Αγία Σοφία της Κλεισούρας. Βίος
Βίος και Αρετές της Οσίας Σοφίας της Κλεισούρας
Η Οσία Σοφία, γνωστή και ως η “Χελιδόνα του Πόντου”, έζησε μια ζωή αφιερωμένη στον Θεό και την υπηρεσία του πλησίον.
Η προσωπικότητά της χαρακτηριζόταν από απλότητα, αγάπη, ελεημοσύνη, ταπεινοφροσύνη και φιλοξενία.
Οι αρετές της, σύμφωνα με την ορθόδοξη παράδοση, δεν ήταν αφηρημένες έννοιες, αλλά συνδέονταν άρρηκτα με το πρόσωπο του Χριστού.
Απλότητα
Η Οσία Σοφία ήταν ένας άνθρωπος ισορροπημένος που συμπεριφερόταν απλά προς τον Θεό και τους ανθρώπους.
Η απλότητά της δεν ήταν μια εξωτερική εμφάνιση, αλλά ένας εσωτερικός ανακαινισμένος κόσμος ενωμένος με τον Θεό. Δεν καταδίκαζε τους άλλους, γνωρίζοντας ότι η κριτική στερεί τη χάρη του Θεού.
Η ζωή της ήταν μια συνεχής έκφραση αυτής της απλότητας, από την αναζήτηση ελεημοσύνης μέχρι την προσφορά της στους έχοντες ανάγκη.
Αγάπη
Η αγάπη είναι η κορωνίδα των αρετών της και το θεμέλιο όλων των εντολών του Θεού. Η αγάπη της δεν περιοριζόταν μόνο στον Θεό, αλλά επεκτεινόταν και στους συνανθρώπους της. Θεωρούσε την αγάπη ανώτερη από τα θαύματα.
Η αγάπη της εκφραζόταν μέσω της διακονίας των πτωχών, των χήρων, των ορφανών και των ανθρώπων που υπέφεραν.
Δεν κρατούσε τίποτα για τον εαυτό της, μοιράζοντας ό,τι της προσέφεραν.
Είχε μια φλογερή αγάπη προς τον Θεό και τον πλησίον, ζώντας σαν άγγελος. Η αγάπη της ήταν ανεξίκακη, δεν κρατούσε κακία σε όσους την αδικούσαν. Ακόμη, αγαπούσε και φρόντιζε τα άγρια ζώα, όπως τις αρκούδες και τα φίδια.
Ελεημοσύνη
Η ελεημοσύνη της ήταν μια φυσική έκφραση της αγάπης της και δεν είχε όρια. Μοιραζόταν ό,τι της πρόσφεραν οι προσκυνητές, σαν τη Ταβιθά των Πράξεων των Αποστόλων.
Η καρδιά της, γεμάτη αγάπη, μεταμόρφωνε τις απλές πράξεις σε θυσιαστικές. Προσέφερε όχι μόνο υλική βοήθεια, αλλά και πνευματική, με δάκρυα και συνεχείς προσευχές για τους ασθενείς και τους αναγκεμένους.
Ταπεινοφροσύνη
Η ταπεινοφροσύνη ήταν μια από τις σημαντικότερες αρετές της, θεωρώντας τον εαυτό της αμαρτωλό και ανάξιο.
Δεν επιδίωκε τις τιμές και την προβολή, αλλά ζούσε στην αφάνεια, χαίροντας όταν την αποκαλούσαν “χαμένη”, “αγράμματη” ή “τρελή”.
Η ταπείνωσή της ήταν τόσο βαθιά, που δεν αντιδρούσε στις συκοφαντίες και τα πειράγματα που δεχόταν.
Η ταπεινοφροσύνη της ήταν πηγή δύναμης και αφοβίας.
Φιλοξενία
Η φιλοξενία ήταν μια αρετή που πήγαζε από την αγάπη της και ήταν πανάρχαιο ελληνικό έθιμο.
Δεν μαγείρευε για τον εαυτό της, αλλά μόνο για τους ξένους που επισκέπτονταν το μοναστήρι. Φρόντιζε τους επισκέπτες, παρέχοντάς τους τροφή και στέγη.
Η φιλοξενία της ήταν ένας τρόπος να δείξει αγάπη και φροντίδα σε όσους είχαν ανάγκη.
Μοναστήρι της Κλεισούρας
Η Οσία Σοφία έφτασε στη Μονή της Κλεισούρας κατόπιν θείας κλήσεως. Η Παναγία της παρουσιάστηκε και της ζήτησε να πάει στο σπίτι της στην Κλεισούρα.
Το μοναστήρι έγινε το καταφύγιό της, και η Παναγία η αχώριστη σύντροφός της. Έζησε εκεί για 48 χρόνια, ασκώντας αυστηρή ασκητική ζωή. Η Μονή της Κλεισούρας ήταν σε υψόμετρο περίπου 1000 μέτρων, στα σύνορα με την Φλώρινα.
Στη μονή, η Οσία Σοφία ήταν εκτεθειμένη στο κρύο και την παγωνιά του χειμώνα της Μακεδονίας, ζώντας σε ένα ασκηταριό δίπλα στη βρύση.
Η Οσία Σοφία ήταν αφιερωμένη στην διακονία του μοναστηριού. Φρόντιζε τους φτωχούς και τους καταφρονεμένους, τις χήρες και τα ορφανά. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, έκρυψε τους κατοίκους του χωριού στη μονή, σώζοντάς τους από το ολοκαύτωμα. Το μοναστήρι της Κλεισούρας αποτελεί πλέον τόπο προσκυνήματος.
Εξωτερική Εμφάνιση και Τρόπος Ζωής
Η Οσία Σοφία είχε μια εξαϋλωμένη μορφή, θυμίζοντας την Αγία Μαρία την Αιγυπτία. Ήταν πάντα ξυπόλυτη, ακόμα και τον χειμώνα. Τα μαλλιά της δεν τα είχε λούσει ούτε τα χτένισε ποτέ από την εποχή που ήταν στον Πόντο και ήταν σκληρά σαν κοτσάνι, αλλά ευωδίαζαν.
Φορούσε συνήθως παλιά ρούχα, μάλλινα σκουφιά και τρύπιες παντόφλες. Για να πάει στην εκκλησία, φορούσε ξύλινα τσόκαρα ή καθαρές παντόφλες.
Κοιμόταν σε μια πλάκα του τζακιού στο περιστώο της μονής.
Η Οσία Σοφία ζούσε με αυστηρή άσκηση, τρώγοντας ελάχιστη και απλή τροφή. Έτρωγε ό,τι έβρισκε στην περιοχή, όπως μανιτάρια, μούσκλια, αγριόχορτα και λίγη ντομάτα τουρσί, συχνά μουχλιασμένη.
Νήστευε τόσο με το Παλαιό Ημερολόγιο όσο και με το Νέο.
Παρόλα αυτά, ήταν γλυκιά και επιεικής με τους άλλους.
Χαρίσματα και Διδασκαλία
Η Οσία Σοφία ήταν διορατική και είχε το χάρισμα να απαντά στις σκέψεις των ανθρώπων και να δίνει λύσεις στα προβλήματά τους.
Ενέπνεε κουράγιο και δύναμη, γεμίζοντας τους ανθρώπους με χαρά και ελπίδα. Μιλούσε με λίγα λόγια αλλά σοφά, και είχε ιδιαίτερη σχέση με την Παναγία, με την οποία συνομιλούσε.
Η διδασκαλία της εστίαζε στην υπομονή, την ταπείνωση, τη σωφροσύνη και την αγνότητα. Έδινε μεγάλη σημασία στα λόγια των αγίων, νιώθοντας ότι εκφράζουν την καρδιά τους, η οποία έχει το Άγιο Πνεύμα.
Τόνιζε την ανάγκη για σωφροσύνη στις οικογένειες και υπομονή για τη σωτηρία των ανθρώπων.
Η “Σαλότητα” της Οσίας Σοφίας
Η Οσία Σοφία, ως “δια Χριστόν Σαλή”, έκρυβε την αρετή και τα χαρίσματά της. Προσποιούνταν την τρελή για να αποφύγει τις τιμές και τις δόξες, αλλά και για να διορθώσει την αμαρτία. Έκανε τρέλες, μαύριζε το πρόσωπό της με κάπνα και δεν περιποιούνταν τα μαλλιά της. Απέκρυβε τις εμπειρίες της με το άκτιστο φως και τις συνομιλίες της με την Παναγία και τους Αγίους.
Αν και την αποκαλούσαν “παλάλα” και “χαζοσοφία”, στην πραγματικότητα ήταν μια θεολόγος και διδάσκαλος της ευσέβειας.
Η Κληρονομιά της Οσίας Σοφίας
Το μοναστήρι της Κλεισούρας έχει αναδειχθεί σε σημαντικό προσκύνημα, προσελκύοντας πιστούς από όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό.
Η ζωή της αποτελεί παράδειγμα ταπεινοφροσύνης, αγάπης, ελεημοσύνης και αφοσίωσης στον Θεό.
Αγία Σοφία της Κλεισούρας. Γιορτή
Η Αγία Σοφία της Κλεισούρας γιορτάζει στις 6 Μαΐου
Αγία Σοφία της Κλεισούρας. Ύμνοι
Απολυτίκιο
Ήχος γ΄. Την ωραιότητα (καταβασιά)
Σοφίας γέγονας, μήτερ αοίδημε, Σοφία, σέμνωμα, της Θεομήτορος, εν τη Μονή ασκητικώς τον βίον σου διελθούσα,όθεν και απείληφας των καμάτων σου έπαινον, κατατραυματίσασσα των δαιμόνων τας φάλαγγας, και πρέσβειρα Χριστώ παρεστώσα, μη επιλάθου των πόθω τιμώντων σέ.
Απολυτίκιο
Ήχος πλ. α΄. Τον συνάναρχον Λόγον.
Προσευχή χαμευνία πολλαίς στερήσεσι, κακοπαθείαις νηστείαις, και αγρυπνίαις Χριστώ, ευηρέστησας Σοφία παναοίδιμε, σε τώ σοφίας αληθούς, αναδείξαντι φανόν, και λύχνον λαμπρών χαρίτων, όθεν ως πρέσβειραν θείαν, Κλεισούρας σέμνωμα τιμώμέν σε.
Κοντάκιο
Ήχος πλ. δ΄. Τη Υπερμάχω.
Την υπέρ φύσιν, εν Κλεισούρα ενασκήσασαν, και υπομείνασαν, το ψύχος ώσπερ άσαρκος, παρ’ εστίαν καθημένην Μονής αυλείω, βιοτής αυτής τας νύκτας και σχολάζουσαν, προσευχή Σοφίαν θείαν ευφημήσωμεν, πόθω κράζοντες· Χαίροις πάνυ Ασκήτρια.
Μεγαλυνάριο
Χαίροις της Αρδάσσης σεπτός βλαστός, χαίροις Πόντου κρίνον, μυροβόλον και ευανθές, χαίροις της Κλεισούρας, κιννάμωμον Σοφία, η ακραιφνεί ασκήσει, κόσμον ηδύνασα.
Μεγαλυνάριο
Σοφισθείσα, μήτερ, πνευματικώς, όλον σου τον βίον εν τελεία υπομονή διήλθες, Σοφία, και νήν του σου Νυμφίου το κάλλος εποπτεύεις εν ταις παστάσιν αυτού.
Οίκος
Άγγελοι καθορώντες, σή αμέμπτω ασκήσει, εξέστησαν Σοφία θεόφρον, και πιστών Μακεδόνων χοροί, σύν Ποντίων δήμοις Μήτερ θαυμάζοντες, ταπείνωσιν και νήψίν σου, εκραύγασαν εν κατανύξει·
Κάθισμα
Ήχος γ΄. Θείας πίστεως.
Την διδάσκαλον, της μετανοίας, και κοσμήτορα, χριστοηθείας, αφανώς την εν Κλεισούρα ασκήσασαν, και δαψιλώς προσελκύσασαν Πνεύματος, του θείου χάριν ευτάκτως υμνήσωμεν, πόθω κράζοντες· Σοφία θεομακάριστε, Χριστόν υπέρ ημών δυσώπει πάντοτε.