Δείτε το Βίντεο
Ευχαριστιακή Ζωή στον Παράδεισο, του Γέροντα Γεωργίου Καψάνη
Ο Γέροντας Γεώργιος Καψάνης, ηγούμενος της Ιεράς Μονής Οσίου Γρηγορίου στο Άγιον Όρος από το 1974 έως την κοίμησή του στις 20 Ιουνίου 2014, παρέδωσε την διάλεξη «Η ευχαριστιακή ζωή στον Παράδεισο» που πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα συνεδριάσεων της Ιεράς Μητροπόλεως Δράμας την Κυριακή 9 Μαΐου 1982, παρουσία του αείμνηστου Μητροπολίτου Δράμας κ. Διονυσίου Δαβάκη (1917-1995). Σε αυτήν, ο π Γεώργιος Καψάνης αποκαλύπτει ότι ο Πανάγαθος Θεός έπλασε τον πρώτο άνθρωπο «ελεύθερα και από αγάπη» για να συμμετάσχει στη δική Του Ζωή, προικίζοντάς τον με «λογική, αυτεξούσια και αγαπητική δύναμη» – δηλαδή το «κατ’ εικόνα» – ώστε να ζει σε πλήρη κοινωνία μαζί Του, να Τον αγαπά, να συνομιλεί και να Τον λατρεύει προσφέροντας τον εαυτό του. «Κάθε πρωί δεχόταν την επίσκεψη του Ουράνιου Πατρός Του. Έτρεχε κοντά Του με χαρά αγαπητική, συνομιλούσε μαζί Του, χαιρόταν κοντά Του», περιγράφει ο Καψάνης, τονίζοντας πώς ο Αδάμ λειτουργούσε ως «βασιλεύς και ιερεύς του σύμπαντος», δέχοντας πρόσωπα, πράγματα και τον εαυτό του ως δώρα Θεού και επαναπροσφέροντάς τα με «ευχαριστία» .
Θεοκεντρική Πραγματικότητα: Συνεχής Ανταλλαγή Δώρων και Παραδεισιακή Λειτουργία
Η παραδεισιακή ζωή υπήρξε «ανταλλαγή δώρων» μεταξύ Θεού και ανθρώπου, με τον Θεό ως απόλυτο Κέντρο: ο Αδάμ ζούσε θεοκεντρικά, λαμβάνοντας τα πάντα ως δωρεές και επιστρέφοντάς τα ως «θυσία ευχαριστίας». «Όλη τους η ζωή ήταν μια ευχαριστία, μια εκδήλωσις ευγνωμοσύνης προς τον Ουράνιο Πατέρα. Ήταν μια ζωή αγαπητική. Ήταν μια Λειτουργία του Παραδείσου», αναφέρει ο Καψάνης, εξηγώντας ότι ο άνθρωπος συλλειτουργούσε με τους Αγγέλους, οι οποίοι «λατρεύουν συνεχώς τον Θεό». Ως «βασιλεύς», ο Αδάμ χρησιμοποιούσε τα αγαθά της κτίσεως σωστά, εξουσιάζοντάς τα «για να τα προσφέρει πίσω στον Θεό», ενώ ως «ιερεύς» τα «ελάμβανε και τα εθυσίαζε». Αυτή η πλήρης ευχαριστιακή ύπαρξη περιλάμβανε όλα τα δώρα – ανθρώπους, κτίση, εαυτό – σε «συνεχή δοξολογία και ευχαριστία», καθιστώντας την καθημερινότητα «Λειτουργία» χωρίς διακοπή .
Η Πτώση: Μετατροπή σε Ανθρωποκεντρική Αυτονομία και Αποκοπή
Η Πτώση υπήρξε τραγική ανατροπή του θεϊκού σχεδίου: παρασυρμένος από τον «πρωτόπλαστο πειρασμό του διαβόλου», ο Αδάμ έθεσε «τον εαυτό του ως κέντρο αντί του Θεού», ζώντας «ανθρωποκεντρικά, αυτόνομα και εγωιστικά». Παύει να αναφέρει τα δώρα στον Θεό, χρησιμοποιώντας τα «εγωιστικά» χωρίς ευχαριστία, και χάνει την «κοινωνία» μαζί Του. «Τώρα πιά δεν έχει εκείνη την ευλογία που είχε, να δέχεται την επίσκεψι του Ουράνιου Πατρός του και αυτός να τρέχει κοντά Του με χαρά», σημειώνει ο Καψάνης. Όταν ο Θεός έρχεται, ο εγωισμός γεννά «φόβο και κρυψίνοια», όπως τα «παιδιά που επαναστατούν κατά του πατρός τους και δεν δέχονται την αγάπη του», αρνούμενοι το «αντίδωρο» της θείας παρουσίας .
Διάρρηξη Σχέσεων: Προς Άλλους, Κτίση και Εαυτό
Η αμαρτία διαλύει όλες τις σχέσεις: ο άνθρωπος παύει να βλέπει τους συνανθρώπους ως «αδελφούς και δώρα Θεού», αντιμετωπίζοντάς τους ως «αντικείμενα εκμετάλλευσης, ηδονής ή εχθρούς», με «καχυποψία και φόβο» να εισβάλλουν. Παραθέτοντας τον φιλόσοφο Ζαν-Πολ Σαρτρ, ο Καψάνης επισημαίνει: «Ο άλλος άνθρωπος είναι η απειλή της ελευθερίας μας, είναι η κόλασίς μας». Η κτίση γίνεται «αντικείμενο κατάχρησης», όχι ευχαριστιακής χρήσης: «τα ζώα αγριεύουν, η φύση επαναστατεί», χάνοντας την «πρωταρχική αρμονία». Εσωτερικά, ο άνθρωπος διχάζεται εντελώς: «Πράττει αυτό που δεν θέλει ή ακόμη αυτό που μισεί», βιώνοντας «σύγκρουση του νόμου του Πνεύματος με τον νόμο της σαρκός» – «σχιζοφρένεια της ψυχής» – όπου ο νους ποθεί το καλό, αλλά η σαρξ τον υπερνικά .
Αποδιοργάνωση του Κόσμου: Διεστραμμένες Λειτουργίες Χωρίς Κέντρο
Χωρίς τον Θεό ως «άξονα», ο κόσμος «κομματιάζεται»: οι «πράξεις της ζωής» – όπως η εργασία, οι σχέσεις, η τροφή – γίνονται «διεσπασμένες», χωρίς ενότητα, και οι «λειτουργίες της ζωής», που παλιά συνδέονταν με τον Θεό, «αποσυνδέονται μεταξύ τους», χάνοντας την ικανότητα να συνθέτουν «μία ενιαία Λειτουργία της υπάρξεως». «Όταν παύσης να ζεις με τον Θεό και να τα συνδέεις όλα με τον Θεό, είναι φυσικό ότι πλέον ο κόσμος δεν έχει για σένα κέντρο. Και τότε ο κόσμος σου γίνεται κομματιασμένος», καταλήγει ο Καψάνης, καλώντας στην «επιστροφή στην ευχαριστιακή, θεοκεντρική ζωή του Παραδείσου» ως μοναδικό δρόμο σωτηρίας και αποκαταστάσεως της ενότητας .