Αγία Όλγα η Ισαπόστολος

Αγία Όλγα η Ισαπόστολος – 11 Ιουλίου

Αγία Όλγα η Ισαπόστολος. Βίος

Η Γέννηση και τα Πρώτα Χρόνια της Αγίας Όλγας

Η Αγία Όλγα, γνωστή και με το βαπτιστικό της όνομα Ελένη, γεννήθηκε στα τέλη του 9ου αιώνα ή περίπου το 890 μ.Χ.. Οι πηγές αναφέρουν ότι καταγόταν από ευγενή οικογένεια της Πσκοφ, ή ακριβέστερα από την περιοχή όπου ιδρύθηκε αργότερα η Πσκοφ. Σύμφωνα με τον Πρεσβύτερο Νέστορα, ήταν φυσική Σλαβική. Η Ιωακιμική χρονογραφία, ωστόσο, την αναφέρει ως μέλος του γένους του Γκοστομύσλ, φημισμένου για τη σοφία και την επιρροή του στις σλαβικές φυλές. Η ίδια χρονογραφία αναφέρει πως ονομάστηκε Πρεκρασα λόγω της ομορφιάς της ψυχής και του προσώπου της. Το όνομα Όλγα της δόθηκε από τον κηδεμόνα του Ιγκόρ, τον Όλεγκ, όταν την πάντρεψε με τον Ιγκόρ. Το όνομα «Όλγα» είναι βαραγγικό (Χέλγκα) και σημαίνει «αγία», όπως και το ανδρικό όνομα Όλεγκ.

Οι γονείς της Όλγας της εμφύσησαν τους κανόνες της έντιμης και συνετής ζωής, παρόλο που ήταν ειδωλολάτρες. Η Όλγα διακρινόταν για την σπάνια ομορφιά και τον οξυδερκή νου, καθώς και για την αγνότητα και την πνευματική της ετοιμότητα.

Η πρώτη συνάντηση της Όλγας με τον νεαρό πρίγκιπα Ιγκόρ συνέβη όταν αυτός, κυνηγώντας γύρω από την Πσκοφ, θέλησε να διασχίσει τον ποταμό Βελίκαγια και είδε μια βάρκα με έναν νέο. Ο Ιγκόρ ζήτησε να τον περάσει απέναντι, αλλά κατά τη διάρκεια της διαδρομής, συνειδητοποίησε ότι ο κωπηλάτης ήταν ένα κορίτσι εξαιρετικής ομορφιάς, η Όλγα. Ο Ιγκόρ αισθάνθηκε πόθο και προσπάθησε να την παρασύρει σε αμαρτία. Η Αγία Όλγα, όχι μόνο όμορφη, αλλά και ενάρετη και έξυπνη, τον ντρόπιασε, υπενθυμίζοντάς του την πριγκιπική του αξιοπρέπεια ως ηγεμόνα και δικαστή, ο οποίος πρέπει να είναι «λαμπρό παράδειγμα καλών πράξεων» για τους υπηκόους του. Η Όλγα δήλωσε ότι θα προτιμούσε να πεθάνει στα νερά του ποταμού παρά να χάσει την αγνότητά της. Ο Ιγκόρ, εντυπωσιασμένος από τη σοφία και την αγνότητά της, αποχώρησε.

Αργότερα, όταν ο Ιγκόρ έπρεπε να επιλέξει σύζυγο, καμία από τις όμορφες κοπέλες που συγκεντρώθηκαν στο Κίεβο δεν του άρεσε, και τότε θυμήθηκε την Όλγα. Ο Πρίγκιπας Όλεγκ, κηδεμόνας του Ιγκόρ, την αναζήτησε στην Πσκοφ και την έφερε στο Κίεβο για να την παντρέψει με τον Ιγκόρ το 903 μ.Χ.. Μετά τον γάμο, ο Ιγκόρ πήγε σε εκστρατεία κατά των Ελλήνων και όταν επέστρεψε, είχε αποκτήσει γιο, τον Σβιατοσλάβ.

Η Αντιβασιλεία και η Εκδίκηση (945-960 μ.Χ.)

Η ζωή της Αγίας Όλγας πήρε δραματική τροπή το 945 μ.Χ. όταν ο Μέγας Πρίγκιπας Ιγκόρ δολοφονήθηκε βαρβαρικά από τους Δρεβλάνους. Οι Δρεβλάνοι, φοβούμενοι την εκδίκηση, έστειλαν πρεσβεία στην Όλγα, προτείνοντάς της να παντρευτεί τον ηγεμόνα τους, Πρίγκιπα Μαλ. Η Όλγα, προσποιούμενη ότι συμφωνεί, σχεδίασε μια σειρά από σκληρές εκδικήσεις.

1. Η Πρώτη Εκδίκηση (Θάψιμο των Πρέσβεων): Η Όλγα διέταξε τους πρώτους είκοσι Δρεβλάνους πρέσβεις να μεταφερθούν στο Κίεβο μέσα στις βάρκες τους, επάνω στα κεφάλια των Κιέβιων, για να επιδείξει την υποτιθέμενη τιμή προς τον πρίγκιπά τους. Μόλις έφτασαν στην αυλή του πρίγκιπα, τους διέταξε να τους πετάξουν σε έναν βαθύ λάκκο που είχε ετοιμαστεί τη νύχτα. Εκεί τους ρώτησε αν τους άρεσε αυτή η τιμή, και παρά τις απελπισμένες κραυγές τους, τους διέταξε να τους θάψουν ζωντανούς.

2. Η Δεύτερη Εκδίκηση (Κάψιμο στο Λουτρό): Η Όλγα έστειλε μήνυμα στους Δρεβλάνους, ζητώντας να της στείλουν μια πιο πολυάριθμη και επιφανή πρεσβεία. Οι Δρεβλάνοι, με μεγάλη χαρά, έστειλαν πενήντα από τους πιο επιφανείς άνδρες τους. Όταν έφτασαν στο Κίεβο, η Όλγα τους διέταξε να ετοιμαστούν για λουτρό μετά το κουραστικό ταξίδι. Όταν μπήκαν στο λουτρό, οι υπηρέτες που είχαν τοποθετηθεί ειδικά για αυτόν τον σκοπό, κλείδωσαν τις πόρτες απ’ έξω, κάλυψαν το λουτρό με άχυρα και ξερά κλαδιά, και το έκαψαν, με αποτέλεσμα να καούν ζωντανοί όλοι οι Δρεβλάνοι πρεσβευτές.

3. Η Τρίτη Εκδίκηση (Σφαγή στην Τριζνα): Η Όλγα έστειλε εκ νέου μήνυμα στους Δρεβλάνους, αναγγέλλοντας την άφιξή της για τον γάμο τους και ζητώντας τους να ετοιμάσουν μέλι και κάθε είδους φαγητό και ποτό στο σημείο όπου σκοτώθηκε ο σύζυγός της, για να τελέσει μια τελετή τρίζνα (μνημόσυνο) σύμφωνα με τα ειδωλολατρικά έθιμα. Όταν η Όλγα έφτασε στην πρωτεύουσα των Δρεβλάνων, την Ισκοροστίν, με μεγάλη στρατιωτική δύναμη, τελέστηκε η τρίζνα. Αφού οι Δρεβλάνοι μέθυσαν, η Όλγα διέταξε τους στρατιώτες της να τους σφάξουν με σπαθιά, μαχαίρια και ακόντια, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν περίπου πέντε χιλιάδες. Μετά από αυτές τις πράξεις, η Όλγα επέστρεψε στο Κίεβο.

4. Η Τέταρτη Εκδίκηση (Καταστροφή της Ισκοροστίν): Την επόμενη χρονιά, η Όλγα, μαζί με τον γιο της Σβιατοσλάβ, οδήγησε ένα στρατό κατά των Δρεβλάνων. Μετά από σκληρή μάχη, οι Κιέβιοι νίκησαν και καταδίωξαν τους Δρεβλάνους μέχρι την Ισκοροστίν, την οποία πολιορκούσε για ένα χρόνο. Βλέποντας ότι η πόλη ήταν δύσκολο να καταληφθεί με επίθεση, η Όλγα επινόησε ένα ακόμα τέχνασμα. Ζήτησε από τους Δρεβλάνους μια μικρή «φόρο τιμής» ως ένδειξη υποταγής: τρία περιστέρια και τρία σπουργίτια από κάθε σπίτι. Οι Δρεβλάνοι, θεωρώντας το αμελητέο, της έστειλαν τα πουλιά. Η Όλγα διέταξε τους στρατιώτες της να δέσουν ένα κομμάτι πανί εμποτισμένο με θείο σε κάθε πουλί, να το ανάψουν και να τα αφήσουν ελεύθερα αργά το βράδυ. Τα πουλιά επέστρεψαν στις φωλιές τους μέσα στην πόλη, με αποτέλεσμα η Ισκοροστίν να τυλιχθεί στις φλόγες σε πολλά σημεία. Καθώς οι κάτοικοι προσπαθούσαν να σωθούν από τη φωτιά, έπεφταν στα χέρια του στρατού της Όλγας, ο οποίος είχε περικυκλώσει την πόλη. Πολλοί σκοτώθηκαν, άλλοι κάηκαν ή πνίγηκαν στον ποταμό, και ο Δρεβλάνος πρίγκιπας σκοτώθηκε επίσης. Οι επιζώντες αιχμαλωτίστηκαν ή τους επιβλήθηκε βαριά φορολογία. Έτσι, η Όλγα εκδικήθηκε πλήρως τους Δρεβλάνους και υπέταξε τη χώρα τους.

Μετά τη δολοφονία του Ιγκόρ, η Όλγα ανέλαβε την αντιβασιλεία του Κιέβου μέχρι την ενηλικίωση του γιου της Σβιατοσλάβ (περίπου 945-960 μ.Χ.). Παρά το γεγονός ότι ήταν γυναίκα, κυβέρνησε με σοφία, σταθερότητα και ανδρική θέληση. Ήταν δίκαιη κριτής, φρόντιζε τους φτωχούς και αδύναμους, και επιδείκνυε μεγάλη οξυδέρκεια και σύνεση σε όλες τις διοικητικές της υποθέσεις. Δεν ξαναπαντρεύτηκε, αλλά παρέμεινε σε χριστιανική χηρεία, διατηρώντας την πριγκιπική εξουσία για τον γιο της.

Διοικητικές Μεταρρυθμίσεις και Εξωτερικές Σχέσεις

Η Όλγα υπήρξε μεγάλη δημιουργός της κρατικής ζωής και του πολιτισμού της Ρους του Κιέβου. Οι πηγές αναφέρουν τις αδιάκοπες «περιπλανήσεις» της στη Ρωσική γη με σκοπό την οργάνωση της πολιτικής και οικονομικής ζωής των υπηκόων της. Ενίσχυσε την κεντρική εξουσία του Μεγάλου Πρίγκιπα του Κιέβου και αποδυνάμωσε την επιρροή των μικρών τοπικών πριγκίπων, οι οποίοι εμπόδιζαν την ενοποίηση της Ρους.

Εφάρμοσε ένα σύστημα «πογκόστ» (διοικητικά κέντρα), το οποίο συγκέντρωνε όλη την κρατική διοίκηση. Το 946 μ.Χ., πέρασε από τη Δρεβλιανική γη με τον γιο της και τον στρατό της, «καθιερώνοντας φόρους και εισφορές», και σημειώνοντας χωριά, οικισμούς και κυνηγότοπους που εντάχθηκαν στις μεγάλες πριγκιπικές κτήσεις του Κιέβου. Την επόμενη χρονιά, το 947 μ.Χ., επισκέφθηκε το Νόβγκοροντ, οργανώνοντας πογκόστ κατά μήκος των ποταμών Μστα και Λούγκα, αφήνοντας παντού ορατά ίχνη της δραστηριότητάς της. Ο χρονογράφος αναφέρει ότι τα «κυνηγότοπά της ήταν σε όλη τη γη, τα καθιερωμένα σημάδια, οι τόποι της και τα πογκόστ της, και το έλκηθρό της βρίσκεται στην Πσκοφ μέχρι σήμερα. Υπάρχουν τα μέρη που όρισε για το κυνήγι πουλιών κατά μήκος του Δνείπερου και του Ντεσνά. Και το χωριό της, το Όλζιτσι, υπάρχει μέχρι σήμερα». Αυτό το ταξίδι της έμεινε αξιομνημόνευτο στον λαό.

Τα πογκόστ που ίδρυσε η Όλγα λειτουργούσαν ως οικονομικά, διοικητικά και δικαστικά κέντρα, αποτελώντας ισχυρά ερείσματα για την εξουσία του Μεγάλου Πρίγκιπα στην περιφέρεια. Αρχικά, ως κέντρα εμπορίου και ανταλλαγών, συνέλεγαν και οργάνωναν τον πληθυσμό γύρω τους, εξασφαλίζοντας ομοιόμορφη και τακτική είσπραξη φόρων. Αργότερα, όταν η Όλγα έγινε Χριστιανή, στα πογκόστ άρχισαν να ανεγείρονται οι πρώτοι ναοί.

Η πριγκίπισσα Όλγα κατέβαλε επίσης πολλούς κόπους για την ενίσχυση της αμυντικής ισχύος της χώρας. Οι πόλεις χτίζονταν και οχυρώνονταν, τα “βισγκόροντ” (ή “δετίντσι”) περιβάλλονταν από πέτρινα και δρύινα τείχη, εξοπλισμένα με αναχώματα και πασσάλους. Η ίδια η πριγκίπισσα, γνωρίζοντας την εχθρότητα πολλών στην ιδέα της ενίσχυσης της πριγκιπικής εξουσίας, ζούσε συνεχώς «πάνω στο λόφο», πάνω από τον Δνείπερο, πίσω από τα ασφαλή τείχη του Άνω Κιέβου, περιτριγυρισμένη από την πιστή της φρουρά. Δύο τρίτα των φόρων που συγκεντρώνονταν, σύμφωνα με τις χρονογραφίες, διατίθεντο στη συνέλευση του Κιέβου, ενώ το ένα τρίτο προοριζόταν «στην Όλγα, για το Βισγκόροντ» – για τις ανάγκες της στρατιωτικής οχύρωσης. Στην εποχή της Όλγας αποδίδεται η θέσπιση των πρώτων κρατικών συνόρων της Ρωσίας – στα δυτικά, με την Πολωνία.

Η Όλγα προστάτευε επίσης το εμπόριο και τις σχέσεις με το Βυζάντιο, επιθυμώντας να φέρει στον λαό της τις αρχές του πολιτισμού.

Η Μεταστροφή στον Χριστιανισμό και το Βάπτισμα

Πριν ακόμα ασπαστεί τον Χριστιανισμό, η Όλγα διέθετε έναν λαμπρό, οξυδερκή νου και ήταν σε θέση να αντιληφθεί την ανωτερότητα της νέας πίστης. Στο Κίεβο υπήρχαν ήδη Χριστιανοί. Είδε τη ζωή τους, έμαθε για την πίστη τους και συνέκρινε την πίστη και τη ζωή τους με τον σλαβικό ειδωλολατρισμό. Η συζήτηση με Χριστιανούς δασκάλους, ένας εκ των οποίων την συνόδευσε στο ταξίδι της στην Κωνσταντινούπολη, της αποκάλυψε την ουράνια αγνότητα και το ύψος της χριστιανικής διδασκαλίας.

Η καρδιά της αιχμαλωτίστηκε από την Ευαγγελική αλήθεια. Παρόλο που η πλειοψηφία των αρχόντων και του λαού παρέμενε ειδωλολάτρες, και η Όλγα φοβόταν να βαπτιστεί στο Κίεβο για να μην προκαλέσει αναταραχές, επιθυμούσε να λάβει τις ακριβέστερες διδασκαλίες στην ίδια την πρωτεύουσα του Χριστιανισμού, ώστε να μην κάνει κανένα λάθος σε ένα τόσο σημαντικό ζήτημα.

Το ταξίδι στην Κωνσταντινούπολη

Η Αγία Όλγα ταξίδεψε στην Κωνσταντινούπολη. Οι πηγές αναφέρουν δύο πιθανές ημερομηνίες για το ταξίδι και το βάπτισμα:

• 954 μ.Χ..

• 957 μ.Χ..

Υπάρχει συζήτηση μεταξύ των ιστορικών για το ακριβές έτος και τον τόπο του βαπτίσματος. Ο Κωνσταντίνος Ζ’ ο Πορφυρογέννητος, στο έργο του «Περί τελετών της Βυζαντινής Αυλής», περιγράφει λεπτομερώς την υποδοχή της Όλγας στην Κωνσταντινούπολη το 957 μ.Χ., αλλά δεν αναφέρει το βάπτισμά της. Μάλιστα, υπονοεί ότι η Όλγα έφτασε ήδη βαπτισμένη, καθώς αναφέρει την παρουσία του ιερέα της κατά την πρώτη της υποδοχή στο παλάτι. Αυτό οδήγησε κάποιους ιστορικούς να υποθέσουν ότι το βάπτισμα έλαβε χώρα στην Κίεβο λίγο πριν το ταξίδι. Ωστόσο, η «Παλαιά Χρονογραφία» του Πρεσβυτέρου Νέστορα αναφέρει το βάπτισμα της Όλγας περί το 955 μ.Χ., και ο μοναχός Ιάκωβος τον 11ο αιώνα αναφέρει ότι η Όλγα έζησε ως Χριστιανή για δεκαπέντε χρόνια μετά το βάπτισμά της, κάτι που, δεδομένου του θανάτου της το 969 μ.Χ., τοποθετεί το βάπτισμα στο 954 μ.Χ.. Το ζήτημα του τόπου και του χρόνου του βαπτίσματος της Αγίας Όλγας παραμένει ανοιχτό. Πάντως, η Όλγα ταξίδεψε στην Κωνσταντινούπολη με μεγάλη συνοδεία, που περιλάμβανε συγγενείς της, τιμητικές υπηρέτριες, πληρεξούσιους και εμπόρους.

Στην Κωνσταντινούπολη, η Όλγα έγινε δεκτή με μεγάλες τιμές από τον Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Ζ’ τον Πορφυρογέννητο. Οι τιμές αυτές ξεπερνούσαν κατά πολύ αυτές που δίνονταν συνήθως σε ηγεμόνες βαρβαρικών φυλών. Παρακολούθησε λειτουργίες στους καλύτερους ναούς της Κωνσταντινούπολης, όπως την Αγία Σοφία και τη Βλαχέρνα. Η καρδιά της Όλγας άνοιξε στην Αγία Ορθοδοξία και αποφάσισε να γίνει Χριστιανή.

Το μυστήριο του βαπτίσματος τελέστηκε από τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Πολύευκτο (αν και μία πηγή αναφέρει τον Θεοφύλακτο), με ανάδοχο τον ίδιο τον Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Ζ’ τον Πορφυρογέννητο. Έλαβε το όνομα Ελένη, προς τιμήν της Αγίας Ισαποστόλου Ελένης, μητέρας του Αγίου Κωνσταντίνου. Ο Πατριάρχης, μετά το βάπτισμα, της είπε:

Ευλογημένη είσαι ανάμεσα στις γυναίκες της Ρους, γιατί άφησες το σκοτάδι και αγάπησες το Φως. Θα σε ευλογούν οι Ρώσοι σε όλες τις επερχόμενες γενιές, από τους εγγονούς και δισέγγονα μέχρι τους πιο απομακρυσμένους απογόνους σου.

Την καθοδήγησε επίσης στις αλήθειες της πίστης, τον εκκλησιαστικό κανόνα, την προσευχή, τη νηστεία, την αγνότητα και την ελεημοσύνη. Η Όλγα, σύμφωνα με τον Πρεσβύτερο Νέστορα, «έσκυψε το κεφάλι και στεκόταν, σαν σφουγγάρι που ποτίζεται, προσέχοντας τη διδασκαλία».

Μετά το βάπτισμα, ο Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος πρότεινε στην Όλγα να τον παντρευτεί. Η Όλγα, με εξυπνάδα, απάντησε ότι δεν μπορούσε να παντρευτεί τον ανάδοχό της, καθώς αυτό ήταν απαγορευμένο τόσο από τον χριστιανικό όσο και από τον ειδωλολατρικό νόμο. Ο αυτοκράτορας αναφώνησε: «Με ξεγέλασες, Όλγα!». Αυτή η πνευματική νίκη της Όλγας θυμήθηκε τον μύθο της κατάληψης της Κωνσταντινούπολης από την Πριγκίπισσα Όλγα.

Πριν την επιστροφή της στη Ρους, η Όλγα επισκέφθηκε τον Πατριάρχη για ευλογία. Ο Πατριάρχης της έδωσε έναν Ιερό Σταυρό με την επιγραφή: «Ανανεώθηκε η Ρωσική γη με τον Άγιο Σταυρό, τον οποίο δέχτηκε η Όλγα, η ευσεβής πριγκίπισσα». Αυτός ο σταυρός διατηρήθηκε στην Αγία Σοφία του Κιέβου μέχρι την καταστροφή του. Επίσης, έλαβε ιερείς και κληρικούς, καθώς και εικόνες και βιβλία. Μαζί της βαπτίστηκαν και ορισμένοι από τους συνοδούς της, ιδίως συγγενείς και σύζυγοι βογιάρων.

Ως προς τις διπλωματικές διαπραγματεύσεις, η Αγία Όλγα είχε λόγους να παραμείνει δυσαρεστημένη. Αν και πέτυχε επιτυχία σε θέματα ρωσικού εμπορίου και επιβεβαίωσης της ειρηνευτικής συνθήκης του Ιγκόρ με το Βυζάντιο του 944 μ.Χ., δεν κατάφερε να πείσει τον αυτοκράτορα για δύο σημαντικές συμφωνίες: έναν δυναστικό γάμο του Σβιατοσλάβ με μια βυζαντινή πριγκίπισσα και τους όρους για την αποκατάσταση της Ορθόδοξης Μητρόπολης στο Κίεβο, που υπήρχε επί Ασκολδού. Η δυσαρέσκειά της είναι εμφανής στην απότομη απάντηση που έδωσε στους αυτοκρατορικούς απεσταλμένους μετά την επιστροφή της: «Αν σταθείς εσύ στην Ποτσάινα όπως στάθηκα εγώ στο Σούδου, τότε θα σου δώσω πολεμιστές για βοήθεια».

Το Χριστιανικό Έργο της Αγίας Όλγας στη Ρους

Με την επιστροφή της στο Κίεβο, η Όλγα, ως «νέα Ελένη», άρχισε να διαλύει το σκοτάδι της ειδωλολατρικής ασέβειας, φωτίζοντας τις σκοτισμένες καρδιές. Ως Χριστιανή, αφοσιώθηκε με ζήλο στο ευαγγελιστικό έργο και στην εκκλησιαστική οικοδομή.

Δομή και Ναοί:

• Κατέστρεψε «βωμούς των δαιμόνων».

• Ανέγειρε ναούς:

• Του Αγίου Νικολάου στην περιοχή του τάφου του Ασκολδού στο Κίεβο. Σύμφωνα με ορισμένες πληροφορίες, εκεί θάφτηκε αργότερα η ίδια.

• Της Αγίας Σοφίας στο Κίεβο, πάνω από τον τάφο του Ντιρ. Αυτός ο ξύλινος ναός κάηκε το 1017 μ.Χ.. Ο ναός της Αγίας Σοφίας στο Κίεβο εγκαινιάστηκε στις 11 Μαΐου 960 μ.Χ.. Αυτή η ημέρα εορταζόταν αργότερα στη Ρωσική Εκκλησία ως ιδιαίτερη εκκλησιαστική εορτή.

• Της Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στο Βίτεμπσκ.

• Της Αγίας Ζωοποιού Τριάδας στην Πσκοφ. Η Πσκοφ από τότε αναφέρεται στις χρονογραφίες ως «Οίκος της Αγίας Τριάδας». Ο ναός αυτός, χτισμένος από την Όλγα πάνω από τον ποταμό Βελίκαγια, στην περιοχή που της υποδείχτηκε «με τριπλό φως της Θεότητας», έμεινε όρθιος για περισσότερο από ενάμιση αιώνα. Το 1137 μ.Χ., ο Άγιος Πρίγκιπας Βσέβολοντ-Γαβριήλ τον αντικατέστησε με έναν πέτρινο, ο οποίος ανακατασκευάστηκε το 1363 μ.Χ. και τελικά αντικαταστάθηκε από τον σημερινό Καθεδρικό Ναό της Τριάδας.

Η Όλγα προσπάθησε να διαδώσει την πίστη σε όλη τη χώρα. Η Βίσγκοροντ, η οποία της ανήκε αποκλειστικά, έγινε πόλη χριστιανική υπό τη διακυβέρνησή της. Επισκέφθηκε επίσης την πατρίδα της, την Πσκοφ, όπου φύτεψε τους σπόρους της Αγίας Πίστης. Ο Σταυρός της Όλγας στον ποταμό Βελίκαγια, δυστυχώς, κάηκε το 1509 μ.Χ. και αντικαταστάθηκε από άλλον το 1623 μ.Χ..

Προσπάθειες Εκχριστιανισμού του Σβιατοσλάβ

Η Όλγα, ως μητέρα, προσπάθησε να προσηλυτίσει τον γιο της, Σβιατοσλάβ, στον Χριστιανισμό, λέγοντας του: «Εγώ γνώρισα τον αληθινό Θεό, γιε μου, και χαίρομαι. Αν τον γνωρίσεις κι εσύ, θα χαίρεσαι». Ωστόσο, ο Σβιατοσλάβ, ένας πολεμοχαρής ηγεμόνας, απέρριψε τις προσπάθειές της, λέγοντας: «Πώς μπορώ εγώ να δεχτώ έναν άλλο νόμο; Η ακολουθία μου θα με κοροϊδέψει γι’ αυτό». Παρέμεινε πεπεισμένος ειδωλολάτρης. Παρόλο που δεν εμπόδιζε άλλους να βαπτιστούν, ο ίδιος και η ειδωλολατρική του ακολουθία χλεύαζαν όσους ασπάζονταν τον Χριστιανισμό. Η κατάσταση αυτή προκάλεσε μεγάλη θλίψη στην Αγία Όλγα. Ωστόσο, η Όλγα υποστήριξε τους Χριστιανούς, και κάποιοι από αυτούς μαρτύρησαν.

Πρεσβεία στον Αυτοκράτορα Όθωνα Α’ (περίπου 959 μ.Χ.)

Μη μπορώντας να επιτύχει τον πλήρη εκχριστιανισμό της Ρους μέσω του Βυζαντίου, η Όλγα στράφηκε προς τη Δύση. Περίπου το 959 μ.Χ., έστειλε πρεσβεία στον Γερμανό αυτοκράτορα Όθωνα Α’, ζητώντας του να στείλει επίσκοπο και ιερείς στη Ρους. Ο Όθων ανταποκρίθηκε πρόθυμα, αλλά η διαδικασία καθυστέρησε. Ο πρώτος επίσκοπος, ο Λιβούκιος, που προοριζόταν για τη Ρους, πέθανε στις 15 Μαρτίου 961 μ.Χ.. Τη θέση του πήρε ο Αδαλβέρτος του Τριρ, ο οποίος στάλθηκε στο Κίεβο το 962 μ.Χ.. Ωστόσο, η αποστολή του απέτυχε εντελώς, καθώς στο Κίεβο είχε επικρατήσει μια ισχυρή ειδωλολατρική αντίδραση. Ορισμένοι από τους συνοδούς του Αδαλβέρτου σκοτώθηκαν, και ο ίδιος ο επίσκοπος διέφυγε τον θάνατο. Σύμφωνα με πηγές, η Βυζαντινή διπλωματία μπορεί να υποστήριξε τους ειδωλολάτρες, φοβούμενη την ενίσχυση της Ρους από συμμαχία με τον Όθωνα. Μετά την αποτυχία αυτής της αποστολής, η Όλγα αποσύρθηκε στα προσωπικά της ζητήματα ευσέβειας, αφήνοντας την εξουσία στον ειδωλολάτρη Σβιατοσλάβ.

Διδασκαλία των Εγγονών και Προφητείες

Παρόλο που δεν κατάφερε να βαπτίσει τον γιο της, η Αγία Όλγα αφιερώθηκε στην ανατροφή των τριών εγγονών της, των παιδιών του Σβιατοσλάβ: Γιαροπόλκ, Όλεγκ και Βλαδίμηρο. Ενώ ο Σβιατοσλάβ ήταν συχνά σε στρατιωτικές εκστρατείες, η Όλγα τους δίδασκε την χριστιανική πίστη. Οι πηγές αναφέρουν ότι η Όλγα «έσπειρε τους πρώτους σπόρους της αγίας πίστης» στις καρδιές των νεαρών πριγκίπων.

Το 968 μ.Χ., οι Πετσενέγοι πολιορκούν το Κίεβο. Η Αγία Όλγα ηγείται της άμυνας της πόλης. Ο Σβιατοσλάβ, που βρισκόταν σε εκστρατεία στον Δούναβη, επέστρεψε εσπευσμένα στο Κίεβο, εκδιώκοντας τους Πετσενέγκους. Ωστόσο, εξέφρασε την επιθυμία να εγκατασταθεί στον Δούναβη.

Λίγο πριν τον θάνατό της, η Όλγα προσπάθησε για τελευταία φορά να μεταστρέψει τον Μέγα Πρίγκιπα Σβιατοσλάβ, αλλά εκείνος επέμενε στην άρνησή του. Τότε, η Αγία Όλγα προφήτευσε τον επικείμενο εκχριστιανισμό ολόκληρης της Ρους, καθώς και το θλιβερό τέλος του γιου της. Πράγματι, τρία χρόνια αργότερα, το 972 μ.Χ., ο Σβιατοσλάβ δολοφονήθηκε από τον Πρίγκιπα των Πετσενέγκων Κούρια. Ο Κούρια έκοψε το κεφάλι του Σβιατοσλάβ και έφτιαξε ένα κύπελλο από το κρανίο του. Η προφητεία της Όλγας για τον εκχριστιανισμό της Ρους εκπληρώθηκε περίπου το 988 μ.Χ. από τον εγγονό της, Άγιο Βλαδίμηρο.

Η Κοίμηση και η Μεταθανάτια Τιμή

Η Αγία Όλγα ασθένησε και κοιμήθηκε εν Κυρίω στις 11 Ιουλίου 969 μ.Χ.. Λίγες ημέρες πριν τον θάνατό της, ζήτησε από τον Σβιατοσλάβ να μην φύγει από το Κίεβο μέχρι να ταφεί. Επίσης, τον διέταξε να μην τελέσει ειδωλολατρικές τελετές (τρίζνα) ούτε να υψώσει τύμβο πάνω από τον τάφο της, αλλά να την θάψει σύμφωνα με το χριστιανικό τελετουργικό. Διέταξε να σταλούν χρήματα στον Πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης για μνημόσυνο. Ο πνευματικός της, Πρεσβύτερος Γρηγόριος, ο οποίος τη συνόδευσε στην Κωνσταντινούπολη το 957 μ.Χ., εκτέλεσε την επιθυμία της, τελώντας την κηδεία της παρουσία της πριγκιπικής οικογένειας που την θρηνούσε. Έζησε ως Χριστιανή για δεκαπέντε χρόνια, και η συνολική της ζωή ήταν περίπου ενενήντα χρόνια.

Οι χρονογράφοι, όπως ο Πρεσβύτερος Νέστορας, περιγράφουν την Αγία Όλγα ως «πρόδρομο του Χριστιανισμού στη γη μας, σαν την αυγή πριν τον ήλιο, σαν την ανατολή πριν το πλήρες φως. Σαν το φεγγάρι τη νύχτα, έλαμπε ανάμεσα στους απίστους. Ήταν η πρώτη από τη Ρους που εισήλθε στη Βασιλεία των Ουρανών».

Λείψανα και Τιμή:

Οι πηγές αναφέρουν ότι τα λείψανα της Αγίας Όλγας, τα οποία μεταφέρθηκαν στο Κίεβο από τον Άγιο Βλαδίμηρο, βρέθηκαν άφθαρτα και ευωδιαστά. Αυτά τοποθετήθηκαν αρχικά στην Εκκλησία της Θεοτόκου των Δέκατων, την οποία έκτισε ο Βλαδίμηρος. Υπήρχε ένα μικρό παράθυρο στον τάφο, το οποίο άνοιγε αυτόματα για όσους προσέρχονταν με πίστη, επιτρέποντας να δουν το άφθαρτο σώμα της Αγίας. Για όσους προσέρχονταν με ολιγοπιστία, το παράθυρο δεν άνοιγε.

Τα λείψανα της Αγίας Όλγας κρύφτηκαν κατά την εισβολή των Μογγόλων το 1240 μ.Χ. και αργότερα, στις αρχές του 18ου αιώνα, κρύφτηκαν ξανά σε άγνωστη τοποθεσία. Ορισμένες πηγές αναφέρουν ότι ανακαλύφθηκαν ξανά τον 17ο αιώνα από τον Μητροπολίτη Πέτρο Μογίλα κατά την αποκατάσταση του Ναού των Δέκατων.

Η Αγία Όλγα κανονικοποιήθηκε (αναγνωρίστηκε ως αγία) από τη Ρωσική Εκκλησία με απόφαση συνόδου το 1547 μ.Χ., επιβεβαιώνοντας την πανταχού παρούσα τιμή της στη Ρους από την προ-μογγολική εποχή. Η μνήμη της εορτάζεται στις 11 Ιουλίου, καθώς και στις 21 Ιουνίου (Σύναξη Αγίων Πσκοφ) και 23 Οκτωβρίου (Σύναξη Αγίων Βολυνίας).

Η Αγία Όλγα (Ελένη) έλαβε την πνευματική φλόγα, η οποία δεν έσβησε σε όλη τη χιλιετή ιστορία της χριστιανικής Ρωσίας. Ως «πρόδρομος» του Χριστιανισμού στη Ρωσική γη, προετοίμασε και πλησίασε τη μεγάλη εποχή της πανταχού παρούσας εξάπλωσής του. Η Ορθόδοξη Εκκλησία την τιμά ως Ισαπόστολο.

Αγία Όλγα η Ισαπόστολος. Γιορτή

Τη μνήμη της Αγίας Όλγας της Ισαποστόλου τιμούμε στις 11 Ιουλίου.

Αγία Όλγα η Ισαπόστολος. Απολυτίκιο

Θείας πίστεως, αρχή αγία, αναδέδειξαι, εν τη Ρωσία, προσελθούσα του Σωτήρος τη χάριτι, και εν αυτή τον λαόν σου προσήγαγες, ως αληθής βασιλίς και θεόληπτος. Όλγα ένδοξε, Χριστόν τον Θεόν ικέτευε, δωρήσασθαι ημίν το μέγα έλεος.

Απολυτίκιο της Αγ. Όλγας – 11 ΙΟΥΛΙΟΥ

Αγία Όλγα η Ισαπόστολος. Έτερο απολυτίκιο

Το φέγγος της πίστεως, εισδεδεγμένη λαμπρώς, προς γνώσιν σωτήριον, τον σον λαόν ασφαλώς, οδήγησας ένδοξε. Όθεν ως απαρχή σε, τω σω έθνει αγίαν, μέλπομεν ευσέβειας, Ισαπόστολε Όλγα Χριστός γαρ ον ηγάπησας, αξίως σε εδόξασε.