Λόγια του Ιησού Χριστού. Ευαγγέλιο

Λόγια που είπε ο ίδιος ο Χριστός μας και τα κατέγραψαν οι Ευαγγελιστές

Τα Λόγια του Ιησού Χριστού στο Ευαγγέλιο του Ματθαίου

Το Ευαγγέλιο του Ματθαίου, όπως παρατίθεται στις πηγές, καταγράφει μια σειρά από καίριες διδασκαλίες του Ιησού, οι οποίες συχνά τονίζουν την επικείμενη έλευση της Βασιλείας των Ουρανών και την αναγκαιότητα της μεταστροφής [4:17]. Ο Ιησούς καλεί τους ανθρώπους να Τον ακολουθήσουν, υποσχόμενος να τους καταστήσει “αλιείς ανθρώπων” [4:19].
Στην καρδιά των διδασκαλιών αυτών βρίσκεται η περίφημη Επί του Όρους Ομιλία, η οποία αναδεικνύει μια ριζοσπαστική επανερμηνεία του Νόμου [5:17]. Ο Ιησούς δηλώνει ότι δεν ήρθε για να καταργήσει τον Νόμο ή τους Προφήτες, αλλά για να τους εκπληρώσει [5:17]. Τονίζει την υπεροχή μιας δικαιοσύνης που υπερβαίνει αυτή των γραμματέων και των Φαρισαίων, προειδοποιώντας ότι διαφορετικά δεν θα εισέλθει κανείς στη Βασιλεία των Ουρανών [5:20].

Επιπλέον, ο Ιησούς προχωρά σε συγκεκριμένες εντολές που διευρύνουν τις παραδοσιακές αντιλήψεις. Για παράδειγμα, ενώ είχε λεχθεί στους αρχαίους «μη φονεύσεις», ο Ιησούς διδάσκει ότι όποιος οργίζεται αδικαιολόγητα κατά του αδελφού του υπόκειται σε κρίση, ενώ οι προσβολές όπως «ρακά» ή «μωρός» οδηγούν στο συνέδριο ή στην κόλαση του πυρός, αντίστοιχα [5:21-22]. Η συμφιλίωση με τον αδελφό πριν την προσφορά δώρων στο θυσιαστήριο αποτελεί πρωταρχική προϋπόθεση [5:23-26]. Όσον αφορά τη μοιχεία, ο Ιησούς επεκτείνει την έννοια της αμαρτίας στην επιθυμία της καρδιάς, λέγοντας ότι όποιος κοιτάζει μια γυναίκα με πόθο έχει ήδη διαπράξει μοιχεία στην καρδιά του [5:27-28]. Επίσης, η εντολή για αποφυγή όρκων τονίζεται με την προτροπή «το λόγος υμών έστω ναι, ναι· ου, ου· το δε περισσόν τούτων εκ του πονηρού εστίν» [5:33-37]. Η παραδοσιακή αρχή «οφθαλμός αντί οφθαλμού και οδούς αντί οδόντος» αντικαθίσταται από την προτροπή να μην αντιτάσσεται κανείς στο κακό, να προσφέρει την άλλη σιαγόνα, και να δίνει περισσότερα από όσα ζητούνται [5:38-42]. Η αγάπη προς τους εχθρούς αποτελεί κορυφαία εντολή, καθώς και η προσευχή για τους διώκτες, ώστε να καταστούν «υιοί του Πατρός ημών του εν τοις ουρανοίς» [5:43-48].

Ο Ιησούς δίνει επίσης οδηγίες για τις πρακτικές ευσέβειας. Η ελεημοσύνη πρέπει να δίνεται μυστικά, χωρίς επίδειξη, ώστε η αριστερή χείρα να μη γνωρίζει τι κάνει η δεξιά [6:1-4]. Παρομοίως, η προσευχή και η νηστεία πρέπει να γίνονται κατ’ ιδίαν, στον Πατέρα που βλέπει τα κρυφά, και όχι για να επιδειχθούν στους ανθρώπους [6:5-14, 6:16-18]. Η προσευχή του Κυρίου, το «Πάτερ ἡμῶν», δίνεται ως πρότυπο προσευχής [6:9-13].

Αναφορικά με τα επίγεια αγαθά, ο Ιησούς συμβουλεύει να μην συσσωρεύονται θησαυροί στη γη, αλλά στον ουρανό, καθώς «όπου γαρ εστίν ο θησαυρός υμών, εκεί έσται και η καρδία υμών» [6:19-21]. Τονίζει την αδυναμία του ανθρώπου να υπηρετεί ταυτόχρονα τον Θεό και τον μαμωνά, και ενθαρρύνει την εμπιστοσύνη στη Θεία Πρόνοια, δηλώνοντας ότι ο Πατέρας γνωρίζει τις ανάγκες των ανθρώπων και ότι πρέπει να αναζητούν πρώτα τη Βασιλεία του Θεού και τη δικαιοσύνη Του [6:24-34].

Προειδοποιεί κατά της κριτικής και της υποκρισίας, παροτρύνοντας τους μαθητές να εξετάζουν πρώτα τον εαυτό τους [7:1-5]. Συμβουλεύει να μη δίδεται το ιερό στους σκύλους και τα μαργαριτάρια στους χοίρους [7:6]. Υπόσχεται ότι όσοι ζητούν, αναζητούν και κρούουν θα λάβουν, θα βρουν και θα τους ανοιχθεί, τονίζοντας την καλοσύνη του επουράνιου Πατέρα [7:7-11]. Ο Χρυσός Κανόνας, «πάντα ουν όσα αν θέλητε ίνα ποιώσιν υμίν οι άνθρωποι, ούτω και υμείς ποιείτε αυτοίς», παρουσιάζεται ως η ουσία του νόμου και των προφητών [7:12].

Η είσοδος στη ζωή γίνεται μέσω στενής πύλης και οδού, την οποία λίγοι βρίσκουν [7:13-14]. Ο Ιησούς προειδοποιεί για τους ψευδοπροφήτες, οι οποίοι θα αναγνωριστούν από τους καρπούς τους, καθώς «ου δύναται δένδρον αγαθόν καρπούς πονηρούς ποιείν, ουδέ δένδρον σαπρόν καρπούς καλούς ποιείν» [7:15-20]. Τονίζει ότι μόνο όσοι εκτελούν το θέλημα του Πατέρα θα εισέλθουν στη Βασιλεία των Ουρανών, και συγκρίνει όσους ακούν και πράττουν τους λόγους Του με έναν φρόνιμο άνθρωπο που χτίζει το σπίτι του πάνω σε βράχο, και όσους ακούν αλλά δεν πράττουν με έναν άφρονα που χτίζει στην άμμο [7:21-27].

Επιπλέον, ο Ιησούς επισημαίνει ότι «πολλοί ελεύσονται από ανατολών και δυσμών και ανακλιθήσονται μετά Αβραάμ και Ισαάκ και Ιακώβ εν τη βασιλεία των ουρανών· οι δε υιοί της βασιλείας εκβληθήσονται εις το σκότος το εξώτερον» [8:10-12]. Τονίζει την αξία της πίστης [8:13]. Δηλώνει ότι ο Υιός του Ανθρώπου δεν έχει πού να κλίνει την κεφαλή Του, και καλεί σε άμεση υπακοή στο κάλεσμα Του, αφήνοντας τους νεκρούς να θάψουν τους νεκρούς τους [8:20, 8:22].

Ο Ιησούς αποκαλύπτει την εξουσία Του να συγχωρεί αμαρτίες [9:6], και επαναλαμβάνει την πρόσκληση να Τον ακολουθήσουν [9:9]. Διδάσκει ότι όποιος θέλει να σώσει την ψυχή του θα την χάσει, ενώ όποιος χάσει την ψυχή του για χάρη Του, θα την βρει, και ρωτά τι ωφελεί τον άνθρωπο αν κερδίσει όλο τον κόσμο αλλά βλάψει την ψυχή του [16:25-26]. Προλέγει την έλευση του Υιού του Ανθρώπου με τους Αγγέλους Του για να ανταμείψει τον καθένα σύμφωνα με τα έργα του [16:27].

Η πνευματική ταπεινοφροσύνη είναι βασική για την είσοδο στη Βασιλεία των Ουρανών, καθώς «εάν μη στραφήτε και γένησθε ως τα παιδία, ου μη εισέλθητε εις την βασιλείαν των ουρανών» [18:3]. Προειδοποιεί σοβαρά για το σκάνδαλο, λέγοντας ότι είναι καλύτερο για κάποιον που σκανδαλίζει ένα από τα μικρά που πιστεύουν σε Αυτόν, να κρεμαστεί μια μυλόπετρα στο λαιμό του και να πνιγεί στα βάθη της θάλασσας [18:6]. Ενθαρρύνει τους μαθητές να μην περιφρονούν κανένα από τα «μικρά» αυτά, καθώς οι άγγελοί τους βλέπουν πάντα το πρόσωπο του Πατέρα στον ουρανό [18:10]. Αναφέρει ότι ο Υιός του Ανθρώπου ήρθε για να αναζητήσει και να σώσει ό,τι χάθηκε [18:11].

Τονίζει τη δύναμη της ενότητας στην προσευχή, λέγοντας ότι «εάν δύο εξ υμών συμφωνήσωσιν επί της γης περί παντός πράγματος ου εάν αιτήσωνται, γενήσεται αυτοίς παρά του Πατρός μου του εν τοις ουρανοίς· ού γαρ εισιν δύο ή τρεις συνηγμένοι εις το εμόν όνομα, εκεί ειμι εν μέσω αυτών» [18:19-20]. Η συγχώρεση πρέπει να είναι απεριόριστη, όχι επτά φορές, αλλά «εβδομηκοντάκις επτά» [18:22]. Μέσω της παραβολής του αχάριστου δούλου, ο Ιησούς εξηγεί ότι ο επουράνιος Πατέρας θα συμπεριφερθεί το ίδιο σε όσους δεν συγχωρούν από καρδιάς τους αδελφούς τους [18:23-35].

Για τον γάμο, ο Ιησούς αναφέρεται στην αρχή της δημιουργίας, όπου ο Θεός «άρσεν και θήλυ εποίησεν αυτούς» και ότι «έсотναι οι δύο εις σάρκα μίαν», τονίζοντας ότι «ο ουν ο Θεός συνέζευξεν, άνθρωπος μη χωριζέτω» [19:4-6]. Επιτρέπει το διαζύγιο μόνο για μοιχεία [19:8-9]. Τονίζει την προσβασιμότητα της Βασιλείας των Ουρανών στα παιδιά, λέγοντας «αφετε τα παιδία και μη κωλύετε αυτά ελθείν προς με· των γαρ τοιούτων εστίν η βασιλεία των ουρανών» [19:14].

Για την αιώνια ζωή, ο Ιησούς επισημαίνει την ανάγκη τήρησης των εντολών [19:17-19]. Παρουσιάζει μια ριζοσπαστική απαίτηση για τελειότητα: «Ει θέλεις τέλειος είναι, ύπαγε πώλησόν σου τα υπάρχοντα και δος πτωχοίς, και έξεις θησαυρόν εν ουρανώ· και δεύρο ακολούθει μοι» [19:21]. Προειδοποιεί για τη δυσκολία εισόδου των πλουσίων στη Βασιλεία του Θεού, λέγοντας ότι «ευκοπώτερόν έστι κάμηλον διά τρυμαλιάς ραφίδος διελθείν ή πλούσιον εισελθείν εις την βασιλείαν του Θεού» [19:23-24]. Αναφέρει ότι στους ανθρώπους αυτό είναι αδύνατο, αλλά στον Θεό «πάντα δυνατά εστι» [19:25-26]. Υπόσχεται ανταμοιβή εκατονταπλάσια και αιώνια ζωή σε όσους αφήσουν τα πάντα για χάρη Του [19:28-29].

Η παραβολή των εργατών στον αμπελώνα εξηγεί ότι οι «πρώτοι» μπορεί να γίνουν «τελευταίοι» και οι «τελευταίοι» «πρώτοι» [19:30-20:1-16]. Προλέγει το πάθος και την ανάστασή Του στην Ιερουσαλήμ [20:18-19]. Τονίζει ότι στην υπηρεσία του Θεού, ο μεγαλύτερος πρέπει να είναι υπηρέτης όλων, όπως και ο Υιός του Ανθρώπου δεν ήρθε να υπηρετηθεί αλλά να υπηρετήσει [20:25-28].

Στην Ιερουσαλήμ, ο Ιησούς εισέρχεται επί όνου, λέγοντας στους μαθητές να τον φέρουν, καθώς «ο Κύριος αυτών χρείαν έχει» [21:2-3]. Καταδικάζει τον Ναό, δηλώνοντας ότι ο οίκος Του θα ονομάζεται «οίκος προσευχής», αλλά οι άνθρωποι τον μετέτρεψαν σε «σπήλαιον ληστών» [21:13]. Υπογραμμίζει τη δύναμη της πίστης στην προσευχή, λέγοντας ότι ό,τι ζητήσουν οι πιστοί με πίστη θα το λάβουν [21:21-22].

Ο Ιησούς χρησιμοποιεί την παραβολή των δύο υιών, όπου ο πρώτος λέει όχι αλλά τελικά πηγαίνει να εργαστεί, ενώ ο δεύτερος λέει ναι αλλά δεν πηγαίνει, για να τονίσει ότι οι τελώνες και οι πόρνες προπορεύονται των Φαρισαίων στη Βασιλεία του Θεού, διότι πίστεψαν στον Ιωάννη τον Βαπτιστή [21:28-32]. Η παραβολή των κακών γεωργών προλέγει την απόρριψη του Υιού και την παράδοση της Βασιλείας του Θεού σε ένα έθνος που θα παράγει τους καρπούς Της [21:33-40, 21:42-44].

Η παραβολή του γάμου του βασιλέως (ή «γάμου του υιού του βασιλέως») αναφέρεται σε εκείνους που αρνήθηκαν την πρόσκληση και την τελική συλλογή ανθρώπων από παντού, τονίζοντας ότι «πολλοί γαρ εισι κλητοί, ολίγοι δε εκλεκτοί» [22:2-14]. Ο Ιησούς ξεκαθαρίζει τη διάκριση μεταξύ κοσμικής και θεϊκής εξουσίας, λέγοντας «απόδοτε ουν τα Καίσαρος Καίσαρι και τα του Θεού τω Θεώ» [22:18-21]. Σχετικά με την ανάσταση των νεκρών, δηλώνει ότι οι άνθρωποι δεν παντρεύονται ούτε παντρεύονται, αλλά είναι «ως άγγελοι Θεού εν ουρανώ» [22:29-32].

Οι δύο μεγαλύτερες εντολές είναι η αγάπη προς τον Κύριο τον Θεό με όλη την καρδιά, την ψυχή και τον νου, και η αγάπη προς τον πλησίον ως τον εαυτό [22:37-40]. Ο Ιησούς κατηγορεί τους γραμματείς και τους Φαρισαίους για υποκρισία, καθώς λένε αλλά δεν πράττουν, επιδιώκουν την προβολή και επιβάλλουν βαριά βάρη στους ανθρώπους χωρίς να τους βοηθούν [23:2-12].

Προειδοποιεί αυτούς τους «τυφλούς οδηγούς» για τα «ουαί» που τους περιμένουν, επειδή κλείνουν τη Βασιλεία των Ουρανών, καταπίνουν τα σπίτια των χηρών, κάνουν προσήλυτους χειρότερους από τους ίδιους, και παραμελούν τις σημαντικότερες διατάξεις του νόμου: την κρίση, το έλεος και την πίστη [23:13-22, 23:23-28]. Τους χαρακτηρίζει «τάφους κεκονιαμένους» που εξωτερικά φαίνονται όμορφοι, αλλά εσωτερικά είναι γεμάτοι ακαθαρσία και υποκρισία [23:29-37]. Ο Ιησούς εκφράζει τον πόνο Του για την Ιερουσαλήμ, που σκοτώνει τους προφήτες, και προλέγει την εγκατάλειψη του οίκου της [23:38-39].

Σχετικά με τα εσχατολογικά γεγονότα, ο Ιησούς προλέγει την ολοκληρωτική καταστροφή του Ναού [24:2]. Προειδοποιεί τους μαθητές να μην πλανηθούν από ψευδόχριστους και ψευδοπροφήτες, καθώς θα υπάρξουν πόλεμοι, πείνες, λοιμοί και σεισμοί, αλλά αυτά θα είναι μόνο «αρχή ωδίνων» [24:4-8]. Προλέγει διωγμούς, μίσος, προδοσίες, την αύξηση της ανομίας και την ψύξη της αγάπης, αλλά ο υπομείνας μέχρι τέλους θα σωθεί. Το Ευαγγέλιο της Βασιλείας θα κηρυχθεί σε όλο τον κόσμο πριν έρθει το τέλος [24:9-14]. Αναφέρεται στην «βδέλυγμα της ερημώσεως» και την ανάγκη φυγής από την Ιουδαία [24:15-26]. Το έτος της καταστροφής της Ιερουσαλήμ (70 μ.Χ.) δεν αναφέρεται, αλλά η περιγραφή είναι προφητική.

Η έλευση του Υιού του Ανθρώπου θα είναι απρόσμενη, όπως η αστραπή, και θα συνοδεύεται από κοσμικά φαινόμενα και τη συγκέντρωση των εκλεκτών [24:27-31]. Συγκρίνει τα σημεία αυτά με τη συκιά που βλαστάνει, δείχνοντας ότι το καλοκαίρι είναι κοντά [24:32]. Υπογραμμίζει ότι «ου μη παρέλθη η γενεά αύτη έως αν πάντα ταύτα γένηται· ο ουρανός και η γη παρελεύσονται, οι δε λόγοι μου ου μη παρελεύσονται» [24:34-35]. Κανείς δεν γνωρίζει την ημέρα ή την ώρα της έλευσης, παρά μόνο ο Πατέρας [24:36]. Τονίζει την ανάγκη εγρήγορσης, χρησιμοποιώντας τις παραβολές του πιστού και άφρονα δούλου, των δέκα παρθένων και των ταλάντων [24:42-25:30]. Η τελική κρίση θα διαχωρίσει τους ανθρώπους σε «πρόβατα» και «ερίφια» βάσει των πράξεων ελέους τους προς τους «ελάχιστους» αδελφούς [25:31-46].

Ο Ιησούς προλέγει ότι το Πάσχα θα είναι η στιγμή που θα παραδοθεί για να σταυρωθεί [26:2]. Επαινεί τη γυναίκα που Τον άλειψε με μύρο, δηλώνοντας ότι το Ευαγγέλιο θα κηρυχθεί παγκοσμίως σε ανάμνηση της πράξης της [26:10-13]. Αναφέρει ότι ένας από τους μαθητές Του θα τον προδώσει [26:21-24]. Στον Μυστικό Δείπνο, προσφέρει το σώμα και το αίμα Του ως «Καινή Διαθήκη» για την άφεση των αμαρτιών [26:26-29]. Προλέγει την άρνηση του Πέτρου [26:34] και την εγκατάλειψη από τους μαθητές Του [26:31-32]. Προσεύχεται στον κήπο της Γεσθημανής για να περάσει το ποτήρι, αλλά υποτάσσεται στο θέλημα του Πατέρα [26:39, 26:42]. Προειδοποιεί ότι «πάντες οι λαβόντες μάχαιραν εν μαχαίρα απολούνται» [26:52-54]. Αναγνωρίζει τον εαυτό Του ως τον Υιό του Ανθρώπου που θα καθίσει στα δεξιά της Δύναμης και θα έρθει επί των νεφελών του ουρανού [26:64]. Μετά την Ανάστασή Του, δίνει την Μεγάλη Εντολή στους μαθητές Του: «πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα έθνη, βαπτίζοντες αυτούς εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, διδάσκοντες αυτούς τηρείν πάντα όσα ενετειλάμην υμίν· και ιδού εγώ μεθ’ υμών ειμι πάσας τας ημέρας έως της συντελείας του αιώνος» [28:18-20].

Τα Λόγια του Ιησού Χριστού στο Ευαγγέλιο του Μάρκου

Το Ευαγγέλιο του Μάρκου εστιάζει στην άμεση δράση και τη Βασιλεία του Θεού, αρχίζοντας με την προτροπή «Μετανοείτε και πιστεύετε εν τω ευαγγελίω» [1:15]. Ο Ιησούς καλεί τους πρώτους μαθητές να γίνουν «αλιείς ανθρώπων» [1:17]. Επιδεικνύει την εξουσία Του επί των δαιμόνων [1:25], των ασθενειών [1:41, 2:5] και των αμαρτιών [2:8-11]. Διδάσκει ότι δεν ήρθε να καλέσει δικαίους, αλλά αμαρτωλούς σε μετάνοια [2:17].

Σχετικά με τη νηστεία, ο Ιησούς εξηγεί ότι οι «υιοί του νυμφώνος» δεν νηστεύουν όσο ο νυμφίος είναι μαζί τους, αλλά θα νηστεύσουν όταν αυτός απομακρυνθεί [2:19-20]. Χρησιμοποιεί επίσης τις παρομοιώσεις του καινούργιου μπαλώματος σε παλιό ένδυμα και του νέου κρασιού σε παλιά ασκιά για να υποδηλώσει την ασυμβατότητα του νέου Του μηνύματος με παλιές μορφές [2:21-22]. Αναφορικά με το Σάββατο, ο Ιησούς δηλώνει ότι «το σάββατον διά τον άνθρωπον εγένετο, και ουχ ο άνθρωπος διά το σάββατον» και ότι ο Υιός του Ανθρώπου είναι «Κύριος και του σαββάτου» [2:25-28].

Ο Ιησούς τονίζει ότι ένα βασίλειο διαιρεμένο εσωτερικά δεν μπορεί να σταθεί, εφαρμόζοντας το στο βασίλειο του Σατανά [3:24-27]. Προειδοποιεί για τη βλασφημία κατά του Αγίου Πνεύματος, λέγοντας ότι δεν υπάρχει συγχώρεση γι’ αυτήν [3:28-29].

Οι παραβολές είναι κεντρικό στοιχείο της διδασκαλίας Του, όπως η παραβολή του σπορέα [4:3-9] και η εξήγησή της [4:13-20], η οποία αποκαλύπτει τις «μυστήρια της βασιλείας του Θεού» στους μαθητές [4:11-12]. Η παραβολή της λυχνίας υπό τον μόδιο [4:21-22] και του σπόρου που αναπτύσσεται μόνος του [4:26-29] αναδεικνύουν την ανάπτυξη της Βασιλείας. Η παραβολή του κόκκου σινάπεως περιγράφει την ανάπτυξη της Βασιλείας από μια μικρή αρχή σε ένα μεγάλο δέντρο [4:30-32].

Ο Ιησούς επιπλήττει τους μαθητές για την ολιγοπιστία τους κατά τη θύελλα [4:39-40]. Κατά την ίαση του Γερασηνού δαιμονισμένου, ο Ιησούς τον παροτρύνει να πάει στο σπίτι του και να διηγηθεί τι έκανε ο Κύριος [5:19]. Τονίζει ότι η πίστη σώζει, όπως στην περίπτωση της αιμορροούσης γυναίκας [5:34]. Διδάσκει ότι «ουκ έστιν προφήτης άτιμος ει μη εν τη πατρίδι αυτού και εν τοις συγγενεύσιν αυτού και εν τη οικία αυτού» [6:4]. Δίνει οδηγίες στους μαθητές Του να μην παίρνουν τίποτα για τον δρόμο [6:8], και να αποτινάξουν τον κονιορτό από τα πόδια τους εάν δεν γίνουν δεκτοί, ως μαρτυρία εναντίον της πόλης αυτής [6:10-11]. Προλέγει ότι θα είναι «ανεκτότερον Σοδόμοις ή Γομόρροις εν ημέρα κρίσεως η τη πόλει εκείνη» [6:11].

Ο Ιησούς επικρίνει τους Φαρισαίους για την υποκρισία τους και την τήρηση ανθρώπινων παραδόσεων αντί των εντολών του Θεού, όπως στην περίπτωση του «κορβάν», όπου ακυρώνουν τη φροντίδα προς τους γονείς τους [7:6-13]. Διδάσκει ότι ό,τι μολύνει τον άνθρωπο προέρχεται από την καρδιά του, όπως οι κακές σκέψεις, οι μοιχείες, οι κλοπές κ.ά. [7:14-23]. Τονίζει την προτεραιότητα του ευαγγελίου, λέγοντας «άφες πρώτον χορτασθήναι τα τέκνα· ου γαρ καλόν εστιν λαβείν τον άρτον των τέκνων και βαλείν τοις κυναρίοις» [7:27].

Ο Ιησούς προειδοποιεί τους μαθητές να προσέχουν «την ζύμην των Φαρισαίων και την ζύμην Ηρώδου» [8:15], και τους επιπλήττει για την έλλειψη κατανόησης και πίστης τους [8:17-21]. Τονίζει την ανάγκη της αυτοάρνησης για να Τον ακολουθήσει κανείς, παίρνοντας τον σταυρό του, και δηλώνει ότι όποιος θέλει να σώσει την ψυχή του θα την χάσει, ενώ όποιος χάσει την ψυχή του για χάρη Του και του ευαγγελίου, θα τη σώσει [8:34-38]. Προλέγει το πάθος και την ανάστασή Του [9:12-13].

Προειδοποιεί εκ νέου για τον σκανδαλισμό των μικρών, λέγοντας ότι είναι καλύτερο να ριχτεί κάποιος στη θάλασσα με μυλόπετρα στο λαιμό, παρά να σκανδαλίσει [9:42]. Υπογραμμίζει την ανάγκη για ριζική αποκοπή από ό,τι σκανδαλίζει (π.χ. χέρι, πόδι, μάτι) για να εισέλθει κανείς στην «αιώνιο ζωή» ή τη «Βασιλεία του Θεού», αντί να ριχτεί στην «κόλαση του πυρός» όπου «ο σκώληξ αυτών ου τελευτα και το πυρ ου σβέννυται» [9:43-48]. Διδάσκει ότι κάθε άνθρωπος θα αλατιστεί με φωτιά και ότι η αλατότητα της ψυχής είναι απαραίτητη για την ειρήνη μεταξύ των ανθρώπων [9:49-50].

Σχετικά με το διαζύγιο, ο Ιησούς αναφέρεται και πάλι στην αρχική δημιουργία ως βάση για τη μονιμότητα του γάμου, δηλώνοντας ότι όποιος διαζευχθεί τη γυναίκα του και παντρευτεί άλλη διαπράττει μοιχεία [10:5-12]. Επαναλαμβάνει την πρόσκληση για τα παιδιά να έρθουν κοντά Του, καθώς «τών γαρ τοιούτων εστίν η βασιλεία του Θεού» [10:14].

Για την αιώνια ζωή, ο Ιησούς δηλώνει ότι «ουδείς αγαθός ει μη εις ο Θεός» [10:18-19]. Καλεί τον πλούσιο νέο να πουλήσει όλα τα υπάρχοντά του, να τα δώσει στους φτωχούς, και να Τον ακολουθήσει παίρνοντας τον σταυρό του [10:21]. Επαναλαμβάνει τη δυσκολία των πλουσίων να εισέλθουν στη Βασιλεία του Θεού, λέγοντας ότι είναι «ευκοπώτερον κάμηλον διά τρυμαλιάς ραφίδος διελθείν ή πλούσιον εις την βασιλείαν του Θεού εισελθείν» [10:23-25]. Τονίζει ότι «παρά Θεώ πάντα δυνατά εστιν» [10:27]. Υπόσχεται εκατονταπλάσια ανταμοιβή «εν τω καιρώ τούτω» και «ζωήν αιώνιον εν τω μέλλοντι αιώνι» σε όσους εγκαταλείψουν τα πάντα για χάρη Του και του Ευαγγελίου [10:29-31].

Προλέγει και πάλι το πάθος, τον εμπαιγμό, τον θάνατο και την ανάστασή Του [10:33-34]. Τονίζει ότι ο μεγαλύτερος μεταξύ των μαθητών πρέπει να γίνει υπηρέτης όλων, καθώς ο Υιός του Ανθρώπου ήρθε όχι για να υπηρετηθεί, αλλά για να υπηρετήσει και να δώσει τη ζωή Του ως λύτρο για πολλούς [10:42-45].

Ο Ιησούς καταριέται τη συκιά που δεν είχε καρπούς [11:14]. Επαναλαμβάνει την καταδίκη του Ναού [11:17]. Διδάσκει για τη δύναμη της πίστης στην προσευχή και την ανάγκη συγχώρεσης για να συγχωρεθούν οι αμαρτίες από τον Πατέρα [11:23-26]. Στην παραβολή των κακών γεωργών [12:1-11], ο Ιησούς προλέγει την απόρριψη του «λίθου» που θα γίνει «κεφαλή γωνίας» και την καταστροφή των γεωργών.

Τονίζει την ανάσταση των νεκρών, δηλώνοντας ότι δεν θα νυμφεύονται ούτε θα παντρεύονται, αλλά θα είναι «ως άγγελοι εν τοις ουρανοίς» [12:24-27]. Η πρώτη και μεγαλύτερη εντολή είναι η αγάπη προς τον Κύριο τον Θεό με όλη την καρδιά, ψυχή, διάνοια και δύναμη. Η δεύτερη είναι η αγάπη προς τον πλησίον ως τον εαυτό [12:29-31]. Ο Ιησούς επαινεί τη φτωχή χήρα που έβαλε «πάντα όσα είχε, όλον τον βίον αυτής» στο θησαυροφυλάκιο, λέγοντας ότι αυτή έβαλε περισσότερα από όλους [12:43-44].

Όσον αφορά τα έσχατα, ο Ιησούς προλέγει την καταστροφή του Ναού [13:2]. Προειδοποιεί για ψευδοχρίστους και ψευδοπροφήτες, πολέμους, σεισμούς και λοιμούς, που αποτελούν «αρχή ωδίνων» [13:5-8]. Προλέγει διωγμούς, προδοσίες, και μίσος λόγω του ονόματός Του, αλλά τονίζει ότι «ο υπομείνας εις τέλος, ούτος σωθήσεται» [13:9-13]. Αναφέρει τη «βδέλυγμα της ερημώσεως» και την ανάγκη για φυγή [13:14-20]. Η έλευση του Υιού του Ανθρώπου θα είναι μετά την «θλίψιν εκείνην», με κοσμικά φαινόμενα και τη συγκέντρωση των εκλεκτών [13:24-27]. Υπογραμμίζει την αγνωσία της ημέρας και ώρας, εκτός του Πατέρα [13:32]. Παροτρύνει σε εγρήγορση [13:33-37].

Επαινεί τη γυναίκα που άλειψε το σώμα Του για την ταφή [14:6-9]. Καθοδηγεί τους μαθητές για τον Μυστικό Δείπνο [14:13-15], όπου προλέγει την προδοσία [14:18, 14:20-21]. Προσφέρει το σώμα και το αίμα Του ως Διαθήκη [14:22, 14:24]. Προλέγει την εγκατάλειψη των μαθητών και την άρνηση του Πέτρου [14:27-28, 14:30]. Προσεύχεται στη Γεθσημανή, υποτασσόμενος στο θέλημα του Πατέρα [14:36]. Καταλήγει ότι ο Υιός του Ανθρώπου θα καθίσει στα δεξιά της Δύναμης και θα έρθει επί των νεφελών του ουρανού [14:62]. Στον Πιλάτο απαντά «Συ λέγεις» [15:2]. Αναφωνεί τον λόγο «Ελωί, Ελωί, λαμά σαβαχθανί;» [15:34]. Μετά την ανάστασή Του, εντέλλεται στους μαθητές να κηρύξουν το Ευαγγέλιο σε όλο τον κόσμο, με σημεία που θα ακολουθούν τους πιστεύοντες, όπως η εκδίωξη δαιμόνων, η ομιλία νέων γλωσσών, η αντοχή στο δηλητήριο και η θεραπεία αρρώστων [16:15-18].

Τα Λόγια του Ιησού Χριστού στο Ευαγγέλιο του Λουκά

Το Ευαγγέλιο του Λουκά παρουσιάζει τον Ιησού ως τον Σωτήρα που φέρνει το Ευαγγέλιο στους φτωχούς και την ελευθερία στους αιχμαλώτους [4:18-19]. Δηλώνει ότι «ουχ εν άρτω μόνω ζήσεται άνθρωπος, αλλ’ εν παντί ρήματι Θεού» [4:4]. Αρνείται να πειραχθεί, τονίζοντας «Κύριον τον Θεόν σου προσκυνήσεις και αυτώ μόνω λατρεύσεις» [4:8] και «ουκ εκπειράσεις Κύριον τον Θεόν σου» [4:12]. Ο Ιησούς επιβεβαιώνει την εκπλήρωση των Γραφών στο πρόσωπό Του [4:21]. Τονίζει ότι «ουδείς προφήτης δεκτός εστιν εν τη πατρίδι αυτού» [4:23-27].

Ο Ιησούς καλεί σε μετάνοια, δηλώνοντας ότι ήρθε να καλέσει αμαρτωλούς [5:31-32]. Εξηγεί την αδυναμία του παλιού να δεχτεί το καινούργιο, χρησιμοποιώντας τις παρομοιώσεις του μπαλώματος και του κρασιού [5:36-39]. Υπογραμμίζει την εξουσία Του επί του Σαββάτου [6:3-5].

Οι Μακαρισμοί στο Λουκά εστιάζουν στους «πτωχούς τω πνεύματι», στους «πεινώντες νυν», στους «κλαίοντες νυν» και στους διωκόμενους για χάρη του Υιού του Ανθρώπου [6:20-23]. Ταυτόχρονα, δίνονται «ουαί» στους πλουσίους, στους χορτασμένους, στους γελώντες και σε όσους επαινούνται από όλους τους ανθρώπους [6:24-26]. Ο Ιησούς διδάσκει την αγάπη προς τους εχθρούς, την ευεργεσία προς τους μισούντες, την ευλογία των καταρώμενων, και την προσευχή για τους προσβάλλοντες [6:27-36]. Προτρέπει να μην κρίνετε και να μην καταδικάζεται, αλλά να συγχωρείτε και να δίνετε, καθώς «ω γαρ μέτρω μετρείτε, αντιμετρηθήσεται υμίν» [6:37-38].

Προειδοποιεί για τους τυφλούς οδηγούς [6:39] και την ανάγκη να αφαιρεθεί η «δοκός» από το δικό μας μάτι πριν βγάλουμε το «κάρφος» από του αδελφού μας [6:41-42]. Τονίζει ότι «παν δένδρον εκ του ιδίου καρπού γινώσκεται» [6:43-45]. Ο Ιησούς επικρίνει όσους τον ονομάζουν «Κύριε, Κύριε» αλλά δεν πράττουν τα λόγια Του, και συγκρίνει όσους ακούν και εκτελούν τους λόγους Του με έναν σοφό οικοδόμο που χτίζει σε βράχο [6:46-49].

Ο Ιησούς επαινεί την πίστη [7:9]. Εκτελεί θαύματα όπως η ανάσταση του υιού της χήρας [7:13-14]. Επιβεβαιώνει το έργο Του ως εκπλήρωση των προφητειών [7:22-23]. Επαινεί τον Ιωάννη τον Βαπτιστή ως «πλέον προφήτου» [7:24-28]. Επικρίνει τη γενιά Του ως απρόθυμη να ανταποκριθεί σε οποιοδήποτε κάλεσμα, παρομοιάζοντάς τους με παιδιά που αρνούνται να παίξουν [7:31-35].
Στην περίπτωση της αμαρτωλής γυναίκας, ο Ιησούς συγχωρεί τις αμαρτίες της λόγω της μεγάλης της αγάπης, δηλώνοντας ότι «ω ολίγον αφίεται, ολίγον αγαπά» [7:44-47]. Η πίστη της την έσωσε [7:50].

Στην παραβολή του σπορέα, ο Ιησούς εξηγεί ότι ο σπόρος είναι ο λόγος του Θεού, και περιγράφει τους διάφορους τύπους ακροατών [8:5-15]. Τονίζει ότι τίποτα το κρυφό δεν θα μείνει άγνωστο [8:16-17]. Παροτρύνει να προσέχεται ο τρόπος ακρόασης [8:18]. Δηλώνει ότι η Μητέρα Του και οι αδελφοί Του είναι όσοι ακούν και εκτελούν τον λόγο του Θεού [8:21].

Επιπλήττει την έλλειψη πίστης [8:25]. Διδάσκει ότι όποιος θέλει να Τον ακολουθήσει πρέπει να απαρνηθεί τον εαυτό του, να σηκώσει τον σταυρό του και να Τον ακολουθήσει [9:23-25]. Προλέγει ότι όποιος ντραπεί για Αυτόν και τα λόγια Του, ο Υιός του Ανθρώπου θα ντραπεί γι’ αυτόν κατά την έλευσή Του [9:26-27]. Επαναλαμβάνει την πρόβλεψη για την παράδοσή Του στα χέρια των ανθρώπων [9:44].

Ο Ιησούς στέλνει τους εβδομήκοντα μαθητές, προειδοποιώντας τους ότι η «θερεία» είναι μεγάλη αλλά οι εργάτες λίγοι, και τους στέλνει «ως άρνας εν μέσω λύκων» [10:2-3]. Τους δίνει οδηγίες για την αποστολή τους, τονίζοντας ότι «ο εργάτης άξιος του μισθού αυτού εστιν» [10:4-7]. Προλέγει «ουαί» στις πόλεις που δεν μετάνιωσαν παρά τα θαύματα [10:13-15]. Δηλώνει ότι «ο ακούων υμών εμού ακούει, και ο αθετών υμάς εμέ αθετεί· ο δε εμέ αθετών αθετεί τον πέμψαντά με» [10:16].

Ο Ιησούς χαίρεται εν Πνεύματι και δοξάζει τον Πατέρα που αποκάλυψε αυτά τα πράγματα στους ταπεινούς [10:21]. Επιβεβαιώνει την πλήρη εξουσία που Του δόθηκε από τον Πατέρα [10:22]. Μακαρίζει τους μαθητές που βλέπουν και ακούν όσα βλέπουν και ακούν [10:23-24]. Αναφέρεται στην παραβολή του καλού Σαμαρείτη ως παράδειγμα του πλησίον [10:30-36]. Επαινεί τη Μαρία για την επιλογή της «καλής μερίδος», δηλαδή της ακρόασης του λόγου Του [10:41-42].

Δίνει την προσευχή του Κυρίου στους μαθητές Του [11:2-4]. Τονίζει την επιμονή στην προσευχή, διαβεβαιώνοντας ότι ο Πατέρας θα δώσει Άγιο Πνεύμα σε όσους ζητούν [11:5-13]. Εξηγεί ότι το βασίλειο που διαιρείται δεν μπορεί να σταθεί, και ότι Εκείνος εκδιώκει τους δαίμονες με το «δάκτυλο του Θεού», δηλώνοντας ότι έτσι «έφθασεν εφ’ υμάς η βασιλεία του Θεού» [11:17-20].
Η ευλογία βρίσκεται στην ακρόαση και τήρηση του λόγου του Θεού [11:28]. Η σημασία των σημείων τονίζεται με το «σημείον Ιωνά» [11:29-32]. Ο Ιησούς προειδοποιεί για την υποκρισία των Φαρισαίων και των νομικών, που καθαρίζουν το εξωτερικό αλλά μέσα τους είναι γεμάτοι αδικία [11:39-44]. Τους καταδικάζει για την αγάπη τους για τις πρωτοκαθεδρίες και για το ότι κλείνουν την είσοδο στην γνώση [11:46-52].

Ο Ιησούς προειδοποιεί για τη ζύμη των Φαρισαίων, την υποκρισία [12:1]. Τονίζει ότι τα κρυφά θα αποκαλυφθούν [12:2-3]. Ενθαρρύνει τους μαθητές να μη φοβούνται εκείνους που μπορούν να σκοτώσουν το σώμα, αλλά εκείνον που μπορεί να ρίξει στην κόλαση [12:4-7]. Δηλώνει ότι όποιος Τον ομολογήσει ενώπιον των ανθρώπων, ο Υιός του Ανθρώπου θα τον ομολογήσει ενώπιον των αγγέλων του Θεού, αλλά όποιος Τον αρνηθεί, θα αρνηθεί και αυτός [12:8-10]. Τονίζει ότι το Άγιο Πνεύμα θα δώσει στους μαθητές λόγια όταν παραδοθούν [12:11-12].

Προειδοποιεί κατά της πλεονεξίας, καθώς η ζωή δεν εξαρτάται από τον πλούτο [12:15]. Η παραβολή του άφρονα πλούσιου τονίζει την ματαιότητα του υλικού πλούτου χωρίς πίστη στον Θεό [12:16-21]. Ενθαρρύνει την εμπιστοσύνη στη Θεία Πρόνοια, δηλώνοντας ότι η αναζήτηση της Βασιλείας του Θεού θα φέρει όλα τα απαραίτητα [12:22-31]. Καλεί το «μικρό ποίμνιο» να μη φοβάται, καθώς ο Πατέρας τους θέλει να τους δώσει τη Βασιλεία [12:32]. Συμβουλεύει να πωλούν τα υπάρχοντά τους, να δίνουν ελεημοσύνη, και να συσσωρεύουν «θησαυρόν εν ουρανοίς» [12:33-34].

Προτρέπει σε εγρήγορση, όπως οι υπηρέτες που περιμένουν τον κύριό τους, διότι ο Υιός του Ανθρώπου θα έρθει σε ώρα που δεν τον περιμένουν [12:35-39, 12:42-48]. Προλέγει διχασμό λόγω της έλευσής Του [12:49-53]. Κατηγορεί τους ανθρώπους ότι δεν αναγνωρίζουν τους καιρούς [12:54-57].

Σχετικά με τη μετάνοια, ο Ιησούς προειδοποιεί ότι αν οι άνθρωποι δεν μετανοήσουν, θα χαθούν όλοι με τον ίδιο τρόπο, χρησιμοποιώντας ως παραδείγματα τους Γαλιλαίους που σφαγιάστηκαν και εκείνους που σκοτώθηκαν από τον πύργο της Σιλωάμ [13:2-5]. Η παραβολή της άκαρπης συκιάς τονίζει την ανάγκη για καρποφορία [13:6-9].

Ο Ιησούς θεραπεύει το Σάββατο, αναδεικνύοντας την αξία του ανθρώπου έναντι του νόμου [13:12, 13:15-16]. Οι παραβολές του σινάπεως και της ζύμης περιγράφουν την ανάπτυξη της Βασιλείας του Θεού [13:18-21]. Τονίζει την ανάγκη να αγωνίζεται κανείς να εισέλθει από τη στενή πύλη, καθώς πολλοί θα προσπαθήσουν αλλά δεν θα μπορέσουν [13:24-28]. Προλέγει ότι άνθρωποι από παντού θα έρθουν στη Βασιλεία του Θεού, και ότι «εισίν οι έσχατοι οι έσονται πρώτοι, και εισίν οι πρώτοι οι έσονται έσχατοι» [13:29-30]. Εκφράζει τον πόνο Του για την Ιερουσαλήμ που σκοτώνει τους προφήτες, και προλέγει ότι ο οίκος της θα εγκαταλειφθεί [13:32-35].

Ο Ιησούς θεραπεύει το Σάββατο, ρωτώντας αν είναι θεμιτό να θεραπεύει κανείς το Σάββατο [14:3]. Διδάσκει την ταπεινοφροσύνη, λέγοντας ότι «πας ο υψών εαυτόν ταπεινωθήσεται, και ο ταπεινών εαυτόν υψωθήσεται» [14:8-11]. Καλεί να καλούνται σε γεύματα οι φτωχοί, οι ανάπηροι, οι κουτσοί και οι τυφλοί, καθώς αυτοί δεν μπορούν να ανταποδώσουν [14:12-14]. Η παραβολή του μεγάλου δείπνου τονίζει την άρνηση των καλεσμένων και την τελική είσοδο των περιθωριακών [14:16-24].

Για να γίνει κανείς μαθητής Του, πρέπει να αγαπήσει τον Ιησού περισσότερο από την οικογένειά του, ακόμη και από την ίδια του τη ζωή, και να σηκώσει τον σταυρό του [14:26-33]. Η παραβολή του πύργου και του βασιλιά που πηγαίνει σε πόλεμο τονίζει την ανάγκη για προσεκτικό σχεδιασμό και την απόρριψη κάθε προσκόλλησης στα υλικά αγαθά για τους μαθητές [14:28-33]. Η «αλάτι» πρέπει να διατηρεί τη γεύση της [14:34-35].

Οι παραβολές του χαμένου προβάτου, του χαμένου νομίσματος και του ασώτου υιού τονίζουν τη χαρά στον ουρανό για έναν αμαρτωλό που μετανοεί [15:4-32]. Η παραβολή του άδικου οικονόμου διδάσκει τη χρήση του «μαμωνά της αδικίας» για την απόκτηση αιώνιων κατοικιών, και την αδυναμία υπηρεσίας δύο κυρίων (Θεός και μαμωνάς) [16:1-13].

Ο Ιησούς τονίζει ότι «ο εν ελαχίστω πιστός και εν πολλώ πιστός εστι· και ο εν ελαχίστω άδικος και εν πολλώ άδικος εστιν» [16:10]. Προειδοποιεί ότι «το εν ανθρώποις υψηλόν βδέλυγμα ενώπιον του Θεού εστιν» [16:15]. Επιβεβαιώνει την αδιάλυτη ισχύ του νόμου [16:16-17]. Επαναλαμβάνει τον κανόνα για το διαζύγιο και τον γάμο [16:18].

Η παραβολή του πλουσίου και του Λαζάρου τονίζει την αμοιβή στην αιωνιότητα και την αδυναμία επικοινωνίας μεταξύ του Άδη και του κόλπου του Αβραάμ [16:19-31]. Προειδοποιεί για τον «σκανδαλισμό», λέγοντας ότι είναι καλύτερο να δεθεί μια μυλόπετρα στο λαιμό και να ριχτεί στη θάλασσα κάποιος που σκανδαλίζει ένα από τα μικρά, παρά να τους βλάψει [17:1-2]. Τονίζει την ανάγκη για συγχώρεση επτά φορές την ημέρα [17:3-4]. Μια μικρή πίστη, «όση κόκκος σινάπεως», μπορεί να κάνει θαύματα [17:6]. Διδάσκει την ταπεινότητα στην υπηρεσία, δηλώνοντας ότι οι δούλοι που εκτελούν τις εντολές δεν έχουν τίποτα να αξιώσουν [17:7-10].

Κατά την ίαση των δέκα λεπρών, ο Ιησούς εκφράζει την απορία Του για την απουσία των εννέα που δεν επέστρεψαν για να δοξάσουν τον Θεό [17:17-18]. Δηλώνει ότι «η βασιλεία του Θεού εντός υμών εστιν» και ότι η έλευσή της δεν θα είναι με παρατηρήσιμα σημεία [17:20-21]. Περιγράφει την έλευση του Υιού του Ανθρώπου ως απρόσμενη και ξαφνική, όπως στις ημέρες του Νώε και του Λωτ [17:22-37].

Η παραβολή του άδικου κριτή και της χήρας τονίζει την επιμονή στην προσευχή και τη βεβαιότητα της ανταπόκρισης του Θεού [18:2-8]. Η παραβολή του Φαρισαίου και του τελώνη διδάσκει την ταπεινοφροσύνη στην προσευχή, καθώς «πας ο υψών εαυτόν ταπεινωθήσεται, ο δε ταπεινών εαυτόν υψωθήσεται» [18:10-14]. Ο Ιησούς καλεί τα παιδιά να έρθουν κοντά Του, καθώς η Βασιλεία του Θεού ανήκει σε αυτούς [18:16-17].

Επαναλαμβάνει τη δυσκολία εισόδου των πλουσίων στη Βασιλεία του Θεού [18:24-25]. Τονίζει ότι «τα αδύνατα παρά ανθρώποις δυνατά παρά τω Θεώ εστιν» [18:27]. Υπόσχεται ανταμοιβή «πολλαπλασίονι εν τω καιρώ τούτω» και «ζωήν αιώνιον» σε όσους εγκαταλείψουν τα πάντα για τη Βασιλεία του Θεού [18:29-30]. Προλέγει και πάλι το πάθος και την ανάστασή Του [18:31-33].
Στην περίπτωση του Ζακχαίου, ο Ιησούς δηλώνει ότι «σήμερον σωτηρία τω οίκω τούτω εγένετο», καθώς ο Υιός του Ανθρώπου ήρθε για να αναζητήσει και να σώσει ό,τι χάθηκε [19:9-10]. Η παραβολή των μνων τονίζει την ανάγκη για καρποφορία και αξιοποίηση των ταλάντων, και την τιμωρία των «μη εργαζομένων» [19:12-27].

Κατά την είσοδό Του στην Ιερουσαλήμ, δηλώνει ότι αν οι άνθρωποι σωπάσουν, «οι λίθοι κράξουσιν» [19:40]. Θρηνεί για την Ιερουσαλήμ, προλέγοντας την καταστροφή της λόγω της μη αναγνώρισης του «καιρού της επισκοπής» της [19:42-44]. Επαναλαμβάνει την καταδίκη του Ναού ως «σπήλαιον ληστών» [19:46].

Στην παραβολή των κακών γεωργών [20:9-16], ο Ιησούς προλέγει και πάλι την απόρριψη του «λίθου» που θα γίνει «κεφαλή γωνίας» [20:17-18]. Εξηγεί την ανάσταση λέγοντας ότι οι αναστημένοι δεν θα παντρεύονται, αλλά θα είναι «ισάγγελοι» [20:34-38]. Επικρίνει τους γραμματείς για την υποκρισία τους και την επιδίωξη της προβολής [20:46-47].

Ο Ιησούς επαινεί την φτωχή χήρα για την προσφορά της [21:3-4]. Προλέγει την ολοκληρωτική καταστροφή του Ναού [21:6]. Δίνει λεπτομερείς προφητείες για τα έσχατα, συμπεριλαμβανομένων ψευδοπροφητών, πολέμων, σεισμών, πεινών, και διωγμών. Τονίζει ότι οι μαθητές δεν πρέπει να προμελετήσουν την απάντησή τους, καθώς το Άγιο Πνεύμα θα τους δώσει σοφία [21:8-15]. Προβλέπει προδοσίες ακόμη και εντός της οικογένειας και μίσος από όλους [21:16-19]. Περιγράφει την πολιορκία και καταστροφή της Ιερουσαλήμ [21:20-24]. Προλέγει κοσμικά φαινόμενα και την έλευση του Υιού του Ανθρώπου «εν νεφέλη μετά δυνάμεως και δόξης πολλής» [21:25-28]. Παροτρύνει την εγρήγορση και την προσευχή, ώστε να αποφευχθούν οι μελλοντικές συμφορές [21:34-36].

Στον Μυστικό Δείπνο, ο Ιησούς εκφράζει τη βαθιά Του επιθυμία να φάει αυτό το Πάσχα με τους μαθητές Του πριν από το πάθος Του [22:15-16]. Προσφέρει το σώμα και το αίμα Του ως «καινή διαθήκη» [22:19-20]. Προλέγει την προδοσία [22:21-22]. Διδάσκει ότι ο μεγαλύτερος μεταξύ τους πρέπει να είναι σαν τον μικρότερο, και ο άρχων σαν τον υπηρέτη, καθώς ο ίδιος βρίσκεται ανάμεσά τους «ως ο διακονών» [22:25-27]. Υπόσχεται στους μαθητές ότι θα καθίσουν σε θρόνους για να κρίνουν τις δώδεκα φυλές του Ισραήλ [22:28-30]. Προλέγει την άρνηση του Πέτρου [22:31-32, 22:34].

Ο Ιησούς προσεύχεται στη Γεθσημανή, υποτασσόμενος στο θέλημα του Πατέρα [22:42]. Κατά τη σύλληψή Του, ρωτά «Ιούδα, φιλήματι τον Υιόν του Ανθρώπου παραδίδως;» [22:48]. Δηλώνει ότι οι συλλαμβάνοντές Τον έχουν εξουσία «νυν και η εξουσία του σκότους» [22:52-53]. Κατά την ανάκρισή Του, επιβεβαιώνει την ταυτότητά Του ως Υιός του Θεού [22:67-68, 22:70, 23:3].
Αναφωνεί προς τις κόρες της Ιερουσαλήμ να κλαίνε για τον εαυτό τους και τα παιδιά τους, προλέγοντας σκληρές ημέρες [23:28-31]. Προσεύχεται για τους σταυρωτές Του: «Πάτερ, άφες αυτοίς· ου γαρ οίδασι τι ποιούσιν» [23:34]. Υπόσχεται στον μετανοούντα ληστή: «Αμήν λέγω σοι, σήμερον μετ’ εμού έση εν τω παραδείσω» [23:43]. Τα τελευταία Του λόγια στον σταυρό είναι «Πάτερ, εις χείρας σου παρατίθεμαι το πνεύμα μου» [23:46].

Μετά την Ανάσταση, ο Ιησούς εμφανίζεται στους μαθητές, εξηγώντας τους ότι «δει πληρωθήναι πάντα τα γεγραμμένα εν τω νόμω Μωϋσέως και τοις προφήταις και ψαλμοίς περί εμού» [24:44]. Τους εντέλλεται να κηρύξουν τη μετάνοια και την άφεση των αμαρτιών σε όλα τα έθνη, αρχίζοντας από την Ιερουσαλήμ, και να παραμείνουν στην πόλη μέχρι να λάβουν «δύναμιν εξ ύψους» [24:47-49].

Τα Λόγια του Ιησού Χριστού στο Ευαγγέλιο του Ιωάννη

Το Ευαγγέλιο του Ιωάννη εστιάζει στη θεότητα του Ιησού και τη σχέση Του με τον Πατέρα. Ο Ιησούς καλεί τους πρώτους μαθητές να Τον ακολουθήσουν [1:43]. Αναγνωρίζει τον Ναθαναήλ ως «αληθώς Ισραηλίτην εν ω δόλος ουκ έστιν» και του αποκαλύπτει ότι τον είδε κάτω από τη συκιά [1:47-48]. Υπόσχεται ότι θα δουν «τον ουρανόν ανεωγότα και τους αγγέλους του Θεού αναβαίνοντας και καταβαίνοντας επί τον Υιόν του Ανθρώπου» [1:50-51].

Στον γάμο της Κανά, δηλώνει στη μητέρα Του: «Τι εμοί και σοι, γύναι; ούπω ήκει η ώρα μου» [2:4]. Προλέγει την ανάσταση του σώματός Του, λέγοντας: «λύσατε τον ναόν τούτον, και εν τρισίν ημέραις εγερώ αυτόν» [2:19].

Στην συζήτηση με τον Νικόδημο, ο Ιησούς τονίζει την αναγκαιότητα της αναγέννησης «άνωθεν» για την είσοδο στη Βασιλεία του Θεού, λέγοντας «εάν μη τις γεννηθή άνωθεν, ου δύναται ιδείν την βασιλείαν του Θεού» [3:3]. Διευκρινίζει ότι αυτό σημαίνει γέννηση «εξ ύδατος και Πνεύματος» [3:5-8]. Ο Ιησούς δηλώνει ότι ο Θεός αγάπησε τόσο τον κόσμο ώστε έδωσε τον μονογενή Του Υιό, ώστε όποιος πιστεύει σε Αυτόν να μην χαθεί αλλά να έχει αιώνια ζωή [3:13-16]. Τονίζει ότι δεν στάλθηκε για να κρίνει τον κόσμο, αλλά για να τον σώσει [3:17-21].

Στη συνάντηση με τη Σαμαρείτισσα, ο Ιησούς αποκαλύπτει τον εαυτό Του ως «το ύδωρ το ζων» που οδηγεί σε αιώνια ζωή [4:10, 4:13-14]. Προλέγει την έλευση της ώρας που οι αληθινοί προσκυνητές θα λατρεύουν τον Πατέρα «εν πνεύματι και αληθεία» [4:21-24]. Δηλώνει: «Εγώ ειμί, ο λαλών σοι» [4:26]. Τονίζει ότι η τροφή Του είναι να κάνει το θέλημα του Πατέρα [4:34].
Ο Ιησούς δηλώνει την εξουσία Του να κάνει ό,τι βλέπει τον Πατέρα να κάνει, να ανασταίνει τους νεκρούς και να κρίνει [5:19-30]. Τονίζει ότι «ο ακούων μου τον λόγον και πιστεύων τω πέμψαντί με έχει ζωήν αιώνιον, και εις κρίσιν ουκ έρχεται, αλλά μεταβέβηκεν εκ του θανάτου εις την ζωήν» [5:24]. Προλέγει την ανάσταση των νεκρών, όπου όσοι έπραξαν το καλό θα αναστηθούν σε ζωή, και όσοι έπραξαν το κακό σε καταδίκη [5:28-29]. Αναφέρεται στη μαρτυρία του Ιωάννη του Βαπτιστή και των έργων Του ως αποδείξεις της αποστολής Του από τον Πατέρα [5:31-40]. Κατηγορεί τους Ιουδαίους για την έλλειψη αγάπης προς τον Θεό και την άρνησή τους να πιστέψουν σε Αυτόν, ενώ πιστεύουν σε άλλους που έρχονται στο δικό τους όνομα [5:41-47].
Ο Ιησούς αποκαλύπτει τον εαυτό Του ως τον «Άρτο της Ζωής», δηλώνοντας ότι «ο ερχόμενος προς εμέ ου μη πεινάση, και ο πιστεύων εις εμέ ου μη διψήση πώποτε» [6:35]. Τονίζει ότι όποιος βλέπει τον Υιό και πιστεύει σε Αυτόν έχει αιώνια ζωή και θα αναστηθεί την έσχατη ημέρα [6:40]. Δηλώνει ότι κανείς δεν μπορεί να έρθει σε Αυτόν αν δεν τον ελκύσει ο Πατέρας [6:43-47, 6:65]. Επαναλαμβάνει ότι είναι ο ζωντανός άρτος που κατέβηκε από τον ουρανό, και ότι όποιος φάει την Σάρκα Του και πιει το Αίμα Του έχει αιώνια ζωή και θα αναστηθεί την έσχατη ημέρα [6:48-58, 6:61-63].

Ο Ιησούς δηλώνει ότι ο κόσμος τον μισεί επειδή Αυτός μαρτυρεί ότι τα έργα του είναι πονηρά [7:6-8]. Το δίδαγμά Του δεν είναι δικό Του, αλλά του Πατέρα που Τον έστειλε, και όποιος θέλει να κάνει το θέλημα του Θεού θα αναγνωρίσει την αλήθεια του διδάγματος [7:16-19]. Κατηγορεί τους Ιουδαίους που επιδιώκουν να Τον σκοτώσουν [7:21-24]. Αναφέρεται στην επερχόμενη στιγμή που θα επιστρέψει στον Πατέρα Του, και όπου Αυτός θα βρίσκεται, οι άλλοι δεν μπορούν να έρθουν [7:33-34]. Καλεί όποιον διψά να έρθει σε Αυτόν και να πιει, και ότι από την κοιλιά του πιστού θα ρεύσουν «ποταμοί ύδατος ζώντος» [7:37-38].

Στην περίπτωση της μοιχαλίδας, ο Ιησούς προκαλεί: «Ο αναμάρτητος υμών πρώτος τον λίθον επ’ αυτήν βαλέτω» [8:7]. Συγχωρεί τη γυναίκα και την εντέλλεται «μηκέτι αμάρτανε» [8:10-11]. Δηλώνει «Εγώ ειμί το φως του κόσμου· ο ακολουθών εμοί ου μη περιπατήση εν τη σκοτία, αλλ’ έξει το φως της ζωής» [8:12]. Τονίζει ότι η μαρτυρία Του είναι αληθινή, καθώς γνωρίζει από πού ήρθε και πού πηγαίνει [8:14-19]. Προλέγει ότι θα πεθάνουν στις αμαρτίες τους αν δεν πιστέψουν ότι Αυτός είναι ο Μεσσίας [8:21, 8:23-24]. Διδάσκει ότι η αλήθεια θα τους ελευθερώσει, αν παραμείνουν στο λόγο Του [8:31-32]. Τους κατηγορεί ότι είναι παιδιά του διαβόλου, του οποίου τα έργα επιθυμούν να πράττουν [8:34-38, 8:39-47].
Δηλώνει: «Εγώ ουκ έχω δαιμόνιον, αλλά τιμώ τον πατέρα μου, και υμείς ατιμάζετέ με» [8:49]. Υπόσχεται ότι όποιος τηρήσει τον λόγο Του δεν θα δει θάνατο [8:51]. Και, σε μία από τις πιο ισχυρές δηλώσεις Του, λέει: «πριν Αβραάμ γενέσθαι, εγώ ειμί» [8:58].

Στην περίπτωση του τυφλού εκ γενετής, ο Ιησούς εξηγεί ότι η κατάσταση του άνδρα δεν οφειλόταν σε αμαρτία, αλλά για να φανερωθούν τα έργα του Θεού [9:3-5]. Δηλώνει ότι «όσον χρόνον εν τω κόσμω ειμί, φως ειμι του κόσμου» [9:5]. Κατά την ίαση, ρωτά τον άνδρα αν πιστεύει στον Υιό του Θεού [9:35]. Ο Ιησούς δηλώνει ότι ήρθε σε κρίση στον κόσμο, «ίνα οι μη βλέποντες βλέπωσιν, και οι βλέποντες τυφλοί γένωνται» [9:39].

Ο Ιησούς χρησιμοποιεί την παραβολή της θύρας των προβάτων και του καλού ποιμένα, δηλώνοντας «Εγώ ειμί η θύρα των προβάτων» [10:7] και «Εγώ ειμί ο ποιμήν ο καλός» [10:11, 10:14]. Τονίζει ότι δίνει τη ζωή Του για τα πρόβατα, και ότι έχει και άλλα πρόβατα που δεν είναι από αυτή την αυλή [10:15-16]. Αναφέρει ότι ο Πατέρας Τον αγαπά επειδή δίνει τη ζωή Του για να την ξαναπάρει [10:17-18]. Δηλώνει: «Εγώ και ο Πατήρ εν εσμέν» [10:30].

Για την ασθένεια του Λαζάρου, ο Ιησούς δηλώνει ότι δεν είναι προς θάνατο, αλλά «υπέρ της δόξης του Θεού, ίνα δοξασθή ο Υιός του Θεού δι’ αυτής» [11:4]. Ο Ιησούς δηλώνει: «Εγώ ειμί η ανάστασις και η ζωή· ο πιστεύων εις εμέ, καν αποθάνη, ζήσεται· και πας ο ζων και πιστεύων εις εμέ ου μη αποθάνη εις τον αιώνα» [11:25-26]. Ευχαριστεί τον Πατέρα που τον άκουσε και ανασταίνει τον Λάζαρο [11:41, 11:43].

Ο Ιησούς επαινεί τη Μαρία για το άλειμμα του σώματός Του για την ταφή [12:7-8]. Προλέγει την ώρα της δόξας Του, συγκρίνοντάς την με τον σπόρο σιταριού που πρέπει να πεθάνει για να φέρει πολύ καρπό [12:23-24]. Τονίζει ότι όποιος αγαπά την ψυχή του θα την χάσει, ενώ όποιος τη μισεί σε αυτόν τον κόσμο θα τη διατηρήσει για αιώνια ζωή [12:25]. Αναφέρει τον ερχομό της ώρας που ο «άρχων του κόσμου τούτου εκβληθήσεται έξω» [12:30-32]. Καλεί τους ανθρώπους να πιστέψουν στο φως ενόσω έχουν φως, για να γίνουν «υιοί φωτός» [12:35-36].

Ο Ιησούς δηλώνει ότι «ο πιστεύων εις εμέ ου πιστεύει εις εμέ, αλλά εις τον πέμψαντά με» [12:44]. Δηλώνει ότι ήρθε στον κόσμο ως φως για να μην μείνει κανείς στο σκοτάδι [12:46]. Τονίζει ότι δεν ήρθε να κρίνει τον κόσμο, αλλά να τον σώσει, και ότι ο λόγος που είπε θα κρίνει τον άνθρωπο την έσχατη ημέρα [12:47-50].

Κατά τον Μυστικό Δείπνο, ο Ιησούς πλένει τα πόδια των μαθητών Του, δίνοντάς τους παράδειγμα ταπεινής διακονίας [13:12-17]. Προλέγει την προδοσία από έναν από αυτούς [13:18, 13:21]. Δίνει μια νέα εντολή: «Αγαπάτε αλλήλους, καθώς ηγάπησα υμάς, ίνα και υμείς αγαπάτε αλλήλους» [13:34-35]. Αυτή η αγάπη θα είναι το σημάδι ότι είναι μαθητές Του [13:35]. Προλέγει την άρνηση του Πέτρου [13:38].
Ο Ιησούς καθησυχάζει τους μαθητές: «Μη ταρασσέσθω υμών η καρδία· πιστεύετε εις τον Θεόν, και εις εμέ πιστεύετε» [14:1]. Υπόσχεται να πάει να ετοιμάσει τόπο γι’ αυτούς και να τους πάρει κοντά Του [14:2-3]. Δηλώνει: «Εγώ ειμί η οδός και η αλήθεια και η ζωή· ουδείς έρχεται προς τον Πατέρα ει μη δι’ εμού» [14:6]. Τονίζει την ενότητα Του με τον Πατέρα: «ο εωρακώς εμέ εώρακε τον Πατέρα» [14:9-11]. Υπόσχεται ότι όσοι πιστεύουν σε Αυτόν θα κάνουν μεγαλύτερα έργα, και ότι οτιδήποτε ζητήσουν στο όνομά Του, θα το κάνει [14:12-14]. Υπόσχεται τον άλλο Παράκλητο, το Πνεύμα της αλήθειας, που θα μείνει μαζί τους για πάντα [14:16-17]. Θα αποκαλυφθεί σε όσους τον αγαπούν και τηρούν τις εντολές Του [14:21]. Υπόσχεται την ειρήνη Του: «Ειρήνην αφίημι υμίν, ειρήνην την εμήν δίδωμι υμίν· ου καθώς ο κόσμος δίδωσιν, εγώ δίδωμι υμίν» [14:27].

Ο Ιησούς παρομοιάζει τον εαυτό Του με την «αληθινή άμπελο» και τους μαθητές με κλήματα, τονίζοντας ότι χωρίς Αυτόν δεν μπορούν να κάνουν τίποτα [15:1-8]. Τους καλεί να παραμείνουν στην αγάπη Του τηρώντας τις εντολές Του [15:9-10]. Τους αποκαλεί φίλους, όχι δούλους, επειδή τους αποκάλυψε όλα όσα άκουσε από τον Πατέρα [15:15]. Τους επέλεξε και τους όρισε να φέρουν καρπό [15:16].

Προλέγει το μίσος του κόσμου εναντίον τους, όπως μίσησε και Αυτόν [15:18-25]. Υπόσχεται τον Παράκλητο, το Πνεύμα της αλήθειας, ο οποίος θα μαρτυρήσει γι’ Αυτόν [15:26-27]. Προλέγει ότι θα τους διώξουν από τις συναγωγές και θα νομίζουν ότι υπηρετούν τον Θεό σκοτώνοντας τους [16:1-4]. Τονίζει ότι είναι καλύτερο για Αυτόν να φύγει, ώστε να έρθει ο Παράκλητος, ο οποίος θα ελέγξει τον κόσμο για την αμαρτία, τη δικαιοσύνη και την κρίση [16:7-11]. Υπόσχεται ότι το Πνεύμα της αλήθειας θα τους οδηγήσει σε κάθε αλήθεια και θα τους αναγγείλει τα μέλλοντα [16:12-15]. Προλέγει τη λύπη που θα μετατραπεί σε χαρά, όπως η γυναίκα που γεννάει παιδί [16:19-28].

Στην αρχιερατική Του προσευχή, ο Ιησούς ζητά από τον Πατέρα να δοξάσει τον Υιό, ώστε ο Υιός να δοξάσει τον Πατέρα, δίνοντας αιώνια ζωή σε όσους Του δόθηκαν [17:1-2]. Η αιώνια ζωή είναι η γνώση του μόνου αληθινού Θεού και του Ιησού Χριστού που έστειλε [17:3]. Ζητά την προστασία των μαθητών από τον πονηρό και τον αγιασμό τους με την αλήθεια του λόγου του Θεού [17:15-17]. Προσεύχεται για την ενότητα όλων των πιστών, ώστε ο κόσμος να πιστέψει ότι ο Πατέρας Τον έστειλε [17:20-23].

Κατά τη σύλληψή Του, ο Ιησούς ρωτά: «Τίνα ζητείτε;» και απαντά «Εγώ ειμί» [18:4-5, 18:7]. Εντέλλεται στον Πέτρο να βάλει το σπαθί στη θήκη του, λέγοντας «Ου πιώ άρα το ποτήριον ο δέδωκέν μοι ο Πατήρ;» [18:11]. Διδάσκει ότι μίλησε φανερά στον κόσμο και ότι οι μάρτυρες είναι αυτοί που άκουσαν [18:20-21]. Στον Πιλάτο, δηλώνει ότι η Βασιλεία Του δεν είναι από αυτόν τον κόσμο, και ότι γεννήθηκε για να μαρτυρήσει την αλήθεια [18:36-37]. Τονίζει ότι η εξουσία του Πιλάτου προέρχεται «άνωθεν» [19:11]. Στον σταυρό, εμπιστεύεται τη μητέρα Του στον Ιωάννη [19:26-27]. Αναφωνεί «Διψώ» [19:28] και «Τετέλεσται» [19:30].

Μετά την Ανάσταση, εμφανίζεται στη Μαρία Μαγδαληνή, λέγοντας «Μη μου άπτου· ούπω γαρ αναβέβηκα προς τον Πατέρα μου· πορεύου δε προς τους αδελφούς μου και ειπέ αυτοίς· Αναβαίνω προς τον Πατέρα μου και Πατέρα υμών και Θεόν μου και Θεόν υμών» [20:17]. Χαιρετά τους μαθητές με «Ειρήνη υμίν» [20:19, 20:21, 20:26]. Τους αποστέλλει όπως ο Πατέρας Τον έστειλε, και τους δίνει την εξουσία να συγχωρούν ή να κρατούν τις αμαρτίες [20:21-23]. Καλέι τον Θωμά να αγγίξει τις πληγές Του, λέγοντας «Μη γίνου άπιστος, αλλά πιστός» [20:27]. Μακαρίζει «τους μη ιδόντας και πιστεύσαντας» [20:29].

Στην τελευταία εμφάνιση, ο Ιησούς καλεί τους μαθητές να ρίξουν το δίχτυ τους στη δεξιά πλευρά του πλοίου [21:6]. Ρωτά τον Πέτρο τρεις φορές αν Τον αγαπά, και του αναθέτει να ποιμάνει τα πρόβατά Του [21:15-17]. Προλέγει το μαρτύριο του Πέτρου [21:18]. Τον καλεί και πάλι: «Ακολούθει μοι» [21:19, 21:22].

Δεύτερη Ματιά

Οι Πρώτες Διδασκαλίες και η Κλήση σε Μετάνοια

Ο Ιησούς ξεκίνησε τη δημόσια διακονία Του με μια καίρια πρόσκληση σε μετάνοια, αναγγέλλοντας ότι «πλησίασε η Βασιλεία των Ουρανών». Τόνισε την ανάγκη να εκπληρωθεί «κάθε δικαιοσύνη» και αντιμετώπισε με αποφασιστικότητα τον πειρασμό του Σατανά στην έρημο. Δήλωσε ότι «δεν θα ζήσει ο άνθρωπος μόνο με ψωμί, αλλά με κάθε λέξη που βγαίνει από το στόμα του Θεού». Αρνήθηκε να πειραχθεί, λέγοντας «Μην πειράξεις τον Κύριο τον Θεό σου», και απέρριψε τον Σατανά με την εντολή «Φύγε από μένα, Σατανά, γιατί είναι γραμμένο: Τον Κύριο τον Θεό σου θα προσκυνήσεις και Εκείνον μόνο θα λατρέψεις». Στο Ευαγγέλιο του Μάρκου, η αρχική Του διδασκαλία περιλάμβανε την επιτακτική εντολή: «Μετανοείτε και πιστεύετε στο Ευαγγέλιο».

Κατά την κλήση των πρώτων μαθητών Του, ο Ιησούς τους είπε: «Ακολουθήστε με, και θα σας κάνω ψαράδες ανθρώπων». Στον τελώνη Ματθαίο είπε: «Έλα πίσω μου», και στον Λουκά είπε στον Σίμωνα: «Μη φοβάσαι· από τώρα και στο εξής θα πιάνεις ανθρώπους». Ο Ιησούς κάλεσε σε άμεση υπακοή, λέγοντας σε κάποιον που ζήτησε να θάψει τον πατέρα του: «Ακολούθα με, και άφησε τους νεκρούς να θάψουν τους δικούς τους νεκρούς». Τόνισε επίσης ότι «ο Υιός του Ανθρώπου δεν έχει πού να κλίνει την κεφαλή Του», υπογραμμίζοντας τη ριζική φύση της μαθητείας.

Η Επί του Όρους Ομιλία και οι Μακαρισμοί

Στην καρδιά των διδασκαλιών του Ιησού βρίσκεται η περίφημη Επί του Όρους Ομιλία, η οποία επαναπροσδιόρισε τον Νόμο. Ο Ιησούς δήλωσε ότι δεν ήρθε για να καταργήσει τον Νόμο ή τους Προφήτες, αλλά «για να τους εκπληρώσει». Τόνισε ότι «μέχρι να παρέλθει ο ουρανός και η γη, ούτε μία ιώτα ούτε μία κεραία δεν θα παρέλθει από τον νόμο, μέχρι να εκπληρωθούν όλα». Προειδοποίησε ότι όποιος παραβεί τις μικρότερες εντολές και διδάξει έτσι τους ανθρώπους θα ονομαστεί ο μικρότερος στη Βασιλεία των Ουρανών, ενώ όποιος κάνει και διδάξει θα ονομαστεί μεγάλος. Επιπλέον, τόνισε την υπεροχή μιας δικαιοσύνης που υπερβαίνει αυτή των γραμματέων και των Φαρισαίων, προειδοποιώντας ότι «αν η δικαιοσύνη σας δεν υπερβεί τη δικαιοσύνη των γραμματέων και των Φαρισαίων, δεν θα εισέλθετε στη Βασιλεία των Ουρανών».

Ο Ιησούς δίδαξε τις αρχές του Βασιλείου των Ουρανών μέσα από τους Μακαρισμούς. Δήλωσε: «Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι, γιατί αυτών είναι η Βασιλεία των Ουρανών. Μακάριοι οι πενθούντες, γιατί αυτοί θα παρηγορηθούν. Μακάριοι οι πράοι, γιατί αυτοί θα κληρονομήσουν τη γη. Μακάριοι οι πεινώντες και διψώντες τη δικαιοσύνη, γιατί αυτοί θα χορτάσουν. Μακάριοι οι ελεήμονες, γιατί αυτοί θα ελεηθούν. Μακάριοι οι καθαροί στην καρδιά, γιατί αυτοί θα δουν τον Θεό. Μακάριοι οι ειρηνοποιοί, γιατί αυτοί θα ονομαστούν υιοί του Θεού. Μακάριοι οι διωγμένοι για χάρη της δικαιοσύνης, γιατί αυτών είναι η Βασιλεία των Ουρανών. Μακάριοι είστε εσείς, όταν σας κακολογούν και σας διώκουν και λένε κάθε κακό εναντίον σας ψευδώς, για χάρη μου. Χαίρετε και αγαλλιάσθε, γιατί η ανταμοιβή σας είναι μεγάλη στους ουρανούς: έτσι δίωξαν και τους προφήτες που ήταν πριν από εσάς».

Στο Ευαγγέλιο του Λουκά, οι Μακαρισμοί έχουν παρόμοιο περιεχόμενο, τονίζοντας: «Μακάριοι οι πτωχοί, γιατί δική σας είναι η βασιλεία του Θεού. Μακάριοι οι πεινώντες τώρα, γιατί θα χορτάσετε. Μακάριοι οι κλαίοντες τώρα, γιατί θα γελάσετε. Μακάριοι είστε εσείς, όταν οι άνθρωποι σας μισήσουν και όταν σας αποκλείσουν, και σας λοιδορήσουν, και αποβάλουν το όνομά σας ως κακό, για χάρη του Υιού του Ανθρώπου. Χαίρετε εκείνη την ημέρα και αγαλλιάσθε, γιατί η ανταμοιβή σας είναι μεγάλη στον ουρανό. Έτσι έκαναν στους προφήτες οι πατέρες τους». Συμπληρωματικά, ο Ιησούς προειδοποίησε με «Αλίμονο σε εσάς» τους πλούσιους, τους χορτασμένους, τους γελούντες και εκείνους που επαινούνται από όλους, διότι αυτοί έχουν ήδη λάβει την παρηγοριά τους και θα πεινάσουν, θα θρηνήσουν και θα κλάψουν.

Ο Ιησούς δίδαξε ότι οι μαθητές Του είναι «το αλάτι της γης» και «το φως του κόσμου». Τους προέτρεψε να αφήνουν το φως τους να λάμπει «μπροστά στους ανθρώπους, για να βλέπουν τα καλά σας έργα και να δοξάζουν τον Πατέρα σας τον Ουράνιο».

Υψηλότερες Ηθικές Απαιτήσεις και η Αγάπη

Ο Ιησούς ανύψωσε τις ηθικές απαιτήσεις του νόμου, διευρύνοντας την εφαρμογή τους στην καρδιά και τις προθέσεις:
* Για τη δολοφονία και τον θυμό: Ενώ είχε λεχθεί «μη φονεύσεις», ο Ιησούς διδάσκει ότι «όποιος θυμώνει με τον αδελφό του χωρίς λόγο, θα υπόκειται σε κρίση· και όποιος πει στον αδελφό του: ‘Ρακά’, θα υπόκειται στο συνέδριο· και όποιος πει: ‘Μωρέ’, θα υπόκειται στη γέεννα του πυρός». Τόνισε την πρωταρχική ανάγκη συμφιλίωσης πριν την προσφορά δώρων στο θυσιαστήριο: «Άφησε εκεί το δώρο σου μπροστά στο θυσιαστήριο, και πήγαινε πρώτα συμφιλιώσου με τον αδελφό σου, και τότε έλα και προσέφερε το δώρο σου».
* Για τη μοιχεία και την επιθυμία: Επέκτεινε την έννοια της αμαρτίας στην επιθυμία της καρδιάς, λέγοντας ότι «όποιος βλέπει γυναίκα με επιθυμία, έχει ήδη μοιχεύσει μαζί της στην καρδιά του». Χρησιμοποιώντας υπερβολή, προέτρεψε: «Αν το δεξί σου μάτι σε σκανδαλίζει, βγάλε το και πέταξέ το από σένα, γιατί είναι καλύτερο για σένα να χαθεί ένα από τα μέλη σου, παρά ολόκληρο το σώμα σου να ριχτεί στη γέεννα».
* Για τους όρκους: Τονίστηκε η αποφυγή όρκων, με την προτροπή: «ο λόγος σας ας είναι: Ναι, ναι· Όχι, όχι· ό,τι είναι πέραν τούτου, είναι από τον πονηρό».
* Για την αντίσταση στο κακό και την αγάπη προς τους εχθρούς: Η παραδοσιακή αρχή «οφθαλμός αντί οφθαλμού και οδούς αντί οδόντος» αντικαθίσταται από την προτροπή να μην αντιτάσσεται κανείς στο κακό, να προσφέρει την άλλη σιαγόνα, και να δίνει περισσότερα από όσα ζητούνται. Η αγάπη προς τους εχθρούς αποτελεί κορυφαία εντολή, καθώς και η προσευχή για τους διώκτες, ώστε να καταστούν «υιοί του Πατρός ημών του εν τοις ουρανοίς». Διευκρίνισε ότι η αγάπη προς αυτούς που μας αγαπούν δεν φέρνει ιδιαίτερη ανταμοιβή, καθώς «το ίδιο κάνουν και οι τελώνες». Προέτρεψε: «Γίνεστε λοιπόν τέλειοι, όπως τέλειος είναι ο Πατέρας σας ο Ουράνιος». Παρόμοιες διδασκαλίες βρίσκονται στον Λουκά: «Αγαπάτε τους εχθρούς σας, κάνετε καλό σε αυτούς που σας μισούν, ευλογείτε αυτούς που σας καταριούνται και προσεύχεστε για αυτούς που σας προσβάλλουν». Επίσης: «Όπως θέλετε να σας συμπεριφέρονται οι άνθρωποι, έτσι συμπεριφερθείτε κι εσείς σ’ αυτούς». «Είστε λοιπόν ελεήμονες, όπως και ο Πατέρας σας είναι ελεήμων».

Ο Ιησούς συνόψισε όλο τον νόμο και τους προφήτες σε δύο μεγάλες εντολές: «Αγάπα τον Κύριο τον Θεό σου με όλη σου την καρδιά και με όλη σου την ψυχή και με όλη σου τη διάνοια: αυτή είναι η πρώτη και μεγαλύτερη εντολή· η δεύτερη δε παρόμοια με αυτήν: αγάπα τον πλησίον σου όπως τον εαυτό σου· σε αυτές τις δύο εντολές στηρίζεται όλος ο νόμος και οι προφήτες». Στον Μάρκο, η πρώτη εντολή είναι «Άκου, Ισραήλ! Ο Κύριος ο Θεός μας είναι ένας Κύριος· και αγάπα τον Κύριο τον Θεό σου με όλη σου την καρδιά, και με όλη σου την ψυχή, και με όλη σου τη διάνοια, και με όλη σου τη δύναμη, – αυτή είναι η πρώτη εντολή! Η δεύτερη παρόμοια με αυτήν: αγάπα τον πλησίον σου όπως τον εαυτό σου. Καμία άλλη εντολή δεν είναι μεγαλύτερη από αυτές». Κατά τον Μυστικό Δείπνο, ο Ιησούς δίνει μια νέα εντολή: «Αγαπάτε αλλήλους, καθώς ηγάπησα υμάς, ίνα και υμείς αγαπάτε αλλήλους». Αυτή η αγάπη θα είναι το σημάδι ότι είναι μαθητές Του.

Εσωτερική Πίστη και Πρακτικές Ευσέβειας

Ο Ιησούς δίδαξε ότι η πραγματική ευσέβεια εκδηλώνεται κρυφά, όχι προς επίδειξη:
* Ελεημοσύνη: Η ελεημοσύνη πρέπει να δίνεται μυστικά, χωρίς επίδειξη, «ώστε η αριστερή χείρα να μη γνωρίζει τι κάνει η δεξιά», για να λάβει κάποιος ανταμοιβή από τον Πατέρα που βλέπει τα κρυφά.
* Προσευχή: Παρομοίως, η προσευχή πρέπει να γίνεται κατ’ ιδίαν, «στον Πατέρα που βλέπει τα κρυφά, και όχι για να επιδειχθούν στους ανθρώπους». Ο Ιησούς έδωσε την Προσευχή του Κυρίου, το «Πάτερ ἡμῶν», ως πρότυπο προσευχής. Τόνισε τη σημασία της συγχώρεσης: «Γιατί αν συγχωρέσετε τους ανθρώπους τα παραπτώματά τους, θα σας συγχωρέσει και ο Πατέρας σας ο Ουράνιος· αλλά αν δεν συγχωρέσετε τους ανθρώπους τα παραπτώματά τους, ούτε ο Πατέρας σας θα συγχωρέσει τα παραπτώματά σας». Αυτό επαναλαμβάνεται και στον Μάρκο και στον Λουκά, όπου υπογραμμίζεται η ανάγκη για συγχώρεση «εβδομηκοντάκις επτά».
* Νηστεία: Και η νηστεία πρέπει να γίνεται κατ’ ιδίαν, χωρίς «σκυθρωπά πρόσωπα», ώστε να φανεί νηστεύων στον Πατέρα που βλέπει τα κρυφά. Ο Ιησούς εξήγησε επίσης ότι οι «υιοί του νυμφώνος» δεν νηστεύουν όσο ο νυμφίος είναι μαζί τους, αλλά θα νηστεύσουν όταν αυτός απομακρυνθεί.

Αναφορικά με τα επίγεια αγαθά, ο Ιησούς συμβούλεψε να μην συσσωρεύονται θησαυροί στη γη, αλλά στον ουρανό, καθώς «όπου γαρ εστίν ο θησαυρός υμών, εκεί έσται και η καρδία υμών». Τόνισε την αδυναμία του ανθρώπου να υπηρετεί ταυτόχρονα τον Θεό και τον μαμωνά, λέγοντας: «Κανείς δεν μπορεί να υπηρετήσει δύο κυρίους: γιατί είτε τον έναν θα μισήσει, και τον άλλον θα αγαπήσει· είτε στον έναν θα αφοσιωθεί, και τον άλλον θα παραμελήσει. Δεν μπορείτε να υπηρετήσετε τον Θεό και τον μαμωνά». Ενθάρρυνε την εμπιστοσύνη στη Θεία Πρόνοια, δηλώνοντας ότι ο Πατέρας γνωρίζει τις ανάγκες των ανθρώπων και ότι πρέπει να αναζητούν πρώτα τη Βασιλεία του Θεού και τη δικαιοσύνη Του.

Κριτική της Υποκρισίας και της Τυφλής Ηγεσίας

Ο Ιησούς προειδοποίησε κατά της κριτικής και της υποκρισίας, παροτρύνοντας τους μαθητές να εξετάζουν πρώτα τον εαυτό τους: «Μη κρίνετε, για να μη κριθείτε· γιατί με όποια κρίση κρίνετε, με αυτήν θα κριθείτε· και με όποιο μέτρο μετράτε, με αυτό θα σας μετρηθεί κι εσάς». Τόνισε την υποκρισία του να βλέπουμε «το καρφάκι στο μάτι του αδελφού σου, ενώ δεν αισθάνεσαι το δοκάρι στο δικό σου μάτι». Συμβούλεψε να μη δίδεται το ιερό στους σκύλους και τα μαργαριτάρια στους χοίρους.

Ο Ιησούς επέκρινε έντονα τους γραμματείς και τους Φαρισαίους για την υποκρισία τους και την τήρηση ανθρώπινων παραδόσεων αντί των εντολών του Θεού. Τους κατηγόρησε ότι «κλείνουν τη Βασιλεία των Ουρανών στους ανθρώπους», «κατατρώγουν τα σπίτια των χηρών και προσποιούνται ότι προσεύχονται πολύ», και επιδιώκουν την προβολή. Τους χαρακτήρισε «τυφλούς οδηγούς, που διηθείτε το κουνούπι, αλλά καταπίνετε την καμήλα!». Είπε ότι «καθαρίζουν το εξωτερικό του ποτηριού και του πιάτου, ενώ μέσα είναι γεμάτα από αρπαγή και αδικία». Τους παρομοίασε με «βαμμένους τάφους, που εξωτερικά φαίνονται όμορφοι, αλλά μέσα είναι γεμάτοι κόκκαλα νεκρών και κάθε ακαθαρσία». Στον Λουκά, τους κατηγόρησε ότι «πήρατε το κλειδί της γνώσης: εσείς οι ίδιοι δεν μπήκατε, και εμποδίσατε αυτούς που ήθελαν να μπουν».

Πίστη, Προσευχή και Θαυματουργική Δύναμη

Η σημασία της πίστης είναι κεντρική στις διδασκαλίες Του. Όταν ένας πατέρας ζήτησε τη βοήθειά Του για τον δαιμονισμένο γιο του, ο Ιησούς είπε: «Αν μπορείς να πιστεύεις κάτι, όλα είναι δυνατά για τον πιστό». Δίδαξε ότι με πίστη όση «έναν κόκκο μουστάρδας», οι άνθρωποι μπορούν να επιτύχουν το αδύνατο: «αν έχετε πίστη σαν έναν κόκκο μουστάρδας και πείτε σε αυτό το βουνό: ‘Μετακινήσου από εδώ εκεί’, και θα μετακινηθεί· και τίποτα δεν θα είναι αδύνατο για εσάς». Αυτό επαναλαμβάνεται στον Λουκά και στον Μάρκο για τη συκιά.

Για την προσευχή, ο Ιησούς είπε: «Ζητήστε, και θα σας δοθεί· αναζητήστε, και θα βρείτε· χτυπήστε, και θα σας ανοίξουν· γιατί κάθε ζητών λαμβάνει, και ο αναζητών βρίσκει, και σε αυτόν που χτυπάει θα ανοίξουν». Υπόσχεται ότι ο επουράνιος Πατέρας θα δώσει Άγιο Πνεύμα σε όσους ζητούν. Επίσης, υποσχέθηκε: «Και όλα όσα ζητήσετε στην προσευχή με πίστη, θα τα λάβετε». Τόνισε τη δύναμη της ενότητας στην προσευχή, λέγοντας: «εάν δύο εξ υμών συμφωνήσωσιν επί της γης περί παντός πράγματος ου εάν αιτήσωνται, γενήσεται αυτοίς παρά του Πατρός μου του εν τοις ουρανοίς· ού γαρ εισιν δύο ή τρεις συνηγμένοι εις το εμόν όνομα, εκεί ειμι εν μέσω αυτών».

Ο Ιησούς έδειξε την εξουσία Του να συγχωρεί αμαρτίες, λέγοντας στον παραλυτικό: «Θάρρος, παιδί μου! Συγχωρούνται οι αμαρτίες σου». Για να αποδείξει την εξουσία Του, είπε: «Αλλά για να γνωρίζετε ότι ο Υιός του Ανθρώπου έχει εξουσία στη γη να συγχωρεί αμαρτίες, – σηκώσου, πάρε το κρεβάτι σου, και πήγαινε στο σπίτι σου». Επίσης είπε σε έναν λεπρό: «Θέλω, καθαρίσου». Σε μια γυναίκα που Τον άγγιξε για ίαση, είπε: «Θυγατέρα! η πίστη σου σε έσωσε· πήγαινε εν ειρήνη και γίνε υγιής από την ασθένειά σου».

Μαθητεία, Αυτοθυσία και η Αληθινή Φύση της Υπηρεσίας

Ο Ιησούς κάλεσε τους μαθητές Του σε ριζική αφοσίωση και αυτοθυσία: «όποιος θέλει να σώσει την ψυχή του, αυτός θα τη χάσει, και όποιος χάσει την ψυχή του για χάρη μου, αυτός θα τη βρει· ποιο το όφελος στον άνθρωπο, αν κερδίσει όλο τον κόσμο, αλλά βλάψει την ψυχή του; ή τι λύτρο θα δώσει ο άνθρωπος για την ψυχή του;». Αυτό επαναλαμβάνεται και στον Μάρκο και στον Λουκά και στον Ιωάννη. Προέβλεψε ότι «όποιος ντραπεί για Αυτόν και τα λόγια Του, ο Υιός του Ανθρώπου θα ντραπεί γι’ αυτόν κατά την έλευσή Του».

Όσον αφορά τη θέση και την υπηρεσία, ο Ιησούς δίδαξε: «όποιος θέλει να είναι μεγάλος ανάμεσά σας, ας είναι διάκονος σας· και όποιος θέλει να είναι πρώτος ανάμεσά σας, ας είναι δούλος όλων· γιατί και ο Υιός του Ανθρώπου δεν ήρθε για να τον υπηρετήσουν, αλλά για να υπηρετήσει και να δώσει την ψυχή του λύτρο για πολλούς». Δίδαξε επίσης την ταπεινοφροσύνη, λέγοντας: «πας ο υψών εαυτόν ταπεινωθήσεται, και ο ταπεινών εαυτόν υψωθήσεται». Ο Ιησούς έπλυνε τα πόδια των μαθητών Του στον Μυστικό Δείπνο, δίνοντάς τους παράδειγμα ταπεινής διακονίας, και είπε: «Δεν είναι ο δούλος μεγαλύτερος από τον κύριό του, ούτε ο απόστολος μεγαλύτερος από αυτόν που τον έστειλε. Αν γνωρίζετε αυτά, μακάριοι είστε αν τα πράττετε».

Η Ταυτότητα και Αποστολή του Ιησού

Το Ευαγγέλιο του Ιωάννη εστιάζει ιδιαίτερα στη θεότητα του Ιησού και τη σχέση Του με τον Πατέρα. Ο Ιησούς αποκάλυψε σταδιακά την ταυτότητά Του με ισχυρές δηλώσεις. Δήλωσε ότι είναι «το φως του κόσμου· ο ακολουθών εμοί ου μη περιπατήση εν τη σκοτία, αλλ’ έξει το φως της ζωής». Σε μία από τις πιο ισχυρές δηλώσεις Του, είπε: «πριν Αβραάμ γενέσθαι, εγώ ειμί». Δήλωσε επίσης: «Εγώ και ο Πατήρ εν εσμέν».

Τόνισε ότι ο ίδιος είναι η Ανάσταση και η Ζωή: «Εγώ ειμί η ανάστασις και η ζωή· ο πιστεύων εις εμέ, καν αποθάνη, ζήσεται· και πας ο ζων και πιστεύων εις εμέ ου μη αποθάνη εις τον αιώνα». Αποκάλυψε ότι είναι ο δρόμος προς τον Πατέρα: «Εγώ ειμί η οδός και η αλήθεια και η ζωή· ουδείς έρχεται προς τον Πατέρα ει μη δι’ εμού». Παρομοίασε τον εαυτό Του με την «αληθινή άμπελο» και τους μαθητές με κλήματα, τονίζοντας ότι χωρίς Αυτόν δεν μπορούν να κάνουν τίποτα.

Δήλωσε την αποστολή Του: «Δεν ήρθα να καλέσω δικαίους, αλλά αμαρτωλούς σε μετάνοια». Για τη θεραπεία, είπε: «Θέλω, καθαρίσου», και «η πίστη σου σε έσωσε». Τόνισε ότι δεν στάλθηκε για να κρίνει τον κόσμο, αλλά για να τον σώσει.
Ο Ιησούς προείπε τον θάνατό Του και την ανάστασή Του: «Ο Υιός του Ανθρώπου θα παραδοθεί στα χέρια των ανθρώπων, και θα τον σκοτώσουν, και την τρίτη ημέρα θα αναστηθεί». Δήλωσε ότι «ο Υιός του Ανθρώπου δεν ήρθε για να υπηρετηθεί, αλλά για να υπηρετήσει και να δώσει την ψυχή του λύτρο για πολλούς».

Μετά την Ανάστασή Του, ο Ιησούς έδωσε τη Μεγάλη Εντολή στους μαθητές Του: «Δόθηκε σε μένα κάθε εξουσία στον ουρανό και στη γη. Πηγαίνετε λοιπόν, διδάξτε όλα τα έθνη, βαπτίζοντάς τα στο όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, διδάσκοντάς τα να τηρούν όλα όσα σας παρήγγειλα· και ιδού, εγώ είμαι μαζί σας όλες τις ημέρες μέχρι τη συντέλεια του αιώνα». Τους εντέλλεται να κηρύξουν τη μετάνοια και την άφεση των αμαρτιών σε όλα τα έθνη, αρχίζοντας από την Ιερουσαλήμ, και να παραμείνουν στην πόλη μέχρι να λάβουν «δύναμιν εξ ύψους».

Προειδοποιήσεις για το Μέλλον και την Κρίση (Εσχατολογικά Γεγονότα)

Ο Ιησούς προέβλεψε την ολοκληρωτική καταστροφή του Ναού. Προειδοποίησε τους μαθητές να μην πλανηθούν από ψευδόχριστους και ψευδοπροφήτες, καθώς θα υπάρξουν πόλεμοι, πείνες, λοιμοί και σεισμοί, αλλά αυτά θα είναι μόνο «αρχή ωδίνων». Προλέγει διωγμούς, μίσος, προδοσίες, την αύξηση της ανομίας και την ψύξη της αγάπης, αλλά ο υπομείνας μέχρι τέλους θα σωθεί. Το Ευαγγέλιο της Βασιλείας θα κηρυχθεί σε όλο τον κόσμο πριν έρθει το τέλος. Αναφέρεται στην «βδέλυγμα της ερημώσεως» και την ανάγκη φυγής από την Ιουδαία.

Η έλευση του Υιού του Ανθρώπου θα είναι απρόσμενη, όπως η αστραπή, και θα συνοδεύεται από κοσμικά φαινόμενα και τη συγκέντρωση των εκλεκτών. Συγκρίνει τα σημεία αυτά με τη συκιά που βλαστάνει, δείχνοντας ότι το καλοκαίρι είναι κοντά. Υπογράμμισε ότι «ου μη παρέλθη η γενεά αύτη έως αν πάντα ταύτα γένηται· ο ουρανός και η γη παρελεύσονται, οι δε λόγοι μου ου μη παρελεύσονται». Κανείς δεν γνωρίζει την ημέρα ή την ώρα της έλευσης, παρά μόνο ο Πατέρας. Τόνισε την ανάγκη εγρήγορσης, χρησιμοποιώντας τις παραβολές του πιστού και άφρονα δούλου, των δέκα παρθένων και των ταλάντων.

Η τελική κρίση θα διαχωρίσει τους ανθρώπους σε «πρόβατα» και «ερίφια» βάσει των πράξεων ελέους τους προς τους «ελάχιστους» αδελφούς.

Παραβολές και Πρακτικές Διδασκαλίες

Ο Ιησούς χρησιμοποίησε πολλές παραβολές για να διδάξει τις αλήθειες της Βασιλείας του Θεού:
* Ο Σπορέας: Η παραβολή του σπορέα εξηγεί τη διαφορά στην αποδοχή του λόγου του Θεού, όπου ο σπόρος είναι ο λόγος του Θεού, και περιγράφονται οι διάφοροι τύποι ακροατών και πώς το κακό μπορεί να αρπάξει τον λόγο.
* Οι δέκα παρθένες: Τονίζει την ανάγκη εγρήγορσης και προετοιμασίας για την απρόσμενη έλευση του Νυμφίου.
* Τα τάλαντα/μνές: Διδάσκει για την ανάγκη να χρησιμοποιούνται τα χαρίσματα και οι δυνατότητες που δίνονται από τον Θεό, τονίζοντας την τιμωρία των “μη εργαζομένων” και ότι «σε κάθε έχοντα θα δοθεί και θα πληθύνει, ενώ από τον μη έχοντα θα αφαιρεθεί και αυτό που έχει».
* Οι δύο υιοί: Χρησιμοποιήθηκε για να τονίσει ότι οι τελώνες και οι πόρνες προπορεύονται των Φαρισαίων στη Βασιλεία του Θεού, διότι πίστεψαν στον Ιωάννη τον Βαπτιστή.
* Οι κακοί γεωργοί: Προλέγει την απόρριψη του Υιού και την παράδοση της Βασιλείας του Θεού σε ένα έθνος που θα παράγει τους καρπούς Της, αναφέροντας τον «λίθο» που απορρίφθηκε αλλά θα γίνει «κεφαλή γωνίας».
* Ο γάμος του βασιλέως: Αναφέρεται σε εκείνους που αρνήθηκαν την πρόσκληση και την τελική συλλογή ανθρώπων από παντού, τονίζοντας ότι «πολλοί γαρ εισι κλητοί, ολίγοι δε εκλεκτοί».
* Το χαμένο πρόβατο, το χαμένο νόμισμα, ο άσωτος υιός: Τονίζουν τη χαρά στον ουρανό για έναν αμαρτωλό που μετανοεί.
* Ο άδικος οικονόμος: Διδάσκει τη χρήση του «μαμωνά της αδικίας» για την απόκτηση αιώνιων κατοικιών.
* Ο πλούσιος και ο Λάζαρος: Τονίζει την αμοιβή στην αιωνιότητα και την αδυναμία επικοινωνίας μεταξύ του Άδη και του κόλπου του Αβραάμ.
* Ο άδικος κριτής και η χήρα: Τονίζει την επιμονή στην προσευχή και τη βεβαιότητα της ανταπόκρισης του Θεού.
* Ο Φαρισαίος και ο τελώνης: Διδάσκει την ταπεινοφροσύνη στην προσευχή.
* Η άκαρπη συκιά: Τονίζει την ανάγκη για καρποφορία.
* Το σινάπι και η ζύμη: Περιγράφουν την ανάπτυξη της Βασιλείας του Θεού.

Επίσης, έδωσε πρακτικές οδηγίες:
* «Μη δίνετε τα άγια στα σκυλιά και μη πετάτε τα μαργαριτάρια σας μπροστά σε χοίρους, μήπως τα πατήσουν με τα πόδια τους και, γυρίζοντας, σας κατασπαράξουν».
* «Πάντα ουν όσα αν θέλητε ίνα ποιώσιν υμίν οι άνθρωποι, ούτω και υμείς ποιείτε αυτοίς», παρουσιάζεται ως η ουσία του νόμου και των προφητών.

Διδασκαλίες για τον γάμο και το διαζύγιο

Ο Ιησούς επανέφερε την αρχική εντολή του Θεού για τον γάμο, αναφερόμενος στην αρχή της δημιουργίας: «Δεν διαβάσατε ότι Αυτός που τους δημιούργησε στην αρχή, άνδρα και γυναίκα τους δημιούργησε; γι’ αυτό θα αφήσει ο άνθρωπος τον πατέρα και τη μητέρα και θα προσκολληθεί στη γυναίκα του, και θα γίνουν οι δύο μία σάρκα, ώστε να μην είναι πλέον δύο, αλλά μία σάρκα. Αυτό λοιπόν που ο Θεός συνέζευξε, άνθρωπος ας μη χωρίζει». Εξήγησε ότι ο Μωυσής επέτρεψε το διαζύγιο «λόγω της σκληροκαρδίας σας», αλλά «στην αρχή δεν ήταν έτσι». Επανέλαβε τη διδασκαλία Του για το διαζύγιο: «όποιος χωρίσει τη γυναίκα του, εκτός από λόγο πορνείας, και παντρευτεί άλλη, μοιχεύει· και όποιος παντρεύεται την διαζευγμένη, μοιχεύει».

Η Βασιλεία του Θεού και η Είσοδος σε Αυτήν

Ο Ιησούς δίδαξε ότι για να εισέλθει κανείς στη Βασιλεία των Ουρανών, πρέπει να γίνει «σαν παιδιά» και να δεχθεί το Βασίλειο «ως παιδί». Τόνισε: «Αφήστε τα παιδιά να έρχονται σε μένα και μην τα εμποδίζετε, γιατί τέτοιων είναι η Βασιλεία των Ουρανών».
Για τους πλούσιους, είπε: «Αληθινά σας λέω, ότι είναι δύσκολο για τον πλούσιο να εισέλθει στη Βασιλεία των Ουρανών· και ακόμη σας λέω: είναι ευκολότερο για μια καμήλα να περάσει από την οπή μιας βελόνας, παρά για έναν πλούσιο να εισέλθει στη Βασιλεία του Θεού». Ωστόσο, πρόσθεσε: «Στους ανθρώπους αυτό είναι αδύνατο, αλλά στον Θεό όλα είναι δυνατά». Ο Ιησούς ανέφερε ότι «η βασιλεία του Θεού εντός υμών εστιν» και ότι η έλευσή της δεν θα είναι με παρατηρήσιμα σημεία. Τόνισε την ανάγκη να αγωνίζεται κανείς να εισέλθει από τη στενή πύλη, καθώς πολλοί θα προσπαθήσουν αλλά δεν θα μπορέσουν. Προέβλεψε ότι άνθρωποι από παντού θα έρθουν στη Βασιλεία του Θεού, και ότι «εισίν οι έσχατοι οι έσονται πρώτοι, και εισίν οι πρώτοι οι έσονται έσχατοι».

Τα Μυστήρια του Θεού και η Θεότητα του Ιησού

Στο Ευαγγέλιο του Ιωάννη, ο Ιησούς αποκάλυψε βαθύτερες αλήθειες για τη Βασιλεία και τη φύση του Θεού. Τόνισε την αναγκαιότητα της αναγέννησης «άνωθεν» για την είσοδο στη Βασιλεία του Θεού: «εάν μη τις γεννηθή άνωθεν, ου δύναται ιδείν την βασιλείαν του Θεού». Διευκρίνισε ότι αυτό σημαίνει γέννηση «εξ ύδατος και Πνεύματος», και ότι «Το γεννημένο από τη σάρκα είναι σάρκα, και το γεννημένο από το Πνεύμα είναι πνεύμα». Το Πνεύμα κινείται ελεύθερα: «Το Πνεύμα φυσάει όπου θέλει, και ακούς τη φωνή του, αλλά δεν γνωρίζεις από πού έρχεται και πού πηγαίνει: έτσι συμβαίνει με κάθε γεννημένο από το Πνεύμα».

Ο Ιησούς δήλωσε ότι «ο Θεός αγάπησε τόσο τον κόσμο ώστε έδωσε τον μονογενή Του Υιό, ώστε όποιος πιστεύει σε Αυτόν να μην χαθεί αλλά να έχει αιώνια ζωή». Τόνισε ότι δεν στάλθηκε για να κρίνει τον κόσμο, αλλά για να τον σώσει. Στη συνάντηση με τη Σαμαρείτισσα, ο Ιησούς αποκάλυψε τον εαυτό Του ως «το ύδωρ το ζων» που οδηγεί σε αιώνια ζωή. Προέβλεψε την έλευση της ώρας που οι αληθινοί προσκυνητές θα λατρεύουν τον Πατέρα «εν πνεύματι και αληθεία». Δήλωσε: «Εγώ ειμί, ο λαλών σοι». Τόνισε ότι η τροφή Του είναι να κάνει το θέλημα του Πατέρα.

Αποκάλυψε τον εαυτό Του ως τον «Άρτο της Ζωής», δηλώνοντας ότι «ο ερχόμενος προς εμέ ου μη πεινάση, και ο πιστεύων εις εμέ ου μη διψήση πώποτε». Τόνισε ότι όποιος βλέπει τον Υιό και πιστεύει σε Αυτόν έχει αιώνια ζωή και θα αναστηθεί την έσχατη ημέρα. Δήλωσε ότι κανείς δεν μπορεί να έρθει σε Αυτόν αν δεν τον ελκύσει ο Πατέρας. Επαναλαμβάνει ότι είναι ο ζωντανός άρτος που κατέβηκε από τον ουρανό, και ότι όποιος φάει την Σάρκα Του και πιει το Αίμα Του έχει αιώνια ζωή και θα αναστηθεί την έσχατη ημέρα.

Στην περίπτωση της μοιχαλίδας, ο Ιησούς προκάλεσε: «Ο αναμάρτητος υμών πρώτος τον λίθον επ’ αυτήν βαλέτω». Συγχώρεσε τη γυναίκα και την εντέλλεται «μηκέτι αμάρτανε». Δήλωσε ότι «η αλήθεια θα τους ελευθερώσει, αν παραμείνουν στο λόγο Του». Τους κατηγόρησε ότι είναι παιδιά του διαβόλου, του οποίου τα έργα επιθυμούν να πράττουν.
Ο Ιησούς χρησιμοποίησε την παραβολή της θύρας των προβάτων και του καλού ποιμένα, δηλώνοντας «Εγώ ειμί η θύρα των προβάτων» και «Εγώ ειμί ο ποιμήν ο καλός». Τόνισε ότι δίνει τη ζωή Του για τα πρόβατα, και ότι έχει και άλλα πρόβατα που δεν είναι από αυτή την αυλή.

Η Δύναμη του Υιού του Ανθρώπου και η Εσχατολογική Προοπτική

Ο Ιησούς μίλησε για τη θέση Του ως Υιός του Ανθρώπου και την εξουσία Του στην κρίση. Είπε: «ο Υιός δεν μπορεί να κάνει τίποτα από μόνος του, αν δεν δει τον Πατέρα να το κάνει: γιατί ό,τι κάνει Εκείνος, το ίδιο κάνει και ο Υιός». Ο Πατέρας «έδωσε σε Αυτόν εξουσία να κάνει και κρίση, επειδή είναι Υιός Ανθρώπου». Προέβλεψε την ανάσταση των νεκρών, όπου «όλοι όσοι είναι στους τάφους θα ακούσουν τη φωνή του Υιού του Θεού· και θα εξέλθουν οι πράξαντες το αγαθό σε ανάσταση ζωής, και οι πράξαντες το κακό σε ανάσταση καταδίκης».

Όσον αφορά τον Χριστό και την εξουσία Του, ο Ιησούς ρώτησε τους Φαρισαίους: «Τι νομίζετε για τον Χριστό; ποιανού Υιός είναι;». Και εξήγησε: «Πώς λοιπόν ο Δαβίδ, εμπνευσμένος, τον αποκαλεί Κύριο, όταν λέει: Είπε ο Κύριος στον Κύριό μου: Κάθισε στα δεξιά μου, έως ότου βάλω τους εχθρούς σου υποπόδιο των ποδιών σου; Επομένως, αν ο Δαβίδ τον αποκαλεί Κύριο, πώς είναι Υιός του;».

Πριν από τη Σταύρωση, ο Ιησούς είπε: «Να, έρχεται η ώρα, και ήρθε ήδη, που θα διασκορπιστείτε ο καθένας στη δική του πλευρά και θα με αφήσετε μόνο· αλλά δεν είμαι μόνος, γιατί ο Πατέρας είναι μαζί μου. Αυτά σας τα είπα, για να έχετε ειρήνη σε μένα. Στον κόσμο θα έχετε θλίψη· αλλά θάρρος: Εγώ έχω νικήσει τον κόσμο». Στον Πιλάτο δήλωσε: «Η Βασιλεία μου δεν είναι από τον κόσμο αυτό· αν ήταν από τον κόσμο αυτό η Βασιλεία μου, τότε οι υπηρέτες μου θα αγωνίζονταν για μένα, για να μη παραδοθώ στους Ιουδαίους· αλλά τώρα η Βασιλεία μου δεν είναι από εδώ». Τόνισε ότι η εξουσία του Πιλάτου προέρχεται «άνωθεν».

Ο Ιησούς υπόσχεται τον άλλο Παράκλητο, το Πνεύμα της αλήθειας, που θα μείνει μαζί τους για πάντα. Θα αποκαλυφθεί σε όσους τον αγαπούν και τηρούν τις εντολές Του. Υπόσχεται την ειρήνη Του: «Ειρήνην αφίημι υμίν, ειρήνην την εμήν δίδωμι υμίν· ου καθώς ο κόσμος δίδωσιν, εγώ δίδωμι υμίν». Προλέγει ότι θα τους διώξουν από τις συναγωγές και θα νομίζουν ότι υπηρετούν τον Θεό σκοτώνοντας τους. Τονίζει ότι είναι καλύτερο για Αυτόν να φύγει, ώστε να έρθει ο Παράκλητος, ο οποίος θα ελέγξει τον κόσμο για την αμαρτία, τη δικαιοσύνη και την κρίση. Υπόσχεται ότι το Πνεύμα της αλήθειας θα τους οδηγήσει σε κάθε αλήθεια και θα τους αναγγείλει τα μέλλοντα.

Το Πάθος, ο Θάνατος και η Ανάσταση

Ο Ιησούς προλέγει ότι το Πάσχα θα είναι η στιγμή που θα παραδοθεί για να σταυρωθεί. Αναφέρει ότι ένας από τους μαθητές Του θα τον προδώσει. Στον Μυστικό Δείπνο, προσφέρει το σώμα και το αίμα Του ως «Καινή Διαθήκη» για την άφεση των αμαρτιών. Προλέγει την άρνηση του Πέτρου και την εγκατάλειψη από τους μαθητές Του.

Προσεύχεται στον κήπο της Γεσθημανής για να περάσει το ποτήρι, αλλά υποτάσσεται στο θέλημα του Πατέρα: «Πάτερ Μου! αν είναι δυνατόν, ας περάσει από μένα αυτό το ποτήρι· εντούτοις, όχι όπως θέλω εγώ, αλλά όπως θέλεις εσύ». Προειδοποιεί ότι «πάντες οι λαβόντες μάχαιραν εν μαχαίρα απολούνται». Αναγνωρίζει τον εαυτό Του ως τον Υιό του Ανθρώπου που θα καθίσει στα δεξιά της Δύναμης και θα έρθει επί των νεφελών του ουρανού.

Στον σταυρό, εμπιστεύεται τη μητέρα Του στον Ιωάννη. Αναφωνεί «Διψώ» και «Τετέλεσται». Προσεύχεται για τους σταυρωτές Του: «Πάτερ, άφες αυτοίς· ου γαρ οίδασι τι ποιούσιν». Υπόσχεται στον μετανοούντα ληστή: «Αμήν λέγω σοι, σήμερον μετ’ εμού έση εν τω παραδείσω». Τα τελευταία Του λόγια στον σταυρό είναι «Πάτερ, εις χείρας σου παρατίθεμαι το πνεύμα μου».

Μετά την Ανάσταση

Μετά την Ανάστασή Του, ο Ιησούς εμφανίζεται στους μαθητές, εξηγώντας τους ότι «δει πληρωθήναι πάντα τα γεγραμμένα εν τω νόμω Μωϋσέως και τοις προφήταις και ψαλμοίς περί εμού». Τους εντέλλεται να κηρύξουν τη μετάνοια και την άφεση των αμαρτιών σε όλα τα έθνη, αρχίζοντας από την Ιερουσαλήμ, και να παραμείνουν στην πόλη μέχρι να λάβουν «δύναμιν εξ ύψους».

Εμφανίζεται στη Μαρία Μαγδαληνή, λέγοντας «Μη μου άπτου· ούπω γαρ αναβέβηκα προς τον Πατέρα μου· πορεύου δε προς τους αδελφούς μου και ειπέ αυτοίς· Αναβαίνω προς τον Πατέρα μου και Πατέρα υμών και Θεόν μου και Θεόν υμών». Χαιρετά τους μαθητές με «Ειρήνη υμίν». Τους αποστέλλει όπως ο Πατέρας Τον έστειλε, και τους δίνει την εξουσία να συγχωρούν ή να κρατούν τις αμαρτίες. Καλέι τον Θωμά να αγγίξει τις πληγές Του, λέγοντας «Μη γίνου άπιστος, αλλά πιστός». Μακαρίζει «τους μη ιδόντας και πιστεύσαντας». Στην τελευταία εμφάνιση, ο Ιησούς ρωτά τον Πέτρο τρεις φορές αν Τον αγαπά, και του αναθέτει να ποιμάνει τα πρόβατά Του. Προλέγει το μαρτύριο του Πέτρου. Τον καλεί και πάλι: «Ακολούθει μοι».