Η ΚΥΡΙΑΚΗ τον χειμώνα είναι η πιο βαρετή μέρα. Θα ‘θελα να ξέρω αν όλα τα παιδιά του κόσμου περνούνε τόσο βαρετά, όσο η Μυρτώ κι εγώ. Το απόγευμα μάλιστα, όταν αρχίζει να σκοτεινιάζει νωρίς νωρίς, δεν ξέρουμε τι να κάνουμε. Από το πρωί έχουμε παίξει, έχουμε τσακωθεί, ύστερα ξαναμονοιάσει, έχουμε διαβάσει -εγώ το Δαβίδ Κόπερφιλντ και η Μυρτώ τον Τζακ- και δε μένει πια τίποτα, μα τίποτα να κάνεις.
Ο μπαμπάς κι η μαμά, τις Κυριακές, παίζουν χαρτιά στο σπίτι του κυρίου Περικλή, που είναι διευθυντής του μπαμπά στην Τράπεζα. Η θεία Δέσποινα, η αδελφή του παππού, πάει επίσκεψη στις φίλες της κι η Σταματίνα, η υπηρέτρια, έχει έξοδο. Έτσι μένουμε τα κυριακάτικα απογεύματα στο σπίτι μόνες με τον παππού. Αν είναι καλός καιρός, ο παππούς μας πάει περίπατο κι ύστερα, μόλις σκοτεινιάσει, γυρνάμε πίσω. Τότε αρχίζει η μεγάλη βαρεμάρα. Ο παππούς κλείνεται στο γραφείο του, με τους «αρχαίους» του. Έτσι λέμε, με την αδελφή μου τη Μυρτώ, τα βιβλία του παππού, γιατί είναι όλα αρχαία ελληνικά.
…
Εκείνα τα βαρετά -κατά την Μέλια- απογεύματα, είναι που ο παππούς εκμεταλεύεται για να τους πει άλλον έναν από τους πολλούς αρχαιοελληνικούς μύθους που γνωρίζει. Να, όπως αυτό το απόγευμα, που μέσα στο σπίτι των δύο κοριτσιών πέταξε ο Ίκαρος και ο Δαίδαλος! Και αυτό δεν είναι μεγάλο ψέμα, μιας και το νησί που μένουν οι μικρές ηρωίδες μας, βρίσκεται στο Ικάριο πέλαγος. Εκεί που κατά τον προαναφερθέντα μύθο, έπεσε ο Ίκαρος, όταν αποκολλήθηκαν τα φτερά που του είχε στερεώσει ο πατέρας του με κερί, αφού πέταξε πολύ ψηλά και πλησίασε κοντά στον καυτό ήλιο.
Είναι Γενάρης του 1936. Η Μέλια πάει στην δευτέρα και η Μυρτώ στην τετάρτη δημοτικού. Τις τάξεις τις περνούν δίνοντας εξετάσεις κάθε χρόνο μιας και διδάσκονται κατ’ οίκον από τον σοφό παππού τους…
…
Σε δημόσιο σχολείο δε θέλουν να μας στείλουν, γιατί εκεί, λέει ο παππούς, είναι τόσα παιδιά σε κάθε τάξη, που μπορεί να περάσει μισός χρόνος και να μη σε σηκώσουν για μάθημα. Είναι και το ιδιωτικό σχολείο του κυρίου Καρανάση στη γειτονιά μας, μα αυτό, λέει ο μπαμπάς, δεν είναι για το βαλάντιό μας.
…
Μη νομίζετε όμως ότι τα κορίτσια ζουν απομονωμένα από τον υπόλοιπο κόσμο. Τις Πέμπτες, για παράδειγμα, η θεία Δέσποινα δέχεται επισκέψεις στη μεγάλη σάλα του σπιτιού. Εκεί που σε μία βιτρίνα βρίσκεται βαλσαμωμένο το καπλάνι. Ο τίγρης με τα παράξενα χάντρινα μάτια, το ένα μαύρο και τ’ άλλο καταγάλανο. Κόσμος πολύς, λοιπόν, τις Πέμπτες, και τι κόσμος! Ο Δεσπότης, ο νομάρχης, η κυρία νομάρχου, ο κύριος Αμστραντάμ Πικιπικιράμ (όπως αποκαλούν τα κορίτσια τον πρόξενο της Ολλανδίας), καθώς και μερικές άλλες κυρίες περιωπής, φίλες της θείας.
Θα μου πείτε, καλοί οι μεγάλοι, αλλά παιδιά στην ηλικία τους δεν έχουν η Μέλια και η Μυρτώ για να κάνουν παρέα και να παίζουν; Πως δεν έχουν! Μόνο που δεν τα συναντούν κάθε μέρα. Όταν τους πηγαίνει ο παππούς εκδρομή αλλά και όλες τις ημέρες του καλοκαιριού, πηγαίνουν στην εξοχή, στο Λαμαγάρι, όπου παραθερίζουν. Στο παραλιακό οικισμό που κατοικούν η Άρτεμις, ο Νόλης, ο Οδυσσέας, η Αυγή! Και εκεί να δείτε παιχνίδια!
Βέβαια να μην ξεχνάμε και τον Νίκο, τον ξάδερφο τους, που έχει ξεχωριστή θέση στην καρδιά τους. Δεν είναι συνομήλικος και τον βλέπουν μόνο στις διακοπές, μιας και ο Νίκος σπουδάζει στην Αθήνα. Αλλά όποτε έρχεται στο νησί, τους λέει τις πιο όμορφες ιστορίες του κόσμου. Σε πολλές, δε, από αυτές, πρωταγωνιστεί το καπλάνι. Το δικό τους καπλάνι. Το καπλάνι της βιτρίνας.
Όπως θα έχετε καταλάβει, όλα στο νησί και στην ζωή των ηρωίδων μας κυλούν με τους ραχάτικους ρυθμούς της ελληνικής επαρχίας. Μέχρι που… στην Ελλάδα έγινε μια αλλαγή. Μια τρομερή και τρομακτική αλλαγή. Στις 4 Αυγούστου του 1936, σηκώσανε τη Δημοκρατία από τον θρόνο της, και την θέση της κατέλαβε η Δικτατορία. Και όλα μα όλα άλλαξαν! Οι μεγάλοι χωρίζονται σε καθεστωτικούς και αντικαθεστωτικούς. Οι πρώτοι, που έχουν στο πλευρό τους την εξουσία, φαίρονται ηγεμονικά σαν όλος ο κόσμος να τους ανήκει. Οι δεύτεροι προσπαθούν να κρατήσουν χαμηλούς τόνους μιας και όποιος μιλά ανοικτά για ελευθερία και δικαιώματα έχει σίγουρο ένα “ταξιδάκι” στους τόπους εξορίας.
Και δεν τους φτάνουν όλα αυτά, βάζουν και τα παιδιά στα επαίσχυντα πολιτικά και ιδεολογικά τους παιχνίδια. Η δικτατορία δημιουργεί ομάδες μαθητών-φαλαγγιτών που μεταξύ των άλλων καθηκόντων τους έχουν και την αναφορά στον αρχηγό τους, όλων όσων συμβαίνουν μέσα στα σπίτια τους! Η Μυρτώ παρασυρμένη από το μεγαλείο που φανταζόταν πως θα της έδινε η στολή -και λόγω των πιέσεων που άσκησαν οι καθεστωτικοί στον πατέρα της- οργανώνεται σε μία τέτοια ομάδα και απομακρύνεται από την αδερφή της την Μέλια. Ο Νίκος ως αριστερός κρύβεται για να γλυτώσει την σύλληψη και την εξορία. Βιβλία, μεταξύ των οποίων και οι «αρχαίοι» του παππού καίγονται στην πλατεία…
Και να ήταν μόνο αυτά; Υπάρχουν κι άλλα φοβερά και τρομερά που θα τα μάθετε όταν διαβάσετε το υπέροχο μυθιστόρημα της Άλκη Ζέη που φέρει το τίτλο «Το καπλάνι της βιτρίνας». Κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1963 από τις εκδόσεις Θεμέλιο. Κατόπιν από τις εκδόσεις Κέδρος, το διάστημα 1974 έως 2010. Τέλος, από τον Ιούνιο του 2011, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο με νέο εξώφυλλο. Αξιοσημείωτο είναι ότι το εξαιρετικό αυτό ανάγνωσμα έχει ήδη μεταφραστεί σε 22 γλώσσες!
Το καπλάνι της βιτρίνας, δεν είναι απλά ένα θαυμάσιο εφηβικό μυθιστόρημα. Είναι ένας ύμνος στην Δημοκρατία, στην φιλία, και στην γνώση! Είναι ένα λογοτεχνικό διαμάντι που θα απολαύσουν οι αναγνώστες -ανεξαρτήτως ηλικίας- και που πλέον συμπεριλαμβάνεται στα βιβλία εκείνα που αποκαλούμε ως κλασσική λογοτεχνία. Δεν νοείται, βιβλιόφιλος, που να μην το έχει στην βιβλιοθήκη του! Αν έχετε στο σπίτι μικρούς αναγνώστες που δεν το έχουν διαβάσει, θαρρώ ότι πρέπει να είναι στις πρώτες επιλογές σας όταν βρεθείτε σε κάποιο βιβλιοπωλείο. Και που είστε… ξαναδιαβάστε το κι εσείς… θα ξαναζήσετε τις χαρές και τις συγκινήσεις του και ίσως δείτε κάποια πράγματα με διαφορετικό μάτι τώρα που μεγαλώσατε λιγάκι! 🙂
Το «Το καπλάνι της βιτρίνας», έχει μεταφερθεί και στην μικρή οθόνη -σε μαι μίνι τηλεοπτική σειρά- από την ΕΡΤ, το 1990 (τα γυρίσματα έγιναν στην Σκόπελο). Στους ακόλουθους συνδέσμους μπορείτε να δείτε online και τα δέκα επεισόδια της σειράς, από το Αρχείο της ΕΡΤ (Ταινιοθήκη Τηλεόρασης):
Το Καπλάνι της βιτρίνας – Επεισόδιο 1
Το Καπλάνι της βιτρίνας – Επεισόδιο 2
Το Καπλάνι της βιτρίνας – Επεισόδιο 3
Το Καπλάνι της βιτρίνας – Επεισόδιο 4
Το Καπλάνι της βιτρίνας – Επεισόδιο 5
Το Καπλάνι της βιτρίνας – Επεισόδιο 6
Το Καπλάνι της βιτρίνας – Επεισόδιο 7
Το Καπλάνι της βιτρίνας – Επεισόδιο 8
Το Καπλάνι της βιτρίνας – Επεισόδιο 9
Το Καπλάνι της βιτρίνας – Επεισόδιο 10
[grbk https://www.greekbooks.gr/zei-alki.person%5DΑπό το οπισθόφυλλο του βιβλίου μεταφέρουμε:
ΕΥ-ΠΟ; ΛΥ-ΠΟ; είναι η συνθηματική ερώτηση που ανταλλάσσουν μεταξύ τους η Μέλια και η Μυρτώ λίγο πριν κοιμηθούν. Δυο μικρές αδερφές που ζουν σ’ ένα νησί του Αιγαίου το 1936 ακούνε τον παππού τους να τους μιλάει ώρες ατέλειωτες για τους «αρχαίους» του, ανυπομονούν να ανταμώσουν με τους φίλους και τις φίλες τους από τα τσαρδάκια σαν έρχεται το καλοκαίρι, μα πάνω απ’ όλα τρελαίνονται με τις μαγικές ιστορίες του καπλανιού που τους διηγείται ο ξάδερφός τους ο Νίκος, φοιτητής από την Αθήνα.
Το καπλάνι –όπως το λένε στο νησί–, ένας βαλσαμωμένος τίγρης, που βρίσκεται κλειδωμένο μέσα στη βιτρίνα της μεγάλης σάλας του σπιτιού, πότε κοιτάει με το γαλάζιο και πότε με το μαύρο του μάτι, ανάλογα με τη διάθεσή του. Τι συμβαίνει μια ζεστή μέρα του Αυγούστου που αναστατώνει τη ζωή των κοριτσιών και των δικών τους; Ποιος θέλει να βλάψει το καπλάνι;
το αγαπημενο μας