Ο Ιησούς Χριστός, ως ενανθρώπιση του άσαρκου Λόγου, αποτελεί την πλήρη και τέλεια αποκάλυψη της δόξας του Θεού στον κόσμο. Μέσω της σάρκωσης, η άκτιστη δόξα του Θεού γίνεται ορατή και μεθεκτή στους ανθρώπους, φανερώνοντας την αγάπη, την ευσπλαχνία και την σωτηριώδη δύναμη του Θεού Πατέρα.
Η δόξα του Θεού αποκαλύφθηκε μέσω του Ιησού Χριστού, ο οποίος αποκάλυψε την ουράνια φιλοσοφία και διέδωσε την καθαρότερη διδασκαλία, μια διδασκαλία που το ανθρώπινο γένος δεν είχε ακούσει ποτέ πριν.
Η Δόξα του Θεού στην Παλιά Διαθήκη
Στην Παλαιά Διαθήκη, οι θεοφάνειες προεικόνιζαν την ενανθρώπιση και την αποκάλυψη της δόξας του Θεού, η οποία φανερωνόταν με τρόπους προσιτούς στην ανθρώπινη κατανόηση, όπως η νεφέλη, ο άγγελος, η φωνή. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η σκηνή του μαρτυρίου, όπου η δόξα του Θεού εμφανίζεται ως νεφέλη, σκεπάζοντας τον περιούσιο λαό. Επιπλέον, η κιβωτός της Διαθήκης αποτελούσε τον τόπο συνάντησης του Θεού με τον Μωυσή, όπου ο Θεός φανερωνόταν και επικοινωνούσε με τον εκλεκτό του λαό.
Η Δόξα του Θεού στην Καινή Διαθήκη
Η ενανθρώπιση του Λόγου ολοκληρώνει τις θεοφάνειες της Παλαιάς Διαθήκης, καθώς ο Ιησούς Χριστός, ως Θεάνθρωπος, γίνεται η επιφάνεια του Θεού Πατέρα, αποκαλύπτοντας την δόξα Του με τρόπο τέλειο και αμεσότερο. Κατά τη διάρκεια της επίγειας ζωής Του, ο Χριστός επιτελεί θαύματα, θεραπεύει ασθενείς, ανασταίνει νεκρούς και διδάσκει με εξουσία, φανερώνοντας έτσι την θεία Του δύναμη και δόξα.
Σημαντικά γεγονότα που μαρτυρούν την αποκάλυψη της δόξας του Θεού μέσω του Ιησού Χριστού:
- Η Μεταμόρφωση: Στο όρος Θαβώρ, ο Χριστός μεταμορφώνεται μπροστά στους μαθητές Του, το πρόσωπό Του λάμπει σαν τον ήλιο και τα ρούχα Του γίνονται λευκά σαν το φως. Η φωνή του Θεού Πατέρα ακούγεται, λέγοντας: “Αυτός είναι ο Υιός μου ο αγαπητός, εις ον ευδόκησα· ακούετε αυτόν” (Ματθ. 17, 5).
- Η θεραπεία του εκ γενετής τυφλού: Ο Χριστός, με την θεία Του δύναμη, χαρίζει την όραση σε έναν άνθρωπο που γεννήθηκε τυφλός, αποκαλύπτοντας την ευσπλαχνία και την παντοδυναμία Του.
- Η ανάσταση του Λαζάρου: Ο Χριστός ανασταίνει τον Λάζαρο, ο οποίος ήταν νεκρός για τέσσερις ημέρες, νικώντας τον θάνατο και φανερώνοντας την κυριαρχία Του επί της ζωής και του θανάτου.
- Η Σταύρωση και η Ανάσταση: Στο μυστήριο του Σταυρού, ο Χριστός νικά την αμαρτία και τον θάνατο, φανερώνοντας την άπειρη αγάπη του Θεού για τον άνθρωπο. Η Ανάσταση του Χριστού αποτελεί την τελική νίκη επί του θανάτου και την πηγή της αιώνιας ζωής.
Θέωση και Άκτιστο Φως
Η εμπειρία της θεώσεως, δηλαδή η συμμετοχή του ανθρώπου στην άκτιστη δόξα του Θεού, γίνεται δυνατή μέσω της ενέργειας του Αγίου Πνεύματος. Σύμφωνα με την ησυχαστική παράδοση, η οποία άνθισε κατά την Παλαιολόγεια περίοδο (1261-1453), η αδιάλειπτη νοερά προσευχή, η κάθαρση της καρδιάς και η υπακοή στο θέλημα του Θεού αποτελούν βασικά μέσα για την προσέγγιση του θείου φωτός.
Ο Άγιος Συμεών, Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης (1381-1429), σημαντικός εκπρόσωπος της ησυχαστικής παράδοσης, υπογράμμισε την σύνδεση της λατρείας και της τέχνης με την εμπειρία της θεώσεως. Οι εικόνες, ως “παράθυρα προς τον ουρανό”, μπορούν να βοηθήσουν τους πιστούς να αντικρύσουν την δόξα του Θεού και να μετέχουν στην μεταμορφωτική δύναμη της θείας Χάριτος.
Η γνώση του Θεού δεν επιτυγχάνεται με την φιλοσοφία ή τις θετικές επιστήμες, αλλά μέσω των θεουμένων που έχουν εμπειρία του Θεού. Οι θεούμενοι, ενωμένοι με τον Χριστό, μετέχουν στην δόξα του Θεού και οδηγούνται στην θέωση. Η θέωση είναι η ανώτατη μορφή τελειότητας και βασίζεται στην εμπειρία της εν Θεώ θεωρίας.
Η κατανόηση της Ορθόδοξης Δογματικής Θεολογίας απαιτεί υπακοή στην αυθεντία του Χριστού, των προφητών, των αποστόλων και των αγίων.
Ο Χριστός, ως αρχιερέας, βασιλιάς και δάσκαλος, προσφέρει την θυσία της συμφιλίωσης, έχει την δύναμη να πραγματοποιήσει το έργο της σωτηρίας και διαπαιδαγωγεί την ανθρωπότητα. Η ιεροσύνη του Χριστού καταργεί την ιουδαϊκή ιεροσύνη, η οποία είχε προσωρινή ισχύ. Η νέα ιεροσύνη του Χριστού, η οποία εκπροσωπείται από τον Μελχισεδέκ, είναι αιώνια και τέλεια.
Στο Ευαγγέλιο του Ιωάννη, η αναμαρτησία του Χριστού συνδέεται με την αλήθεια. Αυτή η ιδιότητα είναι οντολογική, δηλαδή ουσιαστική, και όχι απλά ηθική. Μέσω αυτής της αναμαρτησίας και της αλήθειας, ο Χριστός αποκαλύπτει την πλήρη δόξα του Θεού.
Ο Ιησούς Χριστός αποτελεί την υπέρτατη αποκάλυψη της δόξας του Θεού. Μέσω της ενανθρώπισης, της ζωής, του θανάτου και της ανάστασής Του, ο Χριστός φανερώνει την αγάπη, την ευσπλαχνία και την σωτηριώδη δύναμη του Θεού Πατέρα, καθιστώντας τον άνθρωπο ικανό να μετέχει στην άκτιστη δόξα και να βιώσει την θέωση.