Όσιος Εφραίμ ο Σύρος. Βίος
Η Γέννηση και η Ανατροφή του Οσίου Εφραίμ
Ο Όσιος Εφραίμ ο Σύρος γεννήθηκε στη Νίσιβη της Μεσοποταμίας, πιθανότατα το 306 μ.Χ., κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Διοκλητιανού. Οι γονείς του ήταν ευσεβείς Χριστιανοί, οι οποίοι ομολόγησαν γενναία την πίστη τους στον Ιησού Χριστό. Από νεαρή ηλικία, ο Εφραίμ τέθηκε υπό την προστασία του Επισκόπου της πόλης, Ιακώβου, ο οποίος διέκρινε την καλή φύση του παιδιού και τον ανέθρεψε με επιμέλεια. Από την παιδική του ηλικία, ο Εφραίμ απέφευγε τις επιβλαβείς συναναστροφές και δεν σπαταλούσε τον χρόνο του σε μάταιες ασχολίες, αλλά διάβαζε και μελετούσε ακατάπαυστα τις ιερές Γραφές, στις οποίες έβρισκε μεγάλη γλυκύτητα.
Η Ασκητική Ζωή και η Αναχώρηση από τη Νίσιβη
Μετά το άγιο Βάπτισμα του, σε ηλικία περίπου είκοσι ετών, ο Εφραίμ εγκατέλειψε την πόλη και αποσύρθηκε στην έρημο, αναζητώντας την ησυχία για να συνομιλήσει με τον Θεό και να ζήσει συντροφιά με τους αγγέλους. Ταξίδευε από τόπο σε τόπο, όπου τον οδηγούσε το Άγιο Πνεύμα, για να ωφελήσει τον εαυτό του και τους άλλους πιστούς. Όταν η πατρίδα του, η Νίσιβις, παραδόθηκε στους Πέρσες, αναγκάστηκε να την εγκαταλείψει. Έτσι, κατέληξε στην Έδεσσα της Μεσοποταμίας, επιθυμώντας να προσκυνήσει τα ιερά λείψανα που υπήρχαν εκεί και να βρει έναν ενάρετο και σοφό άνθρωπο για να ωφεληθεί πνευματικά.
Η Συνάντηση με την Πόρνη στην Έδεσσα
Έξω από την πόλη, καθώς προσευχόταν, ο Όσιος συνάντησε μια πόρνη, η οποία ήταν στολισμένη με τον συνηθισμένο τρόπο των νεαρών γυναικών του έρωτα. Ο Εφραίμ, αρχικά, στενοχωρήθηκε, καθώς περίμενε να συναντήσει έναν ενάρετο άνδρα. Για να την κάνει να ντραπεί, την ρώτησε γιατί τον κοιτούσε με τόση αναίδεια. Εκείνη απάντησε ότι, στην πραγματικότητα, εκείνος ήταν που δεν έπρεπε να την κοιτάζει, καθώς ήταν μοναχός και θεωρούταν νεκρός για το σώμα, και έπρεπε να στρέφει το βλέμμα του στη γη. Ο Όσιος αναγνώρισε την αλήθεια στα λόγια της πόρνης και ευχαρίστησε τον Θεό που τον ωφέλησε μέσω αυτής της συνάντησης. Μέσα στην πόλη της Έδεσσας συνάντησε μια άλλη γυναίκα, η οποία προσπάθησε να τον δελεάσει, αλλά ο Όσιος, με τη σοφία του, την οδήγησε στη μετάνοια.
Η Συνάντηση με τον Μέγα Βασίλειο
Μετά από λίγο καιρό στην Έδεσσα, ο Όσιος Εφραίμ ταξίδεψε στην Καισάρεια της Καππαδοκίας για να συναντήσει τον Μέγα Βασίλειο. Ο Εφραίμ είχε ακούσει για τις αρετές του Βασιλείου και επιθυμούσε να ωφεληθεί από τη σοφία του. Σύμφωνα με τον ίδιο τον Εφραίμ, όταν έφτασε στην Καισάρεια, είδε ένα περιστέρι στον δεξιό ώμο του Βασιλείου, να του ψιθυρίζει στο αυτί λόγια, και έτσι κατάλαβε ότι ήταν το στόμα του Αγίου Πνεύματος. Μίλησε μαζί του και για μέρες συζητούσαν την κατάσταση. Σύμφωνα με ανώνυμο βιογράφο του, ο Μέγας Βασίλειος ρώτησε τον Εφραίμ γιατί τον εγκωμίαζε μεγαλόφωνα και ο Εφραίμ απάντησε ότι έβλεπε ένα άσπιλο περιστέρι στον ώμο του να του μιλάει. Λέγεται ότι ο Μέγας Βασίλειος, αναγνωρίζοντας την πνευματική αξία του Εφραίμ, τον χειροτόνησε διάκονο. Άλλοι υποστηρίζουν ότι ήταν ήδη διάκονος και τον χειροτόνησε ιερέα, αλλά είναι πιο πιθανό ο Όσιος να αρνήθηκε να λάβει μεγαλύτερο αξίωμα για να αφοσιωθεί στη μελέτη των Γραφών και τη συγγραφή. Μετά τη συνάντησή του με τον Μέγα Βασίλειο, ο Εφραίμ επέστρεψε στην πατρίδα του, όπου άρχισε να κηρύττει την ορθόδοξη πίστη με την ευγλωττία που τον διέκρινε.
Το Διδασκαλικό Έργο στην Έδεσσα και ο Λιμός
Όταν η ησυχία αποκαταστάθηκε, ο Όσιος θέλησε να εγκαταλείψει την Έδεσσα, αλλά έλαβε θεία πληροφορία ότι το θέλημα του Θεού ήταν να παραμείνει στην πόλη. Εκεί άρχισε να γράφει τα έργα του και άνοιξε διδασκαλείο, όπου πολλοί Εδεσσηνοί διδάχθηκαν από τον Όσιο τα Ιερά Γράμματα και έγιναν αργότερα σπουδαίοι δάσκαλοι της Εκκλησίας των Σύρων. Το 372 μ.Χ., όταν η πόλη της Έδεσσας χτυπήθηκε από λιμό, ο Όσιος Εφραίμ κινητοποιήθηκε για να βοηθήσει τους συμπολίτες του. Παρότρυνε τους πλούσιους να προσφέρουν βοήθεια, αναλαμβάνοντας ο ίδιος τη διακονία, φροντίζοντας τους ασθενείς και τους φτωχούς, και τοποθετώντας 300 κλίνες στο πτωχοκομείο.
Η Συγγραφική Παραγωγή του Οσίου
Ο Όσιος Εφραίμ ήταν ένας πολυγραφότατος συγγραφέας, με έργα που περιλαμβάνουν ερμηνείες της Αγίας Γραφής, ασκητικούς λόγους, ύμνους, εγκώμια και ομιλίες. Θεωρείται ότι έγραψε τρία εκατομμύρια στίχους στη συριακή γλώσσα. Έγραψε ερμηνείες στα περισσότερα βιβλία της Αγίας Γραφής, όπως η Πεντάτευχος, ο Ιησούς του Ναυή, οι Κριτές, τα Βασιλειών, ο Ιώβ, ο Ησαΐας, ο Ιερεμίας, οι Θρήνοι, ο Ιεζεκιήλ, ο Δανιήλ και οι δώδεκα μικροί προφήτες. Τα έργα του περιλαμβάνουν λόγους για τις αρετές και τις κακίες, τον φόβο του Θεού, την αγάπη, την υπομονή, την αλήθεια, την υπακοή, τη μετάνοια, την κατάνυξη και την πνευματική ζωή. Έγραψε επίσης λόγους για τη Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου, ερμηνείες για τις μεγάλες εορτές, καθώς και ευαγείς προσευχές. Ο Θεός του έδωσε το χάρισμα να διδάσκει με ευκολία και ταχύτητα, σαν να έβλεπε τα λόγια γραμμένα. Πολλά από τα συγγράμματά του είναι διαθέσιμα στα ελληνικά και τα λατινικά.
Το Τέλος της Ζωής και η Κληρονομιά του
Μετά το πέρασμα του λιμού στην Έδεσσα το 372 μ.Χ., ο Όσιος Εφραίμ αποσύρθηκε ξανά στο κελί του, όπου αναπαύθηκε ειρηνικά, πιθανότατα έναν χρόνο αργότερα. Πριν τον θάνατό του, ο Όσιος έδωσε εντολή να μην τον κηδέψουν με πολυτέλειες, αλλά να τον θάψουν στον τάφο των ξένων, με παλιά και άχρηστα ρούχα. Επιπλέον, ζήτησε να μην ψάλουν τροπάρια ή να κάνουν εγκώμιο.
Η ζωή του και τα συγγράμματα του Οσίου Εφραίμ έχουν αφήσει μια μεγάλη κληρονομιά στην πνευματική ζωή.
Τα έργα του θεωρούνται πηγή έμπνευσης και καθοδήγησης για τους πιστούς, καθώς διδάσκουν την ανάγκη για μετάνοια, ταπείνωση και άσκηση στην αρετή.
Προσευχή Εφραίμ Σύρου
Κύριε, και Δέσποτα της ζωής μου, πνεύμα αργίας, περιεργίας, φιλαρχίας, και αργολογίας μη μοι δώς.
Πνεύμα δε σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, υπομονής και αγάπης, χάρισαί μοι τώ σώ δούλω.
Ναί, Κύριε Βασιλεύ, δώρησαί μοι του οράν τα εμά πταίσματα, και μη κατακρίνειν τον αδελφόν μου, ότι ευλογητός εί, εις τους αιώνας των αιώνων.
Αμήν
Είπαν για τον Όσιο Εφραίμ τον Σύρο
Ο Μέγας Βασίλειος τον θεωρούσε τον πιο λογικό από τους συγχρόνους του, ενώ ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος τον αποκάλεσε «παρηγοριά των θλιμμένων» και «δοχείο του Πνεύματος».
Ο Άγιος Γρηγόριος ο Νύσσης λέει ότι είναι “ο μέγας Πατήρ ημών και της οικουμένης Διδάσκαλος Εφραίμ” και ο Όσιος Ευάρεστος όταν έγινε μοναχός βρήκε κατάνυξη διαβάζοντας ένα βιβλίο του Οσίου Εφραίμ του Σύρου.
Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος τον θαύμαζε πολύ κι έλεγε πόσο μεγάλη είναι η απουσία του.
Ο Άγιος Ιερώνυμος αναφέρει την αξία των βιβλίων του Οσίου Εφραίμ και σημειώνει ότι σε πολλές εκκλησίες διαβάζονταν μετά την Αγία Γραφή. Ο Συμεών ο Μεταφραστής τον ονομάζει Εφραὶμ ο θαυμάσιος.
Ο Μέγας Φώτιος τον επαινεί ως θεϊκό Διδάσκαλο της Εκκλησίας.
Όσιος Εφραίμ ο Σύρος. Γιορτή
Ο Όσιος Εφραίμ ο Σύρος τιμάται στις 28 Ιανουαρίου.
Όσιος Εφραίμ ο Σύρος. Απολυτίκιο
Ρείθρον άυλον, εν τη ψυχή σου, τον ζωήρρυτον, πλουτήσας φόβον, κατανύξεως κρατήρ αναδέδειξαι, όθεν ημάς προς ηθών τελειότητα, τοις ιεροίς σου ρυθμίζεις διδάγμασιν. Εφραίμ Όσιε, Χριστόν τον Θεόν ικέτευε, δωρήσασθαι ημίν το μέγα έλεος.
Όσιος Εφραίμ ο Σύρος. Έτερο Απολυτίκιο
Ταις των δακρύων σου ροαίς, της ερήμου το άγονον εγεώργησας· και τοις εκ βάθους στεναγμοίς, εις εκατόν τους πόνους εκαρποφόρησας· και γέγονας φωστήρ τη οικουμένῃ, λάμπων τοις θαύμασιν, Εφραίμ Πατήρ ημών όσιε, πρέσβευε Χριστώ τω Θεώ, σωθήναι τας ψυχάς ημών.
Όσιος Εφραίμ ο Σύρος. Στίχοι
Ήκουσε γλώτταν ψαλμικώς, ην ουκ έγνω,
Eφραίμ άνω καλούσαν ο γλώτταν Σύρος.
Εικάδι ογδοάτη νόες Eφραίμ θυμόν απηύρον
(ήτοι επήραν την ψυχήν).
Όσιος Εφραίμ ο Σύρος. Ποίημα, του Ελισαίου Καπαδόπουλου
Θεμελιωτής
της Συριακής
εκκλησιαστικής γραμματείας.
Εκφραστής
της Χριστιανικής
διδασκαλίας της αγίας.
Μύστης
της μετανοίας
της κατανύξεως.
Ρύστης
υπερηφανείας
ο Δίκαιος.
«Τίποτε σταθερό
δεν υπάρχει
στους ανθρώπους».
Ούτε ιερό
που να άρχει
σε λογισμούς ασκόπους.
«Εξευτελίστηκε
η αρετή.
Τιμάται η υποκρισία».
Διαμελίστηκε
η θαρρετή
θεϊκή ευθυκρισία.
Όσιος Εφραίμ ο Σύρος. Έργα
Ο Όσιος Εφραίμ ο Σύρος, με την ευλογία του Θεού, έγραψε πολλά θεολογικά συγγράμματα και οδήγησε πολλούς στην αρετή. Στα συγγράμματά του περιέχονται πλείστες ομιλίες για θέματα τις Παλαιάς Διαθήκης, 13 ομιλίες για τη Γέννηση του Χριστού, 12 ομιλίες για τον Παράδεισο στην Εδέμ.
Όσιος Εφραίμ ο Σύρος – Έργα, Τόμος Α΄ (Πρώτος)
Α΄Περί αρετών και κακιών λόγος, Β΄Περί φόβου Θεού, Γ΄Περί αφοβίας, Δ΄Περί αγάπης, Ε΄Περί των μη εχόντων αγάπην, ς’ Περί μακροθυμίας, Ζ΄Περί του μη έχοντος μακροθυμίαν, Η’ Περί υπομονής, Θ΄Περί του μη έχοντος υπομονήν, Ι΄Περί αοργησίας, ΙΑ΄Περί οξυχολίας, ΙΒ’ Περί πραότητος, ΙΓ΄Περί πονηρίας, ΙΔ΄Περί αληθείας, ΙΕ΄Περί ψεύδους, Ις΄Περί υπακοής, ΙΖ΄Περί ανυποταξίας και γογγυσμού, ΙΗ’ Περί του μη έχειν φθόνον ή ζήλον, ΙΘ’ Περί φθόνου και ζήλου, Κ’ Περί του μη είναι λοίδορον, ΚΑ΄Περί λοιδορίας και λοιδόρων, ΚΒ΄Περί εγκρατείας, ΚΓ΄Περί ακρασίας / Λόγος για τις αρετές και τις κακίες, Για το φόβο του Θεού, Για την έλλειψη του φόβου του Θεού, Για την αγάπη, Για κείνους που δεν έχουν αγάπη, Για τη μακροθυμία, Για κείνον που δεν έχει μακροθυμία, Για την υπομονή, Για κείνον που δεν έχει υπομονή, Για την αοργησία, Για την οξυθυμία, Για την πραότητα, Για την πονηρία, Για την αλήθεια, Για το ψεύδος, Για την υπακοή, Για την ανυπακοή και τον γογγυσμό, Για το να μην έχουμε φθόνο ή ζηλοτυπία, Για το φθόνο και τη ζηλοτυπία, Για το να μην είναι κανείς λοίδορος, Για τη λοιδορία και τους λοίδορους, Για την εγκράτεια, Για την έλλειψη εγκράτειας
Έλεγχος αυτώ και εξομολόγησις / Έλεγχος του εαυτού του και εξομολόγηση
Προς καθαίρεσιν υπερηφανίας / Για την καθαίρεση της υπερηφάνειας
Λόγος κατανυκτικός / Λόγος κατανυκτικός
Λόγος ασκητικός / Λόγος ασκητικός
Κατά μίμησιν των Παροιμιών / Κατά μίμηση των Παροιμιών
Σχετικά με το φόβο του Θεού
Προς διόρθωσιν των εμπαθώς διαγόντων και τιμάς απαιτούντων / Για τη διόρθωση αυτών που ζουν με εμπάθεια και απαιτούν τιμές
Έλεγχος αυτού και εξομολόγησις / Έλεγχος του εαυτού του και εξομολόγηση
Περί των παθών / Για τα πάθη
Περί μετανοίας / Για τη μετάνοια
Περί κατανύξεως / Για την κατάνυξη
Λόγος κατανυκτικός / Λόγος κατανυκτικός
Λόγος έτερος κατανυκτικός / Άλλος κατανυκτικός λόγος
Λόγος παραινετικός / Λόγος παραινετικός
Όσιος Εφραίμ ο Σύρος – Έργα, Τόμος Β΄ (Δεύτερος)
Λόγος εις Πατέρας τελειωθέντας / Λόγος σε πατέρες που ετελειώθησαν
Λόγος έτερος εις Πατέρας τελειωθέντας / Άλλος λόγος σε πατέρες που ετελειώθησαν
Λόγος τετρασύλλαβος / Λόγος τετρασύλλαβος
Λόγος επτασύλλαβος / Λόγος επτασύλλαβος
Περί φόβου ψυχών / Για το φόβο των ψυχών
Ευχή εκ της του Αγίου Εφραίμ διδασκαλίας / Ευχή από τη διδασκαλία του αγίου Εφραίμ
Υπομνηστικόν, ήτοι επιστολή / Υπομνηστικό, δηλαδή επιστολή
Περί ψυχής, όταν πειράζηται υπό του Εχθρού πως οφείλει μετά δακρύων τω Θεώ προσεύχεσθαι / Για την ψυχή, όταν πειράζεται από τον Εχθρό, πως πρέπει να προσεύχεται στον Θεό με δάκρυα
Εξομολόγησις, ήγουν προσευχή προς Θεόν / Εξομολόγηση, δηλαδή προσευχή προς τον Θεό
Περί αρετής. Προς νεώτερον ασκητήν, κεφάλαια δ΄ / Για την αρετή. Προς νεώτερο ασκητή, τέσσερα κεφάλαια (Πρόλογος, Αρχή της πρώτης παραινέσεως, Δεύτερη παραίνεση, Τρίτη παραίνεση, Τέταρτη παραίνεση)
Περί αρετής κεφάλαια δέκα / Για την αρετή, δέκα κεφάλαια (Πρόλογος, Κεφάλαιο πρώτο, Κεφάλαιο δεύτερο, Κεφάλαιο τρίτο, Κεφάλαιο τέταρτο, Κεφάλαιο πέμπτο, Κεφάλαιο έκτο, Κεφάλαιο έβδομο, Κεφάλαιο όγδοο, Κεφάλαιο ένατο, Κεφάλαιο δέκατο)
Εις το πρόσεχε σεαυτώ κεφάλαια δώδεκα / Στο ρητό· πρόσεχε τον εαυτό σου. Δώδεκα κεφάλαια (Πρόλογος, Κεφάλαιο πρώτο, Κεφάλαιο δεύτερο. Παραβολή, Κεφάλαιο τρίτο. Για τον πόλεμο της σαρκός, Κεφάλαιο τέταρτο, Κεφάλαιο πέμπτο, Κεφάλαιο έκτο, Κεφάλαιο έβδομο, Κεφάλαιο όγδοο, Κεφάλαιο ένατο, Κεφάλαιο δέκατο, Κεφάλαιο ενδέκατο, Κεφάλαιο δωδέκατο
Οτι οὐ δεῖ γελᾶν καὶ μετεωρίζεσθαι, ἀλλὰ μᾶλλον κλαίειν καὶ πενθεῖν ἑαυτούς / Ότι δεν πρέπει να γελάμε και να μετεωριζόμαστε, αλλά μάλλον να κλαίμε και να πενθούμε τους εαυτούς μας
Συμβουλαί περί πνευματικού βίου. Προς νεόφυτον μοναχόν κεφαλαί ενενήκοντα εξ / Συμβουλή για την πνευματική ζωή. Προς νεόφυτο μοναχό, ενενήντα έξι κεφάλαια
Μακαρισμοί, κεφάλαια νε΄ / Μακαρισμοί, πενήντα πέντε κεφάλαια
Μακαρισμοί έτεροι, κεφάλαια κ΄ / Άλλοι μακαρισμοί, είκοσι κεφάλαια
Κεφαλαί εκατόν. Πως κτάται τις την ταπεινοφροσύνην / Εκατό κεφάλαια. Πως αποκτά κανείς την ταπεινοφροσύνη
Περί γλωσσαλγίας και παθών / Για την φλυαρία και τα πάθη
Περί κρίσεως και κατανύξεως / Για την κρίση και την κατάνυξη
Επιστολή προς Ιωάννην μονάζοντα. Περί υπομονής, και του μη απατάσθαι τοις λογισμοίς προφάσει δικαιωμάτων, και λέγειν, ότι ως βοσκός πορεύομαι. Και περί σωφροσύνης / Προς τον Μοναχό Ιωάννη. Για την υπομονή, και για το να μην εξαπατάται από τους λογισμούς με την πρόφαση δικαιολογιών, και να λέει, ότι ζω σαν βοσκός. Και για τη σωφροσύνη
Όσιος Εφραίμ ο Σύρος – Έργα, Τόμος Γ΄ (Τρίτος)
Περί ορθού βίου κεφάλαια ϟʹ / Για τον ορθό βίο, κεφάλαια ενενήντα
Λόγοι παραινετικοί προς τους κατ΄Αίγυπτον μοναχούς / Λόγοι παραινετικοί προς τους μοναχούς της Αιγύπτου (Παραίνεση 1η, Προτροπή στη θεοσέβεια. Παραίνεση 2η. Προς αρχάριους ασκητές. Παραίνεση 3η. Παραίνεση 4η. Προς αρχάριους ασκητές. Παραίνεση 5η. Παραίνεση 6η. Προς αρχάριους. Παραίνεση 7η. Παραίνεση 8η, Για την υπακοή. Παραίνεση 9η. Παραίνεση 10η. Παραίνεση 11η. Νουθεσία για την ταπείνωση. Παραίνεση 12η. Για την ταπεινοφροσύνη. Παραίνεση 13η. Γι’ αυτούς που είναι ηγούμενοι. Παραίνεση 14η. Παραίνεση 15η. Παραίνεση 16η. Διδακτική. Για τη φιλαυτία και την ανόητη αυταπάτη. Παραίνεση 17η. Παραίνεση 18η. Παραίνεση 19η. Για τη διαφορά των νυσταγμών. Παραίνεση 20η. Παραίνεση 21η. Για το εργόχειρο. Παραίνεση 22η. Παραίνεση 23η. Για την ακηδία και την υπομονή των γέρων μοναχών. Παραίνεση 24η. Για τη μετακίνηση από τόπο σε τόπο. Παραίνεση 25η. Παραίνεση 26η. Για την αφοβία του Θεού και την αμέλεια. Παραίνεση 27η. «Σ’ αυτόν πού έχει θα δοθούν και άλλα και θα περισσέψουν». Παραίνεση 28η. Παραίνεση 29η. Για την ταπεινοφροσύνη. Παραίνεση 30η. Ότι πρέπει ο Χριστιανός να είναι μακρόθυμος και αμνησίκακος. Παραίνεση 31η. Για τα πάθη. Παραίνεση 32η. Πώς πρέπει να στηρίζουμε αυτούς που λιγοψυχούν. Παραίνεση 33η. Ότι πρέπει ο αδελφός που αναγινώσκει να καταλαβαίνει, και να αναγινώσκει με προθυμία, με τη συναίσθηση της παρουσίας του Θεού. Παραίνεση 34η. Για την παρθενία και τη σωφροσύνη. Παραίνεση 35η. Για την αγνότητα. Παραίνεση 36η. Για το να μην περιφέρουμε τα μάτια μας εδώ και εκεί, αλλά καλύτερα να έχουμε κάτω το βλέμμα μας, την ψυχή μας όμως άνω, προς τον Κύριο. Παραίνεση 37η Για την πραότητα. Παραίνεση 38η. Για τους ανυπάκουους, και για την Ανάσταση και για το φόβο του Θεού και για τη μέλλουσα κρίση. Παραίνεση 39η. Για την ευλάβεια. Παραίνεση 40η. Για κείνους που εκπίπτουν από τη μοναχική ζωή εξαιτίας της δικής τους αμέλειας, και προβάλλουν γι’ αυτό αμαρτωλές δικαιολογίες. Παραίνεση 41η. Σ’ αδελφό που έπεσε, και για τη μετάνοια. Παραίνεση 42η. Ότι δεν πρέπει να ορκιζόμαστε, ούτε να βλασφημούμε. Παραίνεση 43η. Προς αδελφό· έχει ειπωθεί ότι είναι προτιμότερο να παντρεύεται κανείς, παρά να καίγεται από την επιθυμία. Παραίνεση 44η. Για το φόβο του Θεού. Παραίνεση 45η. Για την αγάπη. Παραίνεση 46η. Προς τον Ευλόγιο. Παραίνεση 47η. Σε αμελή μοναχό, που λέει· αφήνω τη μοναχική ζωή, πηγαίνω στον κόσμο. Παραίνεση 48η. Για την κακοήθεια. Παραίνεση 49η. Για την υπεροχή της μοναχικής ζωής από την κοσμική. Παραίνεση 50η
Περί των οκτώ λογισμών / Για τους οκτώ λογισμούς
Περί καταστάσεως πνευματικής / Για την πνευματική κατάσταση
Περί υπομονής / Για την υπομονή
Περί μακαρισμών και ταλανισμών / Για μακαρισμούς και ταλανισμούς
Περί πίστεως / Για την πίστη
Παραίνεσις ασκηταίς κατά στοιχείον / Παραίνεση σε ασκητές σύμφωνα με τα γράμματα του αλφαβήτου
Παραίνεσις / Παραίνεση
Περί ερωτήσεών τινων / Για κάποιες ερωτήσεις
Παραίνεσις περί υπομονής και κατανύξεως ψυχής / Παραίνεση για την υπομονή και την κατάνυξη της ψυχής
Νουθεσία, ήγουν κατήχησις προς μοναχούς / Νουθεσία, δηλαδή κατήχηση σε μοναχούς
Περί του τέλειον είναι τον μοναχόν / Για την τελειότητα του μοναχού
Εις την Δευτέραν Παρουσίαν του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού / Λόγος στη Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου μας Ιησού Χριστού
Όσιος Εφραίμ ο Σύρος – Έργα, Τόμος Δ΄ (Τέταρτος)
Λόγος εις της Δευτέραν Παρουσίαν του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού / Λόγος στη Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου μας Ιησού Χριστού
Λόγος περί της κοινής αναστάσεως και μετανοίας και αγάπης. Και εις την Δευτέραν Παρουσίαν του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού / Λόγος για την κοινή ανάσταση και για τη μετάνοια και την αγάπη. Και για τη Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου μας Ιησού Χριστού
Ερωτήσεις και αποκρίσεις / Ερωτήσεις και απαντήσεις
Λόγος εις την παρουσίαν του Κυρίου, και περί συντελείας του κόσμου, και εις την παρουσίαν του Αντιχρίστου / Λόγος στην παρουσία του Κυρίου, και για τη συντέλεια του κόσμου, και στην παρουσία του Αντιχρίστου
Λόγος εις τον τίμιον και ζωοποιόν σταυρόν και εις την Δευτέραν Παρουσίαν. Και περί αγάπης και ελεημοσύνης / Λόγος στον τίμιο και ζωοποιό σταυρό και στη Δευτέρα Παρουσία. Και για την αγάπη και την ελεημοσύνη
Περί υπομονής και συντελείας και της δευτέρας παρουσίας. Και περί μελέτης των θείων γραφών. Και τι το της ησυχίας ωφέλιμον / Για την υπομονή και τη συντέλεια και τη Δευτέρα Παρουσία. Και για τη μελέτη των θείων Γραφών. Και ποια η ωφέλεια της ησυχίας
Εις την Παρουσίαν του Κυρίου (ι) / Στην Παρουσία του Κυρίου (Ι)
Εις την Παρουσίαν του Κυρίου (ιι) / Στην Παρουσία του Κυρίου (ΙΙ)
Εις την Παρουσίαν του Κυρίου (ιιι) / Στην Παρουσία του Κυρίου (III)
Λόγος περί κρίσεως και αναστάσεως / Λόγος για την κρίση και την ανάσταση
Λόγος παραινετικός. Περί της Δευτέρας Παρουσίας του Κυρίου, και περί μετανοίας / Λόγος παραινετικός. Για τη Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου, και για τη μετάνοια
Λόγος περί της Δευτέρας Παρουσίας και κρίσεως / Λόγος για τη Δευτέρα Παρουσία και την κρίση
Λόγος περί μετανοίας και κρίσεως, και περί χωρισμού ψυχής και σώματος / Λόγος για τη μετάνοια και την κρίση, και για το χωρισμό της ψυχής και του σώματος
Περί μνήμης θανάτου και περί αρετής και περί πλούτου / Για τη μνήμη του θανάτου και για την αρετή και για τον πλούτο
Περί αναστάσεως νεκρών λόγος / Λόγος για την ανάσταση των νεκρών
Περί των λεγόντων μη είναι ανάστασιν / Γι’ αυτούς που λένε ότι δεν υπάρχει ανάσταση
Τω δύο έσονται εν αγρώ / Στο ρητό· δύο θα βρίσκονται στο χωράφι
Περί ων έχει ο βίος / Γι’ αυτά που έχει η ζωή
Περί των μακαρίων μονών / Για τις μακάριες διαμονές
Περί των μακαρίων τόπων / Για τους μακάριους τόπους
Περί μετανοίας / Για τη μετάνοια
Λόγος περί μετανοίας / Λόγος για τη μετάνοια
Περί μετανοίας και υπομονής / Για τη μετάνοια και την υπομονή
Περί υπομονής και κατανύξεως. Λόγος παραινετικός / Για την υπομονή και την κατάνυξη. Λόγος παραινετικός
Εις τον λόγον, ον είπεν ο Κύριος, ότι εν τω κόσμω τούτω θλίψιν έξετε, και περί του τέλειον είναι τον άνθρωπον / Στο λόγο που είπε ο Κύριος, ότι «σ’ αυτό τον κόσμο θα έχετε θλίψη». Και για το να είναι ο άνθρωπος τέλειος
Λόγος περί του αεί εν τω νω έχειν την ημέραν της εξόδου του βίου / Λόγος για το να έχουμε πάντοτε στο νου μας τη μέρα της εξόδου από τη ζωή
Λόγος εις μάταιον βίον, και περί μετανοίας / Λόγος για τη μάταια ζωή και για τη μετάνοια
Όσιος Εφραίμ ο Σύρος – Έργα, Τόμος Ε΄ (Πέμπτος)
Περί μετανοίας / Για τη μετάνοια
Λόγος ψυχωφελής / Λόγος ωφέλιμος στην ψυχή
Περί μετανοίας και κατανύξεως / Για τη μετάνοια και την κατάνυξη
Περί αγάπης / Για την αγάπη
Περί ψαλμού / Για την ψαλμωδία
Περί προσευχής / Για την προσευχή
Περί φιλοπτωχίας / Για την αγάπη προς τους φτωχούς
Περί νηστείας / Για τη νηστεία
Εις το μη θαυμάζειν τα πρόσκαιρα, μηδέ δελεάζεσθαι εν τοις τερπνοίς του βίου· και εις τον εβδομηκοστόν δεύτερον ψαλμόν / Για το να μη θαυμάζουμε τα πρόσκαιρα, ούτε να δελεαζόμαστε με τις χαρές αυτής της ζωής· και για τον εβδομηκοστό δεύτερο ψαλμό
Ωδή εύρυθμος, εις τους οσημέραι αμαρτάνοντας και οσημέραι μετανοοούντας / Ωδή έμμετρη, γι’ αυτούς που καθημερινά αμαρτάνουν και καθημερινά μετανοούν
Περί του μη σκανδαλίζειν τον πλησίον, και περί ορθού βίου / Για το να μη σκανδαλίζει κανείς τον πλησίον του, και για τον ορθό βίο
Παραίνεση
Λόγος περί αληθούς αποταγής, και ον τρόπον ευρήσει ψυχή τον Θεόν· διό και ήλθεν ο Κύριος / Λόγος για την αληθινή απάρνηση του κόσμου, και για τον τρόπο που η ψυχή θα βρει τον Θεό· γι’ αυτό και ήρθε ο Κύριος
Ασκητικόν, ωφέλιμον / Λόγος ασκητικός, ωφέλιμος
Περί της θείας χάριτος / Για τη θεία χάρη
Λόγος περί παρθενίας / Λόγος για την παρθενία
Κατά των πονηρών γυναικών / Εναντίον των πονηρών γυναικών
Περί των δελεαζόντων ψυχάς προς ασέλγειαν, εν τω λέγειν, ότι ουδέν εστι το πράγμα / Γι’ αυτούς που δελεάζουν τις ψυχές προς την ασέλγεια, λέγοντας ότι δεν είναι τίποτε το πράγμα
Περί του απέχεσθαι των σαρκικών επιθυμιών, και περί αγώνος και ασφαλείας πολλής. Προς αδελφόν εκπεσόντα / Για την αποχή από τις σαρκικές επιθυμίες, και για τον αγώνα και την πολλή προφύλαξη. Σε αδελφό που αμάρτησε
Περί του απέχεσθαι από πάσης βλαβεράς συντυχίας · και περί εγκρατείας / Για την αποχή από κάθε βλαβερή συνάντηση· και για την εγκράτεια
Ότι ου δει παίζειν Χριστιανούς / Ότι δεν πρέπει να διασκεδάζουν οι Χριστιανοί
Περί μοναχών / Σχετικά με τους μοναχούς
Νουθεσία τοις αδελφοίς / Νουθεσία στους αδελφούς
Περί του εν ομονοία και αγάπη συνδιάγειν μετ΄αλλήλων οι αδελφοί / Για το να συναναστρέφονται μεταξύ τους οι αδελφοί με ομόνοια και αγάπη
Λόγος εις τους αποτασσομένους / Λόγος σ’ εκείνους που απαρνούνται τον κόσμο
Διδασκαλία προς μοναχούς / Διδασκαλία σε μοναχούς
Λόγος περί της ενεργείας του μισοκάλου δαίμονος / Λόγος για την ενέργεια του μισόκαλου Δαίμονα
Κατήχησις περί εργασίας αγαθών έργων, και περί της Θεού ανοχής / Διδασκαλία για την εργασία των καλών έργων, και για την ανεκτικότητα του Θεού
Περί κατορθώσεως αρετής / Για την κατόρθωση της αρετής
Επτά εισιν αι εργασίαι του μοναχού / Οι εργασίες του μοναχού είναι επτά
Ερμηνεία / Ερμηνεία
Περί αρετών και παθών (ψυχικών). Ο λόγος ούτος ωφέλιμος λίαν, και πάσης σοφίας μεστός / Για τις αρετές και τα πάθη. Ο λόγος αυτός είναι πολύ ωφέλιμος και γεμάτος από κάθε σοφία
Διαίρεσις των παθών / Διαίρεση των παθών
Τρόποι της του Θεού προνοίας / Τρόποι της πρόνοιας του Θεού
Περί της αυτεξουσιότητος ημών, και ότι αυτεξούσιος επλάσθη άνθρωπος / Για την αυτεξουσιότητά μας, και ότι ο άνθρωπος πλάσθηκε αυτεξούσιος
Περί ταπεινοφροσύνης / Για την ταπεινοφροσύνη
Περί προσευχής / Για την προσευχή
Πρός ψυχήν ραθυμούσαν / Σε ψυχή που ραθυμεί
Όσιος Εφραίμ ο Σύρος – Έργα, Τόμος ΣΤ΄ (Έκτος)
Περί πανοπλίας, προς τους μοναχούς / Για την πανοπλία, προς τους μοναχούς
Παραίνεσις περί ησυχίας / Παραίνεση για την ησυχία
Περί εγκρατείας, και του μη ζηλούν αμαρτωλούς, τον καιρόν προφασιζομένους· και εις τον Νώε / Για την εγκράτεια, και για το να μη ζηλεύουμε τους αμαρτωλούς, που προφασίζονται τον καιρό· και στον Νώε
Εις τον Λώτ· και περί ασφαλείας / Στον Λωτ· και για την ασφάλεια
Λόγος εις τον Άγιον Ηλίαν, τον προφήτην / Λόγος στον άγιο Ηλία, τον προφήτη
Λόγος εις τον προφήτην Δανιήλ και εις τους Αγίους Τρεις Παίδας. Και προς τον λέγοντα, ο καιρός πονηρός εστι, σωθήναι ου δύναμαι / Λόγος στον προφήτη Δανιήλ και στους αγίους Τρεις Παίδες. Και για κείνον που λέει, ο καιρός είναι πονηρός, δεν μπορώ να σωθώ
Λόγος περί ιερωσύνης / Λόγος για την ιεροσύνη
Απολογία προς αδελφόν περί Ηλί του ιερέως / Απάντηση σε αδελφό για τον Ηλί, τον ιερέα
Περί εορτών / Για τις εορτές
Λόγος εις τους εν Χριστώ κεκοιμημένους / Λόγος στους εν Χριστώ αποθανόντες
Περί Ιουλιανού του ασκητού / Για τον ασκητή Ιουλιανό
Λόγος κατά αιρετικών, εν ω και απόδειξις εκ φανερών υποδειγμάτων, του τε μαργαρίτου και των λοιπών συνάγουσα το πιστόν, ότι δίχα των φυσικών νόμων η Αγία Θεοτόκος τον Κύριον και Θεόν ημών επί σωτηρίας του κόσμου και συνέλαβε και εκύησε / Λόγος εναντίον των αιρετικών, στον οποίο υπάρχει και απόδειξη από φανερά παραδείγματα, η οποία συμπεραίνει τη βεβαιότητα από το μαργαριτάρι και τα άλλα, ότι η αγία Θεοτόκος, χωρίς τους φυσικούς νόμους, και συνέλαβε και κυοφόρησε τον Κύριο και Θεό μας, για τη σωτηρία του κόσμου
Προς Ιωάννην μονάζοντα του απέχεσθαι της Νεστορίου μανίας και δυσφημίας / Προς τον Μοναχό Ιωάννη, για την αποφυγή της παραφροσύνης και βλασφημίας του Νεστορίου
Περί τους καταζητούντας του Υιού την φύσιν / Γι’ αυτούς που ερευνούν τη φύση του Υιού
Προς τους λέγοντας, από εμπνευματώσεως της γης τους σεισμούς γίνεσθαι / Εναντίον εκείνων που λένε ότι οι σεισμοί γίνονται από φούσκωμα της γης
Περί του μη απατάσθαι υπό ελληνικής εννοίας / Για το να μην εξαπατάται κανείς από τις ελληνικές αντιλήψεις
Κατά πεύσιν και απόκρισιν / Ερωτήσεις και απαντήσεις
Αποσπάσματα / Αποσπάσματα
Αποσπάσματα παραινέσεων / Αποσπάσματα παραινέσεων
Ευχαί / Προσευχές (Προσευχή, Προσευχή, Προσευχή, Προσευχή, Προσευχή, Προσευχή, Προσευχή, Άλλη προσευχή, Άλλη προσευχή, Προσευχή)
Ευχαί συλλεχθείσαι από των θείων Γραφών, τα πλείστα δε από του Αγίου Εφραίμ, τοις βουλομένοις πολεμήσαι την εαυτών προς τα πάθη και τας ηδονάς προαίρεσιν (Πένθος τη Δευτέρα εσπέρας, Πένθος τη Τρίτη εσπέρας, Πένθος τη Τετάρτη εσπέρας, Πένθος τη Πέμπτη εσπέρας, Πένθος τη Παρασκευή εσπέρας, Πένθος τω Σαββάτω εσπέρας, Ευχή ετέρα, Πένθος τη Κυριακή εσπέρας, Ευχή του Αγίου Εφραίμ) / Προσευχές που συλλέχθηκαν από τις θείες Γραφές, οι περισσότερες μάλιστα από τον άγιο Εφραίμ, γι’ αυτούς που θέλουν να πολεμήσουν την προαίρεσή τους, που είναι προσκολλημένη στα πάθη και τις ηδονές (Πένθος στον εσπερινό της Δευτέρας, Πένθος στον εσπερινό της Τρίτης, Πένθος στον εσπερινό της Τετάρτης, Πένθος στον εσπερινό της Πέμπτης, Πένθος στον εσπερινό της Παρασκευής, Πένθος στον εσπερινό του Σαββάτου, Άλλη προσευχή, Πένθος στον εσπερινό της Κυριακής, Ευχή του αγίου Εφραίμ)
Ευχαί της Θεοτόκου / Προσευχές στην Θεοτόκο (Προσευχή στην υπεραγία Θεοτόκο, Προσευχή στην Θεοτόκο, Προσευχή στην Θεοτόκο, Προσευχή στην Θεοτόκο, Προσευχή στην Θεοτόκο, Προσευχή στην υπεραγία Θεοτόκο, Προσευχή στην Θεοτόκο, Προσευχή στην Θεοτόκο, Προσευχή, στην υπεραγία Θεοτόκο, Προσευχή εξομολογητική στην υπεραγία Θεοτόκο, Προσευχή στην υπεραγία Θεοτόκο)
Όσιος Εφραίμ ο Σύρος – Έργα, Τόμος Ζ΄ (Έβδομος)
Λόγος εις την Μεταμόρφωσιν του Κυρίου και Θεού, του σωτήρος ημών Ιησού Χριστού / Λόγος στη Μεταμόρφωση του Κυρίου και Θεού, του σωτήρα μας Ιησού Χριστού
Λόγος περί του πάθους του Σωτήρος / Λόγος για το πάθος του Σωτήρα
Εις την αγίαν Παρασκευήν και εις τον ληστήν και εις τον σταυρόν / Λόγος στην αγία Παρασκευή και στο ληστή και στο σταυρό
Λόγος περί της αναστάσεως, εν τοις εγκαινίοις, και περί του αγίου μνήματος / Λόγος στα εγκαίνια, για την ανάσταση, και για το άγιο μνήμα
Λόγος εν τω σταυρώ, επί των εγκαινίων, και περί του αγίου ξύλου του σταυρού / Λόγος στα εγκαίνια, για το σταυρό, και για το άγιο ξύλο του σταυρού
Εις τον επί του σταυρού ληστή / Στον σταυρωμένο ληστή
Πως ο ληστής προ της αναστάσεως εισήλθεν εις τον παράδεισον / Πως ο ληστής πριν από την ανάσταση μπήκε στον παράδεισο
Ομιλία εις την πόρνην / Ομιλία στην πόρνη
Εγκώμιον εις Πέτρον και Παύλον και Ανδρέαν, Θωμάν τε και Λουκάν και Ιωάννην· και εις την ανάγνωσιν Θωμά του κατά Ιωάννην Ευαγγελίου / Εγκώμιο στον Πέτρο και στον Παύλο και στον Ανδρέα, στον Θωμά και στον Λουκά και στον Ιωάννη· και στην ανάγνωση του κατά Ιωάννην Ευαγγελίου για τον Θωμά
Εγκώμιον εις τους Αγίους Τεσσαράκοντα Μάρτυρας / Εγκώμιο στους Αγίους Σαράντα Μάρτυρες
Εγκώμιον εις τους ενδόξους Μάρτυρας τους εν όλω τω κόσμω μαρτυρήσαντας / Εγκώμιο στους ένδοξους Μάρτυρες που μαρτύρησαν σε όλο τον κόσμο
Εγκώμιον εις Μάρτυρας / Εγκώμιο σε Μάρτυρες
Λόγος εις το μαρτύριον του Αγίου μεγαλομάρτυρος Βονιφατίου / Λόγος στο μαρτύριο του αγίου μεγαλομάρτυρα Βονιφατίου
Λόγος περί του Κάιν, και του Άβελ της αναιρέσεως / Λόγος για τον Κάϊν, και για τον φόνο του Άβελ
Λόγος εις τον Αβραάμ και Ισαάκ (ι) / Λόγος στον Αβραάμ και Ισαάκ
Λόγος εις τον Αβραάμ και Ισαάκ (ιι) / Λόγος στον Αβραάμ και Ισαάκ
Λόγος εις τον Αβραάμ / Λόγος στον Αβραάμ
Λόγος εις τον πάγκαλον Ιωσήφ / Λόγος στον πάγκαλο Ιωσήφ
Λόγος εις τον προφήτην Ιωνάν, και περί μετανοίας των Νινευιτών / Λόγος στον προφήτη Ιωνά, και για τη μετάνοια των Νινευϊτών
Εγκώμιον εις τον Μέγαν Βασίλειον / Εγκώμιο στον Μέγα Βασίλειο
Εις τον βίον του μακαρίου Αβρααμίου και της ανεψιάς αυτού Μαρίας / Στον βίο του μακαρίου Αβρααμίου και της ανεψιάς του Μαρίας
Του οσίου Εφραίμ διαθήκη / Η Διαθήκη του Οσίου Εφραίμ /
Λόγος ότε οι μάγοι παρεγένοντο εις Ιεροσόλυμα / Λόγος, όταν οι μάγοι έφθασαν στα Ιεροσόλυμα