Κυδωνίες ή επί το πιο σύγχρονο, Αϊβαλί. Αρχές του 20ου αιώνα. Λίγο καιρό πριν την απόβαση των Ελληνικών στρατευμάτων στην Μικρασία και των γεγονότων που ακολούθησαν αυτήν. Μια από πιο πλούσιες και με κύρος οικογένειες της πόλης είναι αυτή των Λινών. Πλούσιες λόγω της ενασχόλησης με το εμπόριο και με κύρος λόγω της ιδιότητας ενός εκ των αδερφών -του Ιωακείμ- που εκτελούσε χρέη εφόρου στο γυμνάσιο. Κεφαλή όλων ο κυρ Μανώλης. Ένας πανέξυπνος, έντιμος και διορατικός άνθρωπος με μια μεγάλη αδυναμία: τον συνονόματο εγγονό του που τον μεγάλωσε από μωρό μιας και οι γονείς του δεν βρίσκονταν εν ζωή.
Με τα ελληνικά στρατεύματα να πλησιάζουν στις ακτές της Μικράς Ασίας ο διορατικός έμπορος πρόβλεψε το μέλλον και θέλοντας να γλυτώσει τον εγγονό του από την επιστράτευση του έφτιαξε ψεύτικα χαρτιά δίνοντας του τουρκική ταυτότητα. Έτσι ο νεαρός Έλληνας Μανώλης Λινός σε μία στιγμή έγινε ο Τούρκος Μεχμέτ Μπεζιρτζόγλου. Τα γεγονότα που ακολούθησαν δεν επέτρεψαν στον νεαρό Μεχμέτ -πλέον- να φύγει για την Αθήνα και να συνεχίσει τις σπουδές του. Παρέμεινε στις Κυδωνίες μαζί με τον αγαπημένο του παππού, ακόμα και μετά την καταστροφή της Σμύρνης, με σκοπό να φύγουν από εκεί αργότερα παίρνοντας μαζί τους και αυτά που τους είχε εμπιστευτεί ο Ιωακείμ... Τέσσερα μπαούλα γεμάτα γνώση, ιστορία και Ελλάδα και μαζί τους κάτι εξαιρετικά πολύτιμο... Ένα χειρόγραφο που μιλά για τις τελευταίες στιγμές της Κωνσταντινούπολης πριν την Άλωση, υποστηρίζοντας ότι κάποια από τα γεγονότα δεν έγιναν ακριβώς όπως τα καταγράφει η ιστορία που διδαχθήκαμε στο σχολείο.
Και ενώ πίστευαν ότι θα παρέμεναν λίγες μέρες, έμειναν πάνω από χρόνο σε μια πόλη φάντασμα που θύμιζε ελάχιστα το παλιό Αϊβαλί:
«Με όση δύναμη μπορούσε έστειλε ένα τρομαχτικό μακρόσυρτο «Ααα...» μες στο σκοτάδι. Μια κραυγή πόνου και απόγνωσης, ένα μήνυμα με άγνωστο ή ανύπαρκτο παραλήπτη ότι ζούσε, ότι υπήρχε. Αφουγκράστηκε να προλάβει τον αντίλαλό του, ίσως ίσως την εξίσου εναγώνια προσπάθεια κάποιου να απαντήσει. Όμως τίποτα δεν έπιασε το αυτί του.
Απέραντη σιωπή σκέπαζε τα απόβραδα την πόλη – το σήμερα, το χθες και τα μελλούμενα της. Τα άψυχα και τους λίγους ζωντανούς της. Τα όνειρα, τις προσμονές και τις ελπίδες που είχαν αφήσει πίσω αυτοί που είχαν φύγει για άλλα μέρη ή από τον κόσμο τούτο. Γαλήνια ή με τη βία.»
Πολλά συνέβησαν αυτό τον χρόνο, αλλά τελικά ο νεαρός Μεχμέτ κατάφερε να έρθει στην Μητέρα Πατρίδα -με χίλια βάσανα- και να ξαναγίνει Έλληνας επισήμως: ο Μανώλης Λινός, πρόσφυγας εκ Κυδωνιών.
«Λίγα μέτρα πιο πέρα, στο άνοιγμα της πόρτας ενός μπακάλικου, στεκόταν ένας καλοσυνάτος στρουμπουλός που χάζευε την κακοκαιρία. Πλησίασε φωνάζοντας σχεδόν μια καλημέρα και δείχνοντας του την ξεθωριασμένη διεύθυνση ρώτησε αν ήξερε προς τα που έπρεπε να πάει. Εκείνος έριξε μια ματιά βαριεστημένα, ζύγιασε κατσούφικα τον Μανόλη από την κορυφή μέχρι τα νύχια και δίχως να πολυσκεφτεί απάντησε ότι καλύτερα να ρωτούσε κάποιον άλλο. Άπλωσε το χέρι του για να επιστρέψει τον φάκελο και τότε μια δυνατή κατεβασιά αέρα τον πήρε από τα δάκτυλα του και σαν φτερό στον άνεμο άρχισε να τον παρασέρνει στον δρόμο.
Ο Μανόλης νόμισε ότι έπιασε με το αυτί του τον μπακάλη να μονολογεί, κάτι σαν «τουρκόσπορε» να του ξεφεύγει και να σκουπίζει επιδεικτικά το χέρι στην ποδιά του...»
Μαζί του στην Ελλάδα έφερε φυσικά και το χειρόγραφο το οποίο μετά από πολλά χρόνια και περιπέτειες πέρασε στα χέρια του γιου του Ιωακείμ... αυτά όμως θα τα μάθετε όταν διαβάσετε το «Οι αλήθειες των άλλων», του Νίκου Θέμελη. Ένα ιδιαίτερο μυθιστόρημα που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κέδρος το 2008.
Λέω ιδιαίτερο γιατί ο συγγραφέας χρησιμοποιεί μια γλώσσα στην οποία κάποιες λέξεις στην αρχή σε ξενίζουν αλλά κατόπιν κάνουν την ανάγνωση ιδιαιτέρως γοητευτική. Μου άρεσε πολύ! Ιδιαίτερο, ακόμα, γιατί τοποθετεί τους ήρωες του σε μια σημαντική και μουντή περίοδο της Ελληνικής ιστορίας χωρίς να φανατίζεται υπέρ των ελληνικών θέσεων. Όχι, δεν λέει ότι ο διωγμός των Ελλήνων από την Μικρασία ήταν οικειοθελής και αναίμακτος, αλλά μας φανερώνει τους δεσμούς που υπήρχαν μεταξύ των απλών ανθρώπων. Δεσμούς που έφταναν κάποιες φορές στο σημείο οι εχθροί να φέρονται σε κάποιον καλύτερα από τους ομοεθνείς και ομοαίματους. Εκπληκτικές ιστορίες φιλίας και αφοσίωσης που έχουν έρθει στο φως και σε κάνουν να σκεφτείς το πόσα πράγματα θα ήταν διαφορετικά αν η αγάπη και η φιλία υπερίσχυε της ζήλιας και του συμφέροντος.
Αυτά φωτίζει ο συγγραφέας στο «Οι αλήθειες των άλλων» και ταυτόχρονα μας προσφέρει ένα πολύ καλό μυθιστόρημα που η πλοκή του θα σας κρατήσει αμείωτο το ενδιαφέρον από την αρχή μέχρι το τέλος του. Καλή ανάγνωση.
Β
Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου μεταφέρουμε:
Η περιπέτεια μιας οικογένειας, ενός χειρογράφου και μιας αποκάλυψης που κρύβει. Οι αλήθειες του καθένα μας απέναντι στις αλήθειες των άλλων. Άλλοτε η δύναμη και άλλοτε η αδυναμία μας να τις πλησιάσουμε ή να τις ανεχτούμε. Οι αντοχές μας απέναντι στον άλλον, στον διαφορετικό και σε ό,τι πιστεύει. Η διαδρομή από την κατανόηση στη δύσκολη ανοχή, μέχρι την εύκολη βία. Οι αντικατοπτρισμοί από τον μεγάλο κόσμο στον μικρόκοσμο των ηρώων. Όνειρα και επιδιώξεις που πότε ευδοκιμούν και πότε ανατρέπονται από τη συγκυρία ή τη διαδρομή της Ιστορίας. Ιδεολογήματα, πάθη, ευαισθησίες, τραύματα που κουβαλιούνται επώδυνα αλλά και καθοδηγούν σε δύσκολους καιρούς. Η προσπάθεια και η παραίτηση, η νίκη και η ήττα, η διάψευση και ο συμβιβασμός.
Λονδίνο, Αϊβαλί, Μυτιλήνη, Κομοτηνή, Αθήνα από δεκαετία σε δεκαετία στην καρδιά του 20ου αιώνα.
