Κριτική και εντυπώσεις
Οι πρώτοι Ολυμπιακοί Αγώνες που παρακολούθησα ήταν αυτοί του Μόντρεαλ. Καλοκαίρι του 1976.
…
Ήταν όμως στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λος Άντζελες, το 1984, που συνειδητοποίησα πως ο ηρωισμός και ο θρίαμβος μπορούν να πάρουν και άλλες μορφές, να μη σχετίζονται κατ’ ανάγκη με τη νίκη. Η αγωνιώδης και υπεράνθρωπη προσπάθεια της Ελβετίδας μαραθωνοδρόμου Γκαμπριέλα-Άντερσεν-Σις να τρέξει τα λίγα μέτρα από τη χώριζαν από τη γραμμή τερματισμού, εξαντλημένη και λίγο πριν καταρρεύσει ολοκληρωτικά, η έκταση που έλαβε αυτό το γεγονός, μου έδειξαν ότι οι Αγώνες δεν είναι μόνο νίκες και θρίαμβοι, αλλά κυρίως προσπάθεια και υπέρβαση. Ότι είναι γεμάτοι από μικρές ανθρώπινες ιστορίες.
…
Κοντά τέσσερις δεκαετίες αργότερα, πλήθος βιβλίων και επιτυχιών και χιλιάδες επί χιλιάδων γραμμές κειμένων, ο ταλαντούχος συγγραφέας Βασίλης Παπαθεοδώρου έρχεται με το νέο του βιβλίο -που φέρει τον τίτλο «Με ταχύτητα, με δύναμη, με πάθος»- να μας θυμίσει είκοσι τέτοιες μικρές ανθρώπινες ιστορίες που σταχυολόγησε από την Ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων και που έχουν -η κάθε μια από αυτές ξεχωριστά- να διδάξουν κάτι σε όλους μας.
Τι λέτε; Τους ρίχνουμε μια ματιά;
Λουτζ Λονγκ – Τζέσε Όουενς @ Βερολίνο, 1936
Βρισκόμαστε στην Ολυμπιάδα του 1936 στο Βερολίνο. Σε ένα στάδιο γεμάτο φανατισμένο πλήθος, Γερμανούς ναζιστές και τον ηγέτη τους Αδόλφο Χίτλερ, δύο μεγάλοι στις επιδόσεις και τεράστιοι στο ήθος αθλητές, δίνουν τον δικό τους αγώνα, αυτόν της ευγενούς άμιλλας.
Ο Αμερικανός αθλητής Τζέσε Όουενς έχοντας ήδη κερδίσει από την προηγούμενη ημέρα το χρυσό μετάλλιο στον τελικό των 100 μέτρων, έχει θέσει θεατές και όχι μόνο, ενάντιά του. Βλέπετε, δεν μπορούν να του συγχωρήσουν το ότι εμφανώς δεν ανήκει στην “άρια φυλή” και πως ετοιμαζόταν να κατακτήσει το δεύτερο χρυσό μετάλλιο, αυτή τη φορά στο άλμα εις μήκος, ενός αθλήματος του οποίου κατείχε ήδη το παγκόσμιο ρεκόρ.
Η αρνητική ενέργεια που λάμβανε εμπλουτισμένη με κάποιες παρατυπίες των κριτών τον άφησαν με μία και μόνη προσπάθεια για να καταφέρει να προκριθεί.
…
Εκείνη λοιπόν τη στιγμή, που αγχωμένος και σκεπτικός προσπαθούσε να ηρεμήσει και να αυτοσυγκεντρωθεί, ένιωσε ένα χέρι στον ώμο του.
“Με λένε Λουτζ Λονγκ”, του είπε ο ξανθός Γερμανός άλτης και κυριότερος αντίπαλός του στο αγώνισμα.
…
Λίγα λόγια και μια ανθρώπινη συμπεριφορά από τον Λονγκ στάθηκαν ικανά να συνεφέρουν τον Όουενς αλλά και να αφήσουν βουβό το πλήθος. Εκείνο το απόγευμα της 4ης Αυγούστου του 1936 οι δύο αθλητές έσπασαν πέντε φορές το Ολυμπιακό ρεκόρ στο άλμα εις μήκος και ξεκίνησαν μια βαθιά και ανθρώπινη φιλία πέρα από οποιεσδήποτε διακρίσεις.
Αλέν Μιμούν – Εμίλ Ζάτοπεκ @ Μελβούρνη, 1956
Ο Γαλλοαλγερινός Αλέν Μιμούν θα ήταν βασιλιάς των δρόμων αντοχής εάν δεν υπήρχε ο Τσεχοσλοβάκος Εμίλ Ζάτοπεκ. Όλοι τον αποκαλούσαν “Σκιά” μιας και πάντοτε τερμάτιζε πίσω από τον Εμίλ. Ερχόταν πάντα δεύτερος. Ήταν δύο γίγαντες των αγώνων δρόμου, που την ώρα του αγώνα μάχονταν με όλες τους τις δυνάμεις για τη νίκη.
Όταν όμως δεν υπήρχε αγώνας, τότε οι δυό τους ήταν πολύ στενοί φίλοι, αδέλφια θα έλεγε κανείς, χωρίς να υπερβάλει ούτε στο ελάχιστο. Ο Αλέν μάλιστα χρωστούσε ευγνωμοσύνη στον Εμίλ που με την ταχύτητα, την αντοχή και το πάθος του τον έκανε να προσπαθεί περισσότερο ώστε να γίνεται όλο και καλύτερος.
Το 1956 ήταν η πρώτη φορά που ο Μιμούν κέρδισε τον Ζάτοπεκ και πήρε το χρυσό μετάλλιο στον Μαραθώνιο δρόμο της Μελβούρνης. Ένα μετάλλιο που το χάρηκαν και οι δύο αθλητές με την ίδια ακριβώς ένταση!
Έρικ Μουσαμπάνι @ Σίδνεϊ, 2000
Ολυμπιακοί αγώνες 2000, Σίδνεϊ.
…
Ένιωθε πως δεν πήγαινε πουθενά, πως είχε μείνει κολλημένος στο ίδιο σημείο της πισίνας για ώρα, χτυπώντας τα χέρια και τα πόδια του, που πλέον είχαν γίνει βαριά, ασήκωτα από την προσπάθεια. Όλες του οι δυνάμεις ήταν σαν να τον είχαν εγκαταλείψει ξαφνικά, σαν έπειτα από τα πενήντα πρώτα μέτρα και τη στροφή να είχαν εξαφανιστεί.
…
Ο κόσμος βλέποντάς τον έτσι έχει σταματήσει να χειροκροτά και έχει αρχίσει να ανησυχεί. Οι κριτές, ακόμη πιο αναστατωμένοι, καλούν τους ναυαγοσώστες να είναι σε ετοιμότητα. Ο αθλητής της Ισημερινής Γουινέας, ο Έρικ Μουσαμπάνι νιώθει εντελώς αδύναμος. Στην μνήμη του επανέρχονται γεγονότα, διάλογοι και στιγμιότυπα από τις πρώτες μέρες που ξεκίνησε με λαχτάρα να κολυμπά σε πισίνα.
Τώρα νιώθει ντροπιασμένος. “Δεν έπρεπε να αγωνιστώ, δεν ήθελα να αγωνιστώ. Τώρα έχω ντροπιαστεί μπροστά σε όλο τον κόσμο”. Αυτό είναι το μόνο που σκέφτεται αυτή τη στιγμή, τίποτα άλλο. Μα ξαφνικά, φωνές που τον καλούν με το όνομά του, φωνές δυνατές από τους θεατές που τον παρακινούν να προσπαθήσει, να μην τα παρατήσει, να μην αφεθεί. Φωνές από τους όρθιους πια θεατές που τον χειροκροτούν, τον ζητωκραυγάζουν, τον ωθούν, τον ενθαρρύνουν!
Και ναι! Ο Έρικ, ο αθλητής των 100 μέτρων ελεύθερης κολύμβησης, γίνεται ο αθλητής που αν και τερμάτισε τελευταίος, αν και έκανε τον χειρότερο χρόνο στην ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων, στις καρδιές όλων των φιλάθλων, και κυρίως των ομοεθνών του, στέφεται ήρωας λόγω του πείσματος και του θάρρους του να αγωνιστεί!
Λιζ Χάρτελ @ Ελσίνκι, 1952
Το να γίνεις μητέρα όταν έχεις προσβληθεί από πολιομυελίτιδα είναι κάτι τεράστιο από μόνο του. Το να γίνεις όμως μητέρα, να σηκωθείς από την αναπηρική καρέκλα, να συνεχίσεις την ιππασία και να αγωνιστείς και στους Ολυμπιακούς Αγώνες, είναι κάτι που η αδιανόητη δύναμη ψυχής της Λιζ Χάρτελ θα μπορούσε να καταφέρει.
Η 23χρονη έγκυος Λιζ μαθαίνει από τους γιατρούς πως έχει προσβληθεί από πολιομυελίτιδα και πως θα μείνει παράλυτη στα πόδια. Οι σκέψεις της στρέφονται αρχικά στο αγέννητο μωρό της. Κανείς όμως δεν μπορεί να την βεβαιώσει για οτιδήποτε. Μαύρες σκέψεις και ζοφερές την γεμίζουν, συναισθήματα απελπισίας και απόγνωσης, μελαγχολίας και θλίψης δεν αφήνουν χώρο ούτε για την παραμικρή ηλιαχτίδα ελπίδας. Μέχρι που μια μέρα, η Λιζ πήρε τις αποφάσεις της.
Θα πάλευε. Ένα πράγμα τη φορά, μα δεν θα το άφηνε έτσι. Ξεκίνησε λοιπόν από την ίδια στιγμή να κάνει όνειρα. Για το παιδί της, για την ιππασία που ήθελε τόσο πολύ να ξανακάνει. Κατάφερε να δίνει αυτή κουράγιο και δύναμη στους αγαπημένους της.
Ήρθε η μέρα που έγινε μητέρα ενός υγιέστατου κοριτσιού. Εκείνη την ημέρα έθεσε τον επόμενο στόχο στη ζωή της. Θα ίππευε ξανά! Βλέποντας την αμφιβολία και τον φόβο στα μάτια των δικών της ανθρώπων, είπε: “θα πάω και στους Ολυμπιακούς!” Οι γονείς και ο άντρας της έκαναν το όνειρό της, δικό τους όνειρο και την βοηθούσαν με κάθε τρόπο. Το αγαπημένο της άλογο, ο Τζούμπιλι έμαθε υπακούει στις διαφορετικές εντολές της Λιζ, μιας και δεν μπορούσε πλέον να κινήσει και να τον κατευθύνει καθόλου με τα πόδια της. Με πείσμα, με αγώνα, με πόνο και με άπειρες πτώσεις προπονούνταν καθημερινά η Λιζ και όταν έφτασε στους Ολυμπιακούς αγώνες του Ελσίνκι το 1952…
Κωνσταντίνος Τσικλητήρας @ Στοκχόλμη, 1912
Τα Τσικλητήρια ως διοργάνωση σίγουρα τα γνωρίζουμε όλοι. Πόσοι όμως γνωρίζουμε τον ήρωα που κρύβεται πίσω από αυτό το όνομα; Τον ήρωα Κωνσταντίνο Τσικλητήρα, που τίμησε την πατρίδα του όχι μόνο με τα μετάλλια και τις επιτυχίες του στα στάδια, αλλά με την θέληση του -αν και δεν τα κατάφερε λόγω των πιέσεων- να είναι και στην πρώτη γραμμή του πολέμου.
…
“Όχι, ο Τσικλητήρας δεν θα πάει στον πόλεμο. Πρέπει πάση θυσία να μείνει μακριά”. Ο Τσικλητήρας ήταν θρύλος, οι θρύλοι δεν πεθαίνουν, πρέπει να παραμένουν ζωντανοί για να κρατάνε το ηθικό του λαού ακμαίο.
…
Λόγια των πολιτικών του παλατιού και των στρατηγών ήταν αυτά και μέλημά τους. Όμως λογάριαζαν χωρίς να λάβουν υπόψιν τους το πείσμα, το σθένος και το πάθος για την υπεράσπιση της πατρίδας του, που είχε ο Κωνσταντίνος Τσικλητήρας. Σκεπτόμενος βαθιά και αναγνωρίζοντας τους κινδύνους, συνειδητά επέλεγε την πιθανή απώλεια της ζωής του, από την απώλεια του αυτοσεβασμού του…
Πίτερ Νόρμαν @ Μεξικό, 1968
Ο Πίτερ Νόρμαν, έχοντας κατακτήσει το αργυρό μετάλλιο στα 200 μέτρα στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1968 στο Μεξικό, κάνει όνειρα για το μέλλον του, για την χαρά που θα μοίραζε στην πατρίδα του στους Αυστραλούς, για την μετέπειτα αθλητική του ζωή.
Λίγο πριν την απονομή των μεταλλίων οι δύο αθλητές που θα ανέβαιναν στο βάθρο της πρώτης και της τρίτης θέσης του εκμυστηρεύονται πως όταν ανέβουν στο βάθρο, με συμβολικές πράξεις θα υποστηρίξουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, και τον ρωτούν αν θα λάβει και αυτός μέρος σε αυτή την διαμαρτυρία τους. Ο Πίτερ Νόρμαν δεν δίστασε στιγμή. “Είμαι μαζί σας” τους είπε και τα μάτια του ήταν γεμάτα με αγάπη και αποφασιστικότητα.
Ο Πίτερ Νόρμαν ήταν ο άνθρωπος που τόλμησε να διαμαρτυρηθεί για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τιμωρήθηκε γι’ αυτό με τον αποτροπιασμό και την περιφρόνηση που του έδειξαν οι ομοεθνείς του όταν επέστρεψε αργυρός Ολυμπιονίκης στην πατρίδα του, αποκλείοντάς τον από όλες τις διεθνείς αποστολές. Όμως, όπως είπε και ο ίδιος: “Με τίποτα άλλο δεν θα ‘μουν πιο περήφανος, όσο που ήμουν μέρος εκείνης της στιγμής.”
Κάσιους Κλέι (Μοχάμεντ Άλι) @ Ρώμη, 1960
Η ενασχόληση του Κάσιους Κλέι -του γνωστού τοις πάσι Μοχάμεντ Άλι- με το μποξ ξεκίνησε μετά από μια σειρά συμπτώσεων. Κάποιος του έκλεψε το ποδήλατο, ο δωδεκάχρονος τότε Κάσιους εκνευρίστηκε πολύ και θύμωσε, ο Τζο, ο αστυνόμος που είχε βάρδια και δέχτηκε την καταγγελία του μικρού ήταν και προπονητής πυγμαχίας. Όχι, δεν σταματούν εδώ τα τυχαία γεγονότα. Ο πιτσιρικάς ήταν έξαλλος! Δεν τον χώραγε ο τόπος.
…
“Θα του σπάσω τα μούτρα, όταν τον βρω”, του είχε πει τότε με θράσος ο πιτσιρικάς και ο Τζο είχε γελάσει με την καρδιά του.
“Αν θες να του σπάσεις τα μούτρα, γιατί δεν ασχολείσαι με το μποξ;”
…
Παρ’ όλο που ο αστυνομικός το είχε πει γι’ αστείο -αν και η ομάδα που προπονούσε ήθελε έναν μικρό και δυναμικό αθλητή- μετά από αρκετό καιρό, ένας Κάσιους αποφασισμένος τον βρήκε και του δήλωσε πως θέλει να ξεκινήσει προπονήσεις.
Και έτσι, οπλισμένος με την αγανάκτησή του από την απαράδεκτη συμπεριφορά των λευκών και θεωρώντας πως η διάκρισή του θα άλλαζε την απαράδεκτη συμπεριφορά των συμπατριωτών του προς εκείνον αλλά και προς όλους τους μαύρους, ξεκίνησε την πορεία του στο μποξ.
Προπονήθηκε σκληρά, ξεκινώντας τα χαράματα, αγωνιζόμενος μέχρι τελικής πτώσεως, για μήνες, για χρόνια ολόκληρα χωρίς ποτέ να το βάζει κάτω. Και στους Ολυμπιακούς του 1960 στη Ρώμη, κέρδισε το χρυσό μετάλλιο! Άραγε θα άλλαζαν συμπεριφορά τώρα;
Ματίας Στάινερ @ Πεκίνο, 2008
Ο Ματίας Στάινερ βρισκόταν σε προπόνηση όταν του είπαν πως η αγαπημένη του γυναίκα είχε σκοτωθεί σε τροχαίο. Το βάρος των δίσκων της μπάρας που κρατούσε εκείνη τη στιγμή πάνω από το κεφάλι του ήλπιζε πως θα έπεφτε να τον πλακώσει -ένιωθε πως δεν είχε πια νόημα να ζει. Πέταξε κάτω τα βάρη και έφυγε τρέχοντας από την αίθουσα προπονήσεων, βουτηγμένος στην απελπισία και την απόγνωση.
Έπεσε σε κατάθλιψη, έχανε βάρος, δεν ήθελε να δει και να μιλήσει με άνθρωπο, μέχρι που μια μέρα, κοιτάζοντας τον εαυτό του στον καθρέφτη συνειδητοποίησε πως θα έπρεπε να μάθει να ζει με τον πόνο της απώλειας. Έτσι άρχισε να πηγαίνει ξανά στις προπονήσεις και να βρίσκει αθλητικά τον παλιό του εαυτό.
Τον Αύγουστο του 2008 στο Πεκίνο μπαίνοντας στον αγωνιστικό χώρο ένιωσε πως ήθελε αυτή τη φορά να κερδίσει, ήθελε να το ζήσει! Ο προπονητής του του φώναξε: “Δείξ’ τους πως είσαι ο καλύτερος! Γιατί είσαι!”
Αίμα στο νερό @ Μελβούρνη, 1956
…
Η καλύτερη ομάδα της εποχής, ολυμπιονίκης και πρωταθλήτρια, η Εθνική Ομάδα της Ουγγαρίας, έπαιζε ενάντια στη Σοβιετική Ένωση. “Θα εκπροσωπήσετε στους Αγώνες μια ελεύθερη Ουγγαρία, είστε πλέον οι πρεσβευτές μας”, είχε πει ο πρωθυπουργός Νάγκι, αποχαιρετώντας την ομάδα για την Αυστραλία, μια εβδομάδα περίπου μετά τις ταραχές που είχαν ξεσπάσει σε όλη τη χώρα κατά των Σοβιετικών και της επιρροής τους.
…
Από αυτές τις ταραχές προφυλάχθηκαν όλοι οι αθλητές της Εθνικής Ομάδας της Ουγγαρίας όταν τους μετέφεραν εκτός πόλης σε αθλητικό χώρο όπου μπορούσαν να συνεχίσουν την προπόνηση. Η αγωνία για τους δικούς τους μονοπωλούσε τις σκέψεις και τους φόβους για το τι μπορούσε να συμβαίνει στους δικούς τους ανθρώπους που βρισκόντουσαν στην πόλη. Η θέα καπνών και λάμψεων που έβλεπαν να υψώνονται από εκεί, τίποτα καλό δεν προμήνυε.
Η είδηση πως σύντομα θα έφευγαν για την μακρινή Μελβούρνη ώστε να πάρουν μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1956, τους γέμισε ανυπομονησία και θέληση να παλέψουν κι αυτοί για την νίκη της πατρίδας τους. Η τύχη τα έφερε έτσι ώστε να βρεθούν αντιμέτωποι στους ημιτελικούς αγώνες πόλο με τους Ρώσους. Ένας αγώνας που μετατράπηκε σε αρένα, όπως ακριβώς συνέβαινε και στο έδαφος της Ουγγρικής επικράτειας.
Γουίλμα Ρούντολφ @ Ρώμη, 1960
Η Γουίλμα Ρούντολφ στα τέσσερά της χρόνια έχει περάσει ήδη ιλαρά, οστρακιά, πνευμονία, κοκκύτη… Δυστυχώς, όπως ενημερώνει την μητέρα της ο γιατρός, τώρα έχει προσβληθεί από πολιομυελίτιδα και την διάγνωσή του συνοδεύει η βεβαιότητά του πως η Γουίλμα δεν θα ξαναπερπατήσει ποτέ. Ζούσαν σε ένα γκέτο στο Τενεσί, σε ένα σπίτι που όλα τα προβλήματα τα έλυνε η αγάπη και η έγνοια που είχε ο καθένας τους για τον άλλο. Ήταν βλέπετε και πολλοί. Δεκαεννιά αδέλφια είχε η Γουίλμα να την φροντίζουν και να την αγαπούν μαζί με τους γονείς τους.
Και την αγάπη τους την έκαναν φροντίδα και πράξη. Η μητέρα επί δύο χρόνια την πήγαινε για θεραπεία σχεδόν εκατό χιλιόμετρα μακριά από το σπιτικό τους, μιας και τα κοντινότερα νοσοκομεία δεν δεχόντουσαν μαύρους. Οι νοσοκόμες την εκπαίδευσαν ώστε να παρέχει στην κόρη της κάθε στιγμή οτιδήποτε θα βελτίωνε την κατάστασή της, και με την σειρά της εκπαίδευσε κάθε ένα από τα άλλα παιδιά της.
Πέντε χρόνια αργότερα έγινε το θαύμα! Η Γουίλμα περπάτησε, έτρεξε, έκανε ό,τι μπορούσαν να κάνουν και τα άλλα παιδιά της ηλικίας της. Μόνο που εκείνη γνώριζε τι θείο δώρο είναι να μπορείς να περπατάς κι έτσι το χαιρόταν περισσότερο.
Από το πιο φιλάσθενο κορίτσι -που ήταν στα πρώτα χρόνια της ζωής της- η Γουίλμα Ρούντολφ έφτασε επιδεικνύοντας γιγάντια δύναμη σώματος και ψυχής στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ρώμης, όπου ήταν πια η “Μαύρη γαζέλα”.
Ντοράντο Πιέτρι @ Λονδίνο, 1908
Ο Ντοράντο Πιέτρι, ο μικρόσωμος Ιταλός που βγήκε έξω από το ζαχαροπλαστείο όπου εργαζόταν και έτρεξε δίπλα στο ιερό τέρας του αθλητισμού Περίκλε Παλιάνι. Και όχι μόνο τον παραβγήκε, αλλά τον νίκησε κιόλας! Οι φωνές και οι επευφημίες του κόσμου ήταν χωρίς προηγούμενο. Έτσι γεννήθηκε η ελπίδα των Ιταλών για μετάλλιο στον Μαραθώνιο στους Ολυμπιακούς αγώνες και λεγόταν Ντοράντο Πιέτρι.
Τι κι αν στους Ολυμπιακούς αγώνες το 1908 στο Λονδίνο ο μαραθωνοδρόμος τους παντελώς εξαντλημένος χρειάστηκε δέκα ολόκληρα λεπτά να διανύσει τα τελευταία 350 μέτρα της διαδρομής και να κόψει το νήμα, υποβασταζόμενος ελαφρά από τους κριτές. Η νίκη του αυτή ακυρώθηκε, αλλά στη καρδιά όλων μας, Ιταλών και μη, ο Πιέτρι έμεινε ως ένας γίγαντας ψυχικού σθένους τίμησε τόσο τη σημαία της χώρας του όσο και την σημαία των Ολυμπιακών Αγώνων!
Φάνι Μπλάνκερς-Κοέν @ Λονδίνο 1948
Στους Ολυμπιακούς αγώνες του Λονδίνου το 1948 η αθλήτρια Φάνι Μπλάνκερς-Κοέν ένιωθε πως η αρνητικότητα και η δυσμενής κριτική που είχε υποστεί στην πατρίδα της την Ολλανδία λες και είχε κυριεύσει τους θεατές των αγώνων τόσα χιλιόμετρα μακριά. Αφού ήταν μητέρα, γιατί δεν αφοσιωνόταν στα παιδιά της; τι τους ήθελε τους αγώνες; αφού ήταν τριάντα χρονών ήταν δυνατόν τόσο μεγάλη σε ηλικία γυναίκα να φορά σορτς και να τρέχει; γιατί δεν παραμέριζε τις φιλοδοξίες της να αρκεστεί στο να φροντίζει τον άντρα και τα παιδιά της; Αυτά και άλλα πολλά σε διάφορες παραλλαγές ψιθυριζόντουσαν σε Ολλανδία, Λονδίνο και πιθανότατα και σε όλο τον κόσμο.
Η στήριξη, όμως, του άντρα της που ήταν και προπονητής της, βοηθούσε πολύ την Φάνι να συνεχίζει, καθώς επίσης και η γνώση πως ποτέ δεν παραμέλησε τα παιδιά της· ούτε στιγμή! Έτσι, η μεγαλύτερη αθλήτρια του 20ου αιώνα, η “Ιπτάμενη Νοικοκυρά”, κατέκτησε το όνειρό της και έδειξε σε όλους τι σημαίνει να έχεις τα κότσια, την θέληση, την δύναμη και την επιμονή ώστε να κάνεις αυτό που επιθυμεί η καρδιά σου.
Ραχουλάχ Νικπάι @ Πεκίνο, 2008
Πόση είναι η απόσταση από ένα φτωχικό σπίτι στα περίχωρα της Καμπούλ, μέχρι τα στάδια των Ολυμπιακών Αγώνων του Πεκίνο; Ο Αφγανός Νικπάι γνωρίζει κάθε εκατοστό αυτού του δρόμου που περπάτησε, κάθε εμπόδιο -μικρό ή και μεγάλο- που κατάφερε να ξεπεράσει ώστε να βρεθεί εκεί… στο Πεκίνο, στους Ολυμπιακούς αγώνες του 2008, έχοντας μόνο τις ευχές, τις προσευχές και τις ελπίδες των συμπατριωτών του και κάποιων αδερφικών του φίλων.
Όταν εκείνος αγωνιζόταν, πίσω στην Καμπούλ, εκεί που οι άνθρωποι ζουν κάτω από τον φόβο, σε σπίτια που έχουν ηλεκτρικό ρεύμα λίγες ώρες της ημέρας, έχουν μαζευτεί όλοι μπροστά σε κάθε διαθέσιμη τηλεόραση να δουν τον αγώνα του Ραχουλάχ Νικπάι. Έναν αγώνα που μπορεί να φέρει και για πρώτη φορά το μετάλλιο στην χώρα τους.
…
“Μπαμπά, ναι! Κέρδισε ο Ραχουλάχ!” φώναξε ο γιος του σε κάποια στιγμή και ο Νουρ δεν μπορούσε να δει καλά από τα δάκρυά του. Αγκάλιασε και φίλησε τον γιο του κλαίγοντας, όπως είχε αγκαλιάσει και τους δικούς του όταν τους αποχωριζόταν. Οι αγκαλιές και τα δάκρυα ήταν πλέον μέρος της ζωής του. Τώρα όμως ήταν δάκρυα χαράς για το πρώτο ολυμπιακό μετάλλιο του Αφγανιστάν!
…
Σουέο Οέ – Σουχέι Νισίντα @ Βερολίνο, 1936
Στους Ολυμπιακούς αγώνες του 1936 στο Βερολίνο, μόνο 5 αθλητές είχαν προκριθεί στο άλμα επί κοντώ. Γερμανική συμμετοχή δεν υπήρχε· τρεις Αμερικανοί και δύο Ιάπωνες αθλήθηκαν εκείνο το απόγευμα και οι θεατές έμειναν στις θέσεις τους βλέποντας την μια προσπάθεια μετά την άλλη από τους αποφασισμένους να διακριθούν αθλητές.
Έχοντας προκριθεί με το άλμα των τεσσάρων μέτρων και δεκαπέντε εκατοστών, συνέχισαν μέχρι το 4.25 όπου και ο πρώτος Αμερικανός αποκλείστηκε. Οι δύο Ιάπωνες δεν ήταν μόνο συμπατριώτες μα και φίλοι καλοί. Παρ’ όλο που λάμβαναν μέρος στο ίδιο άθλημα πάντοτε ήταν ο ένας κοντά στον άλλο και πανηγύριζε με τις νίκες του ή λυπόταν με τις αποτυχίες του, δίνοντας πάντα κουράγιο και δύναμη στον άλλο για να συνεχίσει. Άλλος ένας Αμερικανός αποκλείστηκε και ο τελευταίος έκανε ένα δυνατό, μεγάλο άλμα που του εξασφάλισε την πρώτη θέση.
Είχε έρθει η ώρα να αναμετρηθούν οι δύο φίλοι τώρα ώστε να φανεί ποιος θα λάμβανε το αργυρό και ποιος το χάλκινο μετάλλιο. Αυτό δεν απασχολούσε καθόλου τους δύο καρδιακούς φίλους. Θεωρούσαν πως ήταν ισότιμοι και σαν απόδειξη, γυρίζοντας πίσω στην πατρίδα τους επευφημούμενοι, έκαναν κάτι που ποτέ δεν είχε ξαναγίνει! Έφτιαξαν τα “Μετάλλια της Φιλίας”!
Ντέρεκ Ρέντμοντ @ Βαρκελώνη, 1992
Ο Ντέρεκ Ρέντμοντ βρίσκεται σε άριστη φυσική κατάσταση, μετά από σοβαρούς τραυματισμούς που επέφεραν οκτώ δυσκολότατα χειρουργεία. Έχοντας αφήσει πίσω του αυτές τις δύσκολες ώρες, έχοντας το βλέμμα του μπροστά, στους Ολυμπιακούς αγώνες στη Βαρκελώνη, έχει κάθε λόγο να ελπίζει -μαζί με τους συμπατριώτες του- σε ένα χρυσό μετάλλιο.
…
Στους προκριματικούς αλλά και αργότερα στους προημιτελικούς όλα πήγαν εξαιρετικά. Ο Ντέρεκ επιβεβαίωσε τη μεγάλη του κλάση, τη θέλησή του και το πείσμα του, δείχνοντας σε όλο τον κόσμο πως ήρθε στην πρωτεύουσα της Καταλονίας για να στεφθεί Ολυμπιονίκης.
…
Με αυτή την αυτοπεποίθηση και την βεβαιότητα μπήκε ο μαχητής αυτός του αθλητισμού στην κούρσα των 400 μέτρων. Ένιωθε εξίσου δυνατός με τους άλλους αθλητές, ήταν κάτι που το ήθελε με όλη του την ψυχή, και όλα φάνηκαν να πηγαίνουν καλά στα πρώτα 200 μέτρα. Όμως μετά, ένας έντονος πόνος στο δεξί του πόδι που στη συνέχεια έγινε αβάσταχτος τον έκανε να πέσει κάτω. Αυτό ήταν λοιπόν;
Ο Ρέντμοντ μπορεί να μην πήρε μετάλλιο Ολυμπιακών αγώνων, αλλά έδωσε έναν αγώνα που όποιος και αν τον δει, δεν τον ξεχνάει ποτέ!
Μπίλι Μιλς @ Τόκιο, 1964
Ο Μπίλι Μιλς, ορφανός από μητέρα από τα δώδεκα μόλις χρόνια του, δεν είχε κανέναν να τον φροντίζει και να τον αγαπά. Ένα πιάτο φαγητού βρισκόταν καθημερινά, μια στη μια παράγκα και μια στην άλλη του ινδιάνικου καταυλισμού, μα όλοι είχαν τα δικά τους προβλήματα να επιλύσουν και ένα μικρό ορφανό με τα δικά του προβλήματα τους περίσσευε. Ήταν πολύ δύσκολο εκείνα τα χρόνια -μα δυστυχώς και τα μετέπειτα- να ζεις στην Αμερική και να είσαι ινδιάνος Σιού.
…
Γιατί για τους άλλους ήσουν ένας βρωμοϊνδιάνος, ένας κοκκινόχρωμος, ένας απολίτιστος.
…
Ο Μπίλι, έχοντας νιώσει βαθιά στο πετσί του αυτόν τον ρατσισμό, έμαθε από μικρός να τρέχει ώστε να γλυτώνει· τις βρισιές τους, το ξύλο, τις πέτρες. Μόνο στον καταυλισμό ένιωθε κάποια σχετική ασφάλεια. Μα πόση ασφάλεια να νιώσει κανείς χωρίς γονείς, καθαρό νερό, και με τις αρρώστιες να εξαπλώνονται και να αποδεκατίζουν… Μέσα στη φτώχεια και στην δυστυχία ο Μπίλι έμαθε εκτός από το να τρέχει, και να πυγμαχεί.
Όταν μια μέρα, βρέθηκε τυχαία στα χέρια του ένα βιβλίο για τους αρχαίους Ολυμπιακούς Αγώνες, δεν χόρταινε να το διαβάζει. Ήθελε και αυτός να γίνει ένας αθλητής, ένας Ολυμπιονίκης!
Και να που βρίσκεται στο Τόκιο, στους Ολυμπιακούς αγώνες του 1964, εντελώς άγνωστος αθλητής ανάμεσα σε παντοδύναμους αθλητές της εποχής εκείνης. Στον αγώνα των 10.000 μέτρων οι πέντε πρώτοι αθλητές έχουν για τα καλά αποκοπεί από τον κύριο όγκο, έχοντας το προβάδισμα. Λίγο πριν τον τελευταίο γύρο, ο Μπίλι, αποφασισμένος να βγει μπροστά, βάζει τα δυνατά του…
Τεόφιλο Στίβενσον @ Μόσχα, 1980
Ο Κουβανός Τεόφιλο Στίβενσον είναι ήδη θρύλος για τους συμπατριώτες του. Όπου και αν βρεθεί, άγνωστοι τον χαιρετούν χαμογελαστοί, τον ευχαριστούν, τον θαυμάζουν. Ένας χρυσός Ολυμπιονίκης και μάλιστα τρεις φορές είναι ο Τεόφιλο που πια έχει αποσυρθεί από τα ρινγκ και απολαμβάνει ευτυχισμένος την ζωή του. Ένα απόγευμα, επισκέπτεται το κοντινό του γυμναστήριο που προπονεί πυγμάχους και συνομιλεί με τους νεαρούς που βρίσκονται εκεί.
Σχεδόν όλοι ξέρουν τα χρυσά Ολυμπιακά μετάλλια που κατέχει, μα κανένας τους δεν γνωρίζει τον άνθρωπο Τεόφιλο Στίβενσον. Τι τον έκανε να ξεχωρίσει, πως βρήκε την δύναμη, ποιά γεγονότα τον σημάδεψαν, τι προσπάθησε να αποφύγει και ποιές ήταν οι δύσκολες αποφάσεις που πήρε. Όλα αυτά ο σεμνός χρυσός Ολυμπιονίκης τα είπε στους νέους που είχαν σταθεί με σεβασμό γύρω του και τον άκουσαν προσεκτικά. Ένα άλμπουμ με φωτογραφίες συνόδευε τα λόγια του. Λόγια που έκαναν όλους όσους ήταν εκεί να σκεφτούν πολλές φορές τις αξίες τους, τις επιλογές τους και τέλος, τα όνειρά τους.
Ο Τεόφιλο Στίβενσον είναι ο πυγμάχος που τους απέδειξε πως στη ζυγαριά, ανάμεσα στα χρήματα και την αγάπη του κόσμου, η αγάπη είχε απείρως μεγαλύτερο βάρος!
Έρικ Λίντελ @ Παρίσι, 1924
…
Όταν έμαθε το πρόγραμμα των Αγώνων, πήγε στην εκκλησία. Ήταν στενοχωρημένος, απογοητευμένος. Κάθισε μόνος του στον πάγκο και προσευχήθηκε δακρυσμένος. Όταν όμως βγήκε από τον ναό, ήταν πιο σίγουρος από ποτέ για την απόφασή του.
…
Ο Έρικ Λίντελ, βαθιά θρησκευόμενος γεννημένος σε οικογένεια ιεραποστόλων μα και κάτοχος του βρετανικού ρεκόρ στα 100 μέτρα, έχει συγκλονισθεί. Οι προκριματικοί του αγωνίσματος στο οποίο είχε τις καλύτερες επιδόσεις πρόκειται να γίνουν ημέρα Κυριακή. Αποφασίζει να μην συμμετάσχει, όσο και αν ο προπονητής του και ένα ολόκληρο έθνος τον βλέπουν σαν ελπίδα για ένα χρυσό Ολυμπιακό μετάλλιο. Τους είναι εντελώς ακατανόητος ο λόγος για τον οποίο δεν θέλει να λαμβάνει μέρος σε αγώνες τις Κυριακές. Αρχίζουν όλοι με μένος να τον κακολογούν, να τον ειρωνεύονται, να τον κοροϊδεύουν. Για τον Έρικ όλα αυτά είναι άλλη μια δοκιμασία της πίστης του, στην οποία πρέπει να βγει νικητής.
Στο Παρίσι, στους Ολυμπιακούς αγώνες του 1924, θα λάβει μέρος σε δύο αγώνες: σε αυτόν των 200 μέτρων και στων 400 μέτρων όπου και κανένας δεν τον υπολογίζει σαν απειλητικό αντίπαλο, σκεφθείτε πως για αυτόν τον αγώνα ξεκίνησε να προπονείται τον Ιανουάριο του ίδιου χρόνου, ενώ οι αντίπαλοί του προπονούνταν… μια ζωή. Ο Έρικ Λίντελ κατάφερε να βγει τρίτος στον δρόμο των 200 μέτρων! Τώρα σειρά είχε ο δρόμος των 400 μέτρων. Ο Έρικ ξεκίνησε με όλη την δύναμη που είχε στον δρόμο των 100 μέτρων. Μετά τα πρώτα 200 όλοι πίστευαν πως θα έπεφτε ο ρυθμός του, μα…
…
“Στα πρώτα διακόσια μέτρα έτρεξα όσο πιο γρήγορα μπορούσα. Έπειτα, με τη βοήθεια του Θεού, έτρεξα ακόμα γρηγορότερα”, θα δήλωνε αργότερα.
…
Νίκι Χάμπλιν – Άμπι Ντ’ Αγκοστίνο @ Ρίο Ντε Τζανέιρο, 2016
Σε έναν αγώνα με τόσο υψηλό επίπεδο ώστε η συμμετοχή και μόνο να αποτελεί τιμή και καύχημα -αυτόν των 5.000 μέτρων γυναικών στους Ολυμπιακούς αγώνες του 2016 στο Ρίο Ντε Τζανέιρο- λαμβάνουν μέρος η Νεοζηλανδή Νίκι Χάμπλιν και η Αμερικανίδα Άμπι Ντ’ Αγκοστίνο. Γνωρίζουν το τι πρέπει να κάνουν, πως να φυλάνε τις δυνάμεις τους, πως να μην χάνουν το κορυφαίο γκρουπ των αθλητριών, πως να αποφεύγουν σπρωξίματα, πως να αντιδράσουν κάθε στιγμή, πως, πως, όλα μέσα στο κεφάλι τους, συμβουλές, διδαχές, γνώση και εμπειρίες όλα βρίσκονται στο μυαλό τους καθώς βρίσκονται στην αφετηρία των ημιτελικών. Όταν ο αγώνας ξεκινά οι δύο αθλήτριες βρίσκονται μπροστά, έχουν κρατήσει τις δυνάμεις τους, έχουν ένα καλό χρόνο, μια καλή θέση, όμως…
Χανς Λίσε – Άλμα Ρίτσαρντς @ Στοκχόλμη, 1912
Ολυμπιακοί αγώνες, Στοκχόλμη 1912. Οι θεατές έχουν γεμίσει τις κερκίδες του σταδίου προσμένοντας να δουν δια ζώσης τους υπεραθλητές της εποχής. Στον αγώνα του άλματος εις ύψος λάμβαναν πολλοί εξ αυτών μέρος, και ο συναγωνισμός προβλεπόταν ιδιαιτέρως έντονος. Όταν ο αγώνας ξεκίνησε, άρχισαν σιγά σιγά να αποκλείονται αθλητές και μέσα σε αυτούς αποκλείσθηκαν και οι δύο πιο ισχυροί μέχρι τότε. Μεγάλη έκπληξη για το πλήθος που έμεινε να παρακολουθεί δύο άσημους -μέχρι τότε- να συνεχίζουν.
Ο Γερμανός Χανς Λίσε και ο Αμερικανός Άλμα Ρίτσαρντς είναι οι αθλητές που συνέχιζαν να αγωνίζονται, κάνοντας τους θεατές να προσπαθούν να προβλέψουν τον νικητή μεταξύ τους. Και όταν ο νικητής ανακοινώθηκε, γνώριζε πως το μετάλλιο που κέρδισε ήταν περισσότερο θέμα ατυχίας του αντιπάλου του παρά λιγότερων ικανοτήτων. Το ότι ο αντίπαλός του τον συνεχάρη θερμά για το μετάλλιο που πήρε, τον έκανε να σκεφτεί: “Άραγε, θα έκανα το ίδιο αν ήμουν εγώ στη θέση του;” Μια διερώτηση που για χρόνια γυρνούσε μέσα στο κεφάλι του.
Μετά ήρθε ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος, στη συνέχεια ο Δεύτερος, μα οι δύο πρώην συναθλητές και νυν στρατιώτες σε αντίπαλα στρατόπεδα, δεν ξέχασαν και δεν έχασαν τα φιλικά τους συναισθήματα. Και όταν τα σκοτεινά χρόνια έμειναν πίσω για πάντα, οι δύο συναθλητές ξεκίνησαν μια δυνατή φιλία που διήρκεσε μέχρι το τέλος της ζωής τους, ενάντια σε αποστάσεις, πολέμους και άλλες αντιξοότητες!
Το βιβλίο “Με ταχύτητα, με δύναμη, με πάθος”, του Βασίλη Παπαθεοδώρου, είναι μια Βίβλος ανθρωπιάς, αγωνιστικότητας, τόλμης, διαφορετικότητας, εκτίμησης και συγκίνησης. Είκοσι ιστορίες από τους σύγχρονους Ολυμπιακούς αγώνες που έχουν σταχυολογηθεί με προσοχή, με επιμέλεια και με αγάπη έτσι ώστε να μεταφέρουν το σπουδαίο τους νόημα στον αναγνώστη με τον καλύτερο τρόπο.
Μέσα από όσα γράφει, ο ταλαντούχος συγγραφέας, σου μεταφέρει τον παλμό από τις εξέδρες, σε ταξιδεύει στην στιγμή, στον αγώνα, στην χώρα, στο έτος. Στην αρχή δε, κάθε κεφαλαίου, αναφέρει το τι γινόταν εκείνη την χρονιά, τα κυριότερα συμβάντα στον κόσμο αλλά και στην Ελλάδα, έτσι ώστε να έχεις μια ολοκληρωμένη εικόνα για τις συνθήκες που επικρατούσαν την συγκεκριμένη εποχή: πολιτικές, πολιτισμικές και κοινωνικές.
Το “Με ταχύτητα, με δύναμη, με πάθος” είναι ένα βιβλίο που αλλάζει νοοτροπίες! Διαβάζοντάς το ο αναγνώστης συνειδητοποιεί πως αξία δεν έχει μόνο το να κερδίζεις, το να επιτυγχάνεις, το να παίρνεις το πολυπόθητο βραβείο, το να ανήκεις στους επιτυχημένους της ζωής. Μπορείς άριστα να έχεις κερδίσει, να έχεις επιτύχει, να έχεις βραβευτεί και να είσαι επιτυχημένος με πολύ πιο πολύτιμα αγαθά. Το να αγωνίζεσαι, το να κάνεις την υπέρβαση, το να μένεις πιστός στα πιστεύω σου, στο να παραμένεις άνθρωπος, το να παλεύεις για όσα θεωρείς σημαντικά, το να υπερπηδάς τα εμπόδια και να μην παραιτείσαι είναι ανεκτίμητα!
Ένα πολυτιμότατο μάθημα η ανάγνωση του “Με ταχύτητα, με δύναμη, με πάθος”, ιδιαίτερα για τους νέους που απελπίζονται όταν δεν τα καταφέρνουν στους προσωπικούς τους στίβους! Τα μηνύματα που τους μεταφέρει, βρίθουν από ιδανικά και αξίες, από παραδείγματα ηρωισμού και από την βεβαιότητα πως ένας θρίαμβος δεν είναι πάντα αποτέλεσμα της πρώτης θέσης και της νίκης!
Είκοσι διαφορετικές ιστορίες -κάποιες από αυτές ίσως και να είχαν χαθεί στα βάθη του χρόνου αν δεν τις ανακάλυπτε ο εξαιρετικός Βασίλης Παπαθεοδώρου- γραμμένες με εξαιρετικό λογοτεχνικό τρόπο, σε κάνουν αντί να κρατάς το βιβλίο εσύ, να κρατά το βιβλίο εσένα… μαγεμένο, με μάτια ορθάνοιχτα και με ένα πλατύ χαμόγελο σχηματισμένο στο πρόσωπο σου. Είκοσι ανθρώπινες ιστορίες που έλαβαν χώρα σε κάποιους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες, συλλέχθηκαν με προσοχή από τον συγγραφέα και φώτισαν τον κόσμο όλο με την αλήθεια και την αγνότητα, την αυθεντικότητα και την γνησιότητά τους.
Το βιβλίο “Με ταχύτητα, με δύναμη, με πάθος” του Βασίλη Παπαθεοδώρου νομίζω πως θα έπρεπε να διαβάζεται στα σχολεία, να διαβάζεται από μαθητές σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, και σίγουρα να έχει διαβαστεί από τους μαθητές πριν δώσουν τις Πανελλαδικές εξετάσεις τους. Εκεί που τα λόγια δεν φτάνουν, εκεί που κάποιοι γονείς απαιτούν το καλύτερο ή τα νέα παιδιά νομίζουν πως οι γονείς τους απαιτούν από αυτά το καλύτερο, ας έχουν διαβάσει τα λαμπρά παραδείγματα των αθλητών αυτών που την επιτυχία τους δεν την έκρινε το αποτέλεσμα, μα οι πράξεις τους. Ίσως έτσι να μην έχουμε πράξεις απελπισίας μα δράσεις επί της ουσίας.
Είναι ένα βιβλίο πολύτιμο σε μια εποχή που το δυσκολότερο να βρει κάποιος είναι ελπίδα. Ναι, αυτό το βιβλίο -ένα βιβλίο που αναφέρεται το παρελθόν- καταφέρνει να σε γεμίζει με ελπίδα για το μέλλον. Οι αθλητές του, αποτελούν πρότυπα που με τις πράξεις τους δείχνουν το δρόμο. Έναν δρόμο που, με βεβαιότητα το λέω, οδηγεί σε ένα καλύτερο παρόν, σε ένα βέλτιστο μέλλον.
Μοναδικό και Ανεκτίμητο!
Οπισθόφυλλο:
Τζέσε Όουενς, Λιζ Χάρτελ, Πίτερ Νόρμαν, Ντέρεκ Ρέντμοντ…
Αθλητές κορυφαίοι, που έμειναν στην ιστορία όχι μόνο για τις επιδόσεις, αλλά για τις αξίες τους, που αγωνίστηκαν για το ιδεώδες του ευ αγωνίζεσθαι και την ισότητα, ενάντια στις προκαταλήψεις της εποχής τους, ενάντια στα κάθε είδους εμπόδια που βρέθηκαν στο δρόμο τους. Μαχητές του αθλητισμού και της ζωής που ακόμα κι αν δεν το επεδίωξαν ενέπνευσαν εκατομμύρια ανθρώπων με την πίστη, το πάθος και την αγωνιστικότητά τους.
Είκοσι ιστορίες από τους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες με μορφές των σταδίων και των γηπέδων που ακόμα κι αν δεν κατάφεραν να πάρουν κάποιο μετάλλιο, ακόμα κι αν δεν κατάφεραν καν να λάβουν μέρος στον τελικό του αγωνίσματός τους, έμειναν στο μυαλό και στην καρδιά των ανθρώπων σαν παραδείγματα ήθους και μαχητικότητας.
Σαν παραδείγματα ζωής.
[grbk https://www.greekbooks.gr/me-tachytita-me-dynami-me-pathos.html%5D
Ταυτότητα βιβλίου
Τίτλος βιβλίου
Με ταχύτητα, με δύναμη, με πάθος
Υπότιτλος βιβλίου
20 ιστορίες από τους σύγχρονους ολυμπιακούς αγώνες
Συγγραφέας
Βασίλης Παπαθεοδώρου
Εκδοτικός οίκος
Εκδόσεις Καστανιώτη
Ημερομηνία έκδοσης
24 Μαΐου 2021
Αριθμός σελίδων
200
ISBN
978-960-03-6709-6
Συντάκτης άρθρου
Ολυμπία Κατσένη
