Η αρχαιότερη παράσταση αρνιού ως σύμβολο του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού βρέθηκε στο αρχαίο κοιμητήριο της Αγίας Μαρκελλίνης.
Όσον αφορά τα χαρακτηριστικά που φέρει, το αρνίο αυτό παρουσιάζεται με έναν σταυροειδή φωτεινὸν κύκλον γύρω του, ο οποίος φέρει τα ψηφία Α και Ω.
Η Συμβολική Σημασία του Αμνού/Αρνίου στην Ορθόδοξη Παράδοση: Εμβάθυνση στην Θεολογία και τη Λειτουργική Ζωή
Ο Ιησούς Χριστός ως ο Θεϊκός Αμνός της Θυσίας για την Σωτηρία του Κόσμου
Ο Ιησούς Χριστός κατέχει κεντρική θέση ως ο Αμνός της θυσίας στην Ορθόδοξη θεολογία.
Αυτή η συμβολική αναφορά εδράζεται βαθιά στις προφητείες της Παλαιάς Διαθήκης, και ιδίως στην ιστορία του Πάσχα των Ιουδαίων, όπου η θυσία ενός άμωμου αρνιού προστάτευσε τους Ισραηλίτες από την θανατηφόρα πληγή.
Ο Χριστός, επομένως, νοείται ως ο νέος πασχάλιος Αμνός, του οποίου η θυσία στον Σταυρό προσφέρει την αιώνια λύτρωση ολόκληρου του ανθρώπινου γένους από την αμαρτία και τον θάνατο.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία διδάσκει ότι μέσω της θυσίας του Χριστού, του αναμάρτητου Αμνού του Θεού, ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα της οντολογικής και υπαρκτικής του αποκατάστασης
Οικουμενικές Σύνοδοι
Ο 82ος κανόνας της Πενθέκτης Οικουμενικής Συνόδου αναφέρει να προτιμώνται οι ανθρωπομορφικές απεικονίσεις, αλλά σε καμία περίπτωση δεν απαγορεύει τον Αμνό ως σύμβολο του Θεού.
Η Έβδομη Οικουμενική Σύνοδος που ασχολήθηκε με τις εικόνες και την Εικονομαχία, όρισε ότι επιτρέπονται οι αγιογραφίες όλων των προφητικών οραμάτων και οράσεων.
Αποκάλυψη του Ιωάννη
γράψον ουν α είδες, και α εισι και α μέλλει γίνεσθαι μετά ταύτα ( Αποκ. 1:19 )
Και είδον εν μέσω του θρόνου και των τεσσάρων ζώων και εν μέσω των πρεσβυτέρων αρνίον εστηκός ως εσφαγμένον, έχον κέρατα επτά και οφθαλμούς επτά, ά εισι τα επτά πνεύματα του Θεού αποστελλόμενα εις πάσαν την γήν. ( Aποκ. 5:6)
Ο π Αθανάσιος Μυτιληναίος εξηγεί στην Επιτομή Ερμηνείας της Αποκαλύψεως:
Εις την όλην οπτασιακή εικόνα, εφ᾿ εξής το Εσφαγμένον και εστηκός Αρνίον, το οποίον είναι ο Παθών δι᾿ ημάς Ενανθρωπήσας Θεός Λόγος, θα έχει την κεντρική θέση στο όλον Βιβλίο της Αποκαλύψεως. Εφεξής, η Θεολογία του Σταυρού των Ευαγγελίων αντικαθίσταται με την Θεολογία του Εσφαγμένου Αρνίου, που φυσικά είναι η ίδια η Θεολογία με διαφορετική εικόνα. Έτσι, με την εικόνα του Αρνίου συμπληρώνεται και η όλη οπτασιακή εικόνα, ο Πατήρ επί του Θρόνου, το Πνεύμα το Άγιον με τις επτά καιομένες λαμπάδες, και ο Υιός ως Αρνίον. Είναι όλη η Αγία Τριάς, όπως εμφανίζεται και στα Ευαγγέλια και που εργάζεται το Μυστήριον της Θείας Οικονομίας. Τα επτά κέρατα του Αρνίου δείχνουν το πλήρωμα της βασιλικής εξουσίας και δυνάμεώς Του.
Άξιον εστι το Αρνίον το εσφαγμένον λαβείν την δύναμιν και τον πλούτον και σοφίαν και ισχύν και τιμήν και δόξαν και ευλογίαν» ( Αποκ. 5:12 )
Η Απεικόνιση του Αμνού κατά την Προετοιμασία των Τιμίων Δώρων (Προσκομιδή)
Η συμβολική σημασία του Αμνού είναι ιδιαίτερα εμφανής κατά την Προσκομιδή, την αρχική πράξη της Θείας Λειτουργίας όπου προετοιμάζονται τα Τίμια Δώρα. Ο ιερέας επιλέγει τον καλύτερο και άμωμο σφραγισμένο άρτο, τον οποίο ονομάζει “Αμνό”.
Αυτός ο Αμνός τοποθετείται στο Δισκάριο και συμβολίζει τον ίδιο τον Ιησού Χριστό, τον Αμνό του Θεού που οδηγείται στη σφαγή. Κατά τη διάρκεια της Προσκομιδής, ο ιερέας διατρυπά τον Αμνό με την λόγχη, αναπαριστώντας την πληγή που δέχθηκε ο Χριστός στην πλευρά Του στον Σταυρό ( Μελισμός )
Ακόμη, θέτει επί του Αμνού την σφραγίδα “ΙΣ ΧΣ ΝΙ ΚΑ” (Ιησούς Χριστός Νικά), υποδηλώνοντας τη νίκη του Χριστού επί του θανάτου μέσω της θυσίας Του
Ο Συμβολισμός του Αμνού κατά τη Μεγάλη Είσοδο και τον Καθαγιασμό των Τιμίων Δώρων
Όπως επισημάνθηκε, κατά τη Μεγάλη Είσοδο, τα Τίμια Δώρα, συμπεριλαμβανομένου του Αμνού που φέρει την μορφή του προετοιμασμένου άρτου, συμβολίζουν τον γυμνό και νεκρό Ιησού.
Η μεταφορά των Τιμίων Δώρων από την Προσκομιδή στην Αγία Τράπεζα ερμηνεύεται συμβολικά ως η πορεία του Χριστού προς τον Γολγοθά και τον ενταφιασμό Του.
Η Αγία Τράπεζα, στην οποία εναποτίθενται τα Τίμια Δώρα, συμβολίζει μεταξύ άλλων τον τάφο του Κυρίου
Κατά τον Καθαγιασμό των Τιμίων Δώρων, με την επίκληση του Αγίου Πνεύματος, ο άρτος (ο Αμνός) και ο οίνος μεταβάλλονται στο Σώμα και το Αίμα του Χριστού
Έτσι, ο θυσιασμένος Αμνός καθίσταται παρών μυστηριακά στην Ευχαριστία, προσφέροντας στους πιστούς τη μέθεξη του Σώματος και του Αίματος του Χριστού για τη συγχώρεση των αμαρτιών και την αιώνια ζωή
Η Θεία Ευχαριστία αποτελεί την συνεχή αναπαράσταση και συμμετοχή στη θυσία του Αμνού
Η Ευρύτερη Συμβολική Σημασία του Αμνού στην Ορθόδοξη Υμνολογία και Παράδοση
Πέρα από τις λειτουργικές πράξεις, η εικόνα του Αμνού διαπερνά την Ορθόδοξη υμνολογία. Σε πολλούς ύμνους, ο Χριστός αναφέρεται ως ο “Αμνός του Θεού”, ο “Αρνίον άμωμον” (άμωμο αρνί), υπενθυμίζοντας την αθωότητά Του και την εκούσια θυσία Του.
Αυτή η υμνολογική παράδοση διαποτίζει την πίστη των πιστών και εδραιώνει την κατανόηση του Χριστού ως του λυτρωτή μέσω της θυσίας Του
Επιπλέον, ο συμβολισμός του Αμνού συνδέεται με τις ιδιότητες της πραότητας, της ταπείνωσης και της αθωότητας που αποδίδονται στον Χριστό.
Ο Χριστός, ως ο τέλειος Αμνός, δεν αντιστάθηκε στην θυσία, αλλά την υπέμεινε για τη σωτηρία των ανθρώπων, καλώντας και τους πιστούς να επιδεικνύουν παρόμοιες αρετές
Η Σύνδεση του Συμβόλου του Αμνού με την Ορθόδοξη Ανθρωπολογία και τη Θέωση
Η θυσία του Χριστού ως Αμνού έχει άμεση σχέση με την Ορθόδοξη ανθρωπολογία και την έννοια της Θέωσης (θεοποίηση)
Μέσω της συμμετοχής στη θυσία του Αμνού, κυρίως μέσω της Θείας Ευχαριστίας, οι πιστοί κοινωνούν με τον Θεό και έχουν τη δυνατότητα να μεταμορφωθούν κατά χάριν, να γίνουν “θεοί κατά χάριν”. Η θυσία του Αμνού ανοίγει τον δρόμο για την οντολογική ανακαίνιση του ανθρώπου και την επάνοδό του στην προπτωτική του κατάσταση
Συνοψίζοντας, ο συμβολισμός του Αμνού/Αρνίου στην Ορθόδοξη παράδοση είναι πολυδιάστατος και βαθύς.
Αναφέρεται στον Ιησού Χριστό ως τον τέλειο και άμωμο Αμνό που θυσιάστηκε για τη λύτρωση της ανθρωπότητας.
Αυτός ο συμβολισμός διαπερνά ολόκληρη τη λειτουργική ζωή της Εκκλησίας, από την προετοιμασία των Τιμίων Δώρων και τη Μεγάλη Είσοδο έως τον Καθαγιασμό και τη Θεία Κοινωνία υπενθυμίζοντας διαρκώς την κεντρική θυσία του Χριστού για τη σωτηρία του κόσμου και τη δυνατότητα της θέωσης για τον άνθρωπο
Η εικόνα του Αμνού εμπεριέχει τις ιδιότητες της θυσίας, της αθωότητας, της πραότητας και της ταπείνωσης, αποτελώντας ένα θεμελιώδες σύμβολο της Ορθόδοξης πίστης και ζωής.