Άγιος Γεδεών. Βίος και Μαρτύριο
Ο Άγιος Γεδεών, του οποίου η μνήμη τιμάται στις 30 Δεκεμβρίου, γεννήθηκε στο χωριό Κάπουρνα (σήμερα Γλαφυρές) της Μαγνησίας και έλαβε το βαπτιστικό όνομα Νικόλαος. Οι ευσεβείς γονείς του ονομάζονταν Αυγερινός και Κυράτζα και είχαν συνολικά οκτώ παιδιά, με τον Νικόλαο να είναι ο πρωτότοκος.
Σε ηλικία δώδεκα ετών, η οικογένεια του Νικολάου μετοίκησε στο Βελεστίνο, όπου ο νεαρός Νικόλαος εργαζόταν στο εργαστήριο του θείου του. Εκεί, σε νεαρή ηλικία, τον άρπαξε ένας Τούρκος με το όνομα Αλής και τον εξισλάμισε δια της βίας, δίνοντας του το όνομα Ιμπραήμ. Δύο μήνες αργότερα, ο Νικόλαος, έχοντας μετανιώσει για την άρνηση της πίστης του, κατάφερε να δραπετεύσει και να επιστρέψει στην οικογένεια του.
Ο πατέρας του, Αυγερινός, προκειμένου να τον προστατεύσει, τον φυγάδευσε στο χωριό Κεραμίδι στο Πήλιο, όπου διέμενε μια καλόγρια, θεία του. Εκεί, ο Νικόλαος εργάστηκε ως κτίστης και ακολούθησε τους συναδέλφους του στην Κρήτη. Δυστυχώς, η σκληρή συμπεριφορά των συναδέλφων του τον ανάγκασε να φύγει και να βρει καταφύγιο στο σπίτι ενός ιερέα. Ο ιερέας τον υιοθέτησε, τον φρόντισε και του δίδαξε την υφαντική.
Μετά τον θάνατο του θετού του πατέρα, ο Νικόλαος αποφάσισε να αναχωρήσει για το Άγιο Όρος. Επισκέφθηκε τα είκοσι Ιερά Μοναστήρια και πολλά ασκηταριά, αναζητώντας έναν έμπειρο πνευματικό για την εξομολόγησή του και τη μετάληψη των Αχράντων Μυστηρίων.
Κατέληξε στην Ιερά Μονή των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου Καρακάλλου, όπου εξομολογήθηκε και μετάλαβε των Θείων Μυστηρίων. Στη συνέχεια, έλαβε το Μέγα και Αγγελικό Σχήμα και μετονομάστηκε σε Γεδεών. Οι πατέρες της Μονής, βλέποντας την ευλάβεια, την υπακοή και την ασκητική του ζωή, τον όρισαν εκκλησιάρχη.
Στις 6 Ιουνίου 1797, ο Γεδεών διορίστηκε μετοχιάρης στο Μετόχι της Μονής Καρακάλλου στο χωριό Μαργαρίτες στο Ρέθυμνο της Κρήτης, μαζί με τον προηγούμενο Γαβριήλ. Μετά από έξι χρόνια παραμονής, επέστρεψε στη Μονή Καρακάλλου.
Έχοντας ζήσει μια ζωή ασκητικής και προσευχής, ο Όσιος Γεδεών αποφάσισε να επιστρέψει στον τόπο καταγωγής του, στο Βελεστίνο, και να ομολογήσει την πίστη του στον Χριστό ενώπιον των Τούρκων. Ήταν Μεγάλη Πέμπτη όταν, φορώντας ένα στεφάνι από τριαντάφυλλα και άλλα λουλούδια, παρουσιάστηκε στον Αλή, τον Τούρκο που τον είχε εξισλαμίσει, και ομολόγησε τον Χριστό. Ο Αλής διέταξε τη σύλληψή του. Την επόμενη μέρα, Μεγάλη Παρασκευή, ο Άγιος, φορώντας το ίδιο στεφάνι και κρατώντας δύο κόκκινα αυγά, παρουσιάστηκε στον κριτή λέγοντας «Χριστός Ανέστη, κριτά και εις έτη πολλά». Ο κριτής, παρόλο που δέχτηκε προκλήσεις από τον Άγιο, τον θεώρησε παράφρονα και διέταξε να τον απομακρύνουν.
Ο Άγιος Γεδεών, διψώντας για το μαρτύριο, συνέχισε να προκαλεί τους Τούρκους, περιφρονώντας την θρησκεία τους. Συνελήφθη στην Αγριά του Βόλου και οδηγήθηκε στον Τύρναβο. Μπροστά στον Βελή Πασά, ομολόγησε την μετάνοιά του και την επιθυμία του να ομολογήσει τον αληθινό Θεό.
Ο Βελή Πασάς, αφού απέτυχε να μεταπείσει τον Άγιο, διέταξε να τον ξυρίσουν, να τον απογυμνώσουν, να του φορέσουν κοιλιά προβάτου και να τον διαπομπεύσουν στους δρόμους του Τυρνάβου, ανεβασμένο ανάποδα σε γάιδαρο. Η γενναιότητα του Αγίου εξόργισε τους Τούρκους και ο Βελή Πασάς διέταξε τον ακρωτηριασμό του.
Ο Άγιος Γεδεών, με θάρρος, άπλωνε τα μέλη του για να κοπούν, παρακινώντας τον δήμιο, ο οποίος ήταν Αιγύπτιος Χριστιανός, να εκτελέσει την διαταγή. Υπέμεινε το μαρτύριο του με αλύγιστη καρδιά, χωρίς να δείχνει πόνο.
Τον άφησαν αιμόφυρτο στην παγωμένη αυλή και το βράδυ τον πέταξαν στα αποχωρητήρια, όπου παρέδωσε την ψυχή του στις 30 Δεκεμβρίου 1818.
Οι Χριστιανοί, αφού δωροδόκησαν τον πολιτάρχη, πήραν το αιματοβαμμένο χώμα από τον τόπο του μαρτυρίου και την επόμενη μέρα, με τη βοήθεια μιας χριστιανής παλλακίδας, πήραν το άγιο λείψανο. Το μετέφεραν στην εκκλησία των Αγίων Δώδεκα Αποστόλων, όπου το έπλυναν και το έθαψαν. Αμέσως άρχισαν να γίνονται θαύματα, κατά τη διάρκεια της νεκρώσιμης ακολουθίας, μετά την ταφή, και συνεχίζονται μέχρι σήμερα.
Άγιος Γεδεών. Τίμια Λείψανα
Η κάρα του Αγίου Γεδεών φυλάσσεται στον Μητροπολιτικό Ναό Τυρνάβου, ενώ μέρος των λειψάνων του βρίσκεται στη Μονή Καρακάλλου στο Άγιο Όρος.
Άγιος Γεδεών. Γιορτή
Ο Άγιος Γεδεών γιορτάζει στις 30 Δεκεμβρίου.
Άγιος Γεδεών. Απολυτίκια
Ήχος α´. Της ερήμου πολίτης.
Εναθλήσας νομίμως τον εχθρόν καταβέβληκας, και Οσιομάρτυς εδείχθης, του Σωτήρος περίδοξος· χειρών γάρ και ποδών την εκτομήν, υπέστης Γεδεών καρτερικώς, διά τούτο θείαν χάριν νέμεις αεί, τοις πίστει εκβοώσί σοι· δόξα τώ παρασχόντι σοι ισχύν, δόξα τώ σε στεφανώσαντι, δόξα τώ ενεργούντι διά σού, πάσιν ιάματα.
Ήχος δ’. Ταχύ προκατάλαβε.
Οσίων ισότιμος, και Αθλητών κοινωνός, και θείον αγλάϊσμα, της Καρακάλλου Μονής, εδείχθης μακάριε· σύ γάρ στερρώς αθλήσας, τον εχθρόν ετροπώσω· ένθεν Οσιομάρτυς, Γεδεών εδοξάσθης, πρεσβεύων υπέρ πάντων, ημών των ευφημούντων σε.
Ήχος γ’. Θείας πίστεως.
῾Ρείθροις έπνιξας των σών αιμάτων, και κατήσχυνας, του επαράτου, την ασέβειαν Βελή και το φρύαγμα, υπέρ Χριστού εναθλών γενναιότατα, οσιομάρτυς Γεδεών παναοίδιμε, πρέσβυν ακοίμητον, Χριστώ σε προσάγομεν, ῥυσθήναι εκ κινδύνων τας ψυχάς ημών.
(Ποιηθέν υπό Μητροπολίτου Λαρίσης Δωροθέου).
Άγιος Γεδεών. Κοντάκιο
Ήχος γ’. Η Παρθένος σήμερον.
Εν ασκήσει πρότερον, ενδιαπρέψας θεόφρον, τη αθλήσει ύστερον, θεοπρεπώς εδοξάσθης· πόνοις γάρ, εγκαρτερήσας τοις αφορήτοις, ήσχυνας, εχθρού εις τέλος τας μεθοδείας· διά τούτό σε τιμώμεν, Οσιομάρτυς Γεδεών ένδοξε.
Άγιος Γεδεών. Μεγαλυνάριο
Χαίροις των Οσίων ο μιμητής· χαίροις των Μαρτύρων, θιασώτης και ζηλωτής· εν γάρ αμφοτέροις, νομίμως διαπρέψας, Οσιομάρτυς ώφθης, Γεδεών ένθεος.
Άγιος Γεδεών. Οίκος
Αποφυγών του δυσμενούς, τας πάγας και τους βρόχους, εν μετανοία αληθεί, και συντριβή καρδίας, προσέπεσας τώ Λυτρωτή και Σωτήρι Χριστώ, ως ο Απόστολος Πέτρος Άγιε· και άρας τον Σταυρόν αυτού, ασκητική, πολιτεία διέπρεψας, προς αθλητικούς προγυμναζόμενος πόνους και καμάτους· και τοις ασεβέσι παραστάς, την καλήν ομολογίαν ευθαρσώς ωμολόγησας, ανακαλεσάμενος την ήτταν, και τροπωσάμενος τον σε πρώην πτερνίσαντα βύθιον δράκοντα· στερῥώς γάρ υπέμεινας τας απειλάς των δυσσεβών, και τας τομάς των χειρών και των ποδών ως άλλου πάσχοντος, δι᾿ ών των πάλαι Μαρτύρων ώφθης ισοστάσιος· μεθ᾿ ών σε τιμώμεν Οσιομάρτυς Γεδεών ένδοξε.
Άγιος Γεδεών. Κάθισμα
Ήχος πλ. α’. Τον συνάναρχον Λόγον
Εν Οσίοις εκλάμψας εν όρει Άθωνος, μαρτυρίου υπήλθες το θείον στάδιον, και εδέξω προς Χριστού ζωής τον στέφανον, Οσιομάρτυς Γεδεών, και συνήφθης τοις χοροίς, κλεινών Οσιομαρτύρων, μεθ᾿ ών δυσώπει απαύστως, ελεηθήναι τας ψυχάς ημών.
Άγιος Γεδεών. Στίχοι
Εχθρόν αισχύνας τον πάλαι τρώσαντά σε,
Χριστού Γεδεών Οσιομάρτυς ώφθης.
Τριακοστή Γεδεών χείρας ηδέ πόδας χαλκώ τάμον.