Άγιος Αρτέμιος ο Μεγαλομάρτυρας. Βίος
Ο Άγιος Αρτέμιος συμμετείχε στη Μάχη της Μιλβίας Γέφυρας το 312 μΧ στο πλευρό του Μεγάλου Κωνσταντίνου. Κατά τη διάρκεια της μάχης, εμφανίστηκε στον ουρανό ένας Σταυρός με την επιγραφή “Εν τούτω νίκα”, γεγονός που οδήγησε τον Αρτέμιο στη μεταστροφή του στον Χριστιανισμό.
Νεανικά Χρόνια και Καταγωγή
Ο Άγιος Αρτέμιος γεννήθηκε στη Σελεύκεια της Μικράς Ασίας και προερχόταν από αρχοντική και χριστιανική οικογένεια. Έλαβε μια ολοκληρωμένη εκπαίδευση, μελετώντας τόσο τα κλασικά κείμενα όσο και τις χριστιανικές γραφές
Καριέρα στο Ρωμαϊκό Στρατό
Ο Άγιος Αρτέμιος ήταν Δούκας και Αυγουστάλιος (μικρός Αύγουστος) της Αλεξάνδρειας. Το 330 ο Μέγας Κωνσταντίνος τον έκανε Πατρίκιο.
Στην Αλεξάνδρεια, υπηρέτησε ως στρατιωτικός διοικητής και δικαστής, κερδίζοντας σεβασμό για την αμερόληπτη και δίκαιη κρίση του. Η εντιμότητά του ήταν φημισμένη, κερδίζοντας την εκτίμηση τόσο των πολιτών όσο και των συναδέλφων του.
Η διοίκηση του Αγίου Αρτεμίου στην Αίγυπτο ήταν ένα φωτεινό παράδειγμα ηγεσίας. Επί των ημερών του, η περιοχή γνώρισε δικαιοσύνη και συμπόνια. Η ικανότητά του να επιλύει συγκρούσεις και να διατηρεί την αρμονία τον έκανε αγαπητό στους υπηκόους του. Η αφοσίωσή του στον Χριστιανισμό δεν επηρέασε αρνητικά τα καθήκοντά του, κερδίζοντας τον σεβασμό ανθρώπων από διάφορες θρησκείες.
Μια Σημαντική Αποστολή
Μετά τον θάνατο του Κωνσταντίνου, συνέχισε να υπηρετεί ως σύμβουλος του γιου του, Κωνστάντιου Β. Με εντολή του Αυτοκράτορα Κωνστάντιου, ο Άγιος Αρτέμιος μετέφερε τα λείψανα του Αποστόλου Ανδρέα από την Πάτρα και του Αποστόλου Λουκά από τις Θήβες στην Κωνσταντινούπολη, όπου και τοποθετήθηκαν στον ναό των Αγίων Αποστόλων.
Σύγκρουση με τον Ιουλιανό
Το 381 Αυτοκράτορας ήταν ο Ιουλιανός ο Παραβάτης και δίωκε τους Χριστιανούς της Αντιόχειας. Ο Αρτέμιος, ατρόμητος, αντιτάχθηκε ανοιχτά στις ενέργειες του Ιουλιανού.
Ο Άγιος Αρτέμιος πήγε αυτόκλητα στο μαρτύριο. Παρουσιάστηκε μπροστά στον Ιουλιανό και τον έλεγξε για την αποστασία του και τις παράνομες ενέργειές του κατά των Χριστιανών. Επίσης κατηγόρησε τον Ιουλιανό ότι ενεργεί υπό την επήρεια του Σατανά.
Ο Άγιος Αρτέμιος, κατά τη διάρκεια της συνάντησής του με τον Ιουλιανό τον Παραβάτη, προφήτεψε τον θάνατο του αυτοκράτορα. Αυτή η προφητεία εξόργισε τον Ιουλιανό, ο οποίος ήδη έβλεπε τον Αρτέμιο ως εχθρό λόγω της έντονης χριστιανικής του πίστης και της δράσης του κατά της ειδωλολατρίας.
Ο Ιουλιανός, εξοργισμένος από την τόλμη του Αρτεμίου, τον φυλάκισε και τον βασάνισε, αφαιρώντας του τον τίτλο του δούκα. Ο Αρτέμιος, ωστόσο, παρέμεινε αταλάντευτος, υπερασπιζόμενος τους ιερείς Ευλόγιο και Μακάριο. Κατηγόρησε τον Ιουλιανό για τις κακές προθέσεις του, αποκαλώντας τους θεούς του ξύλινους και μεταλλικούς.
Η θαρραλέα στάση του Αρτεμίου οδήγησε σε μια έντονη αντιπαράθεση. Προχώρησε προς τον αυτοκράτορα, εξομολογούμενος την πίστη του: “Τα σχέδια σου εναντίον των χριστιανών είναι κακόβουλα και μάταια. Ο Χριστός, όταν υψώθηκε στον Σταυρό, νίκησε την έπαρση των δαιμόνων. Οι θεοί σου, λατρευμένοι ως Ερμής ή Απόλλωνας, δεν είναι παρά ξύλο και μέταλλο!”
Βασανιστήρια και Μαρτύριο
Ο Ιουλιανός, εξοργισμένος, διέταξε τη σύλληψή του, την ταπείνωσή του, και την παραδειγματική τιμωρία του. Οι στρατιώτες, αγνοώντας το αξίωμά του, τον έδεσαν, τον μαστίγωσαν, και τον φυλάκισαν, αφήνοντάς τον σχεδόν νεκρό μαζί με άλλους μάρτυρες.
Ο Ιουλιανός κατηγόρησε ψευδώς τον Αρτέμιο για συμμετοχή στη δολοφονία του αδελφού του, Γάλλου. Ο Άγιος Αρτέμιος υπέστη σκληρά βασανιστήρια, αλλά θεραπεύτηκε θαυματουργά από τα τραύματά του στη φυλακή, όπου τον επισκέφτηκε ο Χριστός και τον έκανε καλά. Παρέμεινε για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς τροφή στη φυλακή, όπου τον βοηθούσε η χάρη του Αγίου Πνεύματος.
Μετά την πυρκαγιά που κατέστρεψε τον ναό του Απόλλωνα στα Δάφνη, ο Ιουλιανός κατηγόρησε τους Χριστιανούς για τον εμπρησμό και υπέβαλε τον Αρτέμιο σε νέα βασανιστήρια.
Ο Άγιος Αρτέμιος υπέμεινε πυρακτωμένες βελόνες, με τον Χριστό να επεμβαίνει για να θεραπεύσει τις πληγές του. Ο Ιουλιανός, σε μια πράξη ιεροσυλίας, διέταξε την καύση των λειψάνων του προφήτη Ελισαίου και του Τιμίου Προδρόμου, και την καταστροφή του αγάλματος του Σωτήρος Χριστού.
Τα βασανιστήρια κλιμακώθηκαν. Τον χτύπησαν με ωμά βούνευρα, ξέσκισαν τις σάρκες του με κοφτερά τρίβολα, και κάρφωσαν τα πλευρά και τα μάτια του με αγκίδες. Τον έβαλαν σε μια σχισμή μιας μεγάλης πέτρας, η οποία, υπό το βάρος της, τον πίεσε τόσο που τα μάτια και τα εντόσθιά του εξήλθαν από το σώμα του.
Πριν από τον αποκεφαλισμό του, ο Άγιος Αρτέμιος έκανε 3 μετάνοιες προς την ανατολή και προσευχήθηκε για την Εκκλησία. Τελικά, αποκεφαλίστηκε, κερδίζοντας τον στέφανο του Μάρτυρα στις 20 Οκτωβρίου 362
Η προφητεία του Αγίου Αρτεμίου δεν άργησε να επαληθευτεί. Λίγο καιρό αργότερα, ο Ιουλιανός τραυματίστηκε θανάσιμα σε μάχη με τους Πέρσες.
Άγιος Αρτέμιος. Τίμια Λείψανα
Το τίμιο λείψανο του Αγίου Αρτεμίου μεταφέρθηκε από την Αντιόχεια στην Κωνσταντινούπολη από τη διακόνισσα Αρίστη. Τοποθετήθηκε στο ναό του Αγίου Ιωάννου Προδρόμου στην περιοχή Όξεια (ή Οξειά), όπου οι περισσότερες ιστορικές πηγές συμφωνούν ότι κτίστηκε και παρεκκλήσι για τον Άγιο Αρτέμιο.
Πολλά θαύματα συνέβησαν από τα λείψανά του, τα οποία καταγράφηκαν από ανώνυμο συγγραφέα τον 7ο αιώνα.
Μέρος των λειψάνων του Αγίου Αρτεμίου μεταφέρθηκε το 1073 μΧ από την Κωνσταντινούπολη στη Μονή των Σπηλαίων του Κιέβου. Επίσης, τμήμα των λειψάνων του φυλασσόταν σε σταυρό-φυλαχτό που έφερε επάνω του ο Τσάρος Μιχαήλ Φιοντόροβιτς.
Άγιος Αρτέμιος. Πολιούχος και Προστάτης
Ο Άγιος Αρτέμιος είναι πολιούχος της Μυκόνου και προστάτης Άγιος της Ελληνικής Αστυνομίας.
Στην Αθήνα υπάρχουν δύο ναοί αφιερωμένοι στον Άγιο Αρτέμιο: ένας στη Γούβα και ένας εντός της Σχολής Αστυνομίας στους Αμπελοκήπους.
Ο Άγιος Αρτέμιος είναι γνωστός για τα θαύματά του, ειδικά για την ίαση ανθρώπων που υποφέρουν από κήλες, όπως βουβωνοκήλη.
Ο Άγιος Αρτέμιος τιμάται ιδιαίτερα στην Πάτρα, όπου θεωρείται ένας από τους προστάτες της πόλης. Συνδέεται επίσης με την ίδρυση της Μονής Παναγίας Γηροκομείου. Στις 20 Οκτωβρίου, ημέρα της εορτής του, λαμβάνει χώρα μεγάλη γιορτή προς τιμήν του στην Πάτρα.
Άγιος Αρτέμιος ο Μεγαλομάρτυρας. Εικόνα
Ο Άγιος Αρτέμιος ο Μεγαλομάρτυρας εικονίζεται με στολή Ρωμαίου Στρατηγού ή ως πολεμιστής με πανοπλία και ιμάτιο. Φέρει μακριά μαλλιά και διχαλωτή μέσου μήκους γενειάδα. Στην “Ερμηνεία” του Διονυσίου εκ Φούρνων, αναφέρεται ότι η όψη του Αγίου Αρτεμίου μοιάζει με του Χριστού, νέος με ελαφριά γενειάδα.
Σε παλαιότερες εικόνες εικονίζεται ως γκριζομάλλης με μεγάλα μαλλιά, γενειάδα μικρότερη του Θεολόγου, οπλισμένος, με συγκεκριμένα χρώματα στα ρούχα και τα όπλα, κρατώντας ειλητάριο.
Άγιος Αρτέμιος. Γιορτή
Ο Άγιος Αρτέμιος γιορτάζει στις 20 Οκτωβρίου.
Άγιος Αρτέμιος ο Μεγαλομάρτυρας. Απολυτίκιο
Ευσέβειας τοις τρόποις καλλωπιζόμενος, αθλητικής αγλαίας ώφθης σοφέ κοινωνός, προς αγώνας ανδρικούς παραταξάμενος· όθεν ως λύχνος φωταυγής, των θαυμάτων τας βολάς, εκλάμπεις τη οικουμένη, Αρτέμιε Αθλοφόρε, προς σωτηρίαν των ψυχών ημών.
Ψάλλει ο αρχ. π. Νικόδημος Καβαρνός – Kabarnos
ισοκρατούν π. Ιωάννης Μπούτσης, π. Λάμπρος Κεφαλληνός, Γεώργιος Σάββας, Γρηγόρης Χατζηλυμπέρης, Νικόλαος Καββαδίας, Κωνσταντίνος Σκαρμούτσος, Θωμάς Καραγεώργος, Καβαρνός Εμμανουήλ.
Άγιος Αρτέμιος ο Μεγαλομάρτυρας. Κοντάκιο
Ήχος πλάγιος δ’. Τη υπερμάχω
Ως αριστέα του Σωτήρος πολυθαύμαστον Και παροχέα ιαμάτων πλουσιόδωρον Ανυμνούμέν σε προφρόνως Μεγαλομάρτυς. Αλλ’ ως πέλων ιατήρ της κήλης άριστος, Ασινή με εκ της βλάβης ταύτης φύλαττε, Ίνα κράζω σοι, χαίροις Μάρτυς Αρτέμιε.
Άγιος Αρτέμιος ο Μεγαλομάρτυρας. Κοντάκιο
Ήχος β΄. Τους ασφαλείς
Τον ευσεβή και στεφηφόροv Μάρτυρα, τον κατ’ εχθρών νίκης αράμενον τρόπαια, συvελθόντες επαξίως vύν, εν υμνωδίαις ευφημήσωμεv, Αρτέμιον τον μέγιστον εν Μάρτυσι, θαυμάτων τε δοτήρα πλουσιώτατον, πρεσβεύει γάρ Κυρίω υπέρ πάντων ημών.
Άγιος Αρτέμιος ο Μεγαλομάρτυρας. Μεγαλυνάριο
Δόξαν υπατείας υπεριδών, το ύπατον κλέος, επορίσω των αρετών, ως ανδραγαθήσας, Αρτέμιε ενδόξως· διό παντοίας βλάβης, ῥύου τους δούλους σου.
Άγιος Αρτέμιος ο Μεγαλομάρτυρας. Μεγαλυνάριο
Τον μεγαλομάρτυρα του Χριστού, και των ιαμάτων, τον πολλύρρυτον ποταμόν, της εντεροκήλης, τον θείον ιατήρα, Αρτέμιον τον μέγαν, ύμνοις τιμήσωμεν.
Άγιος Αρτέμιος ο Μεγαλομάρτυρας. Οίκος
Τις τους αγώνας εξαρκέσει εξειπείν Αθλοφόρε, η τους πόνους τους σούς, ούς περ ανδρείως υπέμεινας, διά της πίστεως του Κυρίου, και της χάριτος ής περ κατηξιώθης; ουκ εξαρκεί διηγήσασθαι στόμα ανθρώπινον· σοφίαν γάρ ενδεδυμένος και ανδρείαν, τον πλούτον εμίσησας και την αξίαν την πρόσκαιρον, στρατιώτης φανείς γνησιώτατος. Και νύν πρεσβεύεις Κυρίω υπέρ πάντων ημών.
Άγιος Αρτέμιος ο Μεγαλομάρτυρας. Κάθισμα
Ήχος δ’. Ο υψωθείς
Τον στρατιώτην του Χριστού τον αήττητον, και καθαιρέτην του εχθρού γενναιότατον, τον εν μεγίστοις τέρασιν εκλάμψαντα, άπαντες Αρτέμιον, ευφημήσωμεν πίστει· βρύει γάρ ιάματα, τοις προστρέχουσι πόθω, και καταπαύει πάθη χαλεπά, και των εν θλίψει ανθρώπων προίσταται.
Άγιος Αρτέμιος ο Μεγαλομάρτυρας. Στίχοι
Ο πάντα λαμπρός Αρτέμιος εν βίω
Τμηθείς ανήλθεν εις υπέρλαμπρον κλέος.
Εικάδι Αρτέμιος πυκινόφρων όσσ’ εκάλυψεν.