Άγιος Ταράσιος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως. Βίος
Γέννηση και Ανατροφή
Ο Άγιος Ταράσιος γεννήθηκε από ευγενείς και αξιωματούχους γονείς στην Κωνσταντινούπολη. Ο πατέρας του, Γεώργιος, κατείχε το αξίωμα του Πατρικίου και ήταν κριτής. Η μητέρα του, Ευκρατία, ήταν θεοσεβής και τον ανέθρεψε με παιδεία και νουθεσία Κυρίου, συμβουλεύοντάς τον να συναναστρέφεται ενάρετους ανθρώπους.
Κοσμική Σταδιοδρομία
Διακρίθηκε για τη σεμνή και ενάρετη πολιτεία του, αποκτώντας σεβασμό και τιμή. Ανέβηκε στην αξία των Υπάτων και εκλέχθηκε Πρωτασηκρίτης, δηλαδή πρώτος γραμματικός των Μυστικών του Βασιλέως. Είχε πλούσια μόρφωση στην Αγία Γραφή και στα συγγράμματα των Θείων Πατέρων, καθώς και στα θύραθεν μαθήματα.
Μελετούσε τα θεία μαθήματα νύχτα και ημέρα, ενώ από τα κοσμικά μαθήματα θησαύρισε όσα ήταν χρήσιμα για να διορθώνει το στρεβλό και βαρβαρικό και να φέρει σε ακρίβεια τη γλώσσα του.
Πνευματική Ωρίμανση
Αφιέρωσε τον εαυτό του στον Θεό και απέκτησε πνευματική τελειότητα. Παρόλο που βρισκόταν στην τάξη των κοσμικών, απέβαλε τον κοσμικό περισπασμό και στόλισε την ψυχή του με όσα ήταν ευάρεστα στον Θεό. Έγινε σκεύος ιερό και εκλεκτό του Θεού πριν την ιεροσύνη, και τον προετοίμαζε ο Θεός για ποιμένα λογικών προβάτων.
Εκλογή ως Πατριάρχης
Όλοι ήλπιζαν ότι θα γινόταν Οικουμενικός Πατριάρχης και θα φώτιζε τον κόσμο διασκορπίζοντας το σκότος των αιρετικών. Όταν ο Πατριάρχης Παύλος ο Κύπριος παραιτήθηκε λόγω ασθενείας και της επικράτησης της αίρεσης των Εικονομάχων, η Βασίλισσα Ειρήνη και ο γιος της Κωνσταντίνος επισκέφθηκαν τον Πατριάρχη. Ο Παύλος εξέφρασε τη λύπη του για την κατάσταση της Εκκλησίας και πρότεινε τον Ταράσιο ως ικανό να στερεώσει την Ορθοδοξία.
Οι βασιλείς κοινοποίησαν την πρόταση στη Σύγκλητο, η οποία συμφώνησε λόγω της αρετής και της αξίας του Ταρασίου. Ο Ταράσιος αρχικά δίστασε, δηλώνοντας ότι δεν είναι δυνατόν να καταπαύσει η ζάλη της Εικονομαχίας παρά μόνο αν συγκληθεί Οικουμενική Σύνοδος. Ζήτησε επίσης να ακούσει και τη γνώμη του λαού.
Με βασιλική προσταγή, συγκεντρώθηκε όλη η πόλη και το ιερατείο στο παλάτι. Ο Ταράσιος τόνισε το μέγεθος του αξιώματος της Αρχιερωσύνης και την ανάγκη υπακοής στην Οικουμενική Πίστη και στις Αγίες Οικουμενικές Συνόδους. Ο λαός δέχθηκε τους λόγους του και υποσχέθηκε να τον ακολουθήσει.
Ο Ταράσιος χειροτονήθηκε κατά τάξιν Αναγνώστης, Υποδιάκονος, Διάκονος, Ιερεύς και Αρχιερεύς, και ανέβηκε στον Πατριαρχικό θρόνο της Κωνσταντινουπόλεως.
Πατριαρχική Διακονία
Από παιδί γυμναζόταν στην εγκράτεια, τρώγοντας λίγη τροφή για να διατηρήσει τη ζωή, αποφεύγοντας τον χορτασμό και την ηδονή. Αγρυπνούσε για να μελετά τις Θείες Γραφές και απέφευγε τον ύπνο, υπηρετώντας μόνος του κάθε ανάγκη του σώματος. Προσευχόταν με τον νου στον ουρανό, γονατιστός με τα χέρια υψωμένα.
Αγκάλιασε την ταπείνωση και παρακίνησε και άλλους να ταπεινωθούν. Έκανε τους κληρικούς να φορούν απλά φορέματα και ζώνες από τρίχες αιγών. Διέσωσε την παρθενία και τη σωφροσύνη, διώχνοντας τους αισχρούς λογισμούς. Ήταν ελεήμων και φιλεύσπλαχνος, δίδοντας πλουσιοπάροχα ελεημοσύνη στους πτωχούς και φιλοξενώντας τους ξένους. Φρόντιζε τους ξένους, τους τυφλούς και τους ανάπηρους, προσφέροντας τους ελεημοσύνη κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Την ημέρα της Αναστάσεως, υπηρετούσε ο ίδιος τους πτωχούς στο παλαιό Βασιλικό σπίτι.
Σύγκληση Οικουμενικής Συνόδου για την Εικονομαχία
Ο Ταράσιος αγωνίστηκε για τη σύγκληση Οικουμενικής Συνόδου για την αποκατάσταση των Αγίων Εικόνων. Με βασιλική προσταγή, συγκροτήθηκε Σύνοδος Θείων Πατέρων στη Νίκαια, η οποία αποφάσισε ομοφώνως την προσκύνηση των Αγίων Εικόνων και αναθεμάτισε τους Εικονομάχους. Έτσι, με την επιμέλεια και τη συνεργασία του Αγίου, στερεώθηκε η Ορθοδοξία.
Ιδιαίτερη φροντίδα έδειξε για την εικονογράφηση όλων των Προσώπων της Αγίας Τριάδας.
Η Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος μακαρίζει αυτούς που τιμούν τις εικόνες του εν Τριάδι Θεού, θέτοντας ως βάση για την αποδοχή τους την πίστη στον Τριαδικό Θεό.
Οι Πατέρες της Ζ΄ Συνόδου χαρακτήριζαν τους Εικονομάχους ως έχοντες «…Αμαθές και απαίδευτον φρόνημα…». Η Εικονομαχία καταδικάστηκε και αναθεματίστηκε από την Εκκλησία.
Επιπλέον ξεκαθαρίστηκε ότι η τιμητική προσκύνηση των εικόνων είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από τη λατρεία, που γίνεται μόνο προς τον Θεό.
Ποιμαντικό Έργο
Μετά τη σύνοδο, συνέχισε να ποιμαίνει το ποίμνιο του Χριστού, διδάσκοντας και στερεώνοντας τους πιστούς στα ορθά δόγματα. Επίσης, θέσπισε να γίνονται οι χειροτονίες χωρίς χρήματα, αποβάλλοντας τη σιμωνία από την Εκκλησία.
Επέδειξε ευσπλαχνία και συμπόνια προς τον πλησίον, όταν ένας βασιλικός άρχοντας κατέφυγε στη Μεγάλη Εκκλησία για να σωθεί από την τιμωρία. Ο Ταράσιος τον περιέθαλψε και τον υπηρέτησε ο ίδιος στο Άγιο Βήμα, μέχρι που οι στρατιώτες τον άρπαξαν. Ο Ταράσιος διαμαρτυρήθηκε στους βασιλείς και τους αφόρισε, με αποτέλεσμα να μην τιμωρηθεί ο άρχοντας.
Αντιμετώπιση της Αυτοκρατορικής Εξουσίας
Ο Ταράσιος ήταν γνώστης και των κρατικών νόμων και έκρινε δίκαια τις διαφορές. Όταν ο βασιλιάς Κωνσταντίνος ήθελε να χωρίσει τη νόμιμη σύζυγό του και να πάρει άλλη, ο Ταράσιος αντιστάθηκε σθεναρά, αρνούμενος να δώσει άδεια για τον παράνομο γάμο. Παρά τις πιέσεις και τις απειλές του βασιλιά, ο Ταράσιος δεν υπέκυψε και υπερασπίστηκε τον θείο νόμο. Αποτέλεσμα ήταν ο βασιλιάς να τον διώξει από το παλάτι και να τον περιβάλει με φύλακες.
Παρά τις αντιξοότητες, ο Ταράσιος συνέχισε να ποιμαίνει το ποίμνιό του και να τους στερεώνει στην Ορθοδοξία.
Κοίμηση και Κληρονομιά
Μετά από εικοσιδύο χρόνια πατριαρχίας, ο Ταράσιος ασθένησε. Παρέμεινε αφοσιωμένος στα θεία, λειτουργώντας ακόμη και όταν ήταν άρρωστος. Πέθανε την ώρα του Εσπερινού, και η ψυχή του ανέβηκε στις ουράνιες μονές.
Ο θάνατός του προκάλεσε θλίψη σε όλη την πόλη. Ο βασιλιάς Νικηφόρος θρήνησε τον θάνατό του, αναγνωρίζοντας τον ως ποιμένα, πατέρα, αρχιερέα και διδάσκαλο. Η κηδεία του έγινε στις 25 Φεβρουαρίου στο μοναστήρι που είχε κτίσει.
Πολλά θαύματα έγιναν στον τάφο του Αγίου, όπως η θεραπεία γυναικών με αιμορραγία, τυφλών και δαιμονισμένων. Ακόμη και μετά θάνατον, ο Άγιος έδειξε τον θείο ζήλο του για την Ορθοδοξία.
Η προειδοποίηση και η δολοφονία του Λέοντα του Αρμένιου
Ο Λέων ο Αρμένιος ήταν βασιλιάς και υποστήριζε ένθερμα την αίρεση των Εικονομάχων. Ο Άγιος Ταράσιος εμφανίστηκε στον Λέοντα τον Αρμένιο σε ένα όραμα και πρόσταξε κάποιον Μιχαήλ να τον φονεύσει με ξίφος. Ο Μιχαήλ υπάκουσε στην προσταγή του Ταρασίου και φόνευσε τον Λέοντα με ξίφος.
Ο Λέων ο Αρμένιος φονεύθηκε από τον Μιχαήλ τον Τραυλό μέσα στη Μεγάλη Εκκλησία κατά την εορτή των Γενεθλίων του Χριστού. Η δολοφονία έγινε όπως είχε προφητεύσει ο μακάριος Ταράσιος.
Εορτή του Αγίου Ταρασίου του Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως
Τη μνήμη του Αγίου Ταρασίου του Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τιμούμε στις 25 Φεβρουαρίου.
Απολυτίκιο του Αγίου Ταρασίου του Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως
Βίου ορθότητι, καλλωπιζόμενος, φωστήρ υπέρλαμπρος, ώφθης του Πνεύματος, και την Εικόνα του Χριστού, Συνόδω εν τη Εβδόμη, προσκυνείν εκήρυξας, ορθοδόξως μακάριε, στύλος και εδραίωμα, Εκκλησίας γενόμενος, διο τους σους αγώνας γεραίρει, Πάτερ Ιεράρχα Ταράσιε.
Έτερο απολυτίκιο του Αγίου Ταρασίου του Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως
Κανόνα πίστεως και εικόνα πραότητος, εγκρατείας διδάσκαλον, ανέδειξε σε τη ποίμνη σου, η των πραγμάτων αλήθεια· δια τούτο εκτήσω τη ταπεινώσει τα υψηλά, τη πτωχεία τα πλούσια. Πάτερ Ιεράρχα Ταράσιε, πρέσβευε Χριστώ τω Θεώ, σωθήναι τας ψυχάς ημών.
Άγιος Ταράσιος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως. Κοντάκιο
Ώσπερ μέγας ήλιος, ταις των δογμάτων, και θαυμάτων λάμψεσι, φωταγωγείς διαπαντός, της οικουμένης το πλήρωμα, ουρανομύστα, παμμάκαρ Ταράσιε.
Άγιος Ταράσιος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως. Κοντάκιο
Ορθοδόξοις δόγμασι, την Εκκλησίαν φαιδρύνας, και Χριστού μακάριε, την σεβασμίαν Εικόνα, σέβεσθαι, και προσκυνείσθαι πάσι διδάξας, ήλεγξας, Εικονομάχων άθεον δόγμα· διά τούτο σοι βοώμεν, Ώ Πάτερ χαίροις, σοφέ Ταράσιε.
Άγιος Ταράσιος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως. Οίκος
Την σκοτισθείσάν μου ψυχήν τώ σκότει των πταισμάτων, φωτί του σου ελέους καταύγασον Σωτήρ μου, και λογισμόν επ’ αγαθοίς δώρησαί μοι Χριστέ μου, εκκαθάρας την αχλύν των φαύλων ενθυμήσεων, ίν’ όπως κατ’ αξίαν ισχύσω τον σόν Ιεράρχην ανυμνήσαι, και φθάσαι τον βίον, και τας πράξεις τας λαμπράς, και την ένθεον πίστιν, και τον ζήλον, όν υπέρ της σής εκτήσατο, Εκκλησίας, ήτις κατά χρέος αυτόν ευφημούσα κραυγάζει· Ουρανομύστα, παμμάκαρ Ταράσιε.
Άγιος Ταράσιος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως. Κάθισμα
Κατά παθών βασιλεύσας των της σαρκός, Ιεράρχης εχρίσθης θεοπρεπώς, και την βασιλεύουσαν, ορθοδόξως εποίμανας, απελάσας θήρας, αιρέσεων θεόπνευστε, την των σεπτών εικόνων, τρανώσας προσκύνησιν· όθεν μετά τέλος, ατελεύτητον χάριν, αξίως κεκλήρωσαι, Ιεράρχα Ταράσιε. Διά τούτο βοώμέν σοι. Πρέσβευε Χριστώ τώ Θεώ, των πταισμάτων άφεσιν δωρήσασθαι, τοις εορτάζουσι πόθω, την αγίαν μνήμην σου.