Αγία Γοργονία. Βίος
Η Αγία Γοργονία έζησε περί το 355 μ.Χ.. Γεννήθηκε στη Ναζιανζό της Καισαρείας. Οι γονείς της ήταν ο Γρηγόριος και η Νόννα και αδερφός της ήταν ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος. Η μητέρα της, Νόννα, ήταν χριστιανή από γονείς και προγόνους, ενώ ο πατέρας της προερχόταν από οικογένεια ειδωλολατρών. Η Νόννα, με την αρετή και τις προσευχές της, έπεισε τον σύζυγό της να ασπαστεί τον χριστιανισμό. Μετά το βάπτισμά του, ο Γρηγόριος έγινε Επίσκοπος Ναζιανζού.
Οικογένεια της Αγίας Γοργονίας
Η Αγία Γοργονία ήταν παντρεμένη με τον Αλύπιο από το Ικόνιο. Απέκτησε πέντε παιδιά: δύο αγόρια που αφιερώθηκαν στον Θεό και τρεις κόρες, την Αλυπιανή, την Ευγενία και τη Νόννα.
Αποχή από Κοσμικά Στολίδια και Επίκεντρο στην Εσωτερική Αρετή
Η Αγία Γοργονία αποτελεί πρότυπο τιμίας και σώφρονος γυναίκας. Δεν επιζητούσε τον εξωτερικό καλλωπισμό με χρυσά στολίδια ή περίτεχνα χτενίσματα. Απέφευγε τα ακριβά και πολυτελή φορέματα, καθώς και τα μαργαριτάρια και τα κοσμήματα. Θεωρούσε προσβολή προς το θείο δημιούργημα το να καλύπτει το πρόσωπό της με ψεύτικα χρώματα και αλοιφές. Επεδίωκε να καλλιεργήσει την ψυχή της με χριστιανικές αρετές και ήθη.
Η Αγία Γοργονία δεν στόλιζε τον εαυτό της με εξωτερικά στολίδια, αλλά ήθελε να στολίζεται με καλά και χριστιανικά ήθη και αρετές. Επίσης, δεν κάλυπτε το πρόσωπό της με χρώματα και αλοιφές. Προτιμούσε την σεμνή και τιμία εμφάνιση, την λαμπρότητα και το ασπράδι που προέρχονται από την εγκράτεια και τη νηστεία, αφήνοντας τις ζωγραφιές του προσώπου σε εκείνες που αγαπούν την μορφή του σώματος.
Φιλανθρωπική Δράση και Προσφορά προς τον Συνάνθρωπο
Η Αγία Γοργονία είχε ιδιαίτερη αγάπη για τους τυφλούς, φροντίζοντας για τις ανάγκες τους. Επεδείκνυε φροντίδα για τους φυλακισμένους, ανακουφίζοντας τον πόνο και την απομόνωσή τους. Στάθηκε στο πλευρό των ορφανών, προσφέροντας τους μέριμνα και στήριξη. Έδειχνε μεγάλη ευσπλαχνία προς τις χήρες, συμπαραστεκόμενη στις δυσκολίες τους. Το σπίτι της ήταν ανοιχτό για τους φτωχούς, παρέχοντας τους καταφύγιο και ανακούφιση. Τα υπάρχοντά της ήταν κοινά για όσους είχαν ανάγκη, μοιράζοντας απλόχερα τα αγαθά της.
Δεν επιδείκνυε την ελεημοσύνη της, αλλά την ασκούσε κρυφά, επιδιώκοντας την επιδοκιμασία μόνο από τον Θεό. Με την ελεημοσύνη της, μετέφερε τον πλούτο της από τα εγκόσμια στα επουράνια. Άφησε στα παιδιά της ως πλούτο την μίμηση του καλού παραδείγματός της.
Πνευματική Άσκηση και Αφοσίωση στον Θεό
Η Γοργονία δεν επαναπαυόταν στην ελεημοσύνη, αλλά καλλιεργούσε κι άλλες αρετές. Συνδύαζε την ελεημοσύνη με τη νηστεία και την εγκράτεια, ταπεινώνοντας το σώμα της. Αφιέρωνε ατελείωτες ώρες στην ανάγνωση των θείων Γραφών, αναζητώντας τη σοφία του Θεού. Αγρυπνούσε στις προσευχές, άλλοτε όρθια και άλλοτε γονατιστή, με καρδιά γεμάτη ταπείνωση. Με θέρμη και δάκρυα ανύψωνε τον νου της προς τον Θεό, αναζητώντας την καθοδήγησή του.
Θαυματουργικές Θεραπείες
Η Αγία Γοργονία υπέφερε από μια ασυνήθιστη ασθένεια, με ξαφνικό πυρετό και κάψιμο σε όλο το σώμα. Ακολουθούσε κρύο και παράλυση, προκαλώντας μεγάλη ταλαιπωρία. Απελπισμένη από τις ιατρικές θεραπείες, κατέφυγε στον Θεό για βοήθεια. Προσέπεσε στο Άγιο Θυσιαστήριο και με δάκρυα προσευχήθηκε στον Θεό. Άγγιξε την Αγία Τράπεζα με το κεφάλι της και άλειψε το σώμα της με τα δάκρυά της. Θαυματουργικά, θεραπεύτηκε αμέσως και επέστρεψε στο σπίτι της υγιής.
Μια φορά, ενώ η Αγία βρισκόταν σε ένα αμάξι που έσερναν μουλάρια, τα ζώα ξαφνικά εξαγριώθηκαν και έτρεξαν με ορμή, αναποδογυρίζοντας το αμάξι και ρίχνοντας την Αγία. Παρά τον κίνδυνο να κατακοπούν τα μέλη του σώματός της, η Αγία δεν θέλησε να καλέσει ιατρό για να μην δει ξένος άνδρας το σώμα της, αλλά είχε όλη την ελπίδα της στον Θεό, ο οποίος την θεράπευσε.
Ο Γάμος ως Οδός προς την Αρετή
Η Γοργονία αφιερώθηκε ολοκληρωτικά στον Θεό, διατηρώντας την ισορροπία μεταξύ των οικογενειακών και των πνευματικών της υποχρεώσεων.
Η Αγία Γοργονία αποτελεί παράδειγμα γυναίκας που ακολούθησε τον δρόμο της αρετής μέσω του γάμου. Η Αγία Γοργονία επηρέαζε θετικά τον σύζυγό της και τον ενέπνεε να ακολουθήσει τον δρόμο της αρετής. Επίσης, παρείχε συμβουλές σε θέματα πίστης και συμπεριφοράς προς τους χριστιανούς.
Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος τόνισε ότι ο γάμος δεν αποτελεί εμπόδιο στην πνευματική ζωή. Η αρετή είναι το κριτήριο, και ο γάμος μπορεί να οδηγήσει στην αρετή με την καθοδήγηση του νου και της Εκκλησίας. Η Γοργονία αφιερώθηκε ολοκληρωτικά στον Θεό, διατηρώντας την ισορροπία μεταξύ των οικογενειακών και των πνευματικών της υποχρεώσεων. Ο Γρηγόριος γνώριζε ότι υπήρχαν ιδέες που περιφρονούσαν τον γάμο, οι οποίες είχαν καταδικαστεί στη σύνοδο της Γάγγρας.
Η Αγία Γοργονία και η Αγαμία
Σύμφωνα με τον Άγιο Γρηγόριο, υπάρχουν δύο δρόμοι ζωής: ο γάμος και η αγαμία. Η αγαμία θεωρείται ανώτερη και θειότερη, αλλά είναι δυσκολότερη και γεμάτη κινδύνους. Ο γάμος, συγκριτικά, είναι κατώτερος, αλλά ασφαλέστερος και με λιγότερους κινδύνους. Ο Γρηγόριος τόνισε ότι ο Θεός δημιούργησε και τους δύο δρόμους, και η αρετή είναι το κριτήριο για την αγιότητα. Η Αγία Γοργονία συνδύασε τα καλύτερα στοιχεία και από τους δύο δρόμους.
Η Σημασία του Νου
Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος τόνισε ότι ο γάμος δεν απομακρύνει από τον Θεό, ούτε η αγαμία συνδέει απαραίτητα με τον Θεό, καθώς και ότι αυτές είναι λανθασμένες αντιλήψεις. Ο νους και το φρόνημα του ανθρώπου είναι που καθορίζουν αν ο γάμος ή η παρθενία θα οδηγήσουν στο καλό. Ο Θεός δημιούργησε και τα δύο, και η αρετή είναι το κριτήριο. Ο νους πλάθει σαν ζυμάρι τον γάμο και την παρθενία και τα κάνει καλά. Ο νους επιστατεί και όλα οδηγούνται στο καλό, καθώς από μόνο του τίποτα δεν φτάνει στο καλό.
Θάνατος εν Ειρήνη και Αγιότητα
Η Αγία Γοργονία επιθυμούσε τον θάνατο, καθώς ποθούσε την ένωσή της με τον Χριστό. Πλησίαζε η ημέρα της κοίμησής της, και προετοιμάστηκε για την μετάβασή της προς τον Κύριο. Έπεσε στο κρεβάτι άρρωστη, ακολουθώντας τους φυσικούς νόμους. Δίδαξε τους οικείους της για την ουράνια πολιτεία, μετατρέποντας την ημέρα του θανάτου της σε πανήγυρη. Απεβίωσε σε σχετικά νεαρή ηλικία, καθώς δεν επιθυμούσε να παραμείνει για πολύ στον μάταιο κόσμο. Λίγο πριν αφήσει την τελευταία της πνοή, ο πατέρας της άκουσε να ψάλλει τον ψαλμό: «Εν ειρήνη επί το αυτό κοιμηθήσομαι και υπνώσω», αποδεικνύοντας την αγιότητά της.
Κοιμήθηκε το 370 μ.Χ. σε ηλικία 38 ετών.
Λόγος του Αγίου Γρηγορίου
Ο Γρηγόριος ο Θεολόγος αφιέρωσε έναν συγκινητικό λόγο στη μνήμη της Γοργονίας, μιλώντας για την αγία ζωή και τον γάμο της. Ο λόγος αυτός εκφωνήθηκε σε ένα από τα μνημόσυνα της Γοργονίας στο Ικόνιο.
Ο Άγιος Γρηγόριος αντιμαχόταν τις ιδέες που περιφρονούσαν τον γάμο και τη συζυγική σχέση, οι οποίες είχαν καταδικαστεί ήδη 30 χρόνια νωρίτερα στη σύνοδο της Γάγγρας. Η Εκκλησία καταδίκασε ως κακόδοξους εκείνους που απέρριπταν τον γάμο και τους έγγαμους κληρικούς και λαϊκούς. Ωστόσο, το κακό φρόνημα δεν είχε εξαφανιστεί τελείως και ο Γρηγόριος έκρινε ότι πρέπει να γίνει πιο σαφής και να μιλήσει συγκεκριμένα. Ο Άγιος Γρηγόριος τόνισε ότι ο γάμος δεν αποτελεί εμπόδιο στην πνευματική ζωή και ότι η αρετή είναι το κριτήριο, και ο γάμος μπορεί να οδηγήσει στην αρετή με την καθοδήγηση του νου και της Εκκλησίας.
Αγία Γοργονία. Γιορτή
Η Αγία Γοργονία γιορτάζει στις 22 Φεβρουαρίου.
Αγία Γοργονία. Ύμνοι
Απολυτίκιο
Ήχος α΄. Της ερήμου πολίτης
Γρηγορίου του πάνυ τήν ομαίμονα άσωμεν, άσμασιν ενθέοις ως τύπον εγκρατείας της σώφρονος. Συζήσασα τώ φόβω του Θεού, χορεύει νύν εν πόλοις ουρανού, Γοργονία η τό όμμα τό της ψυχής εξόχως εκλαμπρύνασα. Δόξα τώ αγιάσαντι αυτήν, δόξα τώ θαυμαστώσαντι, δόξα τώ εκμαγείον αρετής καί εικόνα ταύτην δείξαντι.
Απολυτίκιο
Ήχος πλ. α´. Τον συνάναρχον Λόγον (υπό Χαραλάμπους Μπούσια)
Γοργονίαν, ομαίμονα ευφημήσωμεν, την θεοφόρον Αγίαν, του Γρηγορίου, λαμπρώς Θεολόγου, την οξύνουν, ταπεινόφρονα, κοσμιωτάτην και σεμνήν, διακρίσεως φανόν και αύγασμα ευσεβείας, ως γυναικών θείων εύχος, αυτής πρεσβείας εξαιτούμενοι.
Στιχηρά προσόμοια
Ήχος α΄. Τών ουρανίων ταγμάτων.
Αγαθοτάτης σύ ρίζης έφυς εκβλάστημα, υψόφρον Γοργονία καί χαρίσμασι πλείστοις, εκόσμησας πανσόφως βίον τόν σόν, τοις παρούσι τά μέλλοντα, εξαγοράσασα Μήτερ, θυμωνιάν αρετών σου επεστοίβασας.
Ου μόνον πίναξ εφάνης μιγάδων Μήτερ σοφή, αλλά καί των παρθένων σωφροσύνη συζώσα· παρείδες ως προσκαίρων τά της σαρκός καίπερ γάμω συνδέδεσαι· των ουρανίων ο πόθος τά επί γης καθ᾿ ημέραν καθυπέττατε.
Γοργόν τό βήμα εποίεις πρός ύψος βλέπουσα, σαυτήν άρμα ποιούσα Πνεύματος του Αγίου· ου μόνον δέ τοις πέλας λύχνος λαμπρός ανεφάνης τοις έργοις σου, αλλά τοις πάσιν σιγώσα καί νύν φωνείς· αγαπήσατε τόν Κύριον.
Ήχος πλάγιος α΄. Χαίροις ασκητικών.
Στίχ. Θαυμαστός ο Θεός εν τοις αγίοις Αυτού.
Χαίροις ώ Γοργονία σεμνή, των γυναικών περιφανές εγκαλλώπισμα· σύ όντως εδείχθης οίκος, θεοειδών αρετών, και Ευαγγελίου εκπληρώτρια. Ευχαίς και δεήσεσι, τον Χριστόν περικλείσασα, εν τη καρδία, των πτωχών μήτηρ γέγονας, διανέμουσα, αφειδώς τα προσόντα σοι. Όθεν πολλοίς χαρίσμασι, σαυτήν εγκοσμήσασα, εν ταις χερσί του Κυρίου, την σήν ψυχήν παραδέδωκας, και νύν ικετεύεις, υπέρ όσοι εκτελούσι, την θείαν μνήμην σου.
Κάθισμα
Ήχος δ΄. Επεφάνης σήμερον.
Του Χριστού ο πόθος σε, όλην ανήψε, διό όμμα έτεινες, προς ουρανόν το της ψυχής, όθεν Θεός σε ημείψατο, ώ Γοργονία, πολλοίς τοις χαρίσμασι.
Παναγία Δέσποινα, Μήτερ Κυρίου, της ψυχής μου όμματα, εσκοτισμένα σφαλερώς, ταις σαίς πρεσβείαις διάνοιξον, ίνα κατίδω, το φως μου τον Κύριον.
Κάθισμα
Ήχος πλ. δ´. Την Σοφίαν και Λόγον
Εκ Θεού ευμοιρήσασα γενεάς, φοβουμένων τον Κύριον αληθώς, καρπός αξιότατος, Γοργονία εβλάστησας. Ου δεσμός σε του γάμου, ου κόσμου τερπνότητες, αφελείν εκ ψυχής σου, ουράνιον φρόνημα, ίσχυσαν ουδόλως, διό Μήτερ εφάνης, Τριάδος αγνότατον, ενδιαίτημα πάντων τε, αγαθών πολυέραστον, οίκημα οσία σεμνή, Η μη παύση πάντοτε πρεσβεύουσα, υπέρ πάντων των όσοι, τελούσι την μνήμην σου.