Άγιος Αθανάσιος ο Μέγας. Βίος
Ο Άγιος Αθανάσιος ο Μέγας, στύλος της Ορθοδοξίας και φωστήρ της Οικουμένης, γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια το 295 μ.Χ. (ή 296 μ.Χ.) από ευσεβείς γονείς.
Τα παιδικά του χρόνια
Από μικρός ο Άγιος Αθανάσιος έδειχνε ιδιαίτερη κλίση προς τα θεία. Δεν τον γοήτευαν τα συνηθισμένα παιχνίδια, αλλά αναπαριστούσε με ευλάβεια τις ιερές τελετές της Εκκλησίας.
Μια μέρα, παίζοντας με συνομήλικα παιδιά στην ακροθαλασσιά, ο Αθανάσιος τέλεσε το μυστήριο του βαπτίσματος, μιμούμενος τον ρόλο του επισκόπου. Η σκηνή αυτή έτυχε να την δει ο τότε Πατριάρχης Αλεξανδρείας, Αλέξανδρος, ο οποίος εντυπωσιάστηκε από την ευλάβεια και την ακρίβεια με την οποία ο μικρός Αθανάσιος τέλεσε το μυστήριο. Ο Πατριάρχης Αλέξανδρος διέκρινε από νωρίς την αγιότητα και τα χαρίσματα του Αθανασίου και τον πήρε υπό την προστασία του.
Στα δεκαοχτώ του χρόνια, ο Άγιος Αθανάσιος εισήλθε στο Πατριαρχείο, όπου είχε την ευκαιρία να διδαχθεί από τον Πατριάρχη Αλέξανδρο και να έρθει σε επαφή με κληρικούς και μάρτυρες της πίστεως. Η επαφή του με τους μοναχούς της ερήμου, και ιδιαίτερα με τον Μέγα Αντώνιο, τον ενίσχυσε στην πνευματική του πορεία.
Η μόρφωσή του επικεντρώθηκε στην μελέτη της Αγίας Γραφής, την οποία γνώριζε σε βάθος. Ο Γρηγόριος ο Θεολόγος αναφέρει ότι ο Άγιος Αθανάσιος, αν και δεν είχε βαθιά γνώση των κοσμικών επιστημών, κατείχε σε ικανοποιητικό βαθμό ό,τι ήταν απαραίτητο για την εκτέλεση του έργου του.
Η χειροτονία του
Το 312 μ.Χ., ο Πατριάρχης Αλέξανδρος, αναγνωρίζοντας τα χαρίσματα και την αρετή του Αθανασίου, τον χειροτόνησε αναγνώστη και τον έκανε γραμματέα του. Επτά χρόνια αργότερα, ο Αθανάσιος χειροτονήθηκε διάκονος.
Ο Άρειος και η Α’ Οικουμενική Σύνοδος
Εκείνη την εποχή, ένας ιερέας από την Αλεξάνδρεια, ο Άρειος, άρχισε να διαδίδει αιρετικές διδασκαλίες, υποστηρίζοντας ότι ο Χριστός δεν ήταν Θεός, αλλά κτίσμα του Θεού. Η διδασκαλία του Αρείου προκάλεσε μεγάλη αναστάτωση στην Εκκλησία, καθώς υπονόμευε την θεμελιώδη αλήθεια της πίστεως, ότι ο Χριστός είναι Θεός και Σωτήρας.
Για να αντιμετωπιστεί η αίρεση του Αρείου, ο Μέγας Κωνσταντίνος συγκάλεσε την Α’ Οικουμενική Σύνοδο στη Νίκαια το 325 μ.Χ. Στη Σύνοδο αυτή, ο Αθανάσιος, αν και διάκονος ακόμα, διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο, υπερασπιζόμενος με σθένος την Ορθοδοξία. Με τα εύστοχα επιχειρήματα και την ακλόνητη πίστη του, κατέρριψε τις αιρετικές θέσεις του Αρείου και συνέβαλε στην καταδίκη του. Στη Σύνοδο της Νίκαιας διατυπώθηκε το Σύμβολο της Πίστεως, στο οποίο ο Αθανάσιος έβαλε την σφραγίδα του, ιδιαίτερα στα πρώτα επτά άρθρα, καθώς και το δόγμα ότι ο Χριστός είναι ομοούσιος με τον Πατέρα.
Η εκλογή του Αθανασίου στο θρόνο της Αλεξάνδρειας
Το 326 μ.Χ., μετά τον θάνατο του Πατριάρχη Αλεξάνδρου, ο Αθανάσιος εξελέγη ομόφωνα επίσκοπος Αλεξανδρείας. Κλήρος και λαός αναγνώριζαν την αγιότητα, την μόρφωση και την δυναμική προσωπικότητα του Αθανασίου και τον θεωρούσαν τον καταλληλότερο για να οδηγήσει την Εκκλησία της Αλεξάνδρειας.
Διώξεις και εξορίες
Η εκλογή του Αθανασίου προκάλεσε την αντίδραση των Αρειανών, οι οποίοι εξαπέλυσαν σειρά συκοφαντιών και διώξεων εναντίον του. Κατηγορήθηκε για σειρά αδικημάτων, όπως κατάχρηση εξουσίας, βία κατά των αντιπάλων του, ακόμη και για μαγεία.
Παρά τις συνεχείς διώξεις, ο Άγιος Αθανάσιος παρέμεινε ακλόνητος στην υπεράσπιση της Ορθοδοξίας. Εξορίστηκε πέντε φορές από τους αυτοκράτορες, οι οποίοι είχαν επηρεαστεί από τους Αρειανούς, αλλά κάθε φορά επέστρεφε θριαμβευτικά στην έδρα του, χαιρετιζόμενος από τον λαό. Κατά τη διάρκεια των εξοριών του, ο Άγιος Αθανάσιος βρήκε καταφύγιο στους μοναχούς της ερήμου, οι οποίοι τον υποστήριζαν στον αγώνα του.
Ένας από τους πιο φανατικούς διώκτες του ήταν ο αυτοκράτορας Ιουλιανός ο Παραβάτης, ο οποίος προσπάθησε να επαναφέρει την ειδωλολατρία. Ο Ιουλιανός εξέδωσε διαταγή για τον θάνατο του Αθανασίου, αλλά ο Άγιος γλύτωσε χάρη στην θεία παρέμβαση.
Τα τελευταία χρόνια
Μετά από πολλούς αγώνες και θλίψεις, ο Άγιος Αθανάσιος πέθανε ειρηνικά στην Αλεξάνδρεια στις 2 Μαΐου του 373 μ.Χ. Η Εκκλησία τον ανακήρυξε Άγιο και Μέγα Πατέρα της Ορθοδοξίας, τιμώντας την μνήμη του στις 18 Ιανουαρίου και στις 2 Μαΐου.
Ο Άγιος Αθανάσιος, εκτός από την ακλόνητη υπεράσπιση της Ορθοδοξίας, διακρινόταν και για την αγιότητα του βίου του, την ταπείνωση, την φιλανθρωπία και την αγάπη του για το ποίμνιο του. Άφησε πίσω του πλούσιο συγγραφικό έργο, με δογματικά και διδακτικά κείμενα, καθώς και τον βίο του Μέγα Αντωνίου.
Ο Άγιος Αθανάσιος ο Μέγας, υπήρξε αληθινός στύλος και υπερασπιστής της Ορθοδόξου πίστεως. Μέσα από τους αγώνες, τις διώξεις και τις εξορίες, το φως της πίστης του έλαμψε δυνατά, φωτίζοντας την Εκκλησία και δείχνοντας τον δρόμο της αλήθειας.
Το έτος 326 μΧ (ή το 328 μΧ), ο Άγιος Αθανάσιος διαδέχθηκε τον Αλέξανδρο, επίσκοπο Αλεξανδρείας, εκλεγμένος από κλήρο και λαό.
Άγιος Αθανάσιος ο Μέγας. Γιορτή
Η μνήμη του Αγίου Αθανασίου του Μεγάλου τιμάται στις 18 Ιανουαρίου και στις 2 Μαΐου.
Άγιος Αθανάσιος ο Μέγας. Απολυτίκιο
Στύλος γέγονας ορθοδοξίας, θείοις δόγμασιν υποστηρίζων, την Εκκλησίαν Ιεράρχα Αθανάσιε· τω γαρ Πατρί τον Υιόν ομοούσιον, ανακηρύξας κατήσχυνας Άρειον· Πάτερ Όσιε, Χριστόν τον Θεόν ικέτευε, δωρήσασθαι ημίν, το μέγα έλεος.
Απολυτίκιο των Αγίων Αθανασίου και Κυρίλλου
Έργοις λάμψαντες ορθοδοξίας, πάσαν σβέσαντες κακοδοξίαν, νικηταί τροπαιοφόροι γεγόνατε· τη ευσεβεία τα πάντα πλουτίσαντες, την Εκκλησίαν μεγάλως κοσμήσαντες, αξίως εύρατε Χριστόν τον Θεό, δωρούμενον πάσι το μέγα έλεος.
Κοντάκιο των Αγίων Αθανασίου και Κυρίλλου
Ιεράρχαι μέγιστοι της ευσεβείας, και γενναίοι πρόμαχοι της Εκκλησίας του Χριστού, πάντας φρουρείτε τους ψάλλοντας: Σώσον οικτίρμον, τους πίστει τιμώντάς σε.
Και οι δύο Άγιοι Πατέρες, ο Άγιος Αθανάσιος ο Μέγας και ο Άγιος Κύριλλος άφησαν πολλά σοφά Συγγράμματα, ερμηνευτικά των θείων Γραφών, δογματικά της πίστεως του Χριστού, αποδεικτικά της αληθείας και ελεγκτικά της πλάνης των αιρέσεων.
Α.Α.
Η πρώτη εικόνα που συνοδεύει το κείμενο είναι έργο του αγιογράφου Μανόλη Ζαχαριουδάκη. Δημοσιεύεται στη Ματιά με την άδειά του για την οποία και τον ευχαριστούμε θερμά!