Εκδόσεις Opera
Σελ. 159
«Η συνωμοσία του Μπόρχες» είναι ένα διαρκές ξεκίνημα, αλλά αυτό δεν σημαίνει κατ’ ανάγκην ότι οδηγεί σε ταυτόσημες ιστορίες. Μπορεί να υπάρχουν ομοιότητες, αλλά όχι απόλυτες ταυτότητες. Επιπλέον, η λήθη συμβάλλει στο να χάσει η ιστορία την ταυτότητά της με τις πολλές επαναλήψεις. Η λήθη επίσης είναι αυτή που προσδίδει αυθεντικότητα στην αφήγηση.
«Η συνωμοσία του Μπόρχες» είναι ένα μυθιστόρημα που σκοπός του είναι να συγκαλύψει μια έμμονη ιδέα: αυτήν της εμφύσησης ζωής σ’ έναν άνθρωπο.
Αυτό το έργο αντιπροσωπεύει πολλά έργα μαζί, όπως κάθε έργο. Το ένα κάτω από το άλλο. Σαν ένας λαβύρινθος που δεν έχει ένα «πάνω», ένα φεγγίτη για να αποδράσει.
Μία είναι η λογοτεχνία, και μέσα σ΄ έναν συγγραφέα είναι όλοι οι συγγραφείς.
Οι κλασσικοί συγγραφείς διατηρούν το αποτύπωμά τους στην ιστορία της λογοτεχνίας, στο σύμπαν που έπιασε κάθε συγγραφέας. Ο κίνδυνος είναι οι αναγνώστες και οι ανεύθυνες κρίσεις τους. Οι εχθροί είναι όσοι αποτολμούν να αποκαθηλώσουν έργα και συγγραφείς. Όταν ένας αναγνώστης αφηγείται την πλοκή ενός έργου, δημιουργείται ένα ρήγμα στα συστατικά του. Σ΄ αυτό συνίσταται και η σιωπηρή συμβολή του αναγνώστη, που εμπλουτίζει το κείμενο με τη σκέψη του. Το έργο νοείται σε συνάρτηση με τον αναγνώστη τον οποίο απασχολεί. Συγγραφέας είναι και ο αναγνώστης, που συμπληρώνει το κείμενο. Υπάρχουν τόσοι Σαίξπηρ όσοι και οι αναγνώστες του έργου του. Πρέπει να αποτίσουμε ένα φόρο τιμής στην αναρχία του αναγνώστη…
Πολλά είναι τα βιβλία στα οποία ανατρέχει ο Γκαστόν Φιόρδα: «Ο χαμένος Παράδεισος» του Μίλτον, «Η εφεύρεση του Μορέλ» του Κασάρες, «Ο Μπόρχες και το σύμφωνο του Sur», ο «Φάουστ» του ντελ Κάμπο, ο «Μαρτίν Φιέρο» του Χοσέ Ερνάντες, ο «Οδυσσέας» του Τζόις, «Έγκλημα και τιμωρία» του Ντοστογιέφσκι, «Δον Κιχώτης» του Θερβάντες, «Μπόρχες. Μεγαλείο και ήττα» της Μαρίας Εστέρ Βάσκες, κ.α.
Υπάρχει μια θεωρία, σύμφωνα με τον συγγραφέα, ότι ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες, ο μεγαλύτερος στοχαστής και πεζογράφος του 20ου αιώνα είναι επινόημα, ένα συλλογικό δημιούργημα. Ο συγγραφέας Μπόρχες δεν ήταν παρά μια κατασκευή, βάσει ενός συμφώνου που παρέμεινε σε ισχύ ως το θάνατό του. Υπήρχε ένα σύμφωνο ανάμεσα στο Μπόρχες και στους επικεφαλείς της Ομάδας του περιοδικού «Sur». Εκείνοι θα βοηθούσαν τον Μπόρχες να καθιερωθεί ως συγγραφέας οικουμενικών διαστάσεων, με αντάλλαγμα τη δυνατότητα να τον εξαφανίσουν όποτε ήθελαν. Επίσης υποχρέωσαν τον Μπόρχες να εμβαθύνει τις γνώσεις του στην κλασσική, την αγγλική και τη σκανδιναβική λογοτεχνία, επίσης του συνέστησαν κάποιες αλλαγές στην εξωτερική του εμφάνιση, κάποιες αναπηρίες, όπως η τυφλότητά του. Όλο του το έργο το έγραψε η Βικτόρια Οκάμπο, εκδότρια του περιοδικού «Sur». Πώς είναι δυνατόν κάτι τέτοιο να ‘χει μείνει κρυφό τόσα χρόνια; Ήταν ο Μπόρχες μια λογοτεχνική απάτη; Ίσως η μεγαλύτερη όλων των εποχών. Δεν είναι μια προσβολή στην ιστορία της λογοτεχνίας; Τολμούμε να παρωδήσουμε τον Μπόρχες; Πρέπει να προσαγάγουμε τον Μπόρχες στο Δικαστήριο της Ιστορίας;
Πατώντας γερά σε μερικά από τα αρχετυπικά διηγήματα του Μπόρχες, ο επίσης Αργεντινός Γκαστόν Φιόρδα αποτολμά ένα μυθιστόρημα που ακροβατεί χαριέντως ανάμεσα στο φιλολογικό ψευδοδοκίμιο και στο μεταφυσικό θρίλερ.
Ένα ιδιαίτερο βιβλίο χάρη στην πειραματική τόλμη, το αφηγηματικό… θράσος και τη βαθιά ενσυναίσθηση της γραφής.
Ο Γκαστόν Φιόρδα γεννήθηκε στο Μπουένος Άιρες το 1979. Είναι δημοσιογράφος και πτυχιούχος Φιλοσοφίας. Έχει μεταπτυχιακό στα Ανθρώπινα Δικαιώματα και ειδικεύεται στη μελέτη των ολοκληρωτικών καθεστώτων της Λατινικής Αμερικής. Είναι μέλος του Κέντρου Σπουδών Πολιτικής του Κράτους και της Κοινωνίας.
Τραχανάς Κώστας
