Άγιος Μώκιος ο επίσκοπος Αμφιπόλεως. Βίος
Καταγωγή και Πρώιμος Βίος
Ο Άγιος Μώκιος καταγόταν από την Ρώμη, συγκεκριμένα από την παλαιά Ρώμη. Οι γονείς του, ο Ευφράτιος και η Ευσταθία, ήταν εὔποροι και ευσεβείς, μεταλαμπαδεύοντας στον υιό τους το φως του Ευαγγελίου από μικρή ηλικία. Ο Μώκιος, αγαπώντας τον ιερατικό βίο, επέδειξε από μικρή ηλικία μεγάλο πόθο να υπηρετήσει την Εκκλησία. Επιδόθηκε με ιδιαίτερη επιμέλεια στη σπουδή των ιερών γραμμάτων και καταρτίστηκε κατάλληλα στην γνώση και μετάδοση των θρησκευτικών αληθειών.
Η Διακονία του στην Αμφίπολη
Σε κατάλληλη ηλικία, ο Άγιος αξιώθηκε να χειροτονηθεί ιερέας της Εκκλησίας στην Αμφίπολη της Θράκης. Η Αμφίπολη βρισκόταν ανάμεσα στο Ορφάνι και το Πράβι, ενώ παλαιότερα ήταν γνωστή ως Εννέα Οδοί, Μυρίκη και με άλλα ονόματα. Αργότερα μετονομάστηκε Χριστούπολη και έγινε έδρα Μητροπόλεως, αν και σήμερα είναι έρημη. Μία πηγή αναφέρει ότι οι άριστες υπηρεσίες του τον ανέβασαν αργότερα στο αξίωμα του επισκόπου Αμφιπόλεως.
Ως ιερέας δίδασκε με θερμό ζήλο τους ειδωλολάτρες, προτρέποντάς τους να εγκαταλείψουν την πλάνη τους και να προσέλθουν στην αληθινή πίστη του Χριστού. Κήρυττε τον Χριστό και παρήγγελλε στους ανθρώπους να απέχουν από την πλάνη των ειδώλων.
Ως επίσκοπος, εξαπέλυσε δριμείς ελέγχους ενάντια στο ψέμα της ειδωλολατρίας και αγωνίστηκε με θέρμη για την ενίσχυση της πίστης και της υπομονής των πιστών της επισκοπής του, με σκοπό την κατάρτιση των Χριστιανών για το έργο της διακονίας και την οικοδομή του σώματος του Χριστού.
Τα Βασανιστήρια και το Μαρτύριο
Η έντονη διακονία του Μωκίου προκάλεσε την οργή των ειδωλολατρών. Όταν ο ανθύπατος Λαοδίκιος επρόκειτο να τελέσει θυσία στον θεό Διόνυσο (ή Διόσκορο), ο Άγιος προσήλθε και ανέτρεψε τον βωμό και διεσκόρπισε τα θυμιάματα μπροστά σε όλους. Συνελήφθη αμέσως και ωμολόγησε τον Χριστό ως αληθινό Θεό. Υποβλήθηκε σε φρικτά βασανιστήρια: τον κρέμασαν και τον γδάρθηκαν με σιδερένια νύχια στο πρόσωπο και στα πλευρά, και του εξέσχισαν τους μήνιγγες της κεφαλής, τα σιαγόνια και τις πλευρές.
Στη συνέχεια, τον έβαλαν πάνω σε φωτιά ή τον έριξαν μέσα σε ένα αναμμένο καμίνι από πίσσα, στουπί και κλήματα, με φλόγα που έφτανε τα επτά πήχεις. Ωστόσο, ο Άγιος παρέμεινε αβλαβής. Η φλόγα του καμινιού τον δέχτηκε, αλλά τον διαφύλαξε σώο. Όσοι στέκονταν έξω έβλεπαν τον Άγιο να περπατά στο μέσον μαζί με τρεις άλλους άνδρες, εκ των οποίων ο ένας είχε πρόσωπο που άστραφτε περισσότερο από την λαμπρότητα του καμινιού. Η φλόγα δεν τον άγγιξε ούτε καν στις τρίχες της κεφαλής του. Αντίθετα, η φλόγα βγήκε έξω από το καμίνι και κατέκαψε τον ανθύπατο και εννέα άνδρες που ήταν μαζί του, τόσο ώστε δεν έμεινε τίποτα από τα σώματά τους.
Αφού βγήκε αβλαβής από το καμίνι, φυλακίστηκε, συγκεκριμένα από τον πρίγκιπα Θαλάσσιο.
Αργότερα, υποβλήθηκε σε νέα ανάκριση από τον νέο ανθύπατο Μάξιμο. Ο Άγιος δεν πείσθηκε να αρνηθεί τον Χριστό, αλλά τον κήρυξε με θέρμη, αρνούμενος να υπακούσει στις πιέσεις να θυσιάσει στα είδωλα.
Υπέστη νέα, σκληρότερα βασανιστήρια. Τον έδεσαν πάνω σε τροχούς, όπου συνετρίβη και κόπηκε, ενώ μία πηγή αναφέρει απλώς ότι τον έδεσαν πάνω σε τροχό. Παραδόξως λυτρώθηκε από τους τροχούς. Τον έριξαν στα θηρία για να τον καταφάγουν, αλλά και από αυτά διαφυλάχθηκε αβλαβής χάρη στην χάρη του Θεού. Ο Μάξιμος έβλεπε ότι ο Άγιος έβγαινε πάντα ζωντανός.
Ο Θάνατός του
Ο λαός, βλέποντας τα θαύματα, ζήτησε την απελευθέρωση του Αγίου. Ως αποτέλεσμα, ο ανθύπατος τον έστειλε στον άρχοντα Φιλιππήσιο, ο οποίος βρισκόταν στην Πειρινθούπολη της Θράκης, την σημερινή Ηράκλεια. Από εκεί, ο Φιλιππήσιος τον απέστειλε στο Βυζάντιο. Στο Βυζάντιο, το έτος 288 μ.Χ., κατά την περίοδο βασιλείας του αυτοκράτορα Διοκλητιανού (284 – 305 μ.Χ.). Ο γενναίος αγωνιστής αποκεφαλίσθηκε κι έτσι, έλαβε από τον Θεό διπλούς στεφάνους, ως Ιερέας και ως Μάρτυς Κυρίου.
Ανακομιδή Λειψάνων και Ανέγερση Ναού
Το άγιο λείψανο του Αγίου Μωκίου αρχικά ενταφιάστηκε ένα μίλιο έξω από την πόλη του Βυζαντίου. Αργότερα, ο Μέγας Κωνσταντίνος, κατά την βασιλεία του, ανήγειρε έναν μεγαλοπρεπή ναό προς τιμήν του Αγίου Μωκίου. Ο ναός περιγράφεται ως πολύτιμος και περιφανής σε μεγαλείο και κάλλος. Εκεί κατέθεσε τα ιερά λείψανα του Αγίου, όπου και τελείται η Σύναξη και η εορτή του. Στον ίδιο ναό πραγματοποιούνταν αυτοκρατορική προσέλευση κατά την Μεσοπεντηκοστή και φυλασσόταν επίσης το ιερό λείψανο του Αγίου Σαμψών του Ξενοδόχου.
Λείψανα στο Άγιο Όρος
Εκτός από τον ναό του Μεγάλου Κωνσταντίνου, αποτμήματα του ιερού λειψάνου του Αγίου Μωκίου βρίσκονται και φυλάσσονται στις Ιερές Μονές Αγίου Διονυσίου και Παντελεήμονος Αγίου Όρους.
Άγιος Μώκιος ο επίσκοπος Αμφιπόλεως. Γιορτή
Τη μνήμη του Αγίου Μωκίου του επισκόπου Αμφιπόλεως τιμούμε στις 11 Μαίου.
Άγιος Μώκιος ο επίσκοπος Αμφιπόλεως. Απολυτίκιο
Χριστώ ιερουργών ιερεύς ων της δόξης, θυσίαν λογικήν και ολόκληρον θαύμα, αθλήσεως άνθραξι σεαυτόν προσενήνοχας, όθεν Μώκιε διπλώ στεφάνω σε στέφει, ο δοξάσας σε, ως δοξασθείς σου τοις άθλοις, Χριστός ο φιλάνθρωπος.
