Ο καλός αγώνας, όπως εξηγεί και ο π Βαρνάβας Γιάγκου παρακάτω, αποτελεί ένα συνεχή και πολύπλευρο πνευματικό αγώνα που στοχεύει στη μεταμόρφωση του ανθρώπου και την ένωσή του με τον Θεό. Δεν πρόκειται απλώς για μια σειρά από πράξεις, αλλά για μια ριζική αλλαγή νοοτροπίας και ζωής. Ο καλός αγώνας απαιτεί συνειδητή προσπάθεια, ταπείνωση, αγάπη και επιμονή, και περιλαμβάνει πολλές πτυχές που αλληλοσυνδέονται.
Αυτογνωσία και Επίγνωση
Ο καλός αγώνας ξεκινά με την ειλικρινή αναγνώριση του εαυτού μας και της κατάστασής μας. Αυτό συνεπάγεται μια βαθιά αυτοεξέταση και την παραδοχή της αμαρτωλότητάς μας, δηλαδή της απομάκρυνσής μας από τον Θεό. Δεν αρκεί μόνο η διανοητική αναγνώριση των λαθών μας, αλλά απαιτείται να γίνει συνείδησή μας η προσωπική μας κατάσταση. Η επίγνωση αυτή μας οδηγεί στην ταπείνωση, την οποία θεωρούμε ως το θεμέλιο της πνευματικής ζωής. Χωρίς την επίγνωση της αδυναμίας μας και της ανάγκης μας για τον Θεό, δεν μπορούμε να ξεκινήσουμε τον αγώνα. Επίσης, είναι σημαντικό να έχουμε επίγνωση των δικών μας αμαρτιών, και όχι να ασχολούμαστε με τα λάθη των άλλων. Η ενασχόλησή μας με τις ζωές των άλλων καταδεικνύει το δικό μας πρόβλημα. Η συνεχής αυτοεξέταση μας βοηθά να κατανοήσουμε τι μας οδηγεί σε εσφαλμένες καταστάσεις.
Μετάνοια και Επιστροφή
Η αυτογνωσία οδηγεί στη μετάνοια, η οποία δεν είναι απλώς μια συναισθηματική κατάσταση λύπης, αλλά μια ριζική αλλαγή του νου, της καρδιάς και των κριτηρίων της ζωής μας. Η μετάνοια είναι η ανακαίνιση του βαπτίσματος. Είναι η αποφασιστική στροφή της ύπαρξής μας προς τον Θεό και η αποκήρυξη του εγωισμού μας. Απαιτεί να συνειδητοποιήσουμε το λόγο που αμαρτάνουμε. Η μετάνοια δεν μας απογοητεύει, αλλά μας ανανεώνει και μας οδηγεί στη χαρά και την ειρήνη. Η μετάνοια είναι η βαθιά συνειδητοποίηση του λόγου που αμαρτάνουμε, και θεραπεύει την αιτία που μας οδηγεί σε μια εσφαλμένη κατάσταση.
Ταπείνωση και Μέτρο
Η ταπείνωση είναι θεμελιώδης αρετή στον καλό αγώνα. Είναι η αίσθηση της αδυναμίας μας μπροστά στην απεραντοσύνη του Θεού και η παραδοχή ότι η γνώση δεν είναι αποτέλεσμα της δικής μας ανακάλυψης, αλλά της αποκάλυψης του Θεού στον ταπεινό άνθρωπο. Ο ταπεινός άνθρωπος βλέπει τη δύναμη στην αδυναμία, εμπιστεύεται τα πάντα στον Θεό, και δεν έχει μεγάλες ιδέες για τον εαυτό του. Η ταπείνωση μας ενώνει με τον Θεό και μας δίνει ειρήνη. Η ταπείνωση είναι άσκηση, και είναι το αντίθετο της υπερηφάνειας και του εγωισμού, που μας εμποδίζουν να γνωρίσουμε τον Θεό. Η ταπείνωση μας βοηθά να έχουμε μέτρο και σύνεση στις αποφάσεις μας. Η ταπείνωση είναι ένδυμα Χριστού, το οποίο είναι απρόσβλητο από τις προσβολές των άλλων ανθρώπων.
Αγάπη και Σχέσεις
Η αγάπη είναι ο καρπός του καλού αγώνα. Είναι η ελεύθερη προσφορά του εαυτού μας στον άλλον, χωρίς να περιμένουμε ανταπόδοση ή αναγνώριση. Η αγάπη εκφράζεται με την εμπιστοσύνη, τη συγχώρεση, την ελεημοσύνη και την υπομονή. Είναι η αίσθηση ότι ο άλλος είναι σημαντικότερος από εμάς. Η αγάπη δεν έχει απαίτηση ούτε διεκδίκηση. Η αγάπη μας ωθεί να βγάλουμε το κρυμμένο καλό που έχει ο κάθε άνθρωπος και να βλέπουμε την ομορφιά του. Η αγάπη είναι ενέργεια και έκχυση της ύπαρξής μας από την πληρότητα την οποία ζούμε. Η αγάπη είναι σχέση και προϋποθέτει ελευθερία. Στον καλό αγώνα, δεν στοχεύουμε μόνο στη σχέση μας με τον Θεό, αλλά και στις σχέσεις μας με τους ανθρώπους. Οι σχέσεις χρειάζονται συνεχή φροντίδα και τροφοδότηση. Η ποιότητα της φιλίας μας με τους άλλους είναι ανάλογη με την ποιότητα της φιλίας μας με τον εαυτό μας.
Προσευχή και Ησυχία
Η προσευχή είναι απαραίτητη στον καλό αγώνα. Είναι η συνάντηση και η συνομιλία μας με τον Θεό. Είναι μια επώδυνη εκζήτηση του θείου ελέους, της αγάπης και της παρουσίας του Θεού. Η προσευχή μας βοηθάει να καθαρίσουμε τον νου μας από τους λογισμούς και μας δίνει φωτισμό. Η προσευχή είναι μια ενέργεια αγάπης του Θεού και άρα γεννά αγάπη. Στην προσευχή πρέπει να έχουμε καθαρό το μυαλό μας από λογισμούς και να σεβόμαστε τις αντοχές μας. Η προσευχή μας βοηθά να βρούμε την ησυχία και την ανάπαυση, και μας δίνει θετική διάθεση απέναντι στους άλλους. Η ησυχία είναι απαραίτητη για τη συνάντηση με τον Θεό.
Αγώνας ενάντια στους Λογισμούς
Ο καλός αγώνας απαιτεί την επιμελή παρατήρηση των λογισμών μας. Οι λογισμοί είναι σκέψεις που μας απομακρύνουν από τον Θεό, μας ταράζουν και μας γεμίζουν με άγχος. Οι λογισμοί γεννιούνται από τον διάβολο και από τη δική μας ραθυμία. Πρέπει να τους σταματάμε αμέσως, ειδικά όταν στρέφονται εναντίον των άλλων. Καθαρή καρδιά είναι αυτή που έχει αδειάσει από κάθε λογισμό. Η αποφυγή και το σταμάτημα των λογισμών είναι απόφαση.
Απελευθέρωση από τις Εξαρτήσεις
Ο καλός αγώνας περιλαμβάνει την απελευθέρωση από κάθε είδους εξάρτηση, είτε από υλικά αγαθά, είτε από την εξουσία, είτε από τις ανθρώπινες σχέσεις. Η εξάρτηση μας κρατά αιχμαλώτους και μας απομακρύνει από τον Θεό. Πρέπει να αναζητήσουμε το νόημα της ζωής μας, γιατί πίσω από κάθε εξάρτηση υπάρχει η απουσία νοήματος. Η ελευθερία δεν είναι το να κάνουμε ό,τι θέλουμε, αλλά το να είμαστε ελεύθεροι από εξαρτήσεις.
Αποφυγή της Κρίσης και της Κατάκρισης
Στον καλό αγώνα, αποφεύγουμε την κρίση και την κατάκριση των άλλων. Το πώς κρίνουμε τους άλλους είναι ένα βαρόμετρο που καταδεικνύει την εσωτερική μας κατάσταση. Η κατάκριση φανερώνει το δικό μας πρόβλημα και ακυρώνει τη μετάνοιά μας. Οφείλουμε να βλέπουμε στους άλλους την εικόνα του Θεού και να τους σεβόμαστε. Αντί να κρίνουμε τους άλλους, πρέπει να εστιάζουμε στις δικές μας αδυναμίες.
Υπακοή και Ελευθερία
Η υπακοή είναι σημαντική στον καλό αγώνα, αλλά πρέπει να είναι υπακοή εκεί που υπάρχει αγάπη. Η υπακοή στο θέλημα του Θεού είναι πράξη ελευθερίας που μας απελευθερώνει από τον εγωισμό. Η υπακοή στη συνείδησή μας και στις αξίες που πιστεύουμε είναι ελευθερία. Η υπακοή δεν έχει μεταφυσική έννοια.
Συνέπεια και Ελπίδα
Ο καλός αγώνας απαιτεί συνέπεια και επιμονή. Πρέπει να έχουμε ελπίδα στο έλεος του Θεού. Δεν πρέπει να φοβόμαστε την αποτυχία, γιατί και από αυτήν μαθαίνουμε. Πάνω από την αποτυχία είναι η αγάπη του Θεού. Ο Θεός αγαπάει όποιον προσπαθεί και ενισχύει την προσπάθειά του. Η ραθυμία είναι ο μεγάλος εχθρός που μας εμποδίζει να προχωρήσουμε πνευματικά.
Η Νίκη Εν Χριστώ
Ο καλός αγώνας δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά μέσο για να φτάσουμε στην ένωση με τον Χριστό. Η νίκη μας κατά των παθών μάς δίνει τη δυνατότητα να βλέπουμε καθαρότερα το πρόσωπο του Χριστού. Η ζωή μας στην Εκκλησία είναι μια χαρούμενη προετοιμασία για τον θάνατο. Ο Χριστός μας βρίσκει στον Άδη και μας σηκώνει. Ο καλός αγώνας οδηγεί στην αληθινή χαρά, την οποία βρίσκουμε στην ενότητα με τον Θεό και τους ανθρώπους. Όταν μετανοούμε, και η καρδιά μας έχει χαρά και ειρήνη, τότε καταλαβαίνουμε ότι μας επισκέφθηκε ο Θεός.
Ο καλός αγώνας είναι ένας δύσκολος δρόμος, αλλά είναι ο δρόμος που οδηγεί στην πληρότητα και την αληθινή ζωή. Απαιτεί την απόφασή μας να αδειάσουμε από τον εαυτό μας και να κάνουμε χώρο για τον Θεό.