Σχολιάζει ο πατέρας Σιλουανός, ηγούμενος στην Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου Μαυροματίου
Πολλές φορές μέσα μας και γύρω μας από τους ανθρώπους με τους οποίους συναναστρεφόμαστε υπάρχει μία διάσταση και του εαυτού μας και των άλλων που θέλουμε αυτή τη ζωή την οποία ζούμε να την περάσουμε χωρίς κόπο, χωρίς καμία δυσκολία, χωρίς θλίψεις, χωρίς τίποτα να είναι εκείνο το οποίο μας στεναχωρεί.
Και βεβαίως είναι εύλογο αυτό διότι ποιος αληθινά θέλει τις θλίψεις και τις στεναχώριες στη ζωή του.
Όμως από την άλλη ο άνθρωπος μέσα σε αυτή την δίνη της καθημερινότητας στην οποία ζει, είναι αναπόφευκτο επίσης και αυτό που συμβαίνει αλλά είναι αναγκαίο να δει ότι τελικά μέσα από αυτές τις θλίψεις, τις στεναχώριες και όλα εκείνα τα πράγματα και τα παθήματα της καθημερινής ζωής μορφώνεται μέσα του ο Χριστός.
Έτσι λοιπόν η χριστιανική ζωή είναι αγώνας και όποιος νομίζει ότι η χριστιανική ζωή δεν περνάει μέσα από αυτή τη διαδικασία του αγιασμού, μέσα από αυτή τη διαδικασία του αγώνα, μέσα από την διαδικασία των θλίψεων, μέσα από την διαδικασία όλων εκείνων των πραγμάτων που στην καθημερινότητα έρχονται πολύ σκληρά μέσα στη ζωή μας για να τα αντιμετωπίσουμε, λανθάνει.
Λανθάνει διότι όπως ο ίδιος ο Γέροντας Σωφρόνιος θα μας πληροφορήσει στη συνέχεια, καρδιά που δεν συνετρίβει από τα πλήγματα των θλίψεων και δεν ταπεινώθηκε μέχρι τέλους από κάθε είδους ένδεια και πνευματική και σωματική δεν είναι ικανή να δεχτεί τη Θεία Χάρη.
Αυτή εξαγοράζεται με πολύ ακριβό τίμημα.
Είναι λοιπόν ανάγκη, ως χριστιανοί, να συνειδητοποιήσουμε πρώτα απ’ όλα το μεγαλείο της Κλήσεως, να συνειδητοποιήσουμε ότι αυτά τα οποία θα προσπαθήσουμε στη ζωή μας να υιοθετήσουμε δεν είναι απλά διδασκαλίες ανθρώπων, αλλά είναι η Θεία Ζωή, η ζωή που ο Χριστός έδωσε στους ανθρώπους, η ζωή που έδωσε ο Χριστός να ζήσει ο κάθε άνθρωπος μέσα σε αυτή τη γη, πάνω σε αυτή τη γη, που όμως είναι ζωή δυσκολιών.
Είναι ζωή Θεία, ζωή αγιασμού, που ο άνθρωπος δεν μπορεί να τη σηκώσει πάνω του, παρά μόνο με τις θλίψεις, με τις στεναχώριες, με όλα εκείνα τα πράγματα τα οποία θα τον δυσκολέψουν στη ζωή του, θα καταφέρει να κερδίσει τη χάρη του Θεού και μέσα του να γίνει άνθρωπος κεχαριτωμένος, να γίνει άνθρωπος ο οποίος εμφορείται από το Πνεύμα του Θεού, το Άγιο.
Γράφει ο Γέροντας στην αρχή της επιστολής του, «Μου είναι πάρα πολύ δύσκολο και ιδιαίτερα επίπονο, λόγω ακριβώς της σχέσεως που έχει δημιουργηθεί μεταξύ μας, να γράφω σε άνθρωπο που περνά τόσο βαριές δοκιμασίες όπως αυτές που σας βρήκαν τώρα.
Είναι για την ακρίβεια τόσο δύσκολο, γιατί όλες οι αποτυχίες και θλίψεις που σας έτυχαν παρουσιάστηκαν εξαιτίας μου.
Κι αν μπορούσατε να πιστέψατε με δύναμη, σε εκείνο που θέλω τώρα να σας πω, θα ήταν ακόμη δυνατή η πλήρης επανόρθωση, η τέλεια νίκη.
Πώς μπορώ όμως τώρα να περιμένω από εσάς να δείξετε την πίστη αυτή προς εμένα, ύστερα από όλα όσα ήδη σας συνέβησαν.
Εκπλήσσομε ακόμη με την μεγαλοψυχία και την ανδρεία σας.
Πώς δεν σκανδαλιστήκατε ακόμη εντελώς.
Αν ωστόσο μιλήσουμε όχι ως νήπια, αλλά ως άνδρες που έφτασαν έστω και κατά την σάρκα ομοιότητα της ανδρικής ηλικίας, θα αποφασίσω να σας πω αυτό που σκέφτομαι.
Θα σας πω αυτό που πραγματικά σκέφτομαι, όχι κεκαλυμμένα, ούτε για να σας παρηγορήσω με λόγια.
Ο χριστιανός δεν θα μπορέσει ποτέ να φτάσει ούτε την αγάπη προς το Θεό, ούτε την αληθινή αγάπη προς τον άνθρωπο, αν δεν περάσει από πολλές και βαριές θλίψεις.
Πρώτα απ’ όλα, αγαπητοί αδελφοί, εκείνο το οποίο του λέει, είναι ότι όλες εκείνες οι θλίψεις που σας βρήκαν, έχουν ως αφορμή το δικό μου πρόσωπο.
Κι αυτό το λέει, όχι με την έννοια ότι προξένησε ο γέροντας κάποια δυσκολία στον άνθρωπο αυτό, αλλά είναι ο άνθρωπος εκείνος ο οποίος τον χειραγωγεί στο μυστήριο της εν Χριστώ ζωής.
Ο γέροντας Σωφρόνιος ήταν ο άνθρωπος εκείνος ο οποίος τον μύησε στην πνευματική ζωή.
Κι αυτό σημαίνει ότι αυτό από μόνο του δημιουργεί θλίψεις.
Αυτό από μόνο του δημιουργεί εντάσεις.
Αυτό από μόνο του το ότι ο άνθρωπος χειραγωγείται ως σαρκικός άνθρωπος.
Ο άνθρωπος ο οποίος βλέπει μόνο κοσμικά τα πράγματα και τη ζωή, χειραγωγείται στη ζωή του πνεύματος και αυτό είναι δύσκολο και οδυνηρό.
Όμως στέκεται δίπλα του παρηγορώντας τον για να του εξηγήσει πώς ακριβώς λειτουργεί η χριστιανική ζωή.
Λέγοντάς του ότι δεν μπορεί ο χριστιανός να μπορέσει να φτάσει ούτε στην αγάπη προς τον Θεό, ούτε την αγάπη προς τον πλησίον αν δεν περάσει πολλές και βαριές θλίψεις.
Δεν τον παρηγορεί ανθρώπινα.
Δεν τον παρηγορεί λέγοντάς του πράγματα τα οποία θα τον καλύψουν συναισθηματικά μόνο.
Δεν του λέει πράγματα τα οποία είναι αρκετά απλά και μόνο έτσι να του δώσει μια παρηγοριά ανθρώπινη.
Αλλά, ενώ γνωρίζει το βάρος αυτό της χειραγωγίας, με πολύ λεπτό τρόπο αλλά και με διάθεση αληθείας και πραγματικής πονεμένης καρδιάς προς τον άνθρωπο ο οποίος έρχεται να γνωρίσει τον Χριστό, του λέει προτιμώ να σου μιλήσω παρά τη σιωπή.
Η χάρις γράφει, έρχεται μόνο στην ψυχή που πόνεσε μέχρι τέλους.
Η τραγική αυτή θέση στην οποία τώρα βρεθήκατε δεν μου είναι άγνωστη.
Ο ίδιος θυμάμαι καθαρά μέχρι τώρα εκείνη την απερίγραπτα βαριά πάλη που είχα με τον εχθρό στον κόσμο.
Ιδιαίτερα στο Παρίσι.
Θα στη διηγηθώ εν μέρει.
Συνέβαινε να επιστρέψω κάποτε από την εκκλησία στο σπίτι και να θέλω να πάω σε γνωστούς να συζητήσω λίγο.
Να διασκεδάσω, καθώς μου φαινόταν ότι δεν είχα δυνάμεις να επιστρέψω στο κατάλυμά μου και να μείνω εκεί μόνος.
Ωστόσο, με άκρα χαλιναγώγηση της θελήσεώς μου, επέστρεφα στο δωμάτιό μου και τότε έπεφτα σχεδόν κατά γης από την εξάντληση. Εξαιτίας της μελαγχολίας και της ακηδίας που με πλημμύριζαν, έτοιμος να ξεσκίσω τη γη με τα νύχια μου.
Από τον πόνο της καρδιάς μου ήμουν έτοιμος να κλάψω και πράγματι έκλαιγα.
Μόνο η προσευχή με έσωζε και έφερνε την ειρήνη να σκηνώσει πάλι στην καρδιά μου.
Με τον τρόπο αυτό ένιωθα τέτοια ειρήνη που ούτε καν υποπτευόμουν νωρίτερα ότι υπήρχε.
Τέτοια που ως τότε δεν είχε ξανά έρθει στην καρδιά μου.
Συνέβαιναν συχνά παρόμοια περιστατικά.
Επεστρεφα από κάπου στο σπίτι.
Μου έρχεται η επιθυμία να σταματήσω σε ένα καφέ. Παλεύω όμως με αυτή την επιθυμία.
Και τι μου συμβαίνει;
Ξαφνικά, με κάποιον ακατανόητο τρόπο, νιώθω τον εαυτό μου να έχει χάσει εντελώς τη θέλησή του και να οδηγείται σαν δεμένο ζώο από κάτι αόρατο σε ένα καφέ.
Αίσθηση που κατέληγε να είναι ακόμη και φρικτή.
Μόνο ο Κύριος, και αυτοί που πέρασαν παρόμοιους πειρασμούς, γνωρίζει με ποιο πόνο και με τι απίστευτο κόπο έπρεπε να νικήσω αυτές τις άλογες επιθυμίες.
Είναι φοβερός ο τρόπος με τον οποίο πολλές φορές διηγείται ο Γέροντας περιστατικά από τη ζωή του.
Είναι φοβερός, κυρίως διότι δεν παρουσιάζεται ως ένας άνθρωπος άπιαστος, υπεράνθρωπος, αλλά ένας άνθρωπος ο οποίος παλεύει, παλεύει να κερδίσει μέσα του ο Χριστός.
Κάνει αυτή την πάλη την εσωτερική, συνειδητοποιώντας με πολύ κόπο και με πολύ πόνο, αισθανόμενος ταυτόχρονα και τον πόνο του άλλου, γι’ αυτό και ανοίγεται και ανοίγει την καρδιά του και φανερώνει τα μυστήρια που κρύβονται εκεί, λέγοντας ότι το να προσλάβει κανείς την Θεία Ζωή είναι πάρα πολύ μεγάλο πράγμα και χρειάζεται από τα πολύ απλά πράγματα, από τα μικρά εκείνα καθημερινά μέχρι και τα πιο σπουδαία να απαρνηθεί τον εαυτό του και μάλιστα κατονομάζει αυτή την απλή επιθυμία για ανάπαυση με λίγη συντροφιά στον κόσμο ως άλογη επιθυμία.
Γιατί; Διότι γνωρίζει ότι όταν ο άνθρωπος επιλέξει τον εν Χριστώ δρόμο, όταν επιλέξει την δυσκολία της στενής και τεθλιμμένης οδού, τότε θα βρει την προσευχή, θα βρει τους καρπούς της προσευχής, θα βρει την ειρήνη της ψυχής του, που όπως πολύ χαρακτηριστικά γράφει, δεν είχε φανταστεί ότι μπορεί ο άνθρωπος να ζήσει τέτοιες καταστάσεις ειρήνης.
Δεν υποπτευόμουν καν, νωρίτερα, ότι υπήρχε, γράφει.
Είναι, λοιπόν, για τον καθένα από εμάς μία μεγάλη, έτσι, αφορμή να διερωτηθεί και να δει και ο καθένας μας στη ζωή του πώς ζει.
Τι είναι εκείνο το οποίο πραγματικά απωθεί.
Συνειδητοποιούμε, ότι θέλουμε τον Χριστό στη ζωή μας.
Έχουμε τη δυνατότητα για πολλά πράγματα, όμως θέλουμε αυτά τα πράγματα να συμβούν και στη δική μας ζωή.
Είναι δυνατόν ο άνθρωπος ο οποίος αγαπά τόσο πολύ τη σάρκα, αγαπά τόσο πολύ τα γήινα πράγματα, να απεκδυθεί όλο αυτό τον πλούτο του κοσμικού φρονήματος, στο οποίο είναι μέσα από την κορφή ως τα νύχια, και να αναζητήσει τον Θεό.
Είναι, διότι ο Χριστός είναι παρόν στη ζωή μας.
Είναι παρόν και προσκαλεί τον καθένα από εμάς να ζήσει αυτό το μυστήριο της εν Χριστώ Ζωής.
Αρκεί ο καθένας από εμάς με το μικρό του αγώνα, με τον μεγάλο του ή μικρό πόθο να μπει σε αυτή τη διαδικασία του να γνωρίσει αυτή την εν Πνεύματι Αγίω Ζωή, στην οποία ο Χριστός έρχεται να μας χειραγωγήσει.
Θυμάμαι, λέει, μια παρόμοια επίσης δύναμη με έσερνε στον κινηματογράφο ή ακόμη κάπου αλλού, σε τόπους που, να πω την αλήθεια, ποτέ δεν με ικανοποιούσαν.
Εξαιτίας όμως αυτού, όταν επέστρεφα σπίτι, αν δηλαδή δεν σταματούσα πουθενά, η προσευχή γινόταν σαν φωτιά.
Κατανοώ απόλυτα εκείνο που γράφεται, “θα κάνω ό,τι θέλεις αρκεί να μην προσεύχομαι”.
Τότε κατανόησα την δύναμη των λόγων των πατέρων, ότι δεν υπάρχει έργο βαρύτερο από την προσευχή.
Αλλά όταν υπερνικήσει ο άνθρωπος τον πειρασμό σχετικά με την προσευχή, τότε αυτή γίνεται τόσο γλυκιά όσο τίποτα άλλο στον κόσμο.
Και η οδός αυτή είναι αλήθεια θλιβερή, στενή και λίγοι σύμφωνα με τον Λόγο του Κυρίου την ανακαλύπτουν.
Βλέπετε πόσο πραγματικά μιλάει στην καρδιά του καθενός από εμάς.
Είναι εύκολο να κάνουμε θετικές σκέψεις.
Είναι εύκολο να κάνουμε ίσως ακόμη και καλούς λογισμούς.
Είναι εύκολο να επιδιδόμαστε σε έργα ευποιίας, φιλανθρωπίας.
Είναι εύκολο να μιλάμε περί του Θεού, αλλά είναι τελικά πολύ δύσκολο για τον άνθρωπο να επιλέξει την οδό της προσευχής.
Είναι πολύ δύσκολο για τον άνθρωπο που πραγματικά θέλει να ζήσει εν Χριστώ, να ζήσει αυτές τις εμπειρίες τις αγιοπνευματικές, της αλλοιώσεως, της καλής αλλοιώσεως στην καρδιά του.
Είναι πάρα πολύ δύσκολο για τον άνθρωπο, λοιπόν, ο οποίος δεν έχει αποφασίσει αυτή τη ζωή, να μπει σε αυτή τη διαδικασία.
Αλλά ο Γέροντας εδώ μας λέει, ακόμη και όταν μπει σε αυτή την προοπτική του να αγωνιστεί, ο διάβολος είναι εκεί, περιμένοντας και δίνοντας την δική του μάχη, ούτως ώστε να βγάλει τον άνθρωπο από αυτή την προοπτική της προσευχής.
Γι’ αυτό και μνημονεύει εδώ αυτό το σημείο από την επιστολή του Μπάλφουρ, ο οποίος του γράφει, «Θα κάνω ό,τι θέλεις, αρκεί να μην προσεύχομαι».
Και γράφει ο Γέροντας, «Τότε κατανόησα τη δύναμη των λόγων των πατέρων, ότι δεν υπάρχει έργο βαρύτερο από την προσευχή».
Είναι, λοιπόν, ανάγκη και για μας.
Ο καθένας από εμάς έχει τον τρόπο του να μιλάει στο Θεό.
Έχει τον τρόπο του να ανοίγει την καρδιά του.
Σημασία έχει, λοιπόν, να γίνεται αυτό.
Να ανοίξουμε ο καθένας μας αυτό το παράθυρο στην ψυχή μας, το παράθυρο στον ουρανό και να αρχίσουμε μέσω της προσευχής να αφήσουμε το Πνεύμα του Θεού το Άγιο να μπει στην καρδιά μας.
Δυστυχώς, βέβαια, οι περισσότεροι από εμάς έχουμε την αίσθηση ότι η προσευχή είναι μία απλή αναφορά στο Θεό.
Προσευχή μπορεί να είναι, ακόμη λένε πολλοί άνθρωποι, ότι εγώ αγαπώ το Θεό και ξέρω ότι ο Θεός με αγαπά, άρα δεν χρειάζεται να Του μιλώ.
Όμως, αν ο άνθρωπος δεν βρει το δρόμο της προσευχής και αν δεν αρχίσει να γεύεται αυτή την διαδικασία την προσευχητική, τότε θα μείνει σε φιλολογικές διαπιστώσεις.
Τότε δεν μπορεί να καταλάβει αυτό για το οποίο γράφει εδώ ο Γέροντας, ότι όταν υπερνικήσει ο άνθρωπος τον πειρασμό σχετικά με την προσευχή, τότε αυτή γίνεται τόσο γλυκιά όσο οτιδήποτε άλλο στον κόσμο.
Είμαι βαθιά πεπεισμένος ότι αν εσείς, κι αυτό ισχύει για κάθε άνθρωπο, δεν ζήσετε τις θλίψεις εκείνης της ένδειας, των εξουθενώσεων, ίσως και της πείνας, της πλήρους εγκατάλειψης από όλους και από τους ανθρώπους και από τον Θεό ακόμη, ποτέ δεν θα γνωρίσετε την Θεία Αγάπη!
Καρδιά που δεν συνετρίβει από τα πλήγματα των θλίψεων και δεν ταπεινώθηκε μέχρι τέλους από κάθε είδους ένδεια, και πνευματική και σωματική, δεν είναι ικανή να δεχθεί τη Θεία Χάρη.
Αυτή εξαγοράζεται με πολύ ακριβό τίμημα.
Όταν μας πολεμά ο εχθρός, εκμεταλλευόμενος την ίδια τη φύση μας με την επιθυμία της ανθρώπινης αγάπης, της ψυχικής, κάποτε δε και απλώς της ζωώδους, της σαρκικής, τότε να πέφτουμε στη γη και να ικετεύουμε το Θεό όπως η Μαρία η Αιγυπτία, για να παραχωρήσει κατά την ευσπλαχνία Του να γνωρίσουμε τη Θεία Αγάπη Του στην θέση εκείνης της σαρκικής, της ανθρώπινης από την οποία παραιτηθήκαμε για Χάρη Του.
Πρέπει όμως να προσευχόμαστε με αυτόν τον τρόπο, ως τη στιγμή εκείνη κατά την οποία θα σβήσει κάθε επιθυμία της σαρκικής αγάπης και θα σκηνώσει η ειρήνη στην ψυχή και στο σώμα μας.
Δε χρειάζεται να ζητούμε παραπάνω, για να μην πέσουμε σε πειρασμό, σε πλάνη.
Αν είναι δυνατόν, κάνετε υπομονή, αγαπητέ.
Επιπλήξατε με ως υπαίτιο των συμφορών σας, αλλά κάνετε υπομονή.
Πιστέψτε πράγματι ότι τολμώ να σας μιλήσω έτσι για δύο μόνο λόγους.
Γιατί σας αγαπώ, αλλά και γιατί κι εγώ ο ίδιος γνώρισα θλίψεις παρόμοιες σαν τις δικές σας.
Βλέπετε, η θλίψη είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι της εν Χριστώ ζωής.
Η χριστιανική ζωή είναι αγώνας, αγαπητοί αδελφοί.
Και όποιος θέλει να ζήσει την χριστιανική ζωή έξω από την προοπτική του αγώνα, έξω από την προοπτική του ασκητικού φρονήματος της Εκκλησίας, τότε από μόνος του να καταλάβει ότι λανθάνει.
Δεν είναι δυνατόν να ζει κανείς και να θέλει να προσλάβει μέσα στα όρια της ανθρώπινης φύσης του την Θεία Ζωή και αυτό να μην είναι άσκηση και αγώνας.
Και αυτό, όχι ότι διότι ο Θεός έτσι επέλεξε να είναι ο άνθρωπος, αλλά διότι ο άνθρωπος απομακρύνθηκε από τον Θεό.
Γνώρισε την κοσμική ζωή, γνώρισε την σαρκική ζωή και η καρδιά αναπαύθηκε εκεί και χρειάζεται κόπος και αγώνας ώστε ο άνθρωπος να επανέλθει και να γνωρίσει την γλυκύτητα της εν Χριστώ ζωής, να γνωρίσει την γλυκύτητα των πνευματικών αλλοιώσεων, να γνωρίσει μέσα από τις θλίψεις ότι ο Χριστός είναι παρόν στη ζωή μας.
Αν θέλετε, γράφει, να συμβασιλεύσετε με τον Χριστό, τότε να υπερνικάτε τα πάθη.
Άλλη οδός δεν υπάρχει.
Αυτό που σας συνέβη είναι καθαρά πειρασμός.
Ποτέ μου δεν θα πιστέψω ότι μπορεί να σας ικανοποιήσει οποιοσδήποτε, οτιδήποτε σε αυτόν τον κόσμο.
Θέατρο, κινηματογράφος, καφέ και τα όμοιά τους, όλα αυτά είναι μόνο για παιδιά με ασύνετη καρδιά.
Η ζωή, σύμφωνα με τις εντολές του Χριστού, μοιάζει με αληθινό Γολγοθά.
Και είναι τέτοια η οδός, ώστε αυτός που εισέρχεται σε αυτήν, αν δεν νικήσει με την προσευχή όλες τις δυσκολίες που προκύπτουν και υποχωρήσει, δηλαδή επιστρέψει πίσω, τότε και εκεί όπου επέστρεψε, δηλαδή στον κόσμο, με άλλα λόγια στην εμπαθή ζωή, δεν θα βρει τη χαρά εκείνη, όπως τη ζουν οι άνθρωποι του κόσμου τούτου που δεν γνώρισαν τον Θεό.
Κατά τον πρόσφατο παγκόσμιο πόλεμο, η διοίκηση διέταζε συχνά στρατιώτες να επιτεθούν και έβαζε πίσω τους πολυβόλα ή ακολουθούσε αξιωματικός με δύο περίστροφα στα χέρια, ώστε να πυροβολείται κάθε μικρόψυχος που ήταν έτοιμος να υποχωρήσει.
Έτσι αυτοί που έκαναν την επίθεση γνώριζαν καλά ότι η σωτηρία και η ζωή βρίσκεται μόνο μπροστά αν νικήσουν τον εχθρό.
Οι θλίψεις της ψυχής μου, που διαρκώς αυξάνονταν, έφτασαν φαίνεται στο απόγειο.
Τότε εγώ, όχι με τη διαδικασία των αφηρημένων φιλοσοφικών συλλογισμών, αλλά με τη ζωντανή και βαθιά αίσθηση της καρδιάς, γνώριζα την αξία της ανθρώπινης ψυχής, ότι δηλαδή είναι πολυτιμότερη από όλο τον κόσμο.
Τα παθήματα αποφέρουν τόσο μεγάλο καρπό, ώστε αν ήμασταν λίγο πιο συνετοί, δεν θα θέλαμε να κατεβούμε από το Σταυρό.
Σε κάποιον ιερομόναχο εμφανίστηκε στον ύπνο του ο Κύριος, προσηλωμένος πάνω στο Σταυρό και είπε «Από τον Σταυρό δεν κατεβαίνουν, αλλά τους κατεβάζουν».
Και τους λόγους αυτούς ο Κύριος τους επανέλαβε τρεις φορές και μετά το όραμα έσβησε.
Θα σας έλεγα ακόμη κάτι, αλλά φοβάμαι μήπως προλάβω την πείρα της ζωής σας.
Για ένα προσεύχομαι, να μην φοβηθείτε τα σύννεφα που ήρθαν.
Πόσο διαχρονικά είναι τα λόγια αυτά του Γέροντα.
Πόσο πραγματικά ο άνθρωπος γνωρίζει τις ίδιες καταστάσεις να επαναλαμβάνονται.
Πόλεμοι, ένδεια, κοινωνική αδικία, πράγματα τα οποία κάνουν τον άνθρωπο να γνωρίσει τα όρια της ύπαρξής του.
Αλλά και εσωτερικοί πόλεμοι, εσωτερικές μάχες.
Μάχες για να βρει ο καθένας που αναζητά το νόημα της πραγματικής του ύπαρξης.
Μάχες ούτως ώστε να υπερνικήσει τα όρια της ανθρώπινης κατάστασης και να δει πραγματικά πώς μπορεί να υπερβεί αυτά για τα οποία ο ίδιος είναι υπεύθυνος.
Αυτό το κατάντημα στο οποίο ο καθένας μας έφερε τον εαυτό του και ολόκληρη την ανθρωπότητα.
Έτσι λοιπόν τριγύρω γράφει, όπου και να κοιτάξεις θλίψεις.
Και ό,τι βρίσκεται μπροστά στα μάτια προκαλεί ισχυρότερη συμπάθεια.
Μόνο όταν θα είστε σε ειρήνη και σχετική ηρεμία μπορείτε να γράφετε αραιότερα.
Όταν όμως βρίσκεστε σε θλίψεις και βαρύ πόλεμο δεν πρέπει να αναβάλλετε.
Να γράφετε στον πατέρα Σιλουανό και πιστεύω στον Θεό θα λάβετε βοήθεια.
Οι θέσεις σας είναι ιδιαίτερη δύσκολη γιατί μονομαχείτε με τον εχθρό.
Δείτε με πόση στοργή και με πόση συναίσθηση ευθύνης ο γέροντας μιλάει στον άνθρωπο αυτόν.
Του λέει ότι σε αυτή τη διαδικασία των θλίψεων στην οποία βρίσκεστε είναι ανάγκη να μιλάτε με έναν πνευματικό άνθρωπο.
Είναι ανάγκη να παίρνετε δύναμη και να συνεχίζετε τον αγώνα σας τον πνευματικό, συμβουλευόμενος έναν άνθρωπο ο οποίος πέρασε αυτά τα πράγματα.
Είναι αναγκαίο, του γράφει, πριν μάθετε να πολεμάτε με τα πάθη να μιλάτε με αυτόν τον άνθρωπο.
Πρέπει να αγαπήσετε την επώδυνη κατάσταση του σώματος για να βρείτε σχετική ανάπαυση από το άσπονδο πάθος.
Καλύτερα, γράφει ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος, να πεθάνουμε στην άσκηση παρά να παραδοθούμε στα πάθη, να χάσουμε την ανθρώπινη εικόνα και να προδώσουμε τον Χριστό.
Ο Χριστιανός οφείλει πρωτίστως να είναι ασκητής, ακόμη περισσότερο αν είναι μοναχός ή ιερέας.
Μίσεισαι τον εαυτό σου.
Άρχισε να κατανοείς τον εαυτό σου.
Όχι μόνο μέσα από την εγκράτεια των παθών, αλλά και μέσα από την αντίσταση σε αυτά, δηλαδή με την επίθεση εναντίον τους, και αμέσως θα αισθανθείς ανακούφιση.
Κάποιο φως θα ανατείλει στην ψυχή.
Ο Μέγας Βασίλειος και ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος λένε ότι τα ακούσια παθήματα είναι πιο ευχάριστα από την άλογη χαρά.
Ανάλογα με το πώς ζει ο άνθρωπος, διαμορφώνονται και οι εξωτερικές περιστάσεις της ζωής του.
Κάποτε εξαιτίας των εσωτερικών λαθών μας ή αντιθέτως των διορθώσεων μεταβάλλονται ανάλογα προς το χειρότερο ή προς το καλύτερο τις εξωτερικές συνθήκες της ζωής.
Η ζωή, λοιπόν, αγαπητοί αδελφοί, η χριστιανική ζωή είναι αγώνας.
Όλα συντείνουν ούτως ώστε ο άνθρωπος να μπει σε αυτή την προοπτική του αγώνα, του ευλογημένου αυτού αγώνα.
Και με τη βοήθεια της Χάριτος του Θεού, με τη βοήθεια του Χριστού στη ζωή μας, να μπορέσουμε ο καθένας μας, ανάλογα με το μέτρο και την ένταση το οποίο το ζητά, να απομακρυνθούμε από αυτά που μας κρατούν δέσμιους στη γη.
Δεν γίνεται όμως να απεμπλακούμε από όλα αυτά τα πράγματα και να αποδεσμευτούμε από τις επιθυμίες της σαρκός.
Αν ο νους μας είναι μονίμως χαμηλωμένος, αν ο νους μας μονίμως και η καρδιά μας είναι προσηλωμένα στα κτιστά πράγματα, στις χαρές αυτού του κόσμου και προσπαθεί με κάθε τρόπο να αποφύγει τις θλίψεις.
Είναι για εμάς, τους χριστιανούς, αυτό είναι μεγάλο ζήτημα επιλογής, να συνειδητοποιήσουμε και να καταλάβουμε ότι η χριστιανική ζωή είναι αγώνας, αγώνας τον οποίο θα κάνουμε με χαρά.
Τι χαρά;
Χαρά με τη σκέψη ότι μέσα μας θα καθαριστούμε, χαρά με τη σκέψη ότι μέσα μας θα χαίρεται να κατοικεί ο Χριστός, χαρά συνδυασμένη με πολύ κόπο πολλές φορές, με πολύ πόνο άλλες, διότι δεν είναι εύκολο άνθρωπος να απεκδυθεί, δεν είναι εύκολο άνθρωπος να διώξει από πάνω του όλη αυτή την σαπίλα, όλη αυτή την οσμή του θανάτου, η οποία μας περιβάλλει λόγω των αμαρτιών μας.
Όμως δεν πρέπει κανείς να απελπίζεται.
Δεν πρέπει κανείς, διαβάζοντας τούτα τα κείμενα και άλλα παρόμοια με αυτά, να κάνει σκέψεις ότι αυτά δεν είναι για εμάς.
Είναι για τον καθένα από μας.
Διότι όπως πολύ χαρακτηριστικά έγραφε πριν και διαβάσαμε από τον Γέροντα, ο Χριστιανός οφείλει πρωτίστως να είναι ασκητής.
Και άσκηση τι σημαίνει; Άσκηση μέσα στην ορθόδοξη πίστη και ζωή τι σημαίνει; Σημαίνει η τήρηση των ευαγγελικών εντολών.
Άσκηση σημαίνει ο άνθρωπος να επικεντρωθεί όσο είναι δυνατόν, όσο είναι δυνατόν με πόθο, με πραγματικό ενδιαφέρον, σε αυτήν την τήρηση των ευαγγελικών εντολών μέσω της προσευχής, όλο αυτό το πράγμα θα γίνει πιο εύκολο για τον άνθρωπο.
Και τότε με πολύ σύνεση, πραγματική σύνεση, καρδιακή, θα μπορέσει να ακολουθήσει το Χριστό όπου και αν υπάρχει.
Δύσκολος είναι ο δρόμος.
Δύσκολη είναι η οδός.
Εκείνος ο οποίος θα κάνει εύκολη αυτή τη διαδικασία είναι ο Χριστός.
Γι’ αυτό σε άλλο σημείο ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος γράφει ότι οι εντολές είναι ελαφριές.
Πώς είναι ελαφριές όταν ο άνθρωπος έχει να υπερβεί τα όρια της κτιστότητάς του;
Πώς μπορεί να είναι ελαφριές οι εντολές όταν τα πάντα μέσα μας έγιναν κοσμικά;
Γίνονται ελαφριές όταν πραγματικά επιδοθούμε στην αγάπη για το πρόσωπο του Χριστού και όταν συνειδητοποιήσουμε αυτό που και αλλού ο Γέροντας Παΐσιος έλεγε, να κάνουμε τα πάντα όσα ο Χριστός μας ζητά γιατί ο Χριστός χαίρεται και τότε βοηθάμε τον εαυτό μας.
Να φύγουμε από την απελπισία.
Να φύγουμε από τη σκληρότητα της καρδιάς.
Να φύγουμε από όλα εκείνα τα πράγματα τα οποία μας δυσκόλεψαν και μας δυσκολεύουν.
Και θα καταλάβουμε τότε ότι αν και η ζωή είναι πολύ δύσκολη τόσο από τις εξωτερικές συνθήκες, από την ένδεια, από την κοινωνική αδικία, από όλα αυτά τα πράγματα τα οποία έρχονται στην σύγχρονη ζωή να την κάνουν δύσκολη και απροσπέλαστη αλλά και από τις εσωτερικές θλίψεις παρόλα αυτά θα δούμε το έλεος του Θεού και την δύναμή Του όταν και εμείς μπούμε στην διαδικασία της προσευχής.
Όταν και εμείς με αυτού τον τρόπο που ο Γέροντας μας δίδαξε με το να παραμείνουμε μέσα στην εκκλησία του Χριστού, στην μαθητεία Του, παρόλες τις πτώσεις και τις αδυναμίες μας να επιλέγουμε τον Χριστό, να Του μιλάμε, να ανοίγουμε την καρδιά μας, να μπορούμε να προσευχόμαστε και με καθαρό το μαρτύριο της συνειδήσεώς μας, δηλαδή την μαρτυρία της συνειδήσεως, να ανοίγουμε την καρδιά μας και να λέμε σε Εκείνον όλες εκείνες τις μικρές, εσωτερικές, κρυφές, αμαρτωλές πτυχές της ζωής μας.
Και να εμπιστευτούμε, αγαπητοί αδελφοί, να εμπιστευτούμε πνευματικούς οδηγούς, να εμπιστευτούμε πρώτα απ’ όλα τους Αγίους μας, που πέρασαν απ’ αυτή την πύρα της ζωής, έζησαν τον αγώνα μέσα στην χριστιανική του ζωή και μπορούν να βοηθήσουν τον άνθρωπο, τον κάθε άνθρωπο, ο οποίος θα επιλέξει και εκείνος να ζήσει αλλά και ευλογημένη πνευματική ζωή.
Να μην απελπιζόμαστε, αγαπητοί αδελφοί, να μην απελπιζόμαστε και χάνουμε το κουράγιο μας.
Πολλές φορές συμβαίνουν πράγματα που μας υπερβαίνουν και μας ξεπερνούν.
Πάρα πολλές φορές στη ζωή μας και κυρίως τις περισσότερες φορές στη ζωή μας τα πράγματα τα οποία μας έρχονται είναι απροσδόκητα.
Μας εκπλήσσουν, μας φέρνουν ταραχή, δυσκολίες το να τα αντιμετωπίσουμε, πολλές φορές ολιγοπιστούμε, άλλες πάλι αδιαφορούμε.
Όλα όμως γίνονται για την πνευματική μας πρόοδο.
Ο Χριστός είναι εδώ για να βοηθήσει τον καθένα από εμάς.
Δεν περιμένει από εμάς να κάνουμε πράγματα υπεράνθρωπα.
Περιμένει όμως από εμάς την αναφορά μας, η οποία γίνεται διότι της προσευχής μας, όντως ώστε να του δώσουμε το ελεύθερο να μπει στην καρδιά μας και να επιφέρει όλες εκείνες τις πνευματικές αλλοιώσεις.
Να μην απελπίζεται κανείς, ακόμη και αν οι πτώσεις μας θα συμβαίνουν, ακόμη και αν οι πτώσεις μας είναι βαριές, ακόμη και αν ο άνθρωπος δύσκολα επανέρχεται από το βούρκο στον οποίο περιέπεσε, να μην χάνει το κουράγιο του.
Να σκεφτεί ότι ο Χριστός είναι εδώ για τον καθένα από εμάς.
Ο Χριστός είναι εδώ για να δώσει στον καθένα από εμάς ελπίδα.
Είναι εδώ για να σηκώσει τον καθένα από εμάς από τα έργα του σκότους και της ανομίας.
Τι σημασία έχει να θέλουμε, λοιπόν.
Να θέλουμε ο Χριστός να μπει στη ζωή μας, να δουλέψει με εμάς, να βοηθήσει τον καθένα από εμάς, για το σώστε όλοι μας, όπως και αν ζήσαμε, όπως και αν ζούμε, κάποτε να φτάσουμε, έστω και λίγο, να γνωρίσουμε αυτές τις θείες ανταύγειες και να καταλάβει ο καθένας από εμάς ότι παρ’ όλες τις θλίψεις, τις εξωτερικές ή τις εσωτερικές, ο Χριστός είναι παρόν στη ζωή μας.
Και αντιθέτως, όχι μόνο είναι παρόν και θέλει να βοηθήσει, αλλά γίνεται ένα με εμάς, έρχεται μέσα μας, φέρνει την πραγματική ειρήνη.
Και θυμηθείτε αυτό που διαβάζαμε πριν από λίγο από τον Γέροντα.
Ούτε μπορούσα να διανοηθώ, γράφει, και δεν πίστευα ποτέ πως υπάρχει τέτοια ειρήνη στην καρδιά του ανθρώπου.
Έτσι λοιπόν, να αποκτήσουμε κι εμείς γεύση πνευματική.
Να αποκτήσουμε γεύση πνευματική διότι δεν είναι μόνο ανάγκη για εμάς, αλλά είναι ανάγκη και για τον καθένα που ζει με εμάς.
Κι αν άλλοι από εμάς έχουν παιδιά, πρέπει να μεταδώσουμε αυτή τη ζωή, να γίνουμε φορείς αυτής της ζωής και να μεταδώσουμε αυτή τη ζωή, όχι με κηρύγματα, όχι με μεγαλοστομίες, όχι με λόγια τα οποία δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, αλλά με τη ζωή μας, με το ταπεινό μας φρόνημα, με το να υιοθετήσουμε αυτή την ασκητική της ορθόδοξης ζωής και να ζήσουμε επιδιώκοντας τη ζωή μας να γνωρίσουμε το θέλημά του.
Να ζήσουμε γνήσια και αληθινά, ούτως ώστε να ενεχειρήσουμε αυτή τη ζωή, την γνήσια και αληθινή και στις επόμενες γενιές, στα παιδιά μας, στα παιδιά των παιδιών μας, τους ανθρώπους με τους οποίους συναναστρεφόμαστε.
Κυρίως όμως να αντιληφθούμε εμείς οι ίδιοι και αυτό είναι μεγάλη ανάγκη, ότι όλα αυτά δεν είναι λόγια, ότι είναι θλίψεις και στεναχώρια, είναι στενή και τεθλιμμένη η οδός, αλλά είναι η μόνη οδός η οποία οδηγεί στη ζωή.
Σκληρός ο λόγος θα πει κανείς, όμως μην ξεχνάμε αγαπητοί χριστιανοί, ότι όπως μαρτυρεί ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος στο Ευαγγέλιο του, πολλοί άνθρωποι ακολουθούσαν τον Χριστό.
Τον ακολουθούσαν με αφοσίωση πολλές φορές.
Έκαναν μαζί του πολύ μεγάλες αποστάσεις οδοιπορίας για να τον ακούν, να μιλάει σε εκείνους και να τους κατηχεί σε αυτή την καινούργια ζωή.
Και ενώ όλοι έβλεπαν τα θαύματά του, όλοι έβλεπαν την ευεργετική παρουσία του, την ευεργετική παρουσία του στη ζωή του καθενός από αυτούς που τον ακολουθούσαν, τον έβλεπαν να θεραπεύει λεπρούς, να εγείρει νεκρούς, τον έβλεπαν να μιλάει και να τους οδηγεί στον Πατέρα των Φώτων, τον έβλεπαν να τους εξηγεί πράγματα τα οποία είχαν οι άνθρωποι τύφλωση πνευματική, παρόλα αυτά υπήρξαν και οι άνθρωποι οι οποίοι έλεγαν σκληρός ο λόγος και τις δύναται ακούει, ποιος είναι δυνατόν να ακούει αυτό το λόγο διότι τα θαύματα όλοι τα θέλουμε στη ζωή μας.
Όλοι θέλουμε να γίνουμε καλοί χριστιανοί χωρίς κανέναν κόπο.
Όλοι θέλουμε να αποκτήσουμε αρετές, να έχουμε χαρίσματα, να έχουμε όλα εκείνα τα πράγματα τα οποία ζηλεύουμε όταν τα διαβάζουμε στους πατέρες της εκκλησίας μας.
Όμως δεν θέλουμε τον κόπο, δεν θέλουμε την ταλαιπωρία, δεν θέλουμε τη στενή και τεθλιμμένη οδό, δεν θέλουμε την άσκηση, δεν θέλουμε τη δυσκολία, δεν θέλουμε τίποτα από τα οποία να μας δυσκολέψει τη ζωή.
Δεν είναι όμως δυνατόν με αυτή την ευδαιμονία και τον ευδαιμονιστικό τρόπο ζωής να κερδίσουμε στη ζωή μας το Πνεύμα του Θεού το Άγιο.
Έτσι λοιπόν, με βαθιά επίγνωση της κλήσης μας, με βαθιά επίγνωση ότι ο Χριστός δεν είναι κάπου μακριά που μας άφησε έρμαια στην τύχη του καθενός, αλλά είναι στη ζωή μας και θέλει να είναι πολύ περισσότερο στη ζωή μας, με την επίγνωση ότι δεν εγκατέλειψε το πλάσμα Του, δεν εγκατέλειψε τα παιδιά Του, αλλά είναι Παρών στη ζωή μας να πάρουμε δύναμη και κουράγιο και στις εξωτερικές θλίψεις που πολλές φορές μπορεί να είναι πάρα πολύ σκληρές, όπως η φτώχεια, η εγκατάλειψη, η μοναξιά, τα γηρατειά, η μοναχικότητα στη ζωή, αλλά και εσωτερικές καταστάσεις, όπως εδώ μας περιέγραφε πριν από λίγο ο Γέροντας από τα πιο χαμηλά πάθη, τα σαρκικά πάθη, από τα εσωτερικά αδιέξοδο, από τις υπαρξιακές αναζητήσεις για την αλήθεια της ζωής, από όπου και αν προέρχεται η θλίψη, να καταλάβουμε πώς θα την μεταχειριστούμε και να συνειδητοποιήσουμε ότι χωρίς την παρουσία του Χριστού στη ζωή μας δεν μπορούμε να ανταπεξέλθουμε όλες αυτές τις δυσκολίες αφενός, και αφετέρου χωρίς όλες αυτές τις δυσκολίες δεν μπορούμε να πλησιάσουμε και να γνωρίσουμε το μυστήριο της παρουσίας του Χριστού στην ανθρώπινη ζωή.
Γι’ αυτό και ο γέροντος έγραφε «Ο χριστιανός δεν θα μπορέσει ποτέ να φτάσει ούτε στην αγάπη προς τον Θεό, ούτε την αληθινή αγάπη προς τον άνθρωπο, αν δεν περάσει από πολλές και βαριές θλίψεις».
Βλέπετε πόσες φορές στη ζωή μας χρησιμοποιούμε με τη δύναμη της ανάμνησης πράγματα που ζήσαμε στη ζωή μας, όχι πράγματα που είχαμε, όχι πράγματα που ακούσαμε ή είδαμε γενικά, αλλά πράγματα που ζήσαμε, πικρές εμπειρίες, πικρές αναμνήσεις, ευχάριστες αναμνήσεις.
Και έτσι η πείρα διδάσκει τον άνθρωπο πώς να φερθεί.
Αν αυτό λοιπόν συμβαίνει για όλα τα πράγματα, πολύ περισσότερο συμβαίνει στην πρόσληψη ή στην προσπάθεια της πρόσληψης της χριστιανικής ζωής.
Δεν είναι εύκολη η ζωή.
Πολύ μάλλον δεν είναι εύκολη η ζωή όταν ο άνθρωπος θέλει να υιοθετήσει σε αυτή τη ζωή τη ζωή του Χριστού.
Και δεν είναι εύκολο όχι γιατί ο Χριστός την έκανε δύσκολη, αλλά επειδή ο άνθρωπος απομακρύνθηκε από εκείνον και χρειάζεται τώρα κόπος, πόνος, στέρηση, άσκηση, με λίγα λόγια, για να μπορέσει ο άνθρωπος να ξαναβρεί το χαμένο νόημα και τη ζωή και την ύπαρξή του, να ξαναβρεί τη σχέση του με τον Χριστό, να συνειδητοποιήσει ότι όντως η χριστιανική ζωή είναι ζωή αγώνα, όχι ευδαιμονίας, όχι ζωή καλοπέρασης, αλλά ζωή αγώνα, τέτοιον όμως αγώνα που θα φέρει στον άνθρωπο αυτή την ειρήνη, την αγάπη, την πραότητα, τις εσωτερικές εκείνες καταστάσεις που είναι καρποί του Πνεύματος του Αγίου.
Από την εκπομπή Πορεία Θεογνωσίας, που επιμελείται και παρουσιάζει ο ηγούμενος της Ιεράς Μονής Αγίου Γεωργίου Μαυροματίου, π. Σιλουανός.
