Γιατί λίγοι αποφασίζουν να ζήσουν σύμφωνα με τον ευαγγελικό νόμο παρόλο που πολλοί πλησιάζουν τον Κύριο και διαβάζουν το Ευαγγέλιο;
Ο Άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ εξηγεί ότι η απάντηση βρίσκεται στην βαθιά και απαιτητική φύση της αληθινής χριστιανικής ζωής.
Ο Αληθινός Σκοπός της Χριστιανικής Ζωής
Σύμφωνα με τον όσιο Σεραφείμ, ο πραγματικός σκοπός της χριστιανικής ζωής είναι η απόκτηση του Αγίου Πνεύματος. Αυτή η απόκτηση δεν είναι απλώς μια θεωρητική γνώση ή μια περιστασιακή προσέγγιση, αλλά μια κατάσταση όπου ο άνθρωπος κατοικείται από τη χάρη του Θεού. Ο ευαγγελικός νόμος δεν είναι απλώς ένα σύνολο κανόνων για να πλησιάσει κανείς τον Θεό ή να διαβάσει το Ευαγγέλιο. Είναι ο τρόπος ζωής που οδηγεί σε αυτή την ένωση με το Άγιο Πνεύμα, μέσω της προσευχής, της νηστείας, των καλών έργων και κυρίως της πίστης και της αγάπης προς τον Θεό και τον πλησίον.
Η ανάγνωση της Αγίας Γραφής είναι απαραίτητη για να τρέφεται η ψυχή με τον λόγο του Θεού, ο οποίος είναι ο “άρτος των αγγέλων”.
Ο Άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ διδάσκει ότι η ανάγνωση, ειδικά της Καινής Διαθήκης και του Ψαλτηρίου, πρέπει να την κάνουμε όρθιοι και μας οδηγεί σε διαφώτιση του νου, θερμότητα στην ψυχή και δάκρυα, γεμίζοντας τον άνθρωπο με πνευματικά δώρα και ειρήνη ψυχής. Συνιστούσε στους λαϊκούς να διαβάζουν το Ευαγγέλιο.
Ωστόσο, η απλή ανάγνωση ή προσέγγιση δεν αποτελεί το τέλος, αλλά την αρχή ή ένα μέσο για τον βαθύτερο σκοπό.
Ο Αγώνας της Πνευματικής Ζωής
Η ζωή σύμφωνα με τον ευαγγελικό νόμο περιγράφεται ως ένας συνεχής και έντονος αγώνας. Είναι μια πάλη για τη Βασιλεία του Θεού ενάντια στο βασίλειο του διαβόλου. Δεν αρκεί η αρχική απόφαση να αφοσιωθεί κανείς ολόψυχα στον Θεό, όπως έκανε ο Άγιος Σεραφείμ σε νεαρή ηλικία. Πρέπει κανείς “ν’ ανεβαίνει μέρα με τη μέρα την κλίμακα που οδηγεί στον ουρανό”.
Ο άνθρωπος που αποφασίζει να ζήσει την εσωτερική ζωή, την οποία ο Άγιος Σεραφείμ θεωρούσε την αληθινή μοναχική ζωή ακόμη και μέσα στο κελί, πρέπει πρώτα απ’ όλα να έχει τον φόβο του Θεού. Αυτός ο εσωτερικός αγώνας περιλαμβάνει τη συνεχή προσοχή του νου, ο οποίος πρέπει να μοιάζει με άγρυπνο φύλακα και φρουρό της εσωτερικής Ιερουσαλήμ, βλέποντας τις ενάντιες δυνάμεις γύρω του και μέσα στην ψυχή του.
Τα Μέσα και οι Αρετές
Η εφαρμογή του ευαγγελικού νόμου απαιτεί την έμπρακτη εφαρμογή των εντολών και την καλλιέργεια συγκεκριμένων αρετών, οι οποίες είναι δύσκολες:
- Προσευχή: Είναι ένα από τα κύρια μέσα για την απόκτηση του Αγίου Πνεύματος. Συνιστούσε την αδιάλειπτη μνήμη του Θεού και την ακατάπαυστη προσευχή στον Ιησού Χριστό, τονίζοντας τη σημασία της συγκέντρωσης του νου. Η χριστιανική ζωή είναι αγώνας για την προσευχή.
- Ασκητικότητα: Περιλαμβάνει τη σιωπή, την άσκηση και την έντονη προσευχή. Ο ίδιος ο Άγιος Σεραφείμ έζησε αυστηρά ασκητική ζωή, ακόμη και ως έγκλειστος με εξαιρετικά λιτή διατροφή. Η σιωπή συμβάλλει στην απόκτηση της εσωτερικής ειρήνης.
- Ταπείνωση: Είναι απαραίτητη. “Ας αγαπήσουμε την ταπεινοφροσύνη, για να δούμε τη δόξα του Θεού, γιατί όπου στάζει η ταπεινοφροσύνη, εκεί αναβλύζει η θεική δόξα”. Χωρίς την ταπείνωση, υπάρχει μόνο σκοτάδι μέσα στον άνθρωπο.
- Αυτοκριτική: Πρέπει κανείς “να κατακρίνει πάντοτε τον εαυτό σου και θα πάψεις να κατακρίνεις τους άλλους”. Μπορεί κανείς να κατακρίνει μια κακή πράξη, ποτέ όμως εκείνον που την έκανε.
- Υπομονή: Χρειάζεται υπομονή στις ασθένειες και τις δοκιμασίες. Όποιος σηκώνει την αρρώστια με υπομονή και ευγνωμοσύνη στον Θεό, στεφανώνεται σαν μάρτυρας.
- Αγάπη και Συγχώρεση: Αυτές είναι κεντρικές εντολές. “Για την αδικία που σού προξενούν οι άλλοι, όποια κι’ αν είναι αυτή, δεν πρέπει να εκδικείσαι. Απεναντίας να συγχωρείς από τα βάθη της καρδιάς σου εκείνον που σε αδίκησε”. Επίσης, “Δεν πρέπει να τρέφεις στην καρδιά σου μίσος και αντιπάθεια εναντίον εκείνου που σε εχθρεύεται. Αλλά να τον αγαπάς και να του κάνεις όσο μπορείς το καλό, ακολουθώντας την εντολή του Χριστού: «Ν’ αγαπάτε τους εχθρούς σας, να ευεργετείτε αυτούς που σας μισούν»”.
Εμπόδια και Δυσκολίες
Ο δρόμος της ζωής σύμφωνα με τον ευαγγελικό νόμο είναι γεμάτος εμπόδια:
- Πάθη και Λογισμοί: Η πάλη κατά των παθών και των ακάθαρτων λογισμών είναι συνεχής. Ο νέος άνθρωπος είναι αδύνατο να μην ταράζεται από σαρκικούς λογισμούς, γι’ αυτό πρέπει να προσεύχεται επίμονα στον Θεό για να σβήνει τη “σπίθα των αισχρών επιθυμιών” μόλις εμφανίζεται. Η νίκη κατά των παθών οδηγεί στην ειρήνη.
- Θλίψη και Αθυμία: Η θλίψη είναι “το σκουλήκι της καρδιάς”. Για να διατηρήσει κανείς την ψυχική ειρήνη, πρέπει να διώχνει την αθυμία και να προσπαθεί να έχει πνεύμα χαράς. Η θλίψη καταλύεται με την απόκτηση της εσωτερικής ειρήνης.
- Απελπισία: Η απελπισία είναι η “μεγαλύτερη χαρά του διαβόλου. Είναι αμαρτία θανάσιμη”. Ο Κύριος φροντίζει για τη σωτηρία μας, αλλά ο διάβολος προσπαθεί να μας οδηγήσει στην απελπισία.
- Κοσμική Μέριμνα: Η περιττή μέριμνα για τα βιοτικά πράγματα είναι “γνώρισμα άνθρωπου άπιστου και μικρόψυχου”. Είναι συμφορά αν δεν στηριζόμαστε στον Θεό, αλλά φροντίζουμε μόνοι μας για τον εαυτό μας. Είναι καλύτερο να περιφρονούμε τα πρόσκαιρα και να ζητάμε τα αιώνια.
- Επιρροή του Διαβόλου: Ο διάβολος προσπαθεί συνεχώς να επηρεάσει, ιδίως τους εμπαθείς ανθρώπους. Όταν ο άνθρωπος εγκαταλειφθεί από τον Θεό, ο διάβολος είναι έτοιμος να τον αφανίσει.
Πίστη και Έργα
Η αληθινή πίστη δεν είναι παθητική. Ο Απόστολος Ιάκωβος λέει: “Η πίστη χωρίς τα έργα είναι νεκρή”. Ο Άγιος Σεραφείμ το επιβεβαιώνει: “Η αληθινή πίστη δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς τα έργα. Όποιος πραγματικά πιστεύει, εκείνος οπωσδήποτε θα κάνει και καλά έργα”. Αυτό σημαίνει ότι η απλή διανοητική αποδοχή ή η προσέγγιση του Κυρίου δεν αρκεί. Χρειάζεται ενεργός εφαρμογή των διδαχών του Ευαγγελίου στη ζωή, κάτι που απαιτεί συνεχή προσπάθεια.
Ο Δύσκολος Δρόμος
Συνοψίζοντας, ενώ η πύλη της μετανοίας είναι ανοιχτή για όλους, ο δρόμος της πλήρους εφαρμογής του ευαγγελικού νόμου, της απόκτησης του Αγίου Πνεύματος και της αληθινής ένωσης με τον Θεό είναι ένας δρόμος άθλησης και μεταμόρφωσης. Απαιτεί συνεχή πάλη με τα πάθη, τους λογισμούς και τον διάβολο, την καλλιέργεια δύσκολων αρετών όπως η ταπείνωση και η συγχώρεση, την απόρριψη της κοσμικής μέριμνας και την πλήρη εμπιστοσύνη στον Θεό.
Ο Άγιος Σεραφείμ σημειώνει ότι, ιδίως γύρω στο 35ο έτος της ηλικίας του, ο άνθρωπος κάνει μεγάλο αγώνα για να συγκρατήσει τον εαυτό του και “Πολλοί, σ’ αυτή την ηλικία, δεν παραμένουν στο δρόμο της αρετής. Ξεφεύγουν και ακολουθούν τον δρόμο των επιθυμιών τους”. Αυτή η παρατήρηση υπογραμμίζει τη δυσκολία της επιμονής στον πνευματικό αγώνα.
Επομένως, παρόλο που πολλοί πλησιάζουν τον Κύριο και διαβάζουν το Ευαγγέλιο, λίγοι αποφασίζουν να ζήσουν πλήρως και ολοκληρωτικά σύμφωνα με τον ευαγγελικό νόμο, διότι αυτό συνεπάγεται μια βαθιά εσωτερική μεταστροφή, συνεχή άθληση και μια δια βίου πάλη για την απόκτηση της θείας χάριτος, η οποία είναι δύσκολη και απαιτητική, όπως φαίνεται καθαρά από τη ζωή και τις διδαχές του Αγίου Σεραφείμ του Σαρώφ.