Η νίκη στην Ιένα
Τον άλλο χρόνο ο Ναπολέων σκέφτηκε να καταλάβει το Βερολίνο και το μεγαλύτερο μέρος της Πρωσίας, σταθεροποιώντας έτσι τα σύνορά του προς την Ρωσία. Έπρεπε όμως να προλάβει πριν στείλουν οι Ρώσοι ενισχύσεις. Έπρεπε επίσης να οδηγήσει τον πρωσικό στρατό να δώσει μάχη εκεί που ήθελε αυτός. Και το κατάφερε. Χώρισε το στρατό του σε 3 φάλαγγες που προχωρούσαν γρήγορα εναντίον του Βερολίνου. Ξαφνικά όμως έμαθε ότι οι Πρώσοι βρίσκονταν 150 μίλια δυτικά του Έλβα. Αμέσως άλλαξε σχέδια. Έστειλε λίγο στρατό για να τους ξεγελάσει και να κουβαλήσει τους 150.000 Πρώσους εκεί όπου είχε ορίσει να γίνει η μάχη.
Πρώτα παρέσυρε στη μάχη τους 70.000 Πρώσους του Μπρούνσβικ. Ο στρατάρχης δούκας του Μπρούνσβικ ήταν 71 χρονών και δεν μπορούσε να καταλάβει τα στρατηγικά σχέδια του Ναπολέοντα, που, χώρια από την ηλικία του (37 χρονών) και τη μεγάλη αντοχή του, ήταν και πολύ έξυπνος στρατηγός. Οι Πρώσοι, λοιπόν, νόμισαν ότι οι Γάλλοι, που υποχωρούσαν για να ενωθούν με τον υπόλοιπο στρατό, το είχαν βάλει στα πόδια. Έτσι έκαναν την ανοησία να τους κυνηγήσουν.
Επιστροφή από την Ρωσία. Τα υπολείμματα της Μεγάλης Στρατιάς προσπαθούν να φθάσουν στην Γαλλία πολεμώντας εναντίον της χιονοθύελλας και των Κοζάκων.
Σε λίγο έτρεξαν από κοντά και οι δυνάμεις του πρίγκηπα Χοχενλόε, που ήταν κι αυτός 60 χρονών, δυσκίνητος και με παλιά όπλα. Έτσι όλοι μαζεύτηκαν εκεί όπου ήθελε ο Ναπολέων, δηλαδή στις πεδιάδες έξω από την Ιένα.
Η σύγκρουση ήταν άγρια. Οι Πρώσοι πολέμησαν γενναία αλλά δεν μπόρεσαν να αντισταθούν στην ορμή των Γάλλων, που πίστευαν κιόλας ότι είναι ανίκητοι. Φανταστείτε ότι 26.000 Γάλλοι, που αποτελούσαν την εμπροσθοφυλακή του στρατού, διέλυσαν το κύριο σώμα των πρωσικών δυνάμεων πριν προλάβουν οι τελευταίοι να πάρουν θέση μάχης. Ο δρόμος, πλέον, του Ναπολέοντα ήταν ανοιχτός για το Βερολίνο.
Οι πρωταγωνιστές του Βατερλώ.
Από τον θρίαμβο στην απομόνωση
Ακολούθησαν πολλές μάχες. Η αυτοκρατορία του Ναπολέοντα απλώνονταν σ’ όλη την Ευρώπη: από τον Ατλαντικό μέχρι τα ρωσικά σύνορα και από τη Βαλτική μέχρι τη Μεσόγειο. Ένας άνθρωπος κυβερνούσε 83 εκατομμύρια ανθρώπους.
Κάποτε όμως έφτασε και γι΄ αυτόν η ήττα κατά την εκστρατεία στη Ρωσία, στα 1812. Ξεκίνησε με πεντακόσιες χιλιάδες στρατό για να δώσει μιαν αποτελεσματική μάχη. Οι Ρώσοι όμως υποχώρησαν, έκαψαν πόλεις και χωριά, καψάλισαν τη γη και άφησαν τους Γάλλους να προχωρούν. Πέρασε το καλοκαίρι, έφτασε το φθινόπωρο. Μπήκε στη Μόσχα με 100.000 μόνο. Η Μόσχα ήταν άδεια. Έτσι αναγκάστηκε να υποχωρήσει. Τον νίκησε ο χειμώνας και η πείνα. Γύρισε πίσω στη Γαλλία μόνο με 40.000 άνδρες.
Οι Ρώσοι και οι Αυστριακοί, νικητές τώρα πια, μπήκαν στο Παρίσι κι υποχρέωσαν τη Γαλλία να δεχθεί τους όρους τους. Ο Ναπολέων παραιτήθηκε και εξορίστηκε στην Έλβα, όπου ζούσε ως αιχμάλωτος των Άγγλων.
Οι στρατιώτες του Μπλύχερ μάχονται απελπισμένα. Προσπαθούν να χτυπήσουν τα νώτα του Ναπολέοντα αλλά ο δρόμος είναι δύσκολος.
Οι 100 ημέρες
Στις 26 Φεβρουαρίου 1815 ο Ναπολέων, μ’ ένα μικρό πλοίο, δραπέτευσε από τη νήσο Έλβα και αποβιβάστηκε στη Γαλλία.
Η είδηση διαδόθηκε αστραπιαία. Ο βασιλιάς Λουδοβίκος 18ος έστειλε στρατεύματα να τον εμποδίσουν να φτάσει στο Παρίσι. Τα στρατεύματα όμως που τον συνάντησαν τον ζητωκραύγασαν. Έτσι ο αυτοκράτορας μπήκε στο Παρίσι χωρίς να πέσει ούτε μια τουφεκιά. Άρχιζε η περίφημη αυτοκρατορία του που θα κρατούσε 100 ημέρες.
Οι αντίπαλοι άρχισαν αμέσως να ετοιμάζονται για πόλεμο. Ο Ναπολέων όμως δεν ήθελε να τους αφήσει να προλάβουν να ενωθούν. Μπήκε στο Βέλγιο και προχώρησε στις Βρυξέλλες. Έξω από την πόλη 15 μίλια έδωσε μια μάχη και νίκησε. Αυτή ήταν η τελευταία νίκη του.
Με ανοιχτό χιτώνιο για να τον αναγνωρίσουν εύκολα στο σούρουπο, ο αυτοκράτορας χαιρετάει την φρουρά του. Μέχρι την τελευταία στιγμή εξακολουθεί να ηλεκτρίζει τους βετεράνους στρατιώτες στο πέρασμα του.
Πλησίαζε η μέρα του Βατερλό, η τελευταία ημέρα που ο Ναπολέων φάνηκε στο πεδίο της μάχης. Από τον θρίαμβο του Αούστερλιτς μέχρι την ήττα του Βατερλό ο Ναπολέων στάθηκε ένας μεγάλος στρατηγός. Ας δούμε όμως πως έγινε αυτή η ιστορική μάχη, που κράτησε τέσσερις ημέρες.
Το αγγλικό ιππικό εξορμάει με πειθαρχία και πείσμα κατά των Γάλλων.
Βατερλό
Η μάχη άρχισε στις 15 Ιουνίου με ένα θαυμάσιο ελιγμό του γαλλικού στρατού εναντίον των Πρώσων του Μπλύχερ. Όταν αποσύρθηκε αυτός από την μάχη, ο Ναπολέων άφησε 30.000 στρατιώτες να έχουν το νου τους και επικεφαλής του υπόλοιπου στρατού επετέθη εναντίον του Ουέλλιγκτον.
Ο Ναπολέων αναγκάζεται να εγκαταλείψει το αμάξι του και ξεσκούφωτος να ανέβη σε ένα ξεκούραστο άλογο για να σωθεί. Το καπέλο και το σπαθί του τα έστειλε ο Μπλύχερ στον βασιλιά του για δώρο.
Ο Ουέλλιγκτον ήταν επικεφαλής 26 χιλιάδων Άγγλων και 16 χιλιάδων Γερμανών, Ολλανδών και Βέλγων. Είχε πιάσει μια θαυμάσια αμυντική θέση έχοντας αριστερά του τον Πύργο του Ουγκεμιόν, στο κέντρο τα σπίτια του Λα-Αί-Σαίντ και δεξιά δύο λόφους. Εκεί υπολόγιζε να συγκρουστεί με τους Γάλλους μέχρι να φτάσουν οι Πρώσοι.
Ένα μικρό ατύχημα του Μπλύχερ στη μάση του Λινύ (16 Ιουνίου 1815).
Δύο μέρες χρειάστηκαν για να φτάσει ο γαλλικός στρατός στην περιοχή του Βατερλό. Την αυγή της 18ης Ιουνίου 1815 η μάχη με τον Ουέλλιγκτον άρχισε αναπάντεχα, την ώρα που οι στρατιώτες του έπαιρναν το πρωινό τους συσσίτιο και χαίρονταν τον ήλιο ύστερα από τις δυνατές βροχές που προηγήθηκαν.
Πέρασαν δύο ώρες σκληρής μάχης. Το γαλλικό πυροβολικό χτυπούσε αλύπητα. Οι σχηματισμοί των Γάλλων άρχισαν κιόλας να ανεβαίνουν στους λόφους. Οι σάλπιγγες και τα τύμπανα έδιναν το σύνθημα εφόδου με τη λόγχη.
Μια υδατογραφία του 1815 δείχνει τον πεισματικό αγώνα ανάμεσα στους Γάλλους ουσάρους και τους Άγγλους στρατιώτες που πολεμούν με ξιφολόγχες.
Οι Βέλγοι άρχισαν να υποχωρούν. Την ίδια στιγμή από την κορυφή του λόφου ξεπετάχτηκε ορμητικό και ξεκούραστο το βρετανικό ιππικό. Οι Γάλλοι αρχίζουν να υποχωρούν. Το γαλλικό πυροβολικό αρχίζει να σφυροκοπάει τον εχθρό. Ο Ουέλλιγκτον διέταξε τις μεραρχίες του να υποχωρήσουν και να κρυφτούν ανάμεσα στα καλάμια της σίκαλης που σκέπαζε τους λόφους.
Οι Γάλλοι ξεθάρρεψαν και το ιππικό τους ορμά χωρίς να προφυλαχτεί. Ξαφνικά ξαναεμφανίζονται οι ιππείς του Ουέλλιγκτον.
Πάνω στους καπνούς της μάχης αυτός ο βετεράνος στρατιώτης του Ναπολέοντα δεν διστάζει να ορθώσει το κορμί του, να υψώσει την σημαία του και να εμψυχώσει έτσι τους δικούς του.
Εν τω μεταξύ, οι Πρώσοι του Μπλύχερ συγκεντρώθηκαν πάλι και βρέθηκαν ξαφνικά πίσω από τις γαλλικές γραμμές έτοιμοι να βοηθήσουν τον Ουέλλιγκτον. Έτσι ο Ναπολέων βρέθηκε ανάμεσα σε δύο στρατούς. Οι Γάλλοι όμως εξακολουθούν να μάχονται. Ο Ουέλλιγκτον είναι έτοιμος να υποχωρήσει.
Τότε, την κρίσιμη αυτή στιγμή ο Μπλύχερ κάνει επίθεση. Η ώρα είναι 7 το απόγευμα. Τα γαλλικά στρατεύματα βρίσκονται κυκλωμένα. Αρχίζει η υποχώρηση. Ο Ναπολέων ωχρός, πάνω στο άλογό του, κοιτάζει συντετριμμένος το στρατό του.
Αυτό είναι το αγγλικό πλοίο "Βελλεροφόντης", που μετέφερε τον Ναπολέοντα στο νησί Αγία Ελένη.
- Αυτό είναι το τέλος, ψιθυρίζει δακρυσμένος.
Ύστερα παίρνει το δρόμο για το Παρίσι. Οι φωνές των 30.000 Γάλλων που σκοτώθηκαν στο Βατερλό τον ακολουθούν. Ο κόσμος είναι εξαγριωμένος μαζί του.
Δεν μένει παρά ο δρόμος της εξορίας. Με το πολεμικό σκάφος «Βελλεροφόντης» μεταφέρεται στο νησί Αγία Ελένη, στο νότιο Ατλαντικό. Εκεί θα πεθάνει έξι χρόνια αργότερα, νοσταλγώντας πάντα τη Γαλλία.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
1. Palmer, R.R., The Age of Democratic Revolution: A Political History of Europe and America, 1760-1800. 2 τόμοι. Πρίνστον 1964.
2. Rude, G., The Crowd in the French Revolution. Oxford 1952.
