Η Υπεράσπιση του Θαυμάτος του Αγίου Φωτός
Η επιστολή του Αρχιμανδρίτη Φιλόθεου Ζερβάκου, γραμμένη στις 24 Μαΐου 1954, αποτελεί μια δυναμική υπεράσπιση της πίστης στο θαύμα του Αγίου Φωτός και μια έντονη απάντηση στις κατηγορίες του κ. Αρβανιτάκη.
Η Υπεράσπιση της Πίστης στο Θαύμα
Ο Αρχιμανδρίτης Ζερβάκος ξεκινά την επιστολή του με μια κατηγορηματική άρνηση των κατηγοριών ότι ισχυρίστηκε πως είδε το Άγιο Φως να κατεβαίνει από τον ουρανό. Αυτή η άμεση απάντηση αποκαλύπτει την αποφασιστικότητά του να υπερασπιστεί την ακεραιότητα της πίστης του. Αρνείται οποιαδήποτε ψευδή μαρτυρία, λέγοντας, “δεν αναφέρω, ότι εγενόμην αυτόπτης μάρτυς, ότι είδον το άγιο Φως κατερχόμενον εξ ουρανού”.
Ο Γέροντας Φιλόθεος Ζερβάκος υπερασπίζεται το θαύμα με επιχειρήματα από την παράδοση της Ορθόδοξης Εκκλησίας και την εμπειρία των πιστών. Αναφέρει την πίστη των Ορθοδόξων Χριστιανών στο θαύμα, η οποία έχει τις ρίζες της στην αρχαία παράδοση. Σημειώνει ότι “η Ορθόδοξος Εκκλησία… παραδέχονται, πιστεύουν, ομολογούν και κηρύττουν το θαύμα του Αγίου Φωτός”.
Επιπλέον, ο Γέροντας Φιλόθεος Ζερβάκος επικαλείται την προσωπική εμπειρία των πιστών, συμπεριλαμβανομένων και των δικών του βιωμάτων. Περιγράφει την τελετή του Αγίου Φωτός, όπου οι πιστοί βιώνουν το θαύμα με τις αισθήσεις τους: “οι πιστοί αναμμένας έχοντες τας λαμπάδας των το ψηλαφούν με τας χείρας” (και δεν καίγονται). Αυτή η σωματική και πνευματική εμπειρία ενισχύει την πίστη στο θαύμα.
Κριτική στους Επικριτές
Η επιστολή του π Φιλόθεου Ζερβάκου δεν περιορίζεται μόνο στην υπεράσπιση της πίστης, αλλά περιλαμβάνει και μια έντονη κριτική προς τον κ. Αρβανιτάκη και όσους αμφισβητούν το θαύμα. Κατηγορεί τον Αρβανιτάκη για ψευδομαρτυρία και συκοφαντία, λέγοντας, “είναι δικά του ψεύδη εξερχόμενα εκ του θησαυρού της ακαθάρτου του καρδίας”.
Ο π Φιλόθεος Ζερβάκος περιγράφει ότι ο Αρβανιτάκης ανήκει σε μια διαφορετική εκκλησία, μια εκκλησία “των ασεβών, των απίστων, των ορθολογιστών, των μασόνων, των υποκριτών”. Αυτή η διάκριση μεταξύ της αληθούς Ορθόδοξης Εκκλησίας και της εκκλησίας των απίστων είναι σημαντική.
Επιπλέον, ο Ζερβάκος κατηγορεί τον Αρβανιτάκη για έλλειψη σεβασμού και κατανόησης της πίστης. Υπονοεί ότι ο Αρβανιτάκης, όπως οι άπιστοι Ιουδαίοι στην Καινή Διαθήκη, είναι τυφλός στην αλήθεια του θαύματος. Αυτή η σύγκριση υπογραμμίζει την αντίληψή του για την πνευματική τύφλωση των επικριτών και την απουσία πνευματικής διάκρισης.
Πνευματικές Προοπτικές
Η επιστολή του π Φιλόθεου Ζερβάκου αποκαλύπτει τις βαθιές πνευματικές του ανησυχίες και την αφοσίωσή του στην πίστη. Εξηγεί ότι έγραψε το βιβλίο του όχι για προσωπική δόξα, αλλά για να ωφελήσει τους χριστιανούς αδελφούς του. Λέει, “Το έγραψα μόνον και μόνον διά να ωφελήσω τους αδελφούς χριστιανούς και τα πνευματικά μου τέκνα”. Αυτή η ταπεινή στάση υπογραμμίζει την πνευματική του ταύτιση με την κοινότητα των πιστών, δηλαδή το ποίμνιό του.
Ο Ζερβάκος περιγράφει την επίδραση του βιβλίου του, το οποίο έχει ωφελήσει πολλούς, συμπεριλαμβανομένων κληρικών και λαϊκών. Αναφέρει ότι έχει λάβει επαίνους και ότι η ανάγνωση του βιβλίου έχει προσφέρει πνευματική χαρά και κατανόηση.
Επιπλέον, ο Γέροντας Φιλόθεος Ζερβάκος προσφέρει συμβουλές για μετάνοια στον κ. Αρβανιτάκη. Τον προτρέπει να μετανοήσει, να ανασκευάσει τις ψευδείς δηλώσεις του και να αναζητήσει συγχώρεση. Αυτή η συμβουλή αντικατοπτρίζει την πίστη του πατέρα Φιλόθεου στην αξία της ειλικρινούς μετάνοιας και της συμφιλίωσης.
Διά το Άγιον Φως
( η επιστολή μεταγραμμένη σε απλά ελληνικά)
Εν τη Ιερά Μονή Λογγοβάρδας τη 24-5-1954
…Εγώ, ωστόσο, δεν ταραχτήκαμε, καθώς γνωρίζω την ύπαρξη του άρχοντα του σκότους, του μισόκαλου και φθονερού διαβόλου, ο οποίος μισεί και διαβάλλει τα αγαθά, λέει ψέματα, παραπλανά τους απρόσεκτους και ανόητους ανθρώπους, και τους πείθει να περιφρονούν τις εντολές του Θεού, να απιστούν, να λένε και αυτοί ψέματα, να μισούν τους αδελφούς τους, να τους διαβάλλουν, να κατηγορούν, να συκοφαντούν. Αλλά για να καταστείλουμε την αναστάτωση των δικών μας και των πιστών ψυχών, για να αποδείξουμε και να αποκαταστήσουμε την αλήθεια, όπως μας διατάζει ο Απόστολος Πέτρος, να είμαστε έτοιμοι να δώσουμε λόγο σε όποιον μας ζητά εξηγήσεις για την ελπίδα που έχουμε, με πραότητα και φόβο, έχοντας συνείδηση αγνή, ώστε όταν μας συκοφαντούν ως κακοποιούς, να ντροπιάζονται εκείνοι που δυσφημούν τη σωστή μας συμπεριφορά.
Απολογούμαι:
…Στο βιβλίο μου «Μέγα και θαυμαστόν προσκύνημα εν Παλαιστίνη και Σινά», στο κεφάλαιο για το Άγιο Φως, «Μέγα Σάββατον. Το άγιο Φως», δεν αναφέρω ότι ήμουν αυτόπτης μάρτυρας, ότι είδα το Άγιο Φως να κατεβαίνει από τον ουρανό, ούτε έκανα κάποια δημοσίευση, όπως νομίζετε, όπου θα ανέφερα κάτι τέτοιο. Ούτε σκέφτηκα ότι το Μ. Σάββατο είναι κινητή εορτή και δεν είναι πιθανό το θαύμα να ακολουθεί το Ιουλιανό ημερολόγιο. Και για να το επιβεβαιώσετε, διαβάστε προσεκτικά το βιβλίο μου, το οποίο πιστεύω ότι έχετε, και θα δείτε ότι όσα λέει ο κ. Αρβανιτάκης είναι δικά του ψέματα που προέρχονται από τον θησαυρό της ακάθαρτης καρδιάς του, και από τα γραφόμενά του αποδεικνύεται ότι είναι ψευδοπλάστης, ψευδολόγος, ψευδοκατήγορος, υβριστής, φθονερός και ασεβής. Σε ρωτώ και εσένα, κ. Αρβανιτάκη, πες μου. Γιατί ο Σατανάς γέμισε την καρδιά σου με ψέματα; Πες μου, σε ποια σελίδα του βιβλίου μου, σε ποιο φύλλο, σε ποιο κεφάλαιο γράφω ότι είδα το Άγιο Φως να κατεβαίνει από τον ουρανό; Δεν ντρέπεσαι; Δεν ντρέπεσαι να λες και να διαδίδεις τέτοιες ψευδείς κατηγορίες και συκοφαντίες; Δεν φοβάσαι τον Θεό; Δεν άκουσες τον Προφήτη Δαβίδ να λέει: “Καταστρέφει όλους όσους λένε ψέματα.” Δεν τρέμεις γράφοντας “Πρέπει από την αρχή να τονίσουμε ότι η Εκκλησία μας ποτέ δεν υποστήριξε ότι πρόκειται για θαύμα”; Αλλά ποια Εκκλησία εννοείς; Αν λες την Ελληνική Ορθόδοξη Ανατολική, λες ψέματα, πλανάσαι, κάνεις λάθος. Αν εννοείς την εκκλησία σας, την εκκλησία των ασεβών, των απίστων, των ορθολογιστών, των μασόνων, των υποκριτών, τότε λες την αλήθεια. Διότι η εκκλησία σας ποτέ δεν υποστήριξε ότι πρόκειται για θαύμα. Ενώ η Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία είναι το σύνολο των χριστιανών, αυτών που βαπτίστηκαν στο όνομα της Αγίας Τριάδας και είναι ενωμένοι από την ομολογία της ίδιας πίστης προς τον αληθινό Θεό, και έχουν κεφαλή και αρχηγό τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό, τον θεμελιωτή της, αυτοί, ως αληθινοί χριστιανοί από αρχαιοτάτων χρόνων, με πίστη και ευλάβεια προσέρχονται στον Πανάγιο Τάφο, δέχονται, πιστεύουν, ομολογούν και κηρύττουν το θαύμα του Αγίου Φωτός, προϊόν του ανέσπερου Φωτός. Και αν, όπως λες, είδες την εορτή επτά φορές, πώς δεν είδες αυτό το υπερφυσικό θαύμα; Το πώς από τον Πανάγιο Τάφο, μέσω του Μακαριοτάτου Πατριάρχου, μεταδίδεται φως στις λαμπάδες των πιστών, οι οποίοι έχουν αναμμένες τις λαμπάδες τους, το αγγίζουν με τα χέρια, το τοποθετούν στο στήθος, στο πρόσωπο, στο στόμα, στα μάτια, στο κεφάλι, χωρίς να προκαλείται καμία βλάβη. Αυτό είδα και εγώ, και απορώντας ρώτησα τον Μ. Σκευοφύλακα, ο οποίος μου είπε ότι το Άγιο Φως έχει θαυματουργική χάρη, και πιστεύοντας, έχοντας δώδεκα αναμμένες λαμπάδες στα χέρια μου, πρώτα άγγιξα τα δάχτυλα, τις παλάμες, το έβαλα στο στήθος, στο γένειο, στο στόμα, στα μάτια, στα ράσα, και ομολογώ, μαζί με όλους τους πιστούς, κηρύττω και θα κηρύττω ότι είναι ένα μεγάλο θαύμα, διότι αν εκείνο το φως δεν είχε θαυματουργική χάρη, θα με έκαιγε, θα ένιωθα δυνατούς πόνους, και όχι δροσιά.
Όπως φαίνεται, είτε δεν παρακολούθησες πρόσφατα την τελετή, είτε οι οφθαλμοί της ψυχής σου πάσχουν από αορασία, όπως παλιά οι απίστοι Ιουδαίοι, οι οποίοι έβλεπαν σωματικά τα θαύματα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, αλλά επειδή έπασχαν από ψυχική τύφλωση, τα διέβαλλαν. “Ακούστε με τα αυτιά σας και μην καταλαβαίνετε, και βλέποντας, μην βλέπετε” (Ησ. 5, Ματθ. ΙΓ’). Άκουσε, όμως, τι λέει ο σοφός Χρύσανθος από την Προύσα στο Προσκυνητάριό του “Περιγραφή της Αγ. Πόλεως Ιερουσαλήμ και πάσης Παλαιστίνης προς καταισχύνην εκείνων οι οποίοι αμφιβάλλουν εις το θαύμα του αγ. Φωτός”. Οι Ορθόδοξοι προσκυνητές, συγκεντρωμένοι από τα πέρατα της οικουμένης, βλέποντας αυτό το παράδοξο θαύμα, και ειδικά οι Ορθόδοξοι Άραβες, φωνάζοντας, κηρύττουν απερίφραστα ότι υπάρχει μία πίστη των χριστιανών… Αν οι τάφοι και τα λείψανα πολλών Αγίων επιτελούν καθημερινά αμέτρητα θαύματα μέσω της θείας δύναμης, ειδικά στις εορτές τους, πόσο μάλλον ο Πανάγιος Τάφος, όπου ενταφιάστηκε το Θεανδρικό Σώμα του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού, να εκβλύζει φως… Σε αυτούς που το βλέπουν κάθε χρόνο, ας το κηρύττουν, ως μάρτυρες αυτού του μεγάλου θαύματος.
Ομοίως, και ο βασιλιάς Ιωάννης ο Κατακουζηνός, ο οποίος ονομάστηκε… Για μεγαλύτερη δήθεν πίστωση και ασφάλεια, και ως δήλωση του θαύματος, μαρτυρώντας αυτό ο Θεός, εξέρχεται φως που ανάβει τις λαμπάδες στον Τάφο. Δες τι πιστεύουν οι θρεμμένοι από την Εκκλησία. Ντροπή σου, και μην λες ότι ανήκεις στην Ορθόδοξη Εκκλησία μας. Εσύ πηγαίνεις στον Άγιο Τάφο όχι από ευλάβεια για να προσκυνήσεις, αλλά πηγαίνεις ως εχθρός της πίστης μας, για να δυσφημήσεις το θαύμα του Αγίου Φωτός.
Όσον αφορά το βιβλίο, για το οποίο λανθασμένα γράφεις ότι διέδωσα ότι είδα το Άγιο Φως να κατεβαίνει από τον ουρανό, άκουσον: Έγραψα αυτό το βιβλίο όχι για να δείξω ότι είμαι συγγραφέας, ούτε ότι είμαι σοφός και πολυμαθής, διότι είμαι αμαθής, αγράμματος, και γνωρίζω μόνο τον Ιησού Χριστό, και αυτόν σταυρωμένο, και ξέρω ότι δεν ξέρω τίποτα. Το έγραψα μόνο και μόνο για να ωφελήσω τους αδελφούς χριστιανούς και τα πνευματικά μου τέκνα. Να τους κάνω συμμέτοχους στα μεγαλεία και θαύματα που η χάρη του Θεού με αξίωσε να δω. Να τους μεταφέρω νοερά, μέσω της ανάγνωσης του βιβλίου, να δουν και αυτοί με τα μάτια της ψυχής τους, όσα εγώ είδα με τα σωματικά μου μάτια. Να χαρεί και να ευφρανθεί η ψυχή τους, να δοξάσουν τον Πατέρα μας, τον εν τοις ουρανοίς, τον ποιούντα μεγάλα και ένδοξα, θαυμαστά και εξαίσια, και να αγαπήσουν Εκείνον, ο οποίος, Θεός όντας, έγινε άνθρωπος για εμάς τους ανθρώπους και για τη σωτηρία μας, και υπέμεινε τον επώδυνο σταυρικό θάνατο, για να μας ελευθερώσει από την αιώνια καταδίκη και να μας χαρίσει αιώνια ζωή και Ουράνια Βασιλεία. Το έγραψα με προσευχές και πολλά δάκρυα. Ευχαριστώ τον Θεό που εισάκουσε τις ταπεινές δεήσεις μου και δεν απέτυχα της ελπίδας και προσδοκίας μου.
Πολλοί μορφωμένοι και σοφοί, κληρικοί και λαϊκοί, πλούσιοι και φτωχοί, εγγράμματοι και αγράμματοι, άνδρες και γυναίκες ωφελήθηκαν από την ανάγνωση του βιβλίου. Μετά την έκδοσή του, το έδωσα στον αείμνηστο Χρυσόστομο Παπαδόπουλο, Μητροπολίτη Αθηνών, ο οποίος, όταν τον επισκέφτηκα μετά από λίγες ημέρες, μου είπε συγκινημένος… Έλαβα από τον κοινό μας φίλο Αλεξανδρο Μωραϊτίδη το βιβλίο σας “Μέγα και θαυμαστόν Προσκύνημα…” Κάθε φορά που το διαβάζω, νιώθω σαν να συνοδοιπορώ μαζί σας στους αγίους τόπους και να συμμετέχω στις ιερές τελετές και τις θεϊκές μυσταγωγίες. Σκέφτομαι να το προτείνω στον υπουργό Παιδείας, ώστε με διάταγμα να εισαχθεί στα Γυμνάσια. Το θεωρώ απαραίτητο και ωφέλιμο από άποψη Εθνικής, Θρησκευτικής, Ιστορικής και Γεωγραφικής…
(σε αυτό το σημείο της επιστολής παρατίθονται μαρτυρίες διαφόρων προσώπων για την ωφέλεια που έλαβαν από την ανάγνωση του βιβλίου)
…Αν ήθελα να αναφέρω όλους όσους μου έστειλαν συγχαρητήρια και ευχαριστίες για την ωφέλεια που έλαβαν από την ανάγνωση του βιβλίου, θα έγραφα ένα ολόκληρο βιβλίο. Και μόνο εσύ, κ. Αρβανιτάκη, βρέθηκες να δυσφημήσεις εμένα και το βιβλίο μου. Πρέπει, όμως, να σκεφτείς καλά την αμαρτία σου, να μετανοήσεις και να εξομολογηθείς. Εμένα, χωρίς να το θέλεις, με ωφέλησες ψυχικά. Αλλά έβλαψες τον εαυτό σου και πολλές ψυχές με τις ψευδείς συκοφαντίες σου. Με ωφέλησες περισσότερο από εκείνους που με επαινούν, διότι με τους επαίνους τους ωφελούν τον εαυτό τους, ενώ εμένα με βλάπτουν. Διότι οι Άγιοι Πατέρες λένε ότι αυτός που επαινεί έναν μοναχό, τον παραδίδει στον Σατανά. Είναι επόμενο, ως άνθρωπος και εγώ, ατελής και αμαρτωλός, να υπερηφανευτώ με τους επαίνους ή να περάσει από το νου μου ότι κάτι είμαι, ενώ είμαι τίποτα, χώμα, στάχτη, σκώληξ της γης. Αν υπάρχει κάτι καλό σε μένα, αυτό δεν είναι δικό μου, είναι ξένο, χάρη της χάρης του Θεού. Αν πω ότι είναι δικό μου, θα είμαι παράφρων.
Εσύ, όμως, με τις ψευδείς κατηγορίες, με έκανες άξιο μακαρισμού, και οφείλω να σε ευχαριστήσω. Λυπάμαι, όμως, για το σκάνδαλο που προκάλεσες στους πιστούς, και για τη βλάβη και ζημιά που προκαλείς στον εαυτό σου. Γι’ αυτό, ως πνευματικός πατέρας, σου συμβουλεύω να μετανοήσεις. Για να συγχωρεθεί η αμαρτία σου, εσύ ο ίδιος, επειδή με αποκάλεσες ευλαβή ψεύτη και ότι διέδωσα, μέσω του βιβλίου μου, ότι είδα το Άγιο Φως να κατεβαίνει από τον ουρανό, πρέπει να αναδημοσιεύσεις ότι όσα είπες και δημοσίευσες ήταν ψέματα, ότι πλανήθηκες, ότι μετανόησες, ότι ζητάς συγχώρεση από τον Θεό, από όλους τους ανθρώπους που σκανδάλισες, από εμένα που συκοφάντησες ψευδώς, και από την Εκκλησία, διότι προσπάθησες, μέσω της δημοσίευσής σου, να αποδείξεις, ψευδώς, ότι δεν είναι θαύμα το Άγιο Φως που εκπηγάζει και λάμπει από τον Πανάγιο Τάφο του Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού κάθε Μεγάλο Σάββατο.
Με αυτόν τον τρόπο θα λάβεις τη συγχώρεση. Ο Θεός θα σε δεχτεί με ανοιχτές αγκάλες, θα χαροποιήσεις τους Αγγέλους και όλους τους Αγίους, θα χαροποιήσεις όλους τους χριστιανούς αδελφούς, θα γίνεις υπόδειγμα μετανοίας για τους αμαρτωλούς, θα λυπήσεις μόνο τον άρχοντα του σκότους και θα του δώσεις βαριά πληγή. Μη δειλιάσεις, μη ντραπείς να μετανοήσεις, σπεύσε, βιάσου, πριν κινηθεί εναντίον σου η οργή του Θεού, πριν έρθει ο θάνατος, πριν κλείσει η θύρα του Νυμφώνος. Παρακαλώ τον Θεό και εύχομαι να σου δώσει αληθινή, ειλικρινή και καλή μετάνοια.
Αρκετά για τον κ. Γ. Αρβανιτάκη, για να τον οδηγήσουν, αν θέλει, σε συναίσθηση και μετάνοια, προς σαφή απόδειξη και αποκατάσταση της αλήθειας, έλεγχο, φυγή και καταισχύνη του ψεύδους, και προς καταστολή της αναστάτωσης των ψυχών μας και των σκανδαλισμένων αδελφών, και ειρήνευση. Παρακαλώ, όμως, εσάς, τα πνευματικά μου τέκνα, πρώτα, να κάνετε προσευχή με την καρδιά σας, να συγχωρέσει ο Εύσπλαγχνος, ο Μακρόθυμος, ο Πολυέλεος και φιλανθρωπότατος Θεός τον κ. Αρβανιτάκη και να τον φωτίσει να έρθει σε συναίσθηση και αληθινή μετάνοια, και δεύτερον, σας δίνω εντολή από την παρούσα ανασκευή, επειδή είναι μακροσκελής, να την συνοψίσετε, να επιλέξετε τα πιο απαραίτητα και σημαντικά, και να τα στείλετε στην ίδια εφημερίδα που δημοσίευσε ο κ. Αρβανιτάκης… Παρακαλώ να εκτελεστεί η εντολή μου.
Μετά πατρικής αγάπης και εγκαρδίων ευχών
και ευλογιών ο Πνευματικός σας
Αρχιμανδρίτης Φιλόθεος Ζερβάκος