάλψεως μέσω του Πατριωτικού Ιδρύματος, τα στήριξε και ίδρυσε καινούργια. Επίσης η Π.Κ.Ε. σε δεύτερη προσπάθεια περισυνέλλεξε και εκατοντάδες άλλα ορφανά που δεν μπόρεσαν να περισυλλεγούν προηγουμένως.
Μετά την ανακωχή στην Κωνσταντινούπολη και μετά την προσφυγή στο δικοινοτικό δικαστήριο τα συστηματικά ορφανοτροφεία αρχίζουν επαναλειτουργούν τον Μάρτιο του 1919. Φιλοξενούν όλα αυτά τα παιδιά καθώς και εκείνα των Κεμαλικών διωγμών.
Β
Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΩΤΙΚΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ
Σχετικά με τα ορφανοτροφεία.
Η δράση της αποστολής σχετικά με αυτό το θέμα αναφέρθηκε ήδη δυο παραγράφους πιο επάνω. Στις αρχές του Οκτωβρίου του 1919 ίδρυσε το «Κεντρικόν Ίδρυμα Περιθάλψεως», με πρόεδρο τον Κωνσταντινουπολίτη γιατρό Θησέα Παπαδόπουλο. Το Ίδρυμα στεγαζόταν στο Πέρα, οδός Μίσκ αριθ. 20.
Ας αναφέρουμε ονομαστικά τώρα τα ορφανοτροφεία που λειτουργούσαν την περίοδο της ανακωχής στην Κων/πολη, τον Πόντο, την Αν. Θράκη και την Καισαροκαππαδοκία.
Μερικά από αυτά χάρη του αρχείου βλέπουν για πρώτη φορά το φως τής ημέρας, στο βιβλίο.
Υπάρχουν δύο ορφανοτροφεία που έγιναν προσπάθειες να ιδρυθούν αλλά τελικά δεν ιδρύθηκαν. Αυτά είναι της Πανόρμου, και του Αγ. Κωνσταντίνου στην Καισαροκαππαδοκία.
