Ο π Αυγουστίνος Καντιώτης εξετάζει την φύση και τις συνέπειες της αμαρτίας. Συγκρίνει μια παλαιότερη εποχή με φόβο Θεού με την σύγχρονη αδιαφορία (εώς και συγκατάβαση) απέναντι στην αμαρτία. Εξηγεί ότι η αμαρτία είναι η ρίζα όλων των κακών και αναφέρει βιβλικές ιστορίες ως παραδείγματα της τιμωρίας της. Τέλος ο π Αυγουστίνος Καντιώτης τονίζει την παράβαση των θείων εντολών ως ορισμό της αμαρτίας και προειδοποιεί για τις αναπόφευκτες τιμωρίες, καλώντας σε μετάνοια πριν από την έλευση της θείας οργής.
Τι Είναι η Αμαρτία;
Ο π Αυγουστίνος Καντιώτης ξεκινά την ανάλυσή του για την αμαρτία τονίζοντας ότι είναι πάσα παράβασις και παρακοή. Αυτός ο γενικός ορισμός υπογραμμίζει κάθε μορφή ανυπακοής και παραβίασης. Προχωρώντας σε μεγαλύτερη λεπτομέρεια, προσδιορίζει την αμαρτία ως παράβασης νόμου ηθικού, αναφερόμενος στον νόμο τον άγραφο της συνειδήσεως ημών. Αυτό σημαίνει ότι η αμαρτία δεν είναι απλώς η παραβίαση γραπτών κανόνων, αλλά και η αθέτηση των εσωτερικών ηθικών αρχών που διέπουν τον άνθρωπο. Επιπλέον, τονίζει με έμφαση ότι η αμαρτία είναι παράβασης των εντολών του Θεού, η δε παράβασης κάθε εντολής του Θεού από τη μικρότερη έως τη μεγαλύτερη. Καμία εντολή, ανεξάρτητα από το πόσο μικρή μπορεί να φαίνεται, δεν εξαιρείται από τον ορισμό της αμαρτίας. Συνεπώς, οποιαδήποτε απόκλιση από το θείο θέλημα και τις θείες επιταγές συνιστά αμαρτία. Ο π Αυγουστίνος προειδοποιεί ότι κάθε παράβαση των εντολών του Θεού που γίνεται, ελκύει επάνω στον άνθρωπο τον παραβάτη τους κεραυνούς της θεϊκής οργής. Από τη στιγμή που κάποιος παραβαίνει έστω και μία εντολή του Θεού, εισέρχεται στον κύκλο της φωτιάς, στο καμίνι της οργής του Θεού. Η φράση φοβερόν δε το εμπεσείν εις χειρ Θεού ζώντος υπογραμμίζει τον τρομερό κίνδυνο που συνεπάγεται η αμαρτία, καθώς οδηγεί στην αντιμετώπιση της δικαιοσύνης του ζωντανού Θεού.
Οι Ανατριχιαστικές Συνέπειες της Αμαρτίας σε Κάθε Επίπεδο
Ο π Αυγουστίνος Καντιώτης δεν αφήνει καμία αμφιβολία για τη σοβαρότητα της αμαρτίας, χαρακτηρίζοντάς την ως συμφορά, την πιο μεγάλη συμφορά που υπάρχει εις τον κόσμον. Δεν είναι ένα απλό ατόπημα ή ένα ασήμαντο λάθος, αλλά η ρίζα όλων των κακών που υπάρχουν εις τον κόσμον. Εάν η αμαρτία μπορούσε να εξαλειφθεί από τις καρδιές των ανθρώπων, τότε η ανθρωπότητα θα βίωνε την χρυσή περίοδο της ιστορίας της. Η αμαρτία είναι η πηγή από την οποία πηγάζουν όλα τα κακά σωματικά και πνευματικά.
Για να καταδείξει τις άμεσες συνέπειες της αμαρτίας, ο π Αυγουστίνος αναφέρεται στο σημερινό ευαγγέλιο. Ρωτά γιατί ένας άνθρωπος έπεσε βαριά στο κρεβάτι, παράλυτος και ακίνητος σαν μολύβι, τόσο που χρειάστηκε η βοήθεια τεσσάρων ανθρώπων για να τον μεταφέρουν στον Χριστό. Η απάντηση που δίνει είναι ότι η αιτία της παραλυσίας του, η αιτία της βαριάς του ασθένειας ήτανε η αμαρτία. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, ο Χριστός πρώτα του χάρισε τη συγχώρεση των αμαρτημάτων του και μετά, αφού είπε τέκνον αφέωνταί σοι αι αμαρτίαι σου, τον θεράπευσε και σωματικά, λέγοντάς του έγειρε και περιπάτει. Αυτό το ευαγγελικό περιστατικό αποτελεί σαφή απόδειξη της άμεσης σύνδεσης μεταξύ αμαρτίας και σωματικής ασθένειας.
Επιπλέον, ο Απόστολος τονίζει ότι πάσα παράβασις λέγει και παρακοή έλαβε ένδικον μισθαποδοσίαν. Δεν υπάρχει, σύμφωνα με τον Απόστολο, αμαρτία που δεν τιμωρήθηκε από τον Θεό. Εάν κάποιος αμφιβάλλει, ας ανοίξει την Αγία Γραφή και θα αντικρίσει αμέτρητα παραδείγματα τιμωρίας από την πρώτη έως την τελευταία σελίδα. Η θεία δίκη, η νέμεσης του Θεού, είναι αδύνατον να μη τιμωρήσει τον αμαρτωλόν των παραβάτη του Θεού.
Οι συνέπειες της αμαρτίας επεκτείνονται σε όλα τα επίπεδα της δημιουργίας:
Στους αγγέλους: Η αμαρτία ανέβηκε πάνω στα ουράνια και εγκρέμισε τους αγγέλους. Το πρώτο αγγελικό τάγμα το γκρέμισε η αμαρτία από τα άστρα του ουρανού και από τους γαλαξίας του ουρανού, και τους έκανε δαίμονες σκοτεινούς και απαισίους. Η αμαρτία είχε τέτοια δύναμη που οδήγησε στην πτώση ολόκληρου τάγματος αγγέλων, μεταμορφώνοντάς τους σε δαιμονικές οντότητες.
Στον Παράδεισο: Η αμαρτία μπήκε μες στον παράδεισο και έδιωξε τον Αδάμ και την Εύα εκ του παραδείσου. Η ανυπακοή τους στην εντολή του Θεού είχε ως αποτέλεσμα την εκδίωξή τους από τον τόπο της ευδαιμονίας και την εισαγωγή της φθοράς και του θανάτου στον κόσμο.
Στον Κάιν: Ο Κάιν διέπραξε το μεγαλύτερο έγκλημα, φονεύοντας τον αδελφό του Άβελ. Παρόλο που κανείς άλλος δεν είδε την πράξη του, ο Θεός τον τιμώρησε. Ο Κάιν αναγκάστηκε να στενάζει και να τρέμει επί της γης. Η τιμωρία του δεν ήταν μόνο σωματική, αλλά και ψυχολογική, καθώς τον κατεδίωκε ο έλεγχος της συνειδήσεως, ο αυστηρός και αμίλητος.
Στη γενεά του Νώε: Επειδή η γενεά εκείνη δεν εννοούσε να μετανοήσει και να επιστρέψει στον Θεόν, ο Θεός έστειλε τον Κατακλυσμό. Άνοιξαν οι καταρράκτες, τα ποτάμια, οι λίμνες και οι θάλασσες, τα νερά ανέβηκαν τόσο ψηλά που εκάλυψαν την πιο υψηλή κορυφή, το Αραράτ, και επνίγη ολόκληρη η ανθρωπότητα πλην οκτώ ψυχών της οικογενείας του Νώε. Η άρνηση της μετάνοιας οδήγησε σε ολοκληρωτική καταστροφή.
Στα Σόδομα και Γόμορρα: Οι άνθρωποι σε αυτές τις δύο μεγάλες πόλεις, που ήταν γεμάτες πλούτο και απολαύσεις, ήταν πονηροί και αμαρτωλοί εναντίον του Θεού σφόδρα. Για την τιμωρία τους, άνοιξαν τα ουράνια και έπεσε φωτιά, η οποία κατέκαψε τα πάντα. Στη θέση τους σήμερα δεν υπάρχει τίποτα άλλο παρά ένα χάος, μία λίμνη με μαύρα νερά, όπου τίποτα δεν μπορεί να ζήσει λόγω των αναθυμιάσεων. Η Νεκρά Λίμνη αποτελεί ένα διαρκές μνημείο της θεϊκής τιμωρίας.
Στο στρατόπεδο των Ιουδαίων: Για την αμαρτία της πορνείας, ένας άγγελος κατέβηκε από τα ουράνια και με το γυμνό του σπαθί έκοψε μέσα σε μια μέρα 23.000 άντρες. Αυτό το τρομακτικό γεγονός δείχνει την άμεση και σκληρή τιμωρία για συγκεκριμένες αμαρτίες.
Στη Μαριάμ: Η Μαριάμ, η αδελφή του Μωυσή, τιμωρήθηκε με λέπρα επειδή κατέκρινε τον αδελφόν της. Το πρόσωπό της έβγαλε λέπρα από την κορυφή. Αυτό το παράδειγμα καταδεικνύει ότι ακόμη και οι αμαρτίες της γλώσσας μπορούν να επισύρουν θεϊκή τιμωρία.
Στον Ανανία και τη Σαπφείρα: Αυτό το ανδρόγυνο έπεσε δε παραχρήμα παρά τους πόδας αυτού και εξέψυξεν επειδή “διατί επλήρωσεν ο σατανάς την καρδίαν σου, ψεύσασθαί σε το Πνεύμα το ῞Αγιον”. Το ψέμα τους, παρόλο που μπορεί να φαινόταν μικρό, είχε άμεσες και θανατηφόρες συνέπειες.
Όλα αυτά τα παραδείγματα, εξηγεί ο π. Αυγουστίνος, καταδεικνύουν ένα και μόνο συμπέρασμα: δεν υπάρχει αμαρτία την οποίαν κάνεις που αργά ή γρήγορα δεν θα έρθει επάνω σου η τιμωρία του Θεού.
Η Δραματική Αλλαγή στην Αντίληψη της Αμαρτίας
Ο π Αυγουστίνος Καντιώτης κάνει μια συγκλονιστική σύγκριση ανάμεσα στην αντίληψη της αμαρτίας στο παρελθόν και στη σύγχρονη εποχή. Στην εποχή που υπήρχε εις τον κόσμον φόβος Θεού, οι άνθρωποι άκουαν τη λέξη αμαρτία και μόνο την αμαρτία τη λέξη άκουαν και τα μικρά παιδιά και οι μεγάλοι και όλοι έτρεμαν. Όταν έπεφταν στην αμαρτία, μετανοούσαν ειλικρινώς και έτρεχαν να βρούνε όχι τον πιο επική πνευματικό αλλά προσπαθούσαν να πάνε να βρούνε τον πιο αυστηρό πνευματικό να πούνε τα κρίματά τους να πάρουνε το πιο αυστηρό κανόνα και να ακούσουν τα λόγια παρηγοριάς από τον πνευματικό. Ήταν μια εποχή όπου όλοι, από επτά ετών μέχρι τους γέροντες, έκαναν εξομολόγηση στους πνευματικούς τους πατέρες.
Τώρα όμως, τώρα δεν υπάρχει πια φόβος Θεού. Σήμερα, οι άνθρωποι ακούνε την αμαρτία και γελούν. Την ακούνε σαν χαζοί και νομίζουν ότι είναι κάτι αδιάφορο, κάτι φυσικό, κάτι που μπορούν να το κάνουν χωρίς να υπολογίζουν τα συνεπείας της αμαρτίας. Δυστυχώς, η αμαρτία δεν είναι ένα παιχνίδι ή ένα αστείο, αλλά μια φοβερή συμφορά.
Στη σημερινή εποχή, όπως λέει ο προφήτης Ιερεμίας, θα έρθουν τέτοια χρόνια που οι αθεόφοβοι θα κάνουν την πορνεία όπως πίνουν ένα ποτήρι δροσερό νερό. Θεωρούν αυτή την αμαρτία σαν κάτι δροσιστικό, ενώ στην πραγματικότητα είναι φαρμάκι φοβερό και απαίσιο δηλητήριο του ανθρώπου. Παρομοίως, πολλοί θεωρούν το ψέμα ως κάτι μικρό και ασήμαντο, απαραίτητο για την επιβίωση. Όμως, ο π. Αυγουστίνος προειδοποιεί να μην ζυγίζουμε την αμαρτία με τα μέτρα του κόσμου, αλλά με τη ζυγαριά του Θεού, όπου το ψέμα είναι τρομερό.
Σήμερα, βλέπουμε τους ανθρώπους να έχουν ριχτεί μέσα εις την αμαρτία χωρίς κανέναν περιορισμό. Ανεξαρτήτως χρώματος, ιδεολογίας, πολιτικής, μορφώσεως ή κοινωνικής θέσης, οι άνθρωποι από μικρά παιδιά πέφτουν στην αμαρτία σαν τα παπιά που μόλις γεννηθούν πέφτουν στο νερό και κολυμπούν αμέσως. Άλλοι αρπάζουν και κλέβουν σαν να είχαν πολλά χέρια. Άλλοι αδικούν και στέλνουν αθώους στη φυλακή, ενώ απελευθερώνουν κακούργους, αγγίζοντας το Άγιο Ευαγγέλιο με βρώμικα χέρια. Άλλοι ψεύδονται παντού και θεωρούν την απάτη κάτι νόμιμο και φυσικό. Άλλοι εισβάλλουν σε ξένα σπίτια και καταστρέφουν οικογένειες χωρίς καμία συναίσθηση της φοβερής τους αμαρτίας.
Ο π Αυγουστίνος αναφωνεί: ω θεέ πόσα μας ανέχεσαι ω θεέ πώς δεν ανοίγεις στη γη να μας καταπιείς. Πολλά στόματα βλασφημούν το όνομα του Θεού παντού, στα γραφεία, στα σχολεία, στους στρατώνες, ακόμη και στον αέρα και στους ωκεανούς.
Έκκληση για Άμεση Μετάνοια πριν από την Οργή του Θεού
Ο π Αυγουστίνος Καντιώτης απευθύνει μια θερμή έκκληση σε όλους: ω αδελφοί μου δεν έχετε καρδιά δεν πονάτε δεν συναισθάνεται σε ποιον αιώνα ζούμε. Καλεί μικρούς και μεγάλους, άντρες και γυναίκες, πλούσιους και φτωχούς, να συναισθανθούν τις αμαρτίες τους, να σπάσουμε μπροστά στα πόδια του εσταυρωμένου, να φωνάξουμε από τα βάθη της καρδιάς μας το «ήμαρτον» και να ζητήσουμε το έλεος του Θεού. Ο Κύριος είναι οκνός από αγάπη και ο έλεος και θα κάνει το έλεός του, αν μετανοήσουμε.
Εάν δεν έρθουμε σε Μετάνοια μέσα στα λίγα αυτά χρόνια που απομένουν, τότε ουαί το κόσμο, ουαί τη γη, ουαί τη ανθρωπότητα. Έρχεται η οργή του μεγάλου Θεού επάνω στους αμαρτωλούς ανθρώπους. Τότε θα είναι αργά και θα παρακαλάμε τα βουνά να ανοίξουν σπηλιές να μας κρύψουν από την οργή του Εσφαγμένου Αρνίου.
Γι’ αυτό, ο π. Αυγουστίνος καλεί όλους να πέσουν κοντά στον Χριστό τον ευσπλαχνικό και φιλάνθρωπο, να φιλήσουν τα ματωμένα του πόδια και να ζητήσουν το έλεος του Θεού τώρα και όχι αύριον. Τότε, στα βάθη της καρδιάς μας, θα ακούσουμε τη γλυκιά φωνή της μετάνοιας που οδηγεί όλους στην αγιότητα.