Το σχίσμα του 1054:
Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Θ΄ Μονομάχος, πατριάρχης Μιχαήλ Κηρουλάριος = αδιάλλακτος
Πολιτικές συνέπειες του Σχίσματος: σημαντικές
Αίτια και Συνέπειες του Σχίσματος για το Βυζάντιο και τη Δύση
Εμφάνιση των Οθωμανών ως το 1402
Γαζήδες πολεμιστές: αρχηγοί μικρο ομάδων οθωμανικών φυλών
Ορδή του Σουλεϊμάν-Ερτογρούλ
Οσμάν ή Ο(ω)θμάν
Ίδρυση του Σουλτανάτου της Προύσας
Σουλτανάτο της Προύσας - οθωμανικό κράτος ή κράτος των ΟΣΜΑΝΙΔΩΝ
ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ:
1. ΑΠΟΜΑΚΡΥΣΜΕΝΟ ΑΠΟ ΔΥΝΑΤΟΤΕΡΑ ΤΟΥΡΚΙΚΑ ΚΡΑΤΗ
2. ΣΥΝΟΡΑ ΜΕ ΒΥΖΑΝΤΙΟ: ΧΩΡΑ «ΑΠΙΣΤΩΝ»
- ΔΙΟΙΚΗΣΗ=ΑΠΟΛΥΤΑΡΧΙΚΗ, ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΑΥΣΤΗΡΑ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ
- ΠΑΙΔΟΜΑΖΩΜΑ = ΘΕΣΜΟΣ ΤΟΥ 14ΟΥ ΑΙ. (ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΣΤΡΑΤΟΛΟΓΙΑ + ΕΞΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΠΑΙΔΩΝ
- ΑΙΤΙΑ
- ΚΑΤΗΓΟΡΙΕς: Α) ΕΦΗΒΟΙ (ΑΤΖΕΜ ΟΓΛΑΝ)=ΕΠΙΛΕΚΤΑ ΣΩΜΑΤΑ ΓΕΝΙΤΣΑΡΩΝ Β) ΠΑΙΔΙΑ (ΙΤΣ ΟΓΛΑΝ):ΑΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΑΞΙΩΜΑΤΑ
- ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΝΤΑΚΟΥΖΗΝΟΣ-ΟΘΩΜΑΝΟΙ ΣΤΗ ΘΡΑΚΗ
Καλλίπολη, Διδυμότειχο, Αδριανούπολη (1362): οι Τούρκοι στην Ευρώπη
Μάχη στο Κόσσοβο =Κοσσυφοπέδιο (1389)
- Μουράτ Α΄: Εδραίωση εξουσίας των Τούρκων στα Βαλκάνια (πολλά κοινά σημεία με Μαντζικέρτ: 1071)
- 1387: Θεσσαλονίκη = φόρου υποτελής στο Σουλτάνο – Μάχη στη Νικόπολη (1396) : Βαγιαζήτ Α΄- νίκη κατά των Χριστιανών
- Μανουήλ Β΄Παλαιολόγος: παρακμή Κωνσταντινούπολης, ταξίδια του στη Δύση: απόσπαση αόριστων υποσχέσεων
- Λόγοι ασυνεννοησίας Δυτικών: Βενετοί, Γενοβέζοι: αδύνατη η συνεργασία τους. Άγγλοι, Γάλλοι: στα πρόθυρα πολέμου μεταξύ τους. Λαϊκά στρώματα της Δύσης: Έλληνες=σχισματικοί (προπαγάνδα Ρώμης και Πάπα)
- Μογγόλοι & Ταμερλάνος(Τιμούρ): Εισβολή στη Μ. Ασία.
- Η μάχη της Άγκυρας (1402): πανωλεθρία Τούρκων από Μογγόλους. Εκστρατεία Μογγόλων στην Κίνα. Διάλυση του κράτους τους
- 1430: πτώση Θεσσαλονίκης στους Τούρκους
Επικράτηση των Δυνατών:
- Κομνηνοί & Παλαιολόγοι: στήριξη της τάξης των δυνατών: «αριστοκρατία»: επικράτησή της. Διάλυση του κράτους.
- Η εξαθλίωση των γεωργών: συσσωρεύονται στις πόλεις, αφού χάνουν τις περιουσίες τους. Τεράστιες οι περιουσίες των δυνατών. Τοκογλυφία. Εξαθλίωση μαζών.
Μέσοι: βιοτέχνες & έμποροι των πόλεων (13ος – 14ος αι.: ανάπτυξη)
Οικονομικός μαρασμός Κωνσταντινούπολης, ανάπτυξη Θεσσαλονίκης, Αδριανούπολης, Θήβας (εμπορικές σχέσεις με Βενετία) ανάπτυξη αστικής τάξης.
Αναγέννηση Παλαιολόγων, τέχνες, γράμματα.
Η Θεσσαλονίκη κατά το 14ο αιώνα: ακμή, οίκοι Βενετίας και Γένοβας, αρχές 14ου αι.: ναυτική συντεχνία. Οι Ζηλωτές: διανοούμενοι με απήχηση στις λαϊκές μάζες και στις μεσαίες τάξεις. Κίνημα Ζηλωτών: λύση στα κοινωνικά προβλήματα: πολιτική κίνηση.
Ησυχαστές: οπαδοί απόλυτου ασκητισμού (Γρηγόριος ο Παλαμάς, Βαρλαάμ = ερευνητής θεολόγος & αρχαιογνώστης λόγιος)
2 ομάδες: α) ευγενείς & μοναχοί & κληρικοί: Γρηγόριος Παλαμάς, β) ζηλωτές & αρχαιολάτρες: Βαρλαάμ.
Ιωάννης Καντακουζηνός & μοναχοί του Αγίου Όρους: υποστήριξη στους ησυχαστές. Πολιτική διαμάχη: Ιωάννης Καντακουζηνός, Ζηλωτές: Ζηλωτές & λαός & Ιωάννης Ε΄& Άννα / δυνατοί & Καντακουζηνός.
Οι Ζηλωτές κύριοι της Θεσσαλονίκης(1342-1349): σχηματισμός κυβέρνησης από Ζηλωτές & συντεχνίες: νόμοι, σκληρά μέτρα για τους δυνατούς.
Θεσσαλονίκη: αυτόνομη πολιτεία (1349)/ αντεπανάσταση των «δυνατών», πτώση Ζηλωτών, παρακμή Θεσσαλονίκης.
Ανακεφαλαιωτικές ερωτήσεις
- Γιατί έγιναν οι εμφύλιοι πόλεμοι στη Ρώμη, ποια ήταν η διάρκειά τους και ποιοι οι αντίπαλοι στις διάφορες φάσεις;
- Να αναφέρετε γενικά τα αίτια της διάδοσης του Χριστιανισμού.
- Το διάταγμα των Μεδιολάνων.
- Το νομοθετικό έργο του Ιουστινιανού (να αναφερθούν τα έργα). Ποια η σημασία του;
- Ποιοι είναι οι δεσμοί ενότητας και δύναμης του Βυζαντινού κράτους κατά τον 7ο και 8ο αι.;
- Τι είναι η Εικονομαχία, σε ποιες φάσεις διαιρείται και τι γιορτάζουμε την Κυριακή της Ορθοδοξίας;
- Να αναφέρετε τα σημαντικότερα γεγονότα κατά τη Β΄και Γ΄περίοδο της Μακεδονικής Δυναστείας.
- Ποιοι είναι οι Απόστολοι των Σλάβων; Τι γνωρίζετε για το έργο τους;
Β
Ανακεφαλαιωτικές ερωτήσεις
- Ποιες ήταν οι συνέπειες από την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1204;
- Ποια στάδια πέρασαν οι σχέσεις Χριστιανισμού και Ελληνισμού;
- Πως εξουδετερώθηκε η απειλή του εκγερμανισμού στο ανατολικό κράτος το 400μ. Χ.; Ποιες άλλες συνέπειες είχε το γεγονός αυτό;
- Ποια μέτρα πήρε ο Ανθέμιος για να αντιμετωπίσει τις επιδρομές των Ούννων;
- Τι ονομάζουμε «Μεγάλη Μετανάστευση των λαών»;
- Ποια γερμανικά κράτη ιδρύθηκαν στις παλιές επαρχίες του δυτικού ρωμαϊκού κράτους ως τα μέσα του 5ου αιώνα;
- Πως διαμορφώνεται, τελικά, η φυσιογνωμία του Βυζαντίου;
- Ποιες ήταν οι τάξεις των πλούσιων πολιτών στην αρχαία Ρώμη το 2ο αι. π. Χ. και ποια ήταν η οικονομική βάση της καθεμιάς;
- Ποιες οι συνέπειες του Σχίσματος του 1054;
- Τι ήταν οι δήμοι και ποια τα καθήκοντά τους;
