
Άγιος Βενέδικτος εκ Νουρσίας. Βίος
Καταγωγή και Νεανικά Χρόνια
Ο Όσιος Βενέδικτος, του οποίου το όνομα είναι λατινικό και ερμηνεύεται στα ελληνικά ως ευλογημένος, γεννήθηκε περί το 490 μ.Χ. στη Νουρσία της Ιταλίας. Η Νουρσία ήταν μια μικρή επαρχιακή πόλη που βρισκόταν στα βουνά βόρεια της Ρώμης. Καταγόταν από ευσεβείς και πλούσιους γονείς, οι οποίοι του παρείχαν μια άνετη ανατροφή.
Μοναχισμός
Σε πολύ νεαρή ηλικία, έχοντας από μικρός αποκτήσει σοφία γέροντα, ο Βενέδικτος αποφάσισε να εγκαταλείψει την πατρίδα του και τους γονείς του. Μοναδικός του πόθος ήταν να αρέσει στον Θεό, περιφρονώντας τις ηδονές του κόσμου και τις μάταιες υποσχέσεις του. Μαζί του στην αναχώρησή του τον ακολούθησε ο τροφός του, ο οποίος έδειξε μητρική αφοσίωση προς τον νεαρό Βενέδικτο. Έτσι, έβαλαν πλώρη για το μοναχικό σχήμα και κατέληξαν σε έναν έρημο τόπο.
Παραμονή στην Ενφίδη και το Θαύμα του Κοσκίνου
Κατά τη διάρκεια μιας στάσης στην κωμόπολη της Ενφίδης, η τροφός του Βενεδίκτου δανείστηκε ένα πήλινο κόσκινο για να περάσει το σιτάρι και να φτιάξει ψωμί. Δυστυχώς, το σκεύος έπεσε κάτω και έσπασε. Βλέποντας τη θλίψη της τροφού του, ο νεαρός Βενέδικτος προσευχήθηκε με θέρμη, και όταν σηκώθηκε, της έδωσε το κόσκινο ανέπαφο, σαν να μην είχε σπάσει ποτέ. Οι κάτοικοι της Ενφίδης θαύμασαν το γεγονός και κρέμασαν το κόσκινο στην πόρτα της εκκλησίας. Φοβούμενος όμως ότι η μάταιη ανθρώπινη δόξα θα τον απομάκρυνε από την εύνοια του Θεού, ο Βενέδικτος έφυγε κρυφά από την Ενφίδη.
Απομόνωση στο Σουβιάκο και η Βοήθεια του Ρωμανού
Ο Βενέδικτος αποσύρθηκε στο Σουβιάκο, που βρίσκεται στις οροσειρές των Αβρούζων, και συγκεκριμένα σε μια σπηλιά ανοιγμένη σε ύψος εξήντα μέτρων. Εκεί παρέμεινε άγνωστος στους ανθρώπους, επιδιδόμενος στην άσκηση και τη φιλοθέωση. Μόνος ένας κοινοβιάτης μοναχός, ονόματι Ρωμανός, γνώριζε την ύπαρξή του. Ο Ρωμανός προσέφερε στον νεαρό Βενέδικτο το μοναχικό ένδυμα και του έφερνε κρυφά προμήθειες εξοικονομημένες από τη δική του μερίδα. Έτσι, ο Βενέδικτος ενέτεινε την πνευματική του άσκηση, φιλιώνοντας τον εαυτό του με τον Θεό διά μέσου της αρετής και ασκήσεως.
Πειρασμοί και η Νίκη με τη Βοήθεια της Θείας Χάρης
Κατά τη διάρκεια της απομόνωσής του, ο Βενέδικτος αντιμετώπισε σφοδρούς σαρκικούς πειρασμούς. Μια ημέρα, ενώ προσευχόταν μόνος, του παρουσιάστηκε ο διάβολος με μορφή μαυροκότσυφα. Αμέσως μετά, δέχτηκε τόσο έντονη επίθεση από τους πειρασμούς, που ήταν σχεδόν αποφασισμένος να εγκαταλείψει τη μόνωσή του. Παρόλα αυτά, παρακινούμενος από τη Χάρη του Θεού, ο Βενέδικτος έλαβε μια δραστική απόφαση. Ρίχτηκε γυμνός σε μια βάτο γεμάτη αγκάθια, νικώντας έτσι την ηδονή δια του πόνου. Ανταμείβοντάς τον ο Θεός με την απάθεια της σαρκός, είχε στο εξής κάθε δικαίωμα να διδάξει στους άλλους την αρετή ως ένας ώριμος άνδρας. Έτσι, επλουτίσθη παρ’ αυτού με δύναμιν θαυμάτων και ιαμάτων.
Άρνηση της Ηγουμενίας στο Βικοβάρο
Όταν εκοιμήθη ο ηγούμενος του παρακείμενου μοναστηριού του Βικοβάρο, οι μοναχοί, επιθυμώντας έναν πνευματικό ηγέτη, επέμειναν και κατάφεραν να πείσουν τον Βενέδικτο να τον διαδεχθεί. Μόλις όμως ανέλαβε την ηγουμενία, ο Βενέδικτος προσπάθησε να επιβάλει μια αυστηρή πειθαρχία βασισμένη στο Ευαγγέλιο, η οποία αντιμαχόταν τη στρεβλή διαγωγή τους. Οι μοναχοί του Βικοβάρο άρχισαν να δυσανασχετούν εναντίον του και δοκίμασαν μάλιστα να τον δηλητηριάσουν. Τη στιγμή όμως που ο Βενέδικτος έκανε το σημείο του Σταυρού πάνω από την καράφα με το φαρμακερό ποτό, το γυαλί έγινε θρύψαλα. Με πρόσωπο ατάραχο και ειρήνη στην ψυχή, και χωρίς να κρατήσει κακία, ο Βενέδικτος άφησε τους ανεπίδεκτους διόρθωσης και επέστρεψε στην έρημο.
Οργάνωση Μοναστηριών στο Σουβιάκο
Προοδεύοντας σε αρετή και θεωρία, ο Βενέδικτος προσήλκυσε έναν ικανό αριθμό μαθητών. Τους οργάνωσε σε δώδεκα μοναστήρια γύρω από το Σουβιάκο, καθένα με δώδεκα μοναχούς και έναν χωριστό προεστό. Οι προεστοί αυτοί είχαν την ευθύνη να τον ενημερώνουν για τη ζωή στο κοινόβιο και την πνευματική πρόοδο κάθε μοναχού. Ο Βενέδικτος ήταν ταυτόχρονα ο πνευματικός τους πατέρας και ζωντανή προσωποποίηση της τέλειας τήρησης των μοναχικών κανόνων. Με τη βοήθεια της θείας χάρης, μεριμνούσε για κάθε υλική τους ανάγκη και, διακρίνοντας τους μύχιους λογισμούς τους, δεν δίσταζε με πατρική αγάπη να τους διορθώνει, χρησιμοποιώντας κάποιες φορές σωματικά επιτίμια για να τους βοηθήσει να αποτινάξουν τις κακές συνήθειες.
Αναχώρηση από το Σουβιάκο και Άφιξη στο Όρος Κασσίνο
Περί το 529 μ.Χ., ο Βενέδικτος άφησε το Σουβιάκο επικεφαλής μιας μικρής ομάδας μαθητών. Τελικά έφθασαν στο όρος Κασσίνο, το οποίο υψωνόταν στο μέσο μεταξύ Ρώμης και Νάπολης. Στην κορυφή του βουνού υπήρχε ένας ναός αφιερωμένος άλλοτε στη λατρεία του Απόλλωνα.
Ίδρυση της Μονής του Μοντεκασίνο και του Τάγματος των Βενεδικτίνων
Φθάνοντας στο Μοντεκασίνο, ο άγιος Βενέδικτος άρχισε να σπάει το είδωλο του Απόλλωνα και ανεποδογύρισε το θυσιαστήριο. Στη θέση του ειδωλολατρικού ναού, ίδρυσε μια εκκλησία αφιερωμένη στον Άγιο Μαρτίνο της Τουρ. Επιπλέον, έκτισε κοινόβιο και θέσπισε το τάγμα των Βενεδικτίνων μοναχών, θεμελιώνοντας τον δυτικό μοναχισμό. Ο Βενέδικτος έκοψε τα δέντρα όπου οι κάτοικοι επιδίδονταν ακόμη στη λατρεία των ειδώλων και κατάφερε να τους μεταστρέψει με τον αποστολικό του λόγο. Σύμφωνα με τον Μελέτιο, η ίδρυση του κοινοβίου στο Κάσσιο όρος και η θέσπιση του τάγματος των Βενεδικτίνων έλαβε χώρα το 529 μ.Χ..
Θαύματα στο Μοντεκασίνο
Κατά την παραμονή του στο Μοντεκασίνο, ο Άγιος Βενέδικτος επιτέλεσε πολλά θαύματα. Σε εποχή σιτοδείας, με την προσευχή του, έκανε να πλεονάζουν στο μοναστήρι το σιτάρι και το λάδι, επιτρέποντας στους μοναχούς να αφοσιωθούν αμέριμνοι στο θείο έργο. Μια ημέρα, επιστρέφοντας από τους αγρούς, είδε στην πόρτα του μοναστηριού το άψυχο σώμα ενός παιδιού που ο πατέρας του είχε αποθέσει εκεί. Κινούμενος από ευσπλαχνία, ο Βενέδικτος παρακάλεσε τον Κύριο στο όνομα της πίστης του πατέρα που θρηνούσε, και το παιδί ζωντάνεψε.
Προφητεία για την Καταστροφή της Ρώμης και του Μοντεκασίνο
Στους δύσκολους καιρούς των πολέμων και των εισβολών, ο Βενέδικτος προανήγγειλε την πτώση της Ρώμης και την μελλοντική καταστροφή της Μονής Μοντεκασίνο από τους Λομβαρδούς (το γεγονός της καταστροφής δεν περιγράφεται στα παρόντα αποσπάσματα, αλλά αναφέρεται η προφητεία).
Σύνταξη του Κανόνα του Αγίου Βενεδίκτου
Έχοντας ίσως κατά νου την προφητεία για την καταστροφή, λίγο πριν την κοίμησή του, ο Βενέδικτος συνέταξε τον Κανόνα του, ο οποίος αποτέλεσε θεμελιώδη χάρτα για τους μοναχούς της Δύσης. Βασιζόμενος στα γραπτά των Αγίων Πατέρων Παχωμίου, Βασιλείου του Μεγάλου και Κασσιανού, καθώς και στα μοναστικά θέσμια που είχε υιοθετήσει στο μοναστήρι του, ο Κανόνας του Αγίου Βενεδίκτου εκθέτει τις αρχές και τους νόμους λειτουργίας μιας κοινοβιακής μονής. Ο Ρουδόλφος αναφέρει αυτόν τον κανόνα ως πραγματεία “περί αρχής του Μοναχικού βίου”. Ο Κανόνας αποτελείται από ογδόντα τρία κεφάλαια.
Στερνή Συνομιλία με την Αγία Σχολαστική και Όραση
Λίγο καιρό ύστερα από τη θαυμαστή και στερνή συνομιλία του Αγίου Βενεδίκτου με την αδελφή του, την Αγία Σχολαστική, και την κοίμησή της, καθώς στεκόταν νύχτα στο παράθυρό του προσευχόμενος, είδε ξαφνικά ένα αστραποβόλο φως να καταυγάζει τα σκότη. Στο μέσο αυτού του φωτός, θεώρησε τον κόσμο ολόκληρο συναγμένο θαρρείς κάτω από μια μοναδική ηλιαχτίδα. Υψωμένος πάνω από τον κόσμο και εκτός εαυτού χάρη στην ένωσή του με τον Δημιουργό, ο Βενέδικτος μπορούσε να θεωρεί την όλη δημιουργία μέσα στο θείο φως που ανάβλυζε από την καρδιά του. Έχοντας φθάσει στα όρια της μέλλουσας ζωής, είδε τότε, μέσα σε αυτό το φως, την ψυχή του Γερμανού, επισκόπου Καπούης, που ανέβαινε στα ουράνια.
Οι Έξι Τελευταίες Ημέρες και η Κοίμηση του Αγίου
Από τότε ο Άγιος Βενέδικτος ανήκε περισσότερο στον ουρανό παρά στη γη. Έχοντας προαναγγείλει την ημέρα της τελευτής του, πρόσταξε να ανοίξουν το μνήμα του, όπου λίγο καιρό πριν είχαν ενταφιάσει την αδελφή του. Ύστερα, προσβλήθηκε από υψηλό πυρετό, από τον οποίο κατεξηράνθη το σώμα του σε έξι ημέρες. Κατά την έκτη ημέρα, πρόσταξε τους μαθητές του να τον οδηγήσουν στο παρεκκλήσιο που είχαν. Πηγαίνοντας εκεί, κοινώνησε τα Άχραντα Μυστήρια, στεκόμενος ανάμεσα στους μαθητές του. Υποβασταζόμενος και στηριζόμενος από αυτούς, σήκωσε τα χέρια του ψηλά στον Ουρανό και, ενώ προσευχόταν και έβλεπε προς τον ουρανό, παρέδωσε την αγία ψυχή του στα χέρια του Θεού, ψιθυρίζοντας τα λόγια μιας στερνής προσευχής. Η κοίμησή του έλαβε χώρα περί το 560 μ.Χ.. Ο Μελέτιος αναφέρει ότι ετελεύτησε εν έτει 542 ή 543, σε ηλικία εξήντα δύο ετών.
Θεία Οπτασία κατά την Κοίμηση
Κατά την ώρα της κοίμησης του Αγίου Βενεδίκτου, φάνηκε μια θαυμαστή όραση σε δύο αδελφούς, έναν που ησύχαζε στο κελί του και έναν που κατοικούσε μακριά. Είδαν έναν θαυμαστό δρόμο να εκτείνεται από το κελί του Αγίου Βενεδίκτου μέχρι τον ουρανό, προς την ανατολή, στρωμένο ολόκληρο με λαμπρά, τίμια και μεταξωτά ιμάτια. Στον δρόμο αυτό στέκονταν άνδρες θαυμαστοί και εξαίσιοι, κρατώντας λαμπάδες στα χέρια τους, οι οποίοι, κατά τάξη, ανέβαζαν τον Όσιο στον Ουρανό. Ένας άλλος ασπροφόρος και φωτοφόρος άγγελος, παριστάμενος κοντά στον Όσιο, ρώτησε τους δύο μοναχούς αν γνωρίζουν τίνος είναι αυτός ο θαυμαστός δρόμος. Όταν εκείνοι απάντησαν ότι δεν γνωρίζουν, ο άγγελος τους είπε: «Αύτη είναι η στράτα, διά μέσου της οποίας ο αγαπητός του Θεού Βενέδικτος, αναβαίνει εις τον Ουρανόν». Από την οπτασία αυτή έγινε φανερή η λαμπρότητα και η δορυφορία που αξιώθηκε ο Άγιος κατά την αναχώρησή του προς τον Κύριο.
Μεταγενέστερα Γεγονότα
Μετά τη λεηλασία του Μοντεκασίνο από τους Λομβαρδούς, τα λείψανα του Αγίου Βενεδίκτου λησμονήθηκαν. Ωστόσο, το 673 μ.Χ., μοναχοί της Μονής του Φλερύ συρ Λουάρ ανακάλυψαν και παρέλαβαν τα λείψανα, μεταφέροντάς τα στη μονή τους. Η μονή αυτή μετονομάστηκε σε Άγιος Βενέδικτος συρ Λουάρ (Saint-Benoît-sur-Loire), όπου και παραμένουν μέχρι σήμερα.
Αναγνώριση του Αγίου Βενεδίκτου
Ο Μελέτιος αναφέρει στην Εκκλησιαστική του Ιστορία ότι ο Βενέδικτος ίδρυσε κοινόβιο στο Κάσσιο όρος το 529 και θέσπισε το τάγμα των Βενεδικτίνων, τονίζοντας ότι ήταν ο πρώτος στη Δύση που έδειξε τον μοναχικό βίο. Γι’ αυτό, ο Τριθέμιος στο έργο του “Περί Εκκλησιαστικών Συγγραφέων” και άλλοι τον ονομάζουν καθηγητή και πρώτο των εν τη Δύσει Μοναχών.
Η ζωή του Οσίου Βενεδίκτου αποτελεί ένα φωτεινό παράδειγμα αφιέρωσης στον Θεό, αγώνα κατά των πειρασμών, και οργάνωσης του μοναχικού βίου στη Δύση. Ο Κανόνας του καθόρισε για αιώνες την πνευματική και κοινοβιακή ζωή των μοναχών, ενώ τα θαύματά του και η αγιότητά του τον κατέστησαν έναν από τους σημαντικότερους Αγίους της Χριστιανικής Εκκλησίας.
Άγιος Βενέδικτος ο εκ Νουρσίας. Γιορτή
Τη μνήμη του Αγίου Βενεδίκτου του εκ Νουρσίας τιμούμε στις 14 Μαρτίου.
Άγιος Βενέδικτος ο εκ Νουρσίας. Απολυτίκιο
Την φερώνυμον κλήσιν αληθεύουσαν έδειξας, τοις ασκητικοίς σου αγώσι θεοφόρε Βενέδικτε· υιός γαρ ευλογίας τεθηλώς, αρχέτυπον εγένου και κανών, τοις εκ πόθου μιμουμένοις την σην ζωήν, και ομοφώνως κράζουσι· δόξα τω δεδωκότι σοι ισχύν, δόξα τω σε στεφανώσαντι, δόξα τω ενεργούντι δια σου πάσιν ιάματα.
