Οι συμμετέχοντες σε ημερίδα που οργανώθηκε απ' την Ελληνική Γλωσσική Κληρονομιά (Ε.Γ.Κ.) και την Εταιρεία Ελλήνων Φιλολόγων (Ε.Ε.Φ.) που πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα τελετών του Φ.Σ. «ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ», (Αύγουστος 2010) αποφάσισαν να επαναλάβουν προς την Πολιτεία την πάγια θέση τους για την ενίσχυση της διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας και την αναβάθμιση της ανθρωπιστικής παιδείας στην Εκπαίδευση της χώρας μας, η οποία σήμερα είναι όσον ουδέποτε άλλοτε αναγκαία για την ανάδειξη αξιών και προτύπων και για την έμπνευση οραμάτων στους νέους. Την επανίδρυση των άστοχα καταργηθέντων στο παρελθόν Κλασσικών Λυκείων ζητούν με ψήφισμά τους στο τέλος της ημερίδας.
Στην γειτονική μας Ιταλία με το αντίστοιχα βαρυσήμαντο κλασσικό λατινικό παρελθόν, θεσμικά προγράμματα κλασσικών λυκείων καταρτίστηκαν για πρώτη φορά το 1893 (Martini Decretum) και τα Ελληνικά έγιναν προαιρετικό μάθημα το 1904 στον 3ο (και τελικό) χρόνο των τάξεων του Λυκείου. Η ανάγνωση αρχαίων Ελληνικών κειμένων από το πρωτότυπο (Όμηρος, τραγωδία ή κωμωδία) καθιερώθηκε για πρώτη φορά το 1911 από τον Υπουργό Credaro και στη συνέχεια τα Αρχαία Ελληνικά αποτέλεσαν ξεχωριστό μάθημα στα Ιταλικά σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Από το 1923 μέχρι σήμερα 4 ώρες την εβδομάδα έχουν διατεθεί για τη διδασκαλία αυτού του μαθήματος στα κλασικά Σχολεία. Τον τελευταίο αιώνα έγιναν λίγες αλλαγές, με εξαίρεση κάποιους περιορισμούς και επαναπροσδιορισμούς των προγραμμάτων, οι πιο σημαντικές από τις οποίες έγιναν το 1965, το 1967 και το 1991.
Δεν περιποιεί τιμή στην χώρα μας το γεγονός ότι, ενώ παρατηρείται μια γενικότερη τάση στον κόσμο για ενίσχυση των ανθρωπιστικών σπουδών, όπως, για παράδειγμα, συμβαίνει στην Ιταλία και την Ισπανία, οι οποίες διαθέτουν 3.500 και 2.200 Κλασικά Λύκεια αντιστοίχως, η Ελλάδα, η γενέτειρα των ανθρωπιστικών επιστημών, δεν έχει ούτε ένα Κλασικό Λύκειο! Είναι βεβαίως αυτονόητο ότι η επανίδρυση των Κλασικών Λυκείων δεν συνεπάγεται την μείωση της ανθρωπιστικής παιδείας απ' τα Γενικά Λύκεια, διότι μία τέτοια απόφαση θα οδηγούσε σε μείωση της καλλιέργειας των μαθητών και σε γενικότερη υποβάθμιση της παρεχομένης Παιδείας.
Η καθηγήτρια J. de Romilly, με το μοναδικό ύφος της γραφής της, εξαίρει την σημασία των κλασικών γραμμάτων για τον σύγχρονο άνθρωπο (Η ΚΛΑΣΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΣΗΜΕΡΑ. ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥ 21ου ΑΙΩΝΑ, ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ της Ε.Ε.Φ., ΠΛΑΤΩΝ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΤΟΜΟΣ 2, 2003, σ. 24 κ.εξ.):
«Ο ελληνικός πολιτισμός παρουσιάζει, πράγματι, το πλεονέκτημα ότι είναι κοινός, σε διάφορες βαθμίδες, σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές χώρες. Που, όμως, οφείλεται αυτό το πλεονέκτημα; Τι αντιπροσωπεύει η Ελλάδα; Θα μου ήταν αδύνατο να συνοψίσω εδώ σε λίγες λέξεις αυτό που αποτέλεσε το πάθος ολόκληρης της ζωής μου. Θα ήθελα όμως να πω ότι υπάρχει σε αυτή την αξιοθαύμαστη, περίτεχνη, απέριττη γλώσσα μία σκέψη καθαρή… Θα ήθελα να υπενθυμίσω ότι η ελληνική λογοτεχνία στοχεύει πάντα στο πιο ανθρώπινο, στο παγκόσμιο, σε αυτό που μπορεί να αγγίξει πέρα από τα σύνορα και τις όποιες διαφορές».
Η καθηγήτρια Γ. Ξανθάκη – Καραμάνου σε εισήγηση της στο ίδιο Συνέδριο (ο.π. σ.321 κ.εξ.) επισημαίνει τα ακόλουθα:
«Η συρρίκνωση της διδασκαλίας των κλασικών γλωσσών και γραμματειών στην Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, η απουσία επιμόρφωσης και επαφής των διδασκόντων με την βιβλιογραφία και τα πορίσματα της φιλολογικής έρευνας, η ατελής προετοιμασία για την σύνθετη και απαιτητική διδασκαλία των αρχαιογνωστικών μαθημάτων, είχαν διττή αρνητική επίπτωση: ανέκοψαν την ανατροφοδότηση του πανεπιστημίου με γλωσσικά καταρτισμένους και ευρύτερα καλλιεργημένους αποφοίτους Λυκείου και υποβάθμισαν τον ηγετικό ρόλο του Έλληνα φιλολόγου στην εκπαίδευση και στην κοινωνία. Οι νεώτερες γενιές των Ελλήνων πολιτών αποκόπτονται με τον τρόπο αυτόν από τις πολιτισμικές τους ρίζες, τα διαχρονικά έργα του ελληνικού ανθρωπισμού, τα οποία συγκροτούν και θα συγκροτούν την πνευματική και πολιτιστική παράδοση της Ευρώπης.
Το μεγάλο ζητούμενο παραμένει η σύνδεση της κλασικής παιδείας με το κοινωνικό σύνολο, η ένταξη και καθιέρωσή της στην σύγχρονη κοινωνία…
Σύμφωνα με πρόσφατες απόψεις εκπροσώπων μεγάλων επιχειρήσεων επιζητούνται πλέον ως στελέχη άτομα με ευρύτερη καλλιέργεια, ικανά να αντιμετωπίζουν τα θέματα σφαιρικά, και όχι στεγνοί εξειδικευμένοι τεχνοκράτες που μοιραία έχουν την τάση να “βλέπουν το δένδρο αντί για το δάσος”. Στα νέα αυτά δεδομένα η κλασική παιδεία και οι παραδοσιακές αξίες καλούνται εκ νέου να διαδραματίσουν ένα σημαντικό ρόλο. Τα αρχαία ελληνικά, σύμφωνα με αγγλόφωνους, για παράδειγμα, επιχειρηματίες, είναι απαραίτητα για τα ανώτερα στελέχη του επιχειρησιακού χώρου, διότι η διαχρονική ελληνική ενισχύει την λογική σκέψη και την ορθολογική προσέγγιση και έχει έτσι ξεχωριστή σημασία για τον τομέα οργάνωσης και διοίκησης επιχειρήσεων.
Η επιδιωκόμενη διεύρυνση των οριζόντων των κλασικών γραμμάτων, ώστε να ανταποκρίνονται και στις απαιτήσεις της αγοράς εργασίας, θα συμβάλει και στην ευρύτερη αποδοχή τους από το κοινωνικό σύνολο. Θα ενισχυθεί έτσι η πεποίθηση της ευρύτερης κοινωνίας ότι η ανθρωπιστική παιδεία μπορεί και σήμερα πολλά να προσφέρει στον σύγχρονο άνθρωπο.
Η ελληνική γλώσσα και η κλασική παιδεία προσδιορίζουν την εθνική μας υπόσταση και αποτελούν για όλους μας ύψιστο υπαρξιακό αγαθό. Η προώθησή τους σε όλους τους τομείς επιβάλλεται να γίνεται με κριτική προσέγγιση, χωρίς ιδεολογικές προκαταλήψεις και πομπώδη αυταρέσκεια, αλλά με ουσιαστική ανάδειξη της συμβολής τους στην διαμόρφωση των αξιών του σημερινού ανθρώπου».
Ας αναλογιστούμε, ιδιαίτερα οι φιλόλογοι μα και κάθε σκεπτόμενος Έλληνας που σέβεται και θαυμάζει το μεγαλείο, το απέραντο πεδίο, επιστημονικό και ποιητικό, της αρχαίας και νέας ελληνικής γλώσσας μας, τις ευθύνες που μας “βαρύνουν”. Όπως οι ευρωπαίοι εταίροι μας αναδεικνύουν με πραγματικό πάθος τα στοιχεία που συνθέτουν την πολιτιστική τους κληρονομιά (μάλιστα τα αξιοποιούν εμπορικά και τουριστικά μ' έναν αξιομίμητο τρόπο, όπως διαπίστωσα, ιδίοις όμμασιν, σε πολύ πρόσφατο ταξίδι μου στη Σκανδιναβία, στην οποία η πνευματική και εν γένει πολιτιστική κληρονομιά των Βίκινγκ “αποθεώνεται” δημιουργικά), έτσι κι εμείς ας πάψουμε τους νοερούς και “φυσικούς” εμφυλίους στους οποίους εμπλεκόμαστε, ελαφρά τη καρδία, κι ας δουλέψουμε, ο καθένας εφ' ω ετάχθη για την “ανάνηψη”, υλική, και προπάντων, ηθική και πνευματική πρόοδο της Ελλάδας.
