Άγιος Λουκάς ο ιατρός, αρχιεπίσκοπος Κριμαίας (Συμφερουπόλεως). Βίος
Γέννηση και Πρώτα Χρόνια
Ο Άγιος Λουκάς, κατά κόσμον Βαλεντίν Φέλιξοβιτς Βόινο-Γιασενέτσκι, γεννήθηκε το 1877 στο Κερτς της Κριμαίας. Ο πατέρας του ήταν Ρωμαιοκαθολικός, ενώ η μητέρα του ήταν Ορθόδοξη και τον ανάθρεψε σύμφωνα με την Ορθόδοξη παράδοση. Παρόλο που η μητέρα του δεν ήταν ιδιαίτερα ενεργή στην εκκλησιαστική ζωή, τον μεγάλωσε σύμφωνα με τις Ορθόδοξες παραδόσεις. Ο Βαλεντίν είχε κλίση στις καλές τέχνες και μάλιστα, στα 15 του χρόνια, είχε κερδίσει το πρώτο βραβείο ζωγραφικής. Παρόλα αυτά, αποφάσισε να σπουδάσει ιατρική.
Ιατρική Σταδιοδρομία
Σπούδασε ιατρική στο Κίεβο, όπου είχε μετακομίσει η οικογένειά του και αποφοίτησε το 1903 ως οφθαλμίατρος, αριστεύοντας στις σπουδές του. Κατά τη διάρκεια του Ρωσο-Ιαπωνικού πολέμου το 1904, υπηρέτησε ως στρατιωτικός χειρουργός. Εκεί γνώρισε και παντρεύτηκε την Άννα Βασιλίεβνα Λάνσκαγια, με την οποία απέκτησε τέσσερα παιδιά. Μετά τον πόλεμο, εργάστηκε ως ιατρός σε διάφορες περιοχές και έγινε γνωστός για τις επιτυχίες του. Μελέτησε και εφάρμοσε πρωτοποριακές μεθόδους αναισθησίας, ενώ ήταν πρωτοπόρος στην οφθαλμολογία. Ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τη θεραπεία των πυογόνων λοιμώξεων. Γύρω στο 1909, βρήκε έναν απλό και σίγουρο τρόπο τοπικής αναισθησίας. Έως την ηλικία των 30 ετών, είχε πραγματοποιήσει περισσότερες από 538 χειρουργικές επεμβάσεις. Οι ιατρικές του ικανότητες θεωρούνταν εξαιρετικές, με μαρτυρίες να κάνουν λόγο για “εκπληκτική αίσθηση της αφής” και χειρουργικές κινήσεις που χαρακτηρίζονταν από “ακρίβεια, συμμετρία και δεξιοτεχνία”. Λέγεται ότι μπορούσε να κόψει με ένα νυστέρι συγκεκριμένο αριθμό φύλλων χαρτιού με μεγάλη ακρίβεια. Ήταν ένας εξαιρετικά καταρτισμένος χειρουργός, με ιδιαίτερη αίσθηση της αφής και ακρίβεια στις κινήσεις του. Αφιέρωσε τη ζωή του στην υπηρεσία των ασθενών, και έγινε ιδιαίτερα αγαπητός για την προσφορά του στην επιστήμη και τους ανθρώπους. Το έργο του “Οδοιπορικό της Πυώδους Χειρουργικής” θεωρείται σημαντικό εγχειρίδιο για πολλές γενιές χειρουργών. Στο νοσοκομείο, ο Άγιος Λουκάς συνήθιζε να τοποθετεί την εικόνα της Παναγίας στο χειρουργείο, και να προσεύχεται πριν από κάθε επέμβαση.
Πνευματική Μεταστροφή και Ιεροσύνη
Το 1917, ο Βαλεντίν εκλέχθηκε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Τασκένδης. Την ίδια χρονιά, ξεκίνησε η επανάσταση των Μπολσεβίκων, η οποία κήρυξε διωγμό κατά της Εκκλησίας. Ο Βαλεντίν είχε ήδη ανακαλύψει την ορθόδοξη πνευματικότητα και έγινε πιστός Ορθόδοξος Χριστιανός. Στο πανεπιστήμιο, δεν έκρυβε την πίστη του, γεγονός που προκάλεσε την αγανάκτηση των άθεων συναδέλφων του. Κάποιος νοσοκόμος τον συκοφάντησε και το καθεστώς τον συνέλαβε, αλλά αφέθηκε ελεύθερος. Η σύζυγός του πέθανε από φυματίωση και αναγκάστηκε να εμπιστευτεί την επιμέλεια των παιδιών του στη νοσοκόμα Σοφία Σεργκέγεβνα. Παρέμεινε πιστός στην αληθινή, διωκόμενη Εκκλησία και δεν εντάχθηκε στην ψευδοεκκλησία, τη λεγόμενη «Ζώσα Εκκλησία», που είχε δημιουργήσει το άθεο καθεστώς. Αφού υπερασπίστηκε τον αρχιεπίσκοπο Τασκένδης Ιννοκέντιο, εκείνος του πρότεινε να χειροτονηθεί πρεσβύτερος. Δέχτηκε και χειροτονήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 1921. Συνέχισε να εργάζεται στο πανεπιστήμιο παράλληλα με τα ιερατικά του καθήκοντα. Σε μια εποχή που η Εκκλησία υφίστατο σκληρό διωγμό στη Ρωσία, ο Άγιος Λουκάς αποφάσισε να δεχθεί την ιεροσύνη. Παρά τις αντιξοότητες και τους κινδύνους που συνεπαγόταν μια τέτοια επιλογή, χειροτονήθηκε ιερέας το 1921. Ακόμη και το να κάνει κανείς τον σταυρό του μπορούσε να οδηγήσει σε εξορία, φυλάκιση ή θάνατο. Η χειροτονία του ήταν η αρχή ενός μαρτυρικού δρόμου.
Εκλογή ως Επίσκοπος και Μοναχική Κουρά
Το 1923, μετά την απομάκρυνση του Ιννοκεντίου, ο Βαλεντίν εκλέχθηκε αρχιεπίσκοπος Τασκένδης. Έγινε μοναχός με το όνομα Λουκάς και ταξίδεψε στο Πεντζικέντ, όπου χειροτονήθηκε επίσκοπος. Η κουρά του έγινε στο σπίτι του, καθώς δεν υπήρχε ναός. Η χειροτονία του θεωρήθηκε αντικαθεστωτική ενέργεια και συνελήφθη και φυλακίστηκε.
Διώξεις και Εξορίες
Στη φυλακή, ολοκλήρωσε το επιστημονικό του σύγγραμμα: «Δοκίμια για την χειρουργική των πυογόνων λοιμώξεων». Η έκδοση του βιβλίου απαγορεύτηκε, επειδή επέμενε να αναγραφεί στο εξώφυλλο η επισκοπική του ιδιότητα. Το βιβλίο αυτό, που κυκλοφόρησε το 1934, δεν επικεντρωνόταν μόνο στις τεχνικές της χειρουργικής, αλλά και στην ανθρώπινη προσέγγιση του ασθενούς, την οποία ο Άγιος Λουκάς αντιμετώπιζε με χριστιανική ευσπλαχνία. Μεταφέρθηκε στη Μόσχα όπου υπέστη το πρώτο καρδιακό επεισόδιο και μετά στη Σιβηρία, στις πόλεις Γενισέισκ και Τουρουχάνσκ, όπου οι συνθήκες διαβίωσης ήταν άθλιες. Παρ’ όλα αυτά, προσέφερε δωρεάν τις ιατρικές του υπηρεσίες. Οι συνθήκες στις φυλακές ήταν μαρτυρικές, με μισοσκόταδο και ψυχολογική πίεση. Ο Άγιος υπέστη επίσης συνεχείς ανακρίσεις, ακόμα και για δεκατρία συνεχόμενα εικοσιτετράωρα. Τον έσερναν από τα γένια και τον έφτυναν στο πρόσωπο, γεγονός που θύμιζε την ταπείνωση του Ιησού Χριστού. Ακόμη και όταν του πρόσφεραν ένα γούνινο παλτό από τον Ερυθρό Σταυρό, εκείνος το χάρισε σε ένα συγκρατούμενό του. Το καθεστώς τον μετέφερε πάνω από τον αρκτικό κύκλο, στο χωριό Πλάχινο, όπου η υγεία του επιδεινώθηκε. Μετά από δύο μήνες, επέστρεψε στο Τουρουχάνσκ λόγω απαίτησης των κατοίκων και αφέθηκε ελεύθερος. Όταν γύρισε στην Τασκένδη, αντιμετώπισε διώξεις, επειδή δεν ήθελε να αποβάλει το σχήμα του κληρικού. Δεν του επέτρεπαν να ασκεί το ιατρικό επάγγελμα φορώντας τα ράσα ή τον Τίμιο Σταυρό. Παραιτήθηκε από τον επισκοπικό θρόνο και εξορίστηκε ξανά στη Βόρεια Ρωσία, όπου έχασε την όραση από το ένα μάτι. Τα συγγράμματά του εκδόθηκαν χωρίς την αρχιερατική του ιδιότητα. Μεταφέρθηκε στο Λένινγκραντ, όπου άσκησε το επάγγελμα του ιατρού δωρεάν, γεγονός που ενόχλησε το καθεστώς και τον οδήγησε ξανά στην εξορία στη Σιβηρία. Κατά τη διάρκεια των διώξεων, ο Άγιος Λουκάς υπερασπίστηκε την χριστιανική πίστη, αντιστεκόμενος στην αθεΐα των διωκτών του και τους σχισματικούς που υποστήριζαν το καθεστώς. Στις φυλακές και τις εξορίες, υπέστη πολλά μαρτύρια, αλλά δεν δειλίασε μπροστά στις απειλές.
Δραστηριότητα στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και Αναγνώριση
Τον Ιούνιο του 1941, με την εισβολή των χιτλερικών στρατευμάτων στη Ρωσία, ο εξόριστος επίσκοπος ζήτησε να πάει εθελοντής στο μέτωπο. Έδειξε ηρωισμό και αυτοθυσία, σώζοντας χιλιάδες τραυματίες. Το κόμμα αναγνώρισε την προσφορά του και τον έκανε αρχίατρο και υπεύθυνο 150 στρατιωτικών νοσοκομείων. Μετά το τέλος του πολέμου, το 1946, βραβεύτηκε με το βραβείο Στάλιν για την προσφορά του στην πατρίδα και την επιστήμη. Το χρηματικό έπαθλο του βραβείου, 200.000 ρούβλια, δόθηκε στα ορφανά και σε τραυματίες του Πολέμου. Παρ’ όλα αυτά, δεν υπερηφανεύτηκε, καθώς είχε τη συναίσθηση ότι έκανε απλά το καθήκον του ως χριστιανός.
Αρχιεπίσκοπος Συμφερουπόλεως και Κριμαίας
Στα 70 του χρόνια, έγινε αρχιεπίσκοπος Συμφερουπόλεως και Κριμαίας. Προσπάθησε να αναδιοργανώσει την τοπική εκκλησία, αντιμετωπίζοντας δυσκολίες από τους εγκάθετους του κόμματος. Από την πρώτη στιγμή, απαίτησε από τους ιερείς της επαρχίας του να μην δέχονται δώρα και να αποφεύγουν τις φανταχτερές υποδοχές. Στις ομιλίες του, απέφευγε να θίγει πολιτικά ζητήματα, αλλά παρότρυνε τους πιστούς να αποφεύγουν τα θέατρα και τους κινηματογράφους, καθώς θεωρούσε ότι εκεί προβάλλονταν «δαιμονικά» θεάματα. Δεν του επέτρεπαν να ασκεί το επάγγελμα του ιατρού σε δημόσιο νοσοκομείο και έτσι, ασκούσε την ιατρική εθελοντικά. Κήρυττε και έγραφε ακατάπαυστα, όμως η όρασή του μειωνόταν δραματικά.
Τύφλωση, το Τέλος και η Αγιοκατάταξη
Το 1956 τυφλώθηκε οριστικά. Παρά την τύφλωση, συνέχισε το ποιμαντικό του έργο και τη συγγραφή. Τα Χριστούγεννα του 1960 λειτούργησε για τελευταία φορά. Κοιμήθηκε ειρηνικά την Κυριακή των Αγίων Πάντων, 11 Ιουνίου 1961. Στην εξόδιο ακολουθία του, συμμετείχε πλήθος λαού, παρά τα εμπόδια που έβαλε το καθεστώς. Η κηδεία του θύμιζε λαϊκή επανάσταση, καθώς ο κόσμος τον θεωρούσε ήδη άγιο. Κατά την εκφορά της σορού του, ένα σμήνος περιστεριών έκανε κύκλους πάνω από το λείψανο, μέχρι να φτάσει στο νεκροταφείο. Τον Νοέμβριο του 1995, έγινε η αγιοκατάταξή του. Το Μάρτιο του 1996, έγινε η ανακομιδή των λειψάνων του, τα οποία ευωδίαζαν. Η μνήμη του τιμάται στις 11 Ιουνίου και θεωρείται θαυματουργός. Τα λείψανά του βρέθηκαν άφθαρτα, όπως η καρδιά, τμήματα του εγκεφάλου, τα μάτια και οι πνεύμονες. Η Εκκλησία τον τιμά στις 29 Μαΐου.
Σχέσεις με τις Αρχές και την Εκκλησία
Ο Άγιος Λουκάς είχε μια δύσκολη σχέση με τις σοβιετικές αρχές. Θεωρούσε ότι το καθεστώς παρεμβαίνει στην ελευθερία του λόγου και της έκφρασης. Δεν φοβόταν να εκφράσει τη γνώμη του, ακόμη και αν αυτή ήταν επικριτική προς την κυβέρνηση. Κάποτε, απέρριψε την απαίτηση να δίνει τις διαλέξεις του με πολιτικά ρούχα, λέγοντας ότι το ένδυμα δεν έχει σημασία. Σε μια περίπτωση, όταν του ζητήθηκε να γράψει ένα άρθρο για τους υποκινητές του πολέμου, είπε ότι έπρεπε να είναι πολύ προσεκτικός σε αυτά που θα έγραφε γιατί υπήρχε λογοκρισία. Όταν το άρθρο του απορρίφθηκε από το περιοδικό, ο Λουκάς εξέφρασε την άποψη ότι “δεν υπάρχει ελευθερία του λόγου στη Σοβιετική Ένωση”. Θεωρούσε ότι το κράτος δεν αναγνωρίζει την αξία της πίστης και πως η επιστήμη δεν μπορεί να λύσει όλα τα προβλήματα. Η σχέση του Αγίου Λουκά με τον τοπικό εκπρόσωπο της σοβιετικής κυβέρνησης, τον Για. Ζντάνοφ, ήταν τεταμένη. Ο Ζντάνοφ προσπαθούσε να ελέγξει τη δραστηριότητά του ως αρχιεπισκόπου και να τον ελέγχει για λογαριασμό του κόμματος. Όταν ο Λουκάς παραπονέθηκε για τον «αγενή» τόνο του Ζντάνοφ, ο τελευταίος απάντησε ότι ο Λουκάς θεωρούσε τον εαυτό του ανώτερο λόγω της φήμης του ως επιστήμονα και αρχιερέα. Ο Ζντάνοφ πίστευε ότι ο Άγιος Λουκάς επιδίωκε να χρησιμοποιήσει την επιρροή του τόσο στους πολιτικούς κύκλους όσο και στην εκκλησία για να εγκαθιδρύσει την κυριαρχία του. Στη διάρκεια μιας συνομιλίας, ο Ζντάνοφ του τόνισε πως οφείλει να τον επισκέπτεται σαν υπεύθυνο της επαρχίας. Ο Άγιος Λουκάς εξέφραζε την άποψή του για τις διαμάχες μεταξύ διαφόρων χριστιανικών δογμάτων, και ιδιαίτερα για την Καθολική Εκκλησία, επικρίνοντας τον αρχιεπίσκοπο Ερμογένη για τις αρνητικές απόψεις του για τον Καθολικισμό. Επίσης, αντιδρούσε στην προπαγάνδα που υποστήριζε την ασυμβατότητα της θρησκείας με τον κομμουνισμό, υποστηρίζοντας ότι η Εκκλησία είναι φορέας αγάπης και ειρήνης, και όχι εχθρός του κράτους. Θεωρούσε ότι οι κομμουνιστές δεν έχουν την αγάπη του Θεού στις καρδιές τους και γι’αυτό συμπεριφέρονται άσχημα. Επίσης, κατηγορούσε τους επιστήμονες ότι ενδιαφέρονται μόνο για δόξα και χρήματα, δημιουργώντας εφευρέσεις όπως η ατομική βόμβα. Οι εντάσεις με τον εκπρόσωπο των αρχών, Γκουσκόφ, κλιμακώθηκαν όταν ο τελευταίος άρχισε να επιβάλλει πιο αυστηρά τον έλεγχο της εκκλησιαστικής περιουσίας και των οικονομικών. Ο Γκουσκόφ θεωρούσε ότι ο Λουκάς και οι συνεργάτες του, συμπεριλαμβανομένου του γραμματέα της επισκοπής Ρυχλίτσκι, προσπαθούσαν να παρακάμψουν τη σοβιετική νομοθεσία. Ο Λουκάς εξοργίστηκε όταν ο Γκουσκόφ χαρακτήρισε την αγορά δύο αυτοκινήτων από την επισκοπή ως παράνομη. Κατηγόρησε τον Γκουσκόφ ότι τον συκοφαντεί, ενώ ο Γκουσκόφ επιβεβαίωσε ότι οι πράξεις της επισκοπής ήταν παράνομες και ότι τα αυτοκίνητα είχαν αγοραστεί με παράνομο τρόπο, χρησιμοποιώντας ονόματα τρίτων. Επίσης, ο Γκουσκόφ είχε προβεί σε απολύσεις ιερέων που θεωρούσε ότι παραβίαζαν τον νόμο. Αυτές οι ενέργειες του Γκουσκόφ εξόργισαν τον Λουκά, διότι έβλαπταν την εκκλησία. Ο Γκουσκόφ ανέφερε ότι ο Λουκάς του φερόταν με αλαζονεία.
Ιατρικό και Πνευματικό Έργο
Ο Άγιος Λουκάς ήταν ένας σπουδαίος επιστήμονας, με διεθνή φήμη. Οι μελέτες του στην ιατρική θεωρούνται πρωτοποριακές μέχρι σήμερα. Ήταν ένας από τους σημαντικότερους χειρουργούς της εποχής του. Πριν από κάθε χειρουργική επέμβαση, προσευχόταν μπροστά στην εικόνα της Παναγίας, άναβε το καντήλι, πότιζε ένα βαμβάκι με ιώδιο και σταύρωνε το σώμα του ασθενούς. Δεν κατέβασε ποτέ την εικόνα της Παναγίας από το χειρουργείο παρά τις αντιδράσεις. Στο χειρουργείο κρεμόταν η εικόνα της Θεοτόκου, από την οποία έπαιρνε δύναμη και θάρρος στις εγχειρήσεις του. Επιπλέον, ήταν ένας διορατικός άνθρωπος που θεράπευε με την προσευχή. Ως ιεράρχης, στήριξε το πλήρωμα του λαού στις επισκοπές Τασκένδης, Ταμπώφ και Συμφερουπόλεως. Ο Άγιος Λουκάς, παρά την επιστημοσύνη του, έδωσε προτεραιότητα στην αγιότητά του και στην βοήθεια που προσέφερε στους ανθρώπους. Δεν υπερηφανευόταν για τις τιμές που του απονεμήθηκαν, όπως το βραβείο Στάλιν, διότι γνώριζε ότι τα πάντα εξαρτώνται από την χάρη του Θεού. Ο Άγιος Λουκάς θεωρείται ένας από τους αναργύρους ιατρούς. Αν και ζούσε με πτωχεία, έτρεφε τους πάντες με τον λόγο του και την προσφορά τροφών. Υπερασπίστηκε με θυσία την πίστη του απέναντι στην αθεΐα, τους σχισματικούς, και τους θεωρούμενους δικούς του. Η πνευματική του διαθήκη αποτελεί μία σημαντική παρακαταθήκη, καθώς τονίζει την σημασία της πίστης στον Θεό και την αφοσίωση στις εντολές του Χριστού. Σε μία από τις επιστολές του, ο άγιος απολογείται στα παιδιά του για την ταραχώδη ζωή του και τα μαρτύρια που υπέστη για την πίστη. Αν και είχε μια επιτυχημένη ιατρική καριέρα, επέλεξε να υπηρετήσει τον Κύριο. Ο Άγιος Λουκάς παρότρυνε τα παιδιά του να πλέουν κόντρα στο ρεύμα και να μην επιδιώκουν εύκολους στόχους, αλλά τους υψηλούς στόχους της βασιλείας των ουρανών. Εξήγησε πώς τιμωρήθηκε με την τύφλωση για την παρακοή του στην εντολή του Θεού. Εκτός από το “Οδοιπορικό της Πυώδους Χειρουργικής”, ο Άγιος Λουκάς έγραψε και άλλα θεολογικά άρθρα. Μεταξύ άλλων, είχε γράψει ένα θεολογικό άρθρο με τίτλο “Πνεύμα, ψυχή και σώμα”, το οποίο όμως δεν ήταν σίγουρος αν θα δημοσιευθεί. Επίσης, έγραφε άρθρα σχετικά με την ειρήνη και την πνευματική διάσταση του πολέμου. Έκανε διαλέξεις σε ιατρικά θέματα και ομιλίες στις εκκλησίες. Συγκεκριμένα, έδωσε μια διάλεξη για θέματα χειρουργικής σε στρατιωτικούς γιατρούς. Όμως, οι αρχές προσπάθησαν να περιορίσουν τις διαλέξεις του ζητώντας του να μην φοράει ιερατικά ρούχα. Ήταν αφοσιωμένος ποιμένας, που φρόντιζε τους πιστούς και ενίσχυε την πίστη τους. Ενθάρρυνε τους πιστούς να μην πηγαίνουν σε κινηματογράφους και θέατρα. Επίσης, ήταν πολύ αυστηρός με τους ιερείς, απαιτώντας να μην δέχονται δώρα και να αποφεύγουν τις φανταχτερές υποδοχές. Ήταν ιδιαίτερα αυστηρός με τους ιερείς που δεν ακολουθούσαν τις οδηγίες του και πολλές φορές τους καθαιρούσε. Αν και ήταν πολύ αυστηρός με τους ιερείς που δεν συμμορφώνονταν, φερόταν ευνοϊκά στους ιερείς που είχαν υποστεί διώξεις και τους έδινε καλύτερες θέσεις. Επίσης, ήταν ιδιαίτερα ευνοϊκός με τους ιερείς που είχε χειροτονήσει ο ίδιος. Χειροτόνησε αρκετούς ιερείς, ακόμη και από δασκάλους και γιατρούς. Στην προσπάθειά του να διατηρήσει τον αριθμό των εκκλησιών, έκανε μεταθέσεις ιερέων μεταξύ εκκλησιών που δεν είχαν εφημέριους, ενώ παράλληλα χορηγούσε δάνεια και επιχορηγήσεις σε εκκλησίες και κληρικούς. Δημιούργησε ένα σύστημα όπου ιερείς μετακινούνταν από εκκλησία σε εκκλησία ώστε να μην μείνουν εκκλησίες χωρίς ιερέα. Επίσης, φρόντιζε για τις οικονομικές ανάγκες των εκκλησιών, δίνοντας δάνεια και επιδοτήσεις, ενώ καθιέρωσε συγκεκριμένες τιμές για τα κεριά και τα πρόσφορα. Ακόμη, όρισε ότι τα έσοδα από την πώληση κεριών συγκεκριμένου τύπου θα έπρεπε να πηγαίνουν σε εκκλησίες που είχαν ανάγκη.
Θαύματα και Λείψανα
Ο Άγιος Λουκάς φημίζεται για τα πολλά του θαύματα, τόσο κατά τη διάρκεια της ζωής του όσο και μετά την κοίμησή του. Έκανε ορθή διάγνωση των ασθενειών πριν καν εξετάσει τους ασθενείς. Ένα από τα θαύματα που του αποδίδονται είναι η θεραπεία ενός νεαρού που έχασε τις ονυχοφόρες φάλαγγες των δακτύλων του, ώστε να μπορέσει να ξαναπαίξει πιάνο. Ένα άλλο γνωστό θαύμα είναι η θεραπεία του Ναζάρ Στανιντσένκοφ, ο οποίος ανέκτησε τα δάχτυλά του μετά από σοβαρό ατύχημα. Μέρος των λειψάνων του αγίου Λουκά φυλάσσεται στην Ιερά Μονή Σαγματά, η οποία θεωρείται το κέντρο αναφοράς του στην Ελλάδα. Στη μονή φυλάσσεται επίσης μια μεγάλη συλλογή από τα προσωπικά του αντικείμενα.
Συμπερασματικά
Η ζωή του Αγίου Λουκά ήταν μια πορεία θυσίας και προσφοράς. Υπήρξε ένας λαμπρός επιστήμονας, ένας αφοσιωμένος ιεράρχης, ένας θαυματουργός άγιος, και ένας άνθρωπος με ακλόνητη πίστη. Η συνεισφορά του στην ιατρική και την εκκλησία είναι σημαντική, και η μνήμη του παραμένει ζωντανή στους πιστούς και τους ανθρώπους που τον γνώρισαν. Τιμάται ως ιατρός και ποιμένας, αρχιερέας λαμπρός, και ως ο νέος άγιος που φάνηκε στην Ρωσία. Ο Άγιος Λουκάς αποτελεί πρότυπο πίστης, καρτερίας και αγάπης προς τον Θεό και τον συνάνθρωπο, εμπνέοντας τους πιστούς να ακολουθούν το δρόμο της αρετής και της προσφοράς. Στη διαθήκη του, ο Άγιος Λουκάς, παρακίνησε την οικογένειά του να παραμείνει σταθερή στις εντολές του Θεού και να μην ακολουθήσει τον δρόμο της πλειοψηφίας.
Άγιος Λουκάς ο ιατρός. Γιορτή
Ο Άγιος Λουκάς ο ιατρός κι επίσκοπος Κριμαίας γιορταζει στις 11 Ιουνίου ( 29 Μαΐου με το Παλαιό Ημερολόγιο )
Άγιος Λουκάς ο ιατρός. Απολυτίκια
Νέον άγιον του Παρακλήτου, σε ανέδειξεν, Λουκά η Χάρις, εν καιροίς διωγμών τε και θλίψεων Νόσους μέν ως ιατρός εθεράπευσας, και τας ψυχάς ως ποιμήν καθοδήγησας πάτερ τίμιε, εγγάμων τύπος και μοναστών, πρέσβευε σωθήναι τας ψυχάς ημών.
Ήχος πλάγιος α’. Τον συνάναρχον Λόγον
Ιατρόν και ποιμένα, Λουκά τιμήσωμεν, Συμφερουπόλεως ποίμνης, Αρχιερέα λαμπρόν, τον βαστάσαντα Χριστού τα θεία στίγματα, τας εξορίας, τα δεινά, εγκλεισμούς εν φυλακαίς, τας θλίψεις και τα ονείδη, τον επ εσχάτων φανέντα, εν Ρωσία νέον Αγιον.
Άγιος Λουκάς ο ιατρός. Κοντάκια
Ανεδείχθης ήλιος, νυκτί βαθεία, διωγμού, μακάριε, διό και θάλπος νοητόν, το εκ Θεού σύ εξέχεας, χειμαζομένοις, Λουκά πανσεβάσμιε.
Ήχος πλάγιος δ’. Τη Υπερμάχω
Συμφερουπόλεως Λουκάν τον αρχιποίμενα, και ιατρόν τον επιστήμονα τον αριστον, οι φιλάγιοι υμνήσωμεν εγκαρδίως, εν Ρωσία γαρ βιώσας ώσπερ άγγελος, ωμολόγησε Χριστού το θείον όνομα. Διο κράζομεν, χαίροις πάτερ αοίδιμε.
Άγιος Λουκάς ο ιατρός. Μεγαλυνάρια
Χαίροις της Ρωσίας νέος βλαστός, και των θεραπευομένων ο προστάτης και βοηθός, χαίροις Εκκλησίας Χριστού ο Ιεράρχης, Λουκά ποιμήν θεόφρον, αξιοτίμητε.
Χαίροις Επισκόπων ο κοινωνός, της Ρωσίας πάσης, ο θεόσοφος ιατρός, χαίροις της Κριμαίας, ο θείος Ποιμενάρχης, Λουκά των Ορθοδόξων ο νέος Άγιος.