Οι βασικές διαφορές Ορθοδόξων και Λατίνων

Με μια Ματιά

Ο πατέρας Παύλος εξετάζει τις βασικές διαφορές μεταξύ της Ορθόδοξης και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, αναλύοντας τα ιστορικά γεγονότα που οδήγησαν στο Μεγάλο Σχίσμα του 1054.

Εστιάζει σε δογματικές διαφορές, όπως το πρωτείο του Πάπα, το Filioque, και το αλάθητο του Πάπα, καθώς και σε τελετουργικές πρακτικές.

Δείτε το βίντεο

Οι βασικές διαφορές Ορθοδόξων και Λατίνων

Διαφορές Ορθοδοξίας και Πάπα

Ιστορική Αναδρομή του Σχίσματος

Η ρήξη μεταξύ των Ορθοδόξων και των Λατίνων δεν ήταν ένα στιγμιαίο γεγονός, αλλά η κορύφωση μιας μακράς σειράς διαφωνιών και συγκρούσεων. Πριν από το οριστικό σχίσμα του 1054, υπήρξαν τρία προηγούμενα σχίσματα, τα οποία όμως επιλύθηκαν ειρηνικά.

• Πρώτο Σχίσμα (406-407): Το πρώτο σχίσμα συνέβη όταν επίσκοπος Ρώμης ήταν ο Ιννοκέντιος, επίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως ήταν ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, και επίσκοπος Αλεξανδρείας ήταν ο Θεόφιλος.
• Δεύτερο Σχίσμα (484-519): Γνωστό ως Ακακιανό Σχίσμα, διήρκεσε 35 χρόνια.
• Τρίτο Σχίσμα (649): Συνέβη όταν επίσκοπος Ρώμης ήταν ο Μαρτίνος ο Α΄ και επίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως ο Σέργιος.

Το Μεγάλο Σχίσμα του 1054 θεωρείται οριστικό και συνέβη όταν ο καρδινάλιος Ουμβέρτος, απεσταλμένος του Πάπα Λέοντα Θ΄, άφησε έγγραφο αναθεματισμού κατά του Ορθόδοξου Πατριάρχη Μιχαήλ Κηρουλάριου στην Αγία Τράπεζα της Αγίας Σοφίας, κατά τη διάρκεια της θείας λειτουργίας. Η πράξη αυτή, καθώς και οι προηγούμενες διαφωνίες, οδήγησαν στην οριστική διάσπαση μεταξύ των δύο Εκκλησιών.

Επιπλέον, ο πατέρας Παύλος αναφέρει ότι οι μεταονομασίες των επισκόπων των σημαντικών πόλεων της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας σε μητροπολίτη, αρχιεπίσκοπο, έξαρχο, πατριάρχη, επήλθε σταδιακά.

Το 381 μ.Χ., η Β’ Οικουμενική Σύνοδος όρισε με τον τρίτο κανόνα της ότι ο επίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως έχει τα πρεσβεία τιμής μετά τον επίσκοπο Ρώμης, καθώς η Κωνσταντινούπολη είχε γίνει η νέα πρωτεύουσα του Ρωμαϊκού κράτους το 325 μ.Χ..

Αντίστοιχα, η ίδια σύνοδος αναγνώρισε πρεσβεία τιμής στον επίσκοπο Ρώμης επειδή η Ρώμη ήταν η πρωτεύουσα του Ρωμαϊκού κράτους μέχρι το 325 μ.Χ.

Ονοματολογία και Χαρακτηρισμοί

Οι χριστιανοί που αναγνωρίζουν τον επίσκοπο της Ρώμης ως πνευματικό ηγέτη, τον οποίο αποκαλούν Πάπα, έχουν διάφορες ονομασίες.

• Λατίνοι: Η ονομασία αυτή χρησιμοποιούνταν μέχρι τον 18ο αιώνα, λόγω της χρήσης της λατινικής γλώσσας στις προσευχές τους.
• Παπική Εκκλησία/Παπισμός: Ο όρος αυτός χρησιμοποιήθηκε μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα.
• Ρωμαιοκαθολικοί: Από τις αρχές του 20ου αιώνα και μετά, αυτή είναι η ονομασία που χρησιμοποιούν οι ίδιοι για τον εαυτό τους.
• Δυτική Εκκλησία ή Εκκλησία της Ρώμης: Χρησιμοποιούνται επίσης για να αναφερθούν στους πιστούς του Πάπα.

Στην πραγματικότητα ο όρος «καθολικοί» ταιριάζει στους Ορθοδόξους, ενώ οι υπόλοιποι είναι Λατίνοι.

Δογματικές Διαφορές

Οι δογματικές διαφορές μεταξύ Ορθοδόξων και Λατίνων είναι σημαντικές και έχουν αποτελέσει αιτία της μακρόχρονης διάσπασης.

Το Πρωτείο του Πάπα:

• Οι Λατίνοι πιστεύουν ότι ο Πάπας είναι ο διάδοχος του Αποστόλου Πέτρου και ο μοναδικός αντιπρόσωπος του Χριστού στη γη. Θεωρούν τον Πάπα κεφαλή της Εκκλησίας, τον συνδετικό κρίκο μεταξύ των εκκλησιών και τον κάτοχο των κλειδιών της Βασιλείας των Ουρανών.
• Οι Ορθόδοξοι απορρίπτουν την ιδέα της απόλυτης εξουσίας του Πάπα, θεωρώντας ότι ο Χριστός είναι η κεφαλή της Εκκλησίας. Αναγνωρίζουν ένα πρωτείο τιμής στον επίσκοπο της Ρώμης, αλλά όχι υπέρτερη εξουσία. Θεωρούν ότι το πρωτείο του Πάπα ανατρέπει το πνεύμα του Ευαγγελίου. Επιπλέον, το κείμενο αναφέρει ότι ο απόστολος Πέτρος δεν ίδρυσε ποτέ εκκλησία στη Ρώμη και ο πρώτος επίσκοπος Ρώμης ήταν ο Λίνος, μαθητής του Πέτρου.
• Τονίζει ότι η πέτρα πάνω στην οποία οικοδομήθηκε η εκκλησία δεν είναι ο Πέτρος, αλλά η ομολογία του ότι ο Ιησούς είναι ο Υιός του Θεού.

Το Filioque (Φιλιόκβε):

• Οι Λατίνοι προσέθεσαν στο Σύμβολο της Πίστεως τη φράση “και εκ του Υιού” (Filioque), υποστηρίζοντας ότι το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται τόσο από τον Πατέρα όσο και από τον Υιό.
• Οι Ορθόδοξοι πιστεύουν ότι το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται μόνο από τον Πατέρα. Παρόλα αυτά, αναγνωρίζουν ότι ο Υιός στέλνει το Άγιο Πνεύμα στον κόσμο (πέμπεται). Η ορθόδοξη διδασκαλία τονίζει ότι η εκπόρευση του Αγίου Πνεύματος από τον Πατέρα είναι μυστήριο, όπως και η γέννηση του Υιού από τον Πατέρα.
• Η προσθήκη του Filioque συζητήθηκε για πρώτη φορά στην τοπική σύνοδο του Τολέδο το 589 και αρχικά δεν ενόχλησε την ανατολική εκκλησία. Αργότερα, όμως, υιοθετήθηκε από τα σύμβολα πίστεως του φραγκικού κράτους. Ο Πάπας Λέων Γ’ τοποθέτησε το σύμβολο της πίστεως χωρίς το Filioque σε πλάκες στο ναό του Αγίου Πέτρου στη Ρώμη, αλλά το 1009 ο Πάπας Σέργιος Δ’ πρόσθεσε το Filioque στο Σύμβολο της Πίστεως, γεγονός που οδήγησε τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Σέργιο να διαγράψει το όνομα του Πάπα από τα δίπτυχα.
• Η λέξη “πέμπω” σημαίνει “στέλνω” και αναφέρεται στην αποστολή του Αγίου Πνεύματος στον κόσμο, ενώ η “εκπόρευση” είναι ενδοτριαδική διαδικασία και αναφέρεται μόνο στον Πατέρα.

Το Αλάθητο του Πάπα:

• Οι Λατίνοι θεωρούν ότι ο Πάπας είναι αλάθητος όταν μιλά ex cathedra (από καθέδρας), δηλαδή όταν εκφράζει επίσημη δογματική διδασκαλία. Το δόγμα αυτό ανακηρύχθηκε επίσημα το 1870, στην πρώτη σύνοδο του Βατικανού.
• Οι Ορθόδοξοι απορρίπτουν αυτό το δόγμα, θεωρώντας ότι μόνο οι Άγιοι Απόστολοι ήταν αλάθητοι. Επιπλέον, επισημαίνουν ότι οι αποφάσεις πρέπει να λαμβάνονται συλλογικά στις συνόδους.
• Το κείμενο αναφέρει ότι οι παπικοί χρησιμοποιούν ένα χωρίο από την Καινή Διαθήκη, όπου ο Ιησούς λέει στον Πέτρο “Συ εί ο Χριστός, ο Υιός του Θεού του ζώντος” για να υποστηρίξουν το αλάθητο του Πάπα. Όμως, το κείμενο εξηγεί ότι το θεμέλιο της Εκκλησίας είναι η ομολογία ότι ο Ιησούς είναι ο Υιός του Θεού και όχι ο ίδιος ο Πέτρος.

Υποχρεωτική Αγαμία των Κληρικών:

• Οι Λατίνοι επιβάλλουν την αγαμία στους κληρικούς, ενώ οι Ορθόδοξοι επιτρέπουν στους κληρικούς να επιλέξουν μεταξύ γάμου και αγαμίας.

Καθαρτήριο Πυρ:

• Οι Λατίνοι πιστεύουν ότι υπάρχει καθαρτήριο πυρ, όπου οι ψυχές καθαρίζονται από τις αμαρτίες τους μετά το θάνατο.
• Οι Ορθόδοξοι δεν πιστεύουν στην ύπαρξη καθαρτηρίου πυρός. Θεωρούν ότι μετά το θάνατο οι ψυχές οδηγούνται στην κρίση του Κυρίου.

Περίσσια Αξιώματα:

Οι Λατίνοι πιστεύουν ότι ο Χριστός, η Θεοτόκος και οι άγιοι έχουν κάνει περισσότερα καλά έργα από όσα χρειάζονται για τη σωτηρία τους, και αυτό το “περίσσευμα” μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη σωτηρία άλλων, μέσω της μεσολάβησης του Πάπα. Αυτή η ιδέα συνδέεται με την πρακτική των συγχωροχαρτιών.

Άσπιλη Σύλληψη της Θεοτόκου:

• Οι Λατίνοι πιστεύουν ότι η Θεοτόκος γεννήθηκε χωρίς προπατορικό αμάρτημα (άσπιλη σύλληψη).
• Οι Ορθόδοξοι πιστεύουν ότι η Θεοτόκος καθαρίστηκε από το Άγιο Πνεύμα κατά τον Ευαγγελισμό. Επιπλέον, θεωρούν ότι η λατρεία της Θεοτόκου από τους Λατίνους είναι υπερβολική και την θεωρούν ως θεά.

Τρόπος Βαπτίσματος:

Οι Λατίνοι δεν βαπτίζουν με πλήρη κατάδυση (βύθιση ολόκληρου του σώματος στο νερό), όπως κάνουν οι Ορθόδοξοι, ακολουθώντας την εντολή του Ευαγγελίου.

Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας:

Οι Λατίνοι χρησιμοποιούν άζυμο άρτο (ψωμί χωρίς προζύμη) στο μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, όπως έκαναν οι Εβραίοι, ενώ οι Ορθόδοξοι χρησιμοποιούν ένζυμο άρτο.

Άλλες Διαφορές:

• Χρίσμα: Οι Λατίνοι τελούν το χρίσμα σε μεγαλύτερη ηλικία, ενώ οι Ορθόδοξοι το τελούν σε νηπιακή ηλικία μαζί με το βάπτισμα.
• Ευχέλαιο: Οι Λατίνοι τελούν το ευχέλαιο λίγο πριν το θάνατο, ενώ οι Ορθόδοξοι το τελούν και κατά τη διάρκεια της ζωής.

Αντίδραση των Ορθοδόξων

Ο πατέρας Παύλος προτείνει δύο τρόπους αντίδρασης των Ορθοδόξων όταν βλέπουν καθολικούς σε ορθόδοξους ναούς.

1. Αποχώρηση: Να φύγουν από τον ναό, για όσους επιθυμούν μια πιο ήσυχη αντίδραση.
2. Διαμαρτυρία: Να διαμαρτυρηθούν, δηλώνοντας ότι οι Λατίνοι είναι αιρετικοί και δεν έχουν θέση σε ορθόδοξο ναό. Επιπλέον, προτείνει να ελέγχουν τους ιερείς που επιτρέπουν την είσοδο σε καθολικούς.

Η Ορθόδοξη πίστη είναι πολύτιμη και δεν πρέπει να υπονομεύεται. Επιπλέον, η ένωση με τους Λατίνους δεν μπορεί να επιτευχθεί αν δεν απαρνηθούν τις αιρέσεις τους. Τέλος, εξηγεί ότι οι καθολικοί πρέπει να βαφτιστούν για να γίνουν μέλη της Ορθόδοξης Εκκλησίας.