Άγιος Κύριλλος ο αρχιεπίσκοπος Ιεροσολύμων. Βίος
Ο Άγιος Κύριλλος, γνωστός ως Κύριλλος Ιεροσολύμων, ήταν μια εξέχουσα προσωπικότητα στην πρώιμη χριστιανική Εκκλησία, ο οποίος γεννήθηκε στα Ιεροσόλυμα γύρω στο 315 μ.Χ. Τότε αυτοκράτορας ήταν ο Κωνστάντιος, γιος του Μεγάλου Κωνσταντίνου.
Η ζωή του Κυρίλλου σημαδεύτηκε από θεολογικές διαμάχες και μια διαρκή αφοσίωση στην ορθόδοξη πίστη.
Νεανικά Χρόνια και Χειροτονία
Οι γονείς του Κυρίλλου ήταν ευσεβείς και ορθόδοξοι Χριστιανοί, και ο ίδιος έλαβε μια ισχυρή θρησκευτική ανατροφή. Χειροτονήθηκε πρεσβύτερος από τον Άγιο Μάξιμο, αρχιεπίσκοπο Ιεροσολύμων, ο οποίος αναγνώρισε την πνευματική του ωριμότητα και τον όρισε υπεύθυνο για την κατάρτιση των κατηχουμένων. Ο Κύριλλος, άνθρωπος ειρηνικός και ταπεινός, αφιέρωσε τον εαυτό του στην πνευματική καθοδήγηση των πιστών, αποφεύγοντας τις έντονες δογματικές διαμάχες που ταλάνιζαν την Εκκλησία μετά τη Σύνοδο της Νικαίας το 325 μ.Χ.
Επιφύλαξη για τον Όρο “Ομοούσιος”
Ο Άγιος Κύριλλος, παρά την ορθόδοξη πίστη του, επέδειξε επιφύλαξη στη χρήση του όρου “ομοούσιος”, ο οποίος ήταν κεντρικό σημείο διαμάχης μεταξύ των ορθοδόξων και των Αρειανών. Αυτή η επιφύλαξη οδήγησε σε παρεξήγηση, καθώς οι οπαδοί του Αρείου πίστεψαν ότι συμμεριζόταν τις απόψεις τους. Ωστόσο, ο Κύριλλος συμμεριζόταν πλήρως την ορθόδοξη πίστη, αλλά απέφευγε τη χρήση του όρου για να διατηρήσει την ειρήνη και να επικεντρωθεί στην ουσιαστική διδασκαλία.
Επίσκοπος Ιεροσολύμων
Περί το 350, ο Άγιος Μάξιμος Γ επίσκοπος Ιεροσολύμων απεβίωσε, και ο Κύριλλος ανήλθε στον αρχιεπισκοπικό θρόνο. Υπερασπίστηκε τα δόγματα των Αποστόλων και των Πατέρων, σε μια εποχή που σημαδεύτηκε από θεολογικές διαμάχες. Την ίδια περίοδο, ο Ακάκιος, επίσκοπος Καισαρείας της Παλαιστίνης, ακολουθούσε τις αιρετικές διδασκαλίες του Αρείου. Παρά την καθαίρεσή του από τη Σύνοδο της Σαρδικής, ο Ακάκιος διατήρησε τον θρόνο του λόγω της επιρροής του στον αυτοκράτορα Κωνστάντιο.
Θαυματουργικό Γεγονός και Επιστολή στον Αυτοκράτορα
Το 351 μ.Χ., ο Κύριλλος και οι κάτοικοι των Ιεροσολύμων έγιναν μάρτυρες ενός θαυματουργικού γεγονότος. Ένας πελώριος φωτεινός Σταυρός εμφανίστηκε στον ουρανό, εκτεινόμενος από τον Γολγοθά μέχρι το Όρος των Ελαιών. Ο Κύριλλος, εντυπωσιασμένος από αυτό το σημάδι, έγραψε μια επιστολή στον αυτοκράτορα Κωνστάντιο, ενημερώνοντάς τον για το θαύμα. Αυτή η επιστολή αποτελεί σημαντική μαρτυρία της εποχής και της πίστης του Κυρίλλου.
Αντιπαλότητα με τον Ακάκιο και Εξορία
Ο Ακάκιος, μητροπολίτης Καισαρείας της Παλαιστίνης, έγινε ο κύριος αντίπαλος του Αγίου Κυρίλλου. Οι οπαδοί του Αρείου, βλέποντας την επιφύλαξη του Κυρίλλου για τον όρο “ομοούσιος”, πίστεψαν ότι ήταν με το μέρος τους. Μετά τον θάνατο του Αγίου Μαξίμου, ο Κύριλλος εξελέγη επίσκοπος από τον λαό, αλλά ο Ακάκιος, με την εξουσία που είχε, ενέκρινε την εκλογή και στη συνέχεια τον χειροτόνησε. Σύντομα, όμως, ο Ακάκιος συνειδητοποίησε το λάθος του, καθώς ο Κύριλλος δίδασκε ξεκάθαρα την ορθόδοξη πίστη.
Η αντιπαλότητα κλιμακώθηκε όταν ο Ακάκιος, με το πρόσχημα μιας σιτοδείας (έλλειψη σιταριού και εν γένει έλλειψη τροφής), κατηγόρησε τον Κύριλλο ότι πούλησε ιερά σκεύη για να θρέψει τους φτωχούς. Τον κάλεσε σε εκκλησιαστικό δικαστήριο, αλλά ο Κύριλλος δεν εμφανίστηκε, οδηγώντας στην καθαίρεσή του και βίαιη εξορία από τα Ιεροσόλυμα. Ο Κύριλλος βρήκε καταφύγιο στην Ταρσό της Κιλικίας, όπου ο επίσκοπος Σιλβανός τον υποδέχτηκε θερμά.
Αποκατάσταση και Νέα Προκλήσεις
Ο Άγιος Κύριλλος συμμετείχε στη Σύνοδο της Σελεύκειας, αλλά ο Ακάκιος αποχώρησε και διέδωσε συκοφαντίες για τον Κύριλλο στον αυτοκράτορα, οδηγώντας στην εξορία του.
Η Σύνοδος της Σελεύκειας το 359 μ.Χ. αποκατέστησε τον Κύριλλο στην επισκοπική του θέση και καθαίρεσε τον Ακάκιο. Ωστόσο, ο Ακάκιος έσπευσε στην Κωνσταντινούπολη και άσκησε πίεση στον αυτοκράτορα Κωνστάντιο, ο οποίος ακύρωσε την απόφαση. Ο Κύριλλος καθαιρέθηκε ξανά από μια ψευδοσύνοδο αρειανών επισκόπων.
Κατά τη βασιλεία του Ιουλιανού του Παραβάτη, το 361 μ.Χ., οι εξόριστοι επίσκοποι, συμπεριλαμβανομένου του Κυρίλλου, επέστρεψαν στις επαρχίες τους. Ο Κύριλλος ανέλαβε ξανά την επισκοπή των Ιεροσολύμων και συνέχισε την ποιμαντική του διακονία, αλλά αντιμετώπισε νέες προκλήσεις. Οι ειδωλολάτρες, με την ενθάρρυνση του αυτοκράτορα, εξεγέρθηκαν κατά των χριστιανών, προκαλώντας θύματα και καταστροφές, συμπεριλαμβανομένης της Μονής του Αγίου Ιλαρίωνος. Επιπλέον, ο Ιουλιανός επέτρεψε στους Εβραίους να ανοικοδομήσουν τον Ναό στα Ιεροσόλυμα, αλλά τα έργα σταμάτησαν ξαφνικά λόγω ενός σεισμού, επιβεβαιώνοντας μια προφητεία του Αγίου Κυρίλλου.
Τελική Δικαίωση και Αναγνώριση
Μετά τον θάνατο του Ιουλιανού το 363 μ.Χ., ο Κύριλλος ανέλαβε ξανά το ποιμαντικό του έργο. Μετά τον θάνατο του Ακακίου, ενθρόνισε επίσκοπο τον ανιψιό του. Ωστόσο, οι οπαδοί του Αρείου συνέχισαν τις ραδιουργίες, οδηγώντας στην εξορία του Κυρίλλου και άλλων επισκόπων. Μετά τον θάνατο του αυτοκράτορα Ουάλεντα, ο Κύριλλος επέστρεψε στην επισκοπή του, αλλά αντιμετώπισε αντίσταση από ορισμένους ορθόδοξους που είχαν επηρεαστεί από συκοφαντίες.
Η Σύνοδος της Αντιοχείας το 379 μ.Χ. έστειλε τον Άγιο Γρηγόριο Νύσσης για να αποκαταστήσει την ειρήνη, αλλά χωρίς επιτυχία. Ο Άγιος Κύριλλος συμμετείχε στη Β’ Οικουμενική Σύνοδο το 381 μ.Χ., η οποία καταδίκασε οριστικά τον αρειανισμό. Η Σύνοδος αναγνώρισε τους αγώνες του Κυρίλλου για την ορθοδοξία.
Κληρονομιά και Αναγνώριση
Ο Άγιος Κύριλλος, παρά τις παρεξηγήσεις, παρέμεινε σταθερός στην ορθόδοξη πίστη. Η Σύνοδος της Κωνσταντινούπολης το 381 μ.Χ. αποκατέστησε την αλήθεια σχετικά με τον Κύριλλο, αποκαλώντας τον μεγάλο αγωνιστή κατά των αρειανών. Η ζωή του χαρακτηρίστηκε από την εναρμόνιση της θεολογίας με τη ζωή, με ισορροπία μεταξύ ορθοδοξίας και ορθοπραξίας. Οι “Κατηχήσεις” του αποτελούν σημαντική πηγή για την κατανόηση της αρχαίας χριστιανικής πίστης και πρακτικής.
Ο Άγιος Κύριλλος κοιμήθηκε το 386 μ.Χ.
Εξωτερική Εμφάνιση και Χαρακτήρας
Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης αναφέρει λεπτομέρειες για την εμφάνιση και το χαρακτήρα του. Ήταν μέτριου αναστήματος, με κίτρινη απόχρωση, μαλλιά στο κεφάλι, κοντή μύτη, τετράγωνο πρόσωπο, ίσια φρύδια, και λευκό, πυκνό γένι χωρισμένο σε δύο μέρη. Η συμπεριφορά του αντανακλούσε την απλότητα και την αγνότητα ενός αγροτικού ανθρώπου.
Άγιος Κύριλλος ο αρχιεπίσκοπος Ιεροσολύμων. Γιορτή
Τη μνήμη του Αγίου Κυρίλλου του αρχιεπισκόπου Ιεροσολύμων τιμούμε στις 18 Μαρτίου.
Άγιος Κύριλλος ο αρχιεπίσκοπος Ιεροσολύμων. Απολυτίκιο
Στολήν την ένθεον, αμφιεσάμενος, στύλος ολόφωτος, ώφθης της πίστεως, των Αποστόλων εν Σιών την χάριν κεκληρωμένος, όθεν ενδιέπρεψας, ευσεβείας τοις δόγμασι, και πιστώς εσκόρπισας, της σοφίας το τάλαντον, και νυν υπέρ ημών εκδυσώπει, Κύριλλε Πάτερ Ιεράρχα.
Έτερο απολυτίκιο του Αγίου Κυρίλλου του αρχιεπισκόπου Ιεροσολύμων
Κανόνα πίστεως, και εικόνα πραότητος, εγκρατείας διδάσκαλον, ανέδειξε σε τη ποίμνη σου, η των πραγμάτων αλήθεια· δια τούτο εκτήσω τη ταπεινώσει τα υψηλά, τη πτωχεία τα πλούσια. Πάτερ Ιεράρχα Κύριλλε, πρέσβευε Χριστώ τω Θεώ, σωθήναι τας ψυχάς ημών.
