Ειμί εν καράβιον του αοιδήμου μπρίκι, Καλομοίρα επονομαζόμενο, το οποίο ακόμη εις πολιορκίαν της Ευβοίας ευρίσκεται και επειδή τα κινήματα τινών, μοι προμηνύουσι μπερδέματα και δυσκολίας δι’ αυτό, παρουσιάζουμε προς την υπερτάτην διοίκηση, παρακαλούσα θερμώς να μη δώσει επικυρωτικών της κυριότητας του κληρονομικού κτήματος επ’ ονόματι των ανηλίκων παιδίων μου.
2 Μαΐου 1821.
Τέσσερα ψαριανά καράβια υπό τον καπετάν Γιαννίτση καταπλέουν στον κόλπο της Αίνου (Θράκης) και αρχίζουν να βομβαρδίζουν το τουρκικό φρούριο.
Η περιπόθητο σημαία της ελευθερίας ανέτειλε για τον Αντώνη και τη Δόμνα Βισβίζη.
Με δάκρυα χαράς παίρνουν τα παιδιά τους, τα εικονίσματα, όσα χρήματα και τιμαλφή είχαν, επιβιβάζονται στο Μπρίκι τους, την Καλομοίρα, και σπεύδουν να συνενωθούν με τους ψαριανούς, για να δώσουν και αυτοί τον αγώνα τους στις θάλασσες.
Η Δόμνα Βισβίζη έλαβε το βάπτισμα του πυρός εδώ, στον βομβαρδισμό του τουρκικού κάστρου.
Έκτοτε αρχίζει δι’ αυτήν ο ηρωικός και περιπετειώδης βίος.
Ο βίος της θαλάσσης με τα συγκινήσεις και τους κινδύνους του και ο βίος του πολέμου δια των εθνικών αγώνα γράφει ιστορικό Σωτηρία Αλιμπέρτη και συνεχίζει.
Εγεννήθη εις την Αίνον, εκ πλουσίας οικογενείας, εν έτη 1784.
Ο πατήρ της ήτο γαιοκτήμων, και φρόντισε να είχε η κόρη του καλή μόρφωση και ανατροφή.
Εν έτη 1808 η Δόμνα, έλαβε ως σύζυγον τον Αντώνιο Βισβίζη, πλουσιότατο πλοίαρχον και εφοπλιστή.
Ο καπετάν Βισβίζης, γενναίος και ενθουσιώδης, είχε μυηθεί εκ των πρώτων στην Φιλική Εταιρεία.
Είτο εκ των ενθουσιωδέστερων οπαδών της και πρώτης επαναστάσεως πολλά χρήματα είχε προσφέρει περί της εθνικής ιδέας.
Με το καράβι τους που ήταν αρματωμένο με 16 κανόνια και 140 ναύτες, αποβίβασαν στον Άθω στις 23 Μαρτίου του 1821 τον Εμμανουήλ Παπά, για να κηρύξει την επανάσταση στη Μακεδονία.
Το πλοίο φορτωμένο με όπλα και εφόδια που είχε συγκεντρώσει ο Αρχιστράτηγος της Μακεδονίας έδωσε τη δική του μάχη στον αγώνα.
Η Δόμνα ακολούθησε το σύζυγό της προφανέστατα ως βοηθού του υπερασπιστού και αμύντορος της Μακεδονίας του Σερραίου Εμμανουήλ Παπά.
Έκτοτε η Δόμνα Βισβίζη συνέδεσε τη ζωή της με τον αγώνα της εθνικής μας ανεξαρτησίας, ζώντας τις ηρωικές αλλά και δραματικές εκείνες στιγμές της επαναστάσεως στη Χαλκιδική, αλλά και την αποτυχία της επαναστάσεως, όταν το μπρίκι Καλομοίρα με τον σύζυγό της Χατζή Αντώνη και την ίδια και την ίδια, μετέφερε τον Εμμανουήλ Παπά στην Ύδρα.
Αλλά όπως είναι γνωστό, στο δραματικό κοινό ταξίδι, ο γενναίος αυτός Μακεδόνας Εμμανουήλ Παπάς υπέστη καρδιακή προσβολή και ο Χατζη-Αντώνης Βισβίζης με τη σύζυγό του Δόμνα μετέφερε το σκήνωμα του Εμμανουήλ Παπά στην Ύδρα.
Οι άσχημες εξελίξεις του αγώνας στη Θράκη και τη Μακεδονία έδωσαν μεγαλύτερη ώθηση στη Δόμνα και τον Αντώνη Βισβίζη που με αυξανόμενη αγωνιστικότητα ρίχτηκαν στον αγώνα, παίρνοντας μέρος σε πολλές μάχες στο Βόλο, στο Τρικέρι, στη Στυλίδα, στα Βρυσάκια και στην Αγία Μαρίνα.
Η συμβολή των Βιζβίδηδων στους πολεμικές συγκρούσεις ήταν μεγάλη ιδιαίτερα στην περιοχή της Κασσάνδρας.
Η Δόμνα με την όλη στάση της ενέπνεει ηρωισμό, αυταπάρνηση και αυτοθυσία.
Συνεργάτης και συμπαραστάτης του άντρα της πολεμούσε στο πλάι του, εμπνέοντας θαυμασμό σε όλους τους άντρες.
Δίκαια λοιπόν, ο λαός τετράκις την ύμνησε με το δημοτικό τραγούδι που εξιστορεί όλη τη δράση της και που τραγουδιέται μέχρι σήμερα.
Πουλάκι πόθεν έρχεσαι, πουλάκι γι’ αποκρίσου.
Μην είδες και μην άκουσες για την κυρά-Δομνίτσα
την όμορφη, τη δυνατή, την αρχικαπετάνα
που χει καράβι ατίμητο το πρώτο μες στα πρώτα
καράβι που πολέμησε στης Ίμβρος το μπουγάζι;
Και το πουλάκι στάθηκε και το πουλάκι λέει:
την είδα την απάντησα σιμά στο Αγιονόρος.
Τρεις μέρες επολέμαγε με δυο χιλιάδες Τούρκους
καράβια ‘δω, καράβια ‘κει, καράβια παραπέρα
και τούτη σαν τον αητό όρμαγε και χτυπούσε
δεξιά, ζερβά κι ανάστροφα κι ακόμα όπου βολούσε.
Κι άκουγες βόγγους δυνατούς και στεναγμούς μεγάλους
κι άκουγες κλάματα πικρά και κλάματα απαίσια
κι η θάλασσα εκοκκίνιζε σαν των Τουρκών τα φέσια
Η πατριωτική δράση του Αντώνη Βισβίζη υπήρξε γεμάτη αποφασιστικότητα Υποστηρίζοντας από τη θάλασσα της επιχειρήσεις των Ελλήνων αγωνιστών της στερεάς Ελλάδας.
Περί τούτου βεβαιώναν σχετικά Οδυσσέας Ανδρούτσος και ο Νικήτας Σταματελόπουλος.
Δι’ αυτού παρόντος φανερώνομεν, ότι ο Χατζηαντώνης Βισβίζης Σενίτης, ευρισκόμενος με το καράβι του εις νησίον Λιβάδα. Βεβαίως, η πόλη του Λιβάδα, και όντες εμείς πολιορκημένοι εις Αγία Μαρίναν από τους εχθρούς, αμέσως εσηκώθη με μεγάλων πατριωτισμών εις τα πανιά, και ήλθε με το καράβι του προς βοήθειά μας, και κράτησε τρεις ημέρες πόλεμον ακαταπαύστως με κανόνια, και ούτως μπόρεσε να εκβαρκαριστεί η κολόνα μας από τρεις χιλιάδες και να σωθεί.
Του δίδεται το παρόν, που παρουσιαστεί εν καιρό εις το γένος, διά ταύτην τη δούλευσιν και των πατριωτισμών.
Αλλά στο γένος, δεν παρουσιάστηκε ποτέ ο Βισβίζης, να ζητήσει τη δούλεψή του.
Γιατί στις αρχές του 1822, σε ώρα μάχης, τον βρήκε ο θάνατος.
Δεν είναι εξακριβωμένο αν σκοτώθηκε από εχθρικό βόλι, ή αν δολοφονήθηκε από ανθρώπους του Αρείου Πάγου, να βρίσκονταν στο καράβι του Βισβίζη την ώρα της μάχης.
Η εκδοχή αυτή φαίνεται όση πιο πιθανή, επειδή οι αρεοπαγίτες φοβούνταν μήπως ο Βισβίζης φανερώσει στον Οδυσσέα Ανδρούτσο το σχέδιο τους να τον δολοφονήσουν, όπως γράφει η Σωτηρία Αλιμπέρτη.
Τότε η Δόμνα έδειξε το μεγαλείο της ψυχής της και την αγάπη για την πατρίδα που ήταν πάνω απ’ όλα.
Έκρυψε με ψυχραιμία από το πλήρωμα το θάνατό του και καταχώνιασε μέσα της το βαρύ πόνο του αγαπημένου της συντρόφου.
Ανέλαβε τη διακυβέρνηση του και με χέρι σταθερό και αποφασιστικό πρόσταξε υπέρ πάντων η πατρίς.
Αλύγιστη και ακλόνητη μπροστά στο χτύπημα της Μοίρας διατάζει να πάνε τον καπετάνιο στο αμπάρι του πλοίου και κρύβει από όλους το θάνατό του.
Η Καλομοίρα δεν σταμάτησε να μάχεται.
Η θρυλική Δόμνα, πνίγοντας το σπαραγμό της καρδιάς της, δείχνει μια ανδρειοσύνη που την κατατάσσει ανάμεσα στις πρώτες ηρωίδες της Επανάστασης του 1821.
Μετά το θάνατο του Αντώνη Βισβίζη και παρά τη θλίψη για το χαμό του συντρόφου της, η Δόμνα με όλες τις δυνάμεις έπεσε στον αγώνα, συνεργαζόμενοι αυτή τη φορά με τους οπλαρχηγούς στερεάς Ελλάδας.
Ειδικότερα εδώ, στον Ευβοϊκό Κόλπο, έδωσε όλες τις μάχες της, προμηθεύοντας τους οπλαρχηγούς και τους άντρες τους τόσο με όπλα, όσο και με τρόφιμα.
Οι Ζαϊρηδες και τον Μπαρούτι που μας κουβάλησε μας έσωσαν.
Κι αν δεν μας επρόφταινε με το καράβι της, ήμασταν απελπισμένοι.
Κι ο εχθρός ήθελε να διαλύσει την κολόνα μας.
Έγραφε με ευγνωμοσύνη ο Οδυσσέας Ανδρούτσος για το πώς σώθηκε αυτός και οι άντρες του από τη Δόμνα Βισβίζη το Μάιο του 1822.
Και εκείνη συνέχιζε, ήσυχα, απλά και ταπεινά, έτσι ακριβώς όπως άρμοζε στην καταγωγή της.
Μόνη πια η Καπετάνισσα, χωρίς τον Αντώνη Βισβίζη, και παρά τη θλίψη της για το χαμό του, ανέλαβε πρωτοβουλία και αφοσιώθηκε στο μεγάλο της όνειρο, στον αγώνα της ανεξαρτησίας.
Καταξίωσε την παρουσία της στην επανάσταση και δίκαια την αποκαλούσαν κυρά των θαλασσών και πρωτοκαπετάνισσα.
Όρθωσε Αντρίκια το ανάστημα, αγωνίστηκε σα λέαινα.
Έγινε ο φόβος και ο τρόμος των Τούρκων στην Εύβοια και τη θάλασσα των Σποράδων.
Ο Ιωάννης Φιλήμων γράφει σχετικά.
Τοιαύτη αναδείχθηκε η Δόμνα, σύζυγος Χατζή Βισβίζη πλοιάρχου.
Θανατωθέντος αυτού κατά την πολιορκία της Εύβοιας, ανέλαβε η ιδία την διοίκηση του πλοίου ως άλλος ανήρ, επί πολλοί χρόνων, ίνα μη στερηθεί η πολιορκία της από θαλάσσης βοηθείας.
Η Δόμνα περιπολεί τις ακτές της Εύβοιας, μεταφέρει πολεμοφόδια, πολιορκεί τη Χαλκίδα και κανονιοβολεί τα Στενά, οσάκις τουρκικός στράτευμα αποπειράται να περάσει στη Στεριά.
Από τη Λιβάδα παίρνει διαταγή να πάει στα Βρυσάκια, όπου επρόκειτο να εκδιωχθούν από εκεί οι Τούρκοι και να ανασυγκροτηθεί το ελληνικό στρατόπεδο.
Το δε μπρίκι της Βισβίζη, μόλις έφτασε στα Βρυσάκια, άρχισε να κανονιοβολεί.
Οι Τούρκοι εκδιώχθηκαν και ο Διαμαντής Νικολάου, αρχηγός των Μακεδόνων του Ολύμπου, ο οποίος μετά την αποτυχία της επανάστασης στη Μακεδονία είχε καταφύγει στην Εύβοια, αναλαμβάνοντας την αρχηγία των εκεί επαναστατών, εξέφρασε με επίσημο έγγραφό του τις ευχαριστίες του για τις μεγάλες υπηρεσίες της Δόμνας Βισβίζη.
Και το καράβι ευρισκόμενο διαρκώς στη θάλασσα, έχοντας πάθει μεγάλες φθορές, διαπίστωσε πως αδυνατούσε πια να το συντηρήσει.
Η Καλομοίρα πληγωμένη από τις ναυμαχίες και τις πολιορκίες δεν μπορούσε να συνεχίσει την νικηφόρο πορεία της και η καπετάνισσα της, η Δόμνα, αποφάσισε να την αποχωριστεί.
Πρόσφερε το θρυλικό πλοίο στην κυβέρνηση για να το χρησιμοποιήσει όπως εκείνοι ήθελαν βουληθεί Και η ίδια αποσύρθηκε από την ενεργό δράση, μη έχοντας τίποτα άλλο να προσφέρει στην πατρίδα, αφού ξόδεψε και τα τελευταία της κοσμήματα στον αγώνα.
Η Καλομοίρα έγινε πυρπολικό και στις 29 Απριλίου 1824, ο Πιπίνος την προσκολλούσε στην τουρκική φρεγάτα Χαζνέ-Γκρεμισσή, κατακαίοντας την.
Η Δόμνα Βισβίζη, που υπέστη τόσες θυσίες για τον αγώνα, περιήλθε εν τέλει σε μεγάλη φτώχεια, όπως και η Μαντώ Μαυρογένους.
Η περήφανη Δόμνα, η κυρά των θαλασσών, άρχισε με επιστολές της προς την κυβέρνηση, να ζητά απεγνωσμένα βοήθεια.
Σεβαστή Διοίκησης, ο μακαρίτης ανήρ μου καπετάν Αντώνης Βισβίζης, καλούμενος ευθύς όταν άνοιξε το στάδιο του Ιερού τούτου αγώνος, δεν έλειψε να απ’ τον αγωνίζεται και με το ίδιον του σώμα και με χρήματά του, τα οποία εξόδευσε εις όφελος του έθνος.
Και τελευταίον εθυσίασε και την ιδία του ζωή, εις την κατά την Εύριπον μάχην, αφήσας τα τέκνα του ορφανά και υστερημένα, και αυτού επί ουσίου, όντα των αριθμών πέντε, τα οποία δεν μπορώ να εξοικονομήσω, διότι ούτε οικίαν, ούτε μερικήν πατρίδα, ούτε τα λοιπά αναγκαία έχω.
Είμαι δε εύελπις, ω σεβαστή διοίκησης, ότι δε θέλει να αφήσει εγκαταλελειμμένα και απροστάτευτα τα υπέρ της πατρίδος από θανόντος τέκνα, ως εξοδεύσαντος και όλην του την περιουσίαν, αλλά θέλει χορηγήσει προς αυτά τα προς το ζειν αναγκαία, δι’ να μην τυραννώνται από την πικράν ορφάνια των και σκληράν δυστυχίαν.
Η σεβαστή Διοίκησης, ούσα πληροφορημένη περί της καταστάσεώς μου, δεν θέλει με παραμελήσει.
Και μένω με σέβας βαθύτατον.
Την 11η Αυγούστου 1824, Ναύπλιον.
Η ταπεινή δούλη της, Δόμνα Βισβίζαινα.
Από εδώ κι ύστερα αρχίζει ο Γολγοθάς της αρχικαπετάνισσας.
Την παρακολουθούμε να τριγυρνά κουρασμένη από τόπο σε τόπο.
Την Ερμιόνη, την Ερμούπολη και τον Ναύπλιο.
Περιφρονημένη και άστεγη με τα πέντε παιδιά της, προστρέχει από επιτροπή σε επιτροπή, δείχνοντας τα βεβαιωτικά που της έδωσαν Οδυσσέας Ανδρούτσος, ο Νικηταράς, ο Καρατάσος, ο Διαμαντής Νικολάου και ο Άνθιμος Γαζής, για την προσφορά της στον αγώνα, προκειμένου να πετύχει κάποια αποζημίωση για αυτά που ξόδεψε.
Και στάθηκε επί ώρες στις ουρές και περιφρονήθηκε. Και αποζημίωση δεν της έδωσαν.
Πήρε όμως σύνταξη.
30 δραχμών!
Η δράση της Δόμνας είχε καταστεί θρυλική και το όνομά της ήταν θρύλος για τους αγωνιστές της ελληνικής επαναστάσεως αλλά και για τον ίδιο το λαό μας.
Ένας θρύλος, μια δράση που τη συνέχισε και τα επόμενα χρόνια η Δόμνα, καθώς η δράση της έγινε γνωστή και στους φιλελληνικούς κύκλους της Ευρώπης, τόσο που όταν πλέον σχεδόν είχε πτωχεύσει, η Ελληνική Φιλανθρωπική Εταιρεία στο Παρίσι κάλεσε το γιο της μαζί με γιους άλλων οπλαρχηγών του αγώνα όπως του Κανάρη, του Μαυρομιχάλη και άλλων και ανέλαβε αυτή η ελληνική φιλανθρωπική εταιρεία στο Παρίσι τις σπουδές αυτού του νεαρού γιου της Δόμνας, του Θεμιστοκλή Βισβίζη μάλιστα στα Παρισινά σαλόνια κυκλοφορούνταν πέραν όλων των άλλων και μια ωραία γκραβούρα του νεαρού Θεμιστοκλή Βισβίζη.
Με το πενιχρό βοήθημα των 30 δραχμών ζούσε και μεγάλωνε τα παιδιά της Η ηρωίδα της επανάστασης Δόμνα Βισβίζη.
Παν φτωχή καταφεύγει στο Ναύπλιο.
Εκεί της άρπαξαν και τα τελευταία χρήματα που της είχαν απομείνει.
Βρίσκει κατάλυμα σε ένα εθνικό σπίτι με δύο δωμάτια, χωρίς πόρτες και παράθυρα.
Αλλά και από εκεί θέλουν να τη διώξουν.
Στέλνει νέες επιστολές απελπισίας.
Προς τη σεβαστή διοίκηση.
Προς την σεβαστήν επιτροπή της Ελλάδος.
ή υποφαινόμενη, αφού εκατήντησα εις Ναύπλιον περιφερόμενη από οικίαν εις οικίαν σχεδόν δύο χρόνους και τα όσα εδοκίμασα, ο Θεός το γνωρίζει.
Τέλος πάντων, προημερών, ελθόντες μερικοί στρατιώτες εκ των Ρουμελιωτών, έκαμαν κονάκι εις το σπίτι μου και εν τ’αυτό, με τον έχω και κορίτσι εις ηλικίαν, ήτο αδύνατον και δύσκολο να συγκατοικώ με αυτούς.
Όθεν περιφερωμένη από μέρος εις μέρος ζητούσα, έτυχα μια κάμαρα εις έναν εθνικόν οσπίτιον, χωρίς παράθυρο, χωρίς πόρταν, και σχεδόν κινδυνεύει να πέσει.
Λοιπόν προστρέχω εις το έλεος του σεβαστού τούτου σώματος, όπου να μη δοθεί μια διαταγή να μείνω εις αυτό ανενόχλητος, επειδή και εις αυτό ο καταλυματίας δε με αφήνει ήσυχη, αλλά συχνά με βιάζει διά να εύγω.
Ως αν δεν ελπίζεις ότι δεν θέλει μήνο απροστάτευτος από την φιλαθροποτάτην επιτροπή, ευσεβάστως υποσημειούμε.
Ευπειθής Πατριώτισσα, δόμνα βισβιζη.
Υπότιτλοι AUTHORWAVE ανέμους, τις αντιξοότητες που έχει και από αυτά τα έγγραφα βγαίνει μια πίκρα που αφορά και εκείνη και άλλους αγωνιστές.
Μπορεί να περάσει πολλές πίκρες και απογοητεύσεις καταλήγοντας όμως τον Πειραιά στο τελευταίο σπίτι της, ίσως με αναμνήσεις από την πατρίδα της και από το αρχοντικό της έχει τουλάχιστον την ικανοποίηση ότι οι κόποι, η προσφορά τους, η απώλεια ζωής, όχι μόνο τις περιουσίες της, δεν πήγαν χαμένα, γιατί έχει γεννηθεί ένα κράτος στο οποίο συμμετείχε και εκείνη με το μικρό μερίδιο της.
και επομένως αυτό μπορεί μέσα από τις πίκρες, τις αντιξοότητες, να άφησε μια γεύση ικανοποίησης.
Για ένα διάστημα φιλοξενήθηκε από την Ευανθία Καΐρη στη Μύκονο, ώσπου γύρισε ο γιος της ο Θεμιστοκλής από το Παρίσι.
Σπουδαγμένος καθώς ήταν, ανέλαβε γρήγορα κρατικές θέσεις και ανακούφισε οικονομικά τη μητέρα του.
Έμειναν για λίγο μαζί, αλλά όταν εκείνος μετατέθηκε, η Δόμνα να νοίκιασε ένα μικρό σπιτάκι στον Πειραιά, δίπλα στη θάλασσα, που τόσο αγάπησε, και έμεινε εκεί, ως το θάνατό της, το 1850.
Πέθανε λησμονημένη από το κράτος.
Παρά τα όσα είχε προσφέρει, ακολούθησε την κοινή μοίρα όλων των μεγάλων ηρώων.
Υπήρξε μία αγωνίστρια, που έδωσε τα πάντα και δεν ζήτησε αντάλλαγμα για τον αγώνα της.
Επιτέλεσε με ανιδιοτέλεια και αυτοθυσία του καθήκον της, για τη δημιουργία του ελεύθερου ελληνικού κράτος.
Δίνοντας μαθήματα Ανδρείας και Μακάριου, και φυσικά, για την ελληνική κοινωνία.
Δεύτερος Ελληνικός Κράτος δίνοντας μαθήματα ανδρείας και μαχητικότητας.
Μια μεγάλη ηρωίδα για την οποία σε αντίθεση με το έργο της ελάχιστα γράφτηκαν.
Η Δόμνα Βισβίζη υπήρξε μια αγωνίστρια γεμάτη αλτρουισμό και αυταπάρνηση.
Πολέμησε για τα εθνικά ιδεώδη και αφοσιώθηκε στον αγώνα.
Μην υπολογίζοντας το κόστος ηθικό ή υλικό.
Υπήρξε μια από τις κυρίαρχες μορφές, η πρωτοκαπετάνισσα, μια κυρά των θαλασσών.
Δεν είναι λοιπόν διόλου τυχαίο το ότι εδώ στην ακριτική Αλεξανδρούπολη, δίπλα ακριβώς στο φάρο, το χαρακτηριστικό σύμβολο της πόλης, δεσπόζουν οι μορφές της Δόμνας και του Αντώνη Βισβίζη.
Το ηρωικό αυτό ζευγάρι της Θράκης, με την αυταπάρνησή τους αποτέλεσαν ένα λαμπρό παράδειγμα για τις νεότερες γενιές.
Ευχαριστούμε!
