Με μια Ματιά: Η Αγιότητα Της Θεοτόκου
Ο πατέρας Παύλος μας μιλάει για την αγιότητα της Θεοτόκου, διερευνώντας τη φυσική της γέννηση και την αντίθεση με το δόγμα της άσπιλης σύλληψης.
Ο πατέρας Παύλος αναλύει πως η Παναγία, παρά την ανθρώπινη γέννησή της από τους γονείς Ιωακείμ και Άννα, κατόρθωσε την αγιότητα μέσω άσκησης, προσευχής, και αγνότητας.
Επίσης, διακρίνει δύο ακρότητες στην προσέγγιση προς την Θεοτόκο: τη μαριολατρεία και την υποτίμηση της από τους προτεστάντες.
Τονίζεται ο σεβασμός της Ορθόδοξης Εκκλησίας προς την Παναγία, η οποία τιμάται ως δευτερεύουσα μετά την Αγία Τριάδα.
Τέλος, υπογραμμίζεται η ασκητική ζωή της Παναγίας, η ταπείνωση, και η υπακοή της ως παράδειγμα για όλους τους πιστούς.
Η ομιλία τελειώνει με μία αναφορά στην ομορφιά της Θεοτόκου.
Δείτε το βίντεο
Η Αγιότητα Της Θεοτόκου
Η συζήτηση για την αγιότητα της Κυρίας Θεοτόκου αποτελεί ένα θέμα με ποικίλες προσεγγίσεις, τόσο από αιρετικούς όσο και από ορθοδόξους, και συχνά γίνεται αντικείμενο διαφωνιών και συζητήσεων.
Η Φυσική Γέννηση της Θεοτόκου: Καρπός Προσευχής
Η Παναγία γεννήθηκε από το γεροντικό και άγιο ζευγάρι, τον Ιωακείμ και την Άννα, ως καρπός της προσευχής τους σε μεγάλη ηλικία. Το ζευγάρι ήταν άτεκνο και παρακάλεσε θερμά τον Θεό να τους χαρίσει ένα παιδί. Μάλιστα, η παράδοση λέει ότι ο Ιωακείμ εξεδιώχθη από τους ιερείς μέσα από το ναό του Σολομώντος, επειδή πήγε να προσφέρει δώρα, καθώς στην Παλαιά Διαθήκη η ατεκνία θεωρείτο όνειδος. Όποιος δεν είχε παιδιά θεωρείτο ατιμασμένος και μη ευλογημένος από τον Θεό.
Ωστόσο, στην Καινή Διαθήκη αυτό ανατράπηκε και σημασία έχουν οι πράξεις και όχι τα παιδιά. Παρόλα αυτά, ο Ιωακείμ πήγε στην έρημο για 40 μέρες με δάκρυα στα μάτια και παρακαλούσε θερμά τον Θεό με προσευχή και νηστεία να του δώσει ένα παιδί. Η Άννα έκανε το ίδιο στο σπίτι της. Ο Θεός άκουσε τις προσευχές τους και τους χάρισε ένα παιδί, από το οποίο επρόκειτο να γεννηθεί ο λυτρωτής του κόσμου.
Κατά τα άλλα, η Παναγία ήταν ένας συνηθισμένος άνθρωπος σαν όλους μας. Προήλθε από συζυγία φυσιολογική δύο ανθρώπων, του Ιωακείμ και της Άννας. Στη συνάντηση ανδρός και γυναικός, όσο άγιοι κι αν είναι οι άνθρωποι, υπάρχει επιθυμία, ηδονή και πάθος. Η Παναγία γεννήθηκε από αυτή τη συνηθισμένη ανθρώπινη συνάντηση, χωρίς να έχει κάτι διαφορετικό από τους υπόλοιπους ανθρώπους.
Η Άσπιλος Σύλληψη: Ένα Δόγμα που Αμφισβητείται
Τον περασμένο αιώνα, ο Πάπας διατύπωσε ένα δόγμα αντίθετο προς την παράδοση της εκκλησίας, το δόγμα της άσπιλης σύλληψης της Θεοτόκου. Πολλοί χριστιανοί θεωρούν ότι η σύλληψη της Θεοτόκου ήταν άσπιλος, όπως και του Χριστού, αλλά αυτό δεν είναι σωστό. Το δόγμα αυτό, όπως διατυπώθηκε το 1854, υποστηρίζει ότι η Παναγία γεννήθηκε άσπιλη και αναμάρτητη, χωρίς το προπατορικό αμάρτημα που έχουν όλοι οι άνθρωποι.
Η διδασκαλία αυτή δεν βασίζεται στην Αγία Γραφή ούτε στη διδασκαλία των Πατέρων της Εκκλησίας. Ένα από τα τρωτά σημεία της είναι ότι προσβάλλει τη μοναδικότητα της γέννησης του Ιησού Χριστού, καθώς μόνο ο Χριστός γεννήθηκε αναμάρτητος εκ Πνεύματος Αγίου. Στην Καινή Διαθήκη υπάρχουν δύο σπάνιες περιπτώσεις που δεν έχουν επαναληφθεί ποτέ: η γέννηση του Χριστού εκ Πνεύματος Αγίου και η βάπτιση των 120 την ημέρα της Πεντηκοστής εν Αγίω Πνεύματι.
Ο Χριστός γεννήθηκε από την Παρθένο Μαρία άνευ συναφείας ανδρός. Το Άγιο Πνεύμα επισκίασε την Κυρία Θεοτόκο και δια Αγίου Πνεύματος εγεννήθηκε ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός. Η Παναγία, όμως, γεννήθηκε από γονείς φυσιολογικά, από τον Ιωακείμ και την Άννα.
Επομένως, η διδασκαλία αυτή προσβάλλει τη μοναδικότητα της γέννησης του Χριστού, η οποία έγινε εκ Πνεύματος Αγίου και λέγεται άσπιλος. Στους παπικούς υπάρχει μια λατρεία που αγγίζει τα όρια της αίρεσης, η μαριολατρεία. Κάποιοι από τους παπικούς έχουν ξεπεράσει τα όρια και έχουν φτάσει στην αίρεση, ενώ άλλοι έχουν μείνει στην πλάνη.
Ένα δεύτερο στοιχείο για το οποίο αυτή η διδασκαλία δεν είναι ορθή είναι ότι ουσιαστικά δεν ανεβάζει την Παναγία, αλλά τη μειώνει.
Οι Δύο Ακρότητες: Μαριολατρία vs. Εχθρότητα
Υπάρχουν δύο ακρότητες στη διδασκαλία για τη Θεοτόκο, και η Ορθόδοξη Εκκλησία ακολουθεί τη μέση οδό. Η μία ακρότητα είναι η υπερέκταση της Παναγίας, η οποία την κάνει θεά και θεοποιεί την Παναγία, η λεγόμενη μαριολατρία. Αυτή η τάση υπηρετείται από τη διδασκαλία της ρωμαϊκής εκκλησίας περί του ότι η Παναγία είναι άσπιλη και εξισώνεται με τον Χριστό, ένα πρόσωπο της Αγίας Τριάδος.
Στο άλλο άκρο βρίσκονται οι αντίδικοι της Μαρίας, οι εχθροί της Μαρίας, όπως οι Προτεστάντες. Οι Προτεστάντες δεν έχουν καμία τιμή και σεβασμό προς την Παναγία και εκφράζονται υποτιμητικά για αυτήν. Ο γέρων Αθανάσιος ο Ιβηρίτης έχει γράψει ένα σκληρό γράμμα κατά των Προτεσταντών για την ασέβειά τους προς την Παναγία.
Ανάμεσα στις δύο αυτές στάσεις, της μαριολατρείας του παπισμού και της εχθρότητας των Προτεσταντών, βρίσκεται η Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία σέβεται, τιμά και υμνεί την Κυρία Θεοτόκο. Την τοποθετεί μετά την Αγία Τριάδα και οι ιερείς μνημονεύουν πάντα τον Χριστό πρώτα και μετά την Παναγία.
Η Αγιότητα ως Στόχος: Μέσω Άσκησης και Αρετής
Ενώ νομίζουν ότι με την άσπιλη σύλληψη υπερυψώνουν την Παναγία, ουσιαστικά τη μειώνουν. Η Παναγία εξυψώνεται περισσότερο αν παρουσιαστεί ότι η αγιότητα που κατόρθωσε δεν οφείλεται στο ότι ήταν αναμάρτητη εκ φύσεως, αλλά στο ότι, ενώ ήταν άνθρωπος σαν εμάς, κατόρθωσε να καλλιεργήσει τις αρετές με άσκηση, προσευχή, νηστεία, εγκράτεια και αγνότητα.
Οι πιστοί, ζώντας στον ευλογημένο χώρο της εκκλησίας, πρέπει να έχουν την αγιότητά της ως στόχο. Δεν είναι κακό να επιδιώκουμε την αγιότητα της Παναγίας, αλλά θέλει νηστεία, άσκηση, προσευχή και αγνότητα. Η αγνότητα δεν αφορά μόνο τη γενετήσια περιοχή, αλλά και τα συναισθήματα που δίνει στην καρδιά. Μόνο ένας άνθρωπος που βλέπει τον άλλο άνθρωπο αγνά μπορεί να φτάσει σε ώρα απάθειας στο θέμα των σαρκικών.
Η Παναγία ως Παράδειγμα: Υπακοή, Ταπείνωση και Αγνότητα
Η Παναγία έδειξε με την αγία της ζωή, την υπακοή, την ταπείνωση και την αγνότητά της μέχρι πού μπορεί να υψωθεί ο άνθρωπος. Δεν πρόκειται βέβαια να φτάσουμε στο μοναδικό μεγαλείο της Παναγίας, αλλά μπορούμε να μπούμε σε ένα δρόμο αγιότητας. Μπορεί να μην φτάσουμε την αγιότητα της Παναγίας, αλλά μπαίνουμε σε έναν δρόμο με τον οποίο και εμείς θα υψωθούμε αναλογικά.
Όταν ψάλλουμε στην Υπεραγία Θεοτόκο, πρέπει να ψάλλουμε με αγνές καρδιές και άγια χείλη. Βλέποντας τη ζωή της Παναγίας, μπορούμε να πούμε ότι η ζωή της είναι μια ζωή αγία και ασκητική.
Η Αφιέρωση στον Ναό: Μια Πράξη Πίστης
Σε ηλικία τριών ετών, η Παναγία παραδόθηκε από τους γονείς της στον ναό. Αυτό είναι ένα φοβερό μυστήριο, καθώς οι γονείς της παρακαλούσαν μια ζωή να αποκτήσουν ένα παιδί και, όταν το απέκτησαν σε γεροντική ηλικία, το παρέδωσαν στον ναό. Σκέφτηκαν το μεγαλείο της πίστης των γονέων της Παναγίας.
Οι γονείς της Παναγίας θυσίασαν τα παιδικά χαμόγελα, τις φωνές και τις χαρές της παιδικής ηλικίας. Ο Ιωακείμ είχε διωχθεί από τον ναό επειδή θεωρούσαν ότι ήταν όνειδος, επειδή δεν είχε παιδιά σε μεγάλη ηλικία. Ο Θεός τους ευλόγησε και τους έδωσε την Κυρία Θεοτόκο, και εκείνοι την παρέδωσαν στον ναό.
Η Παναγία εισέρχεται στα Άγια των Αγίων και εκεί, μέσα στο ναό, φυτεύεται ως ελαία, γίνεται κατάκαρπος καρπούς αρετής και αγιότητος. Τα έργα της, η σκέψη της και οι επιθυμίες της αποκαλύπτονται πλέον από τον κόσμο και τις επιθυμίες του. Από την ηλικία των τριών έως των 15 ετών, γίνεται η μεγαλύτερη ασκήτρια και ησυχάστρια μέσα στον ναό. Γι’ αυτό η Παναγία είναι πρότυπο των μοναχών.
Ο Ευαγγελισμός: Ταπεινοσύνη και Υπακοή
Στην ηλικία των 15 ετών, την επισκέφτηκε ο άγγελος Γαβριήλ για να της μεταφέρει το χαρμόσυνο μήνυμα και να την ονομάσει “χαίρε κεχαριτωμένη”. Ενώ παλιά μια άλλη γυναίκα, η Εύα, έφερε την κατάρα, τώρα η Παναγία με την αγία ζωή της επισύρει την ευλογία και τη χαρά.
Όταν άκουσε το μήνυμα του αγγέλου, η Παναγία ταράχθηκε και είπε “Πώς έσται τούτο, επεί άνδρα ου γινώσκω;”. Τότε ο άγγελος της απάντησε ότι Πνεύμα Άγιον επελεύσεται επί σε και δύναμις Υψίστου επισκιάσει σοι. Μετά από αυτή την επιφύλαξη και τη διαβεβαίωση του αγγέλου, η Παναγία επέδειξε τη μεγάλη της ταπεινοσύνη, λέγοντας “Ιδού η δούλη Κυρίου, γένοιτό μοι κατά το ρήμα σου”.
Οι πατέρες της εκκλησίας διδάσκουν ότι μέχρι τότε η καθαρότητα και η αγνότητα ήταν δική της κατάκτηση, αλλά τώρα το Άγιο Πνεύμα ολοκληρώνει αυτή την κάθαρση και αφαιρεί τον προπατορικό ρύπο. Ως επιβράβευση της υπακοής, της αγνότητας και της καθαρότητας, η Παναγία γέννησε τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό.
Η Διακριτική Παρουσία: Ένα Παράδειγμα Ταπεινοσύνης
Η Παναγία πέρασε μαζί με τον Χριστό όλα τα παιδικά χρόνια, μέχρι την ανδρική ηλικία και τις δημόσιες δράσεις Του. Κατά τη διάρκεια του κοσμοσωτήριου έργου του Χριστού, η Παναγία έμεινε διακριτικά στο περιθώριο με ταπείνωση. Θυμηθείτε το γάμο στην Κανά, όταν η Παναγία του είπε “Οίνον ουκ έχουσι” και ο Χριστός της απάντησε “Τί εμοί και σοι, γύναι; Ούπω ήκει η ώρα μου”.
Σε μια άλλη περίπτωση, μια γυναίκα από τον όχλο είπε “Μακαρία η κοιλία η βαστάσασά σε και οι μαστοί ους εθήλασας”. Ο Χριστός απάντησε “Μενούνγε μακάριοι οι ακούοντες τον λόγον του Θεού και φυλάσσοντες αυτόν”.
Η Παναγία στάθηκε διακριτικά στο πάθος του Κυρίου και στο κήρυγμα των αποστόλων. Υπό την προστασία του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, δεν αναμειγνύεται στο έργο που δεν είναι δική της διακονία.
Ο Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς λέει ότι στο πρόσωπο της Παναγίας ο Θεός ζωγράφισε ό,τι ωραιότερο υπήρχε, κάθε αρετή, καλοσύνη και κάλος πνευματικό και υλικό. Η Παναγία διέσωσε το κατ’ εικόνα του ανθρώπου και είναι η πραγματική εικόνα του ανθρώπου.