“Έμεινε άφωνος! Δεν πίστευα στα μάτια μου. Ήταν λες και βρέθηκα στον πέμπτο αιώνα μετά Χριστόν.”
Με τα λόγια αυτά, ο ειδικός ιστορικά ντοκιμαντέρ, Goksel Gulensoy (Γκιοκσέλ Γκιουλένσοϊ), περιέγραψε τη συγκλονιστική εμπειρία από την πρώτη κατάδυσή του στα έγκατα του ιστορικού και θρυλικού ναού. Στην Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη.
Ο Goksel είναι ο πρώτος άνθρωπος που πήρε το ρίσκο της πρώτης έρευνας στον υπόγειο χώρο του Μεγάλου Μ όπου ουδείς έφτασε μέχρι σήμερα.
Όπως μας ανέφερε, όλα ξεκίνησαν γύρω στο 1996, όταν ο αρχαιολόγος Ihsan Tuney του είπε «Για την Αγία Σοφία έχουν γίνει πολλά ντοκιμαντέρ, κανένα όμως για το τι υπάρχει κάτω από το μνημείο.
“Είναι μια πρόκληση για σένα, γιατί είσαι τολμηρός”.
Μετά από προσπάθειες δύο χρόνων, ο Goksel εξασφάλισε άδεια από το Τουρκικό Υπουργείο Πολιτισμού για να κάνει κατάδυση στα στα «άδυτα» της Αγίας Σοφίας και με την κάμερα του να τα καταγράψει.
Πριν από κάθε κάθοδο, λέει ο ίδιος και οι τρεις συνεργάτες του, κάνουν ειδικό εμβόλιο και είναι εφοδιασμένοι κατά την εξερεύνησή τους με ενέσεις, γιατί υπάρχουν φίδια και σκορπιοί.
Ανέκαθεν είχα έρωτα για την Αγία Σοφία.
Ήξερα ότι θα ήταν μια μακροχρόνια σχέση.
Πρώτα έπρεπε να τη δω με τα ίδια μου τα μάτια, να την γνωρίσω και το πιο σημαντικό να την ανακαλύψω.
Γι’ αυτό έκανα, δήλωσε ο Goksel. Τεχνικά, αντιμετώπισαν πολλές δυσκολίες.
Δεν ξέραμε τι θα συναντήσουμε.
Με τη βοήθεια των καθηγητών της Βυζαντινής Αρχαιολογίας, Ihsan Tunay και Haluk Cetinkaya, αλλά και των υπεύθυνων του Μουσείου της Αγίας Σοφίας, εντοπίστηκαν δύο πιθανές είσοδοι για τις σήραγγες του ναού.
Και η εξερεύνηση άρχισε.
Η πρώτη είσοδος βρέθηκε στο τμήμα του πρόναου και λίγα μέτρα πιο μακριά εντοπίστηκε η πρώτη. Στα υπόγεια της Αγίας Σοφίας υπάρχουν πολλοί κίονες, εξαιρετικού κάλλους, παρεκκλήσια, με σπαράγματα τοπογραφιών και δωμάτια.
Ο Goksel και η ομάδα του βρήκαν ένα τάφο, αλλά δεν είχαν αντιληφθεί τι είχαν ανακαλύψει.
Αυτό το διαπίστωσε ο αρχαιολόγος Haluk Cetinkaya όταν είδε τις εικόνες.
Ήταν ο τάφος του Αγίου Αντιγόνου.
Τελευταία αναφορά στον τάφο του Αγίου είχε γίνει τον 13ο αιώνα από έναν Ρώσο περιηγητή. Επίσης βρέθηκε ακόμη ένα τάφος που εικάζεται πως άνηκε σε πατριάρχη.
Στα ευρήματα συγκαταλέγεται και ένα στρατιωτικό παγούρι με ημερομηνία 1917.
Οι Τούρκοι εκτιμούν ότι πολύ πιθανόν κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο στρατιώτες που επισκέφθηκαν την Αγία Σοφία να έριξαν κατά λάθος τα παγούρια τους στη στέρνα στην προσπάθειά τους να πάρουν αγίασμα.
Από την άλλη ένας Ρωμιός της Πόλης μου ανέφερε ότι σύμφωνα με τα λεγόμενα των παλαιοτέρων το 1919 πέντε Έλληνες αξιωματικοί, ανάμεσα σε αυτούς και ένας ιερέας, έκαναν τη μοναδική Θεία Λειτουργία μετά από την Άλωση!.
Σύμφωνα με το Goksel πιστεύουν ότι μπορεί να βρεθεί δωμάτιο της Αγίας Σοφίας από όπου διέφυγε ο ιερέας, όταν ο Μωάμεθ ο Πορθητής εισέβαλε στο ναό, αλλά και το δισκοπότηρο που χάθηκε κατά την άλωση της Πόλης, που η παράδοση το θέλει να βρίσκεται κάπου στα βάθη του ναού.
Ο Akilli θεωρεί ότι το κρυφό δωμάτιο είναι το πιο σημαντικό από όλα.
Δεν αποκλείει μάλιστα μέσα σε αυτό να βρίσκονται ακόμη και ιστορικές έρευνες που έγιναν τα βυζαντινά χρόνια καταγράφοντας στοιχεία για τον πληθυσμό και τις συνθήκες ζωής του.
