Άγιος Γρηγόριος επίσκοπος Νύσσης. Βίος
Ο Άγιος Γρηγόριος επίσκοπος Νύσσης και ο Μέγας Βασίλειος ήταν αδέρφια. Η Νύσσα βρισκόταν στην Καππαδοκία και απείχε 90 χλμ από την Καισάρεια. Η επισκοπή της υπαγόταν στον επίσκοπο Καισάρειας.
Εμφανισιακά έμοιαζε σε όλα με τον αδερφό του τον Μέγα Βασίλειο, εκτός από τα μαλλιά του που ήταν λευκά. Σε νεαρή ηλικία έγινε Αναγνώστης στην εκκλησία και κατόπιν έφυγε για να σπουδάσει ρήτορας. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος τον προέτρεψε να επιστρέψει. Όταν πέθανε η σύζυγός του Θεοσέβια, ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης υπέμεινε τον θάνατό της με γενναιότητα.
Για ένα διάστημα ο Άγιος Γρηγόριος έμεινε σε ένα ησυχαστήριο μαζί με τον αδελφό του, τον Μέγα Βασίλειο, και τον Άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο, στα Άννησα στις όχθες του ποταμού Ίριδα. Εκεί ασκήθηκε στην ησυχαστική ζωή, μελετώντας την Αγία Γραφή και τα ιερά δόγματα. Ο Βασίλειος του ανέθεσε να γράψει μια πραγματεία για την παρθενία και την χριστιανική τελειότητα.
Ο Άγιος Γρηγόριος επίσκοπος Νύσσης ήταν λαμπρός στα λόγια του και ζηλωτής της ορθόδοξης πίστης. Για τον λόγο αυτό υπήρξε και προστάτης της Εκκλησίας του Χριστού. Το 372 μΧ έγινε επίσκοπος. Ο Αυτοκράτορας Ουάλεντας τον εδίωξε και ο Γρηγόριος πήγε σε διάφορες πόλεις. Αντιμετώπισε πολλές δυσκολίες από τους Αρειανούς. Το 378 ο Αυτοκράτορας Γρατιανός επανέφερε τον Άγιο Γρηγόριο στην επισκοπή της Νύσσης.
O Άγιος Γρηγόριος Νύσσης, μετά την επάνοδό του στην Νύσσα το 378 μ.Χ., άρχισε περιοδείες με σκοπό την αναδιοργάνωση της Εκκλησίας του Πόντου και της Αρμενίας και τοποθέτησε τον αδελφό του Πέτρο επίσκοπο Σεβαστείας.
Συμμετείχε στη Σύνοδο της Αντιόχειας και τον έστειλαν στην Αραβία μαζί με άλλους επισκόπους για να επισκεφθεί τις τοπικές εκκλησίες. Όταν έφθασε στην Ιερουσαλήμ και προσκύνησε τους Αγίους Τόπους, αηδίασε για τα κακώς κείμενα που διαπράττονταν τότε εκεί.
Το 381 μΧ ο Άγιος Γρηγόριος επίσκοπος Νύσσης συμμετείχε μαζί με 150 επισκόπους στη Β’ Οικουμενική Σύνοδο κατά των Πνευματομάχων στην Κωνσταντινούπολη. Ήταν υπέρμαχος της Ορθόδοξης πίστης και πολέμιος της πονηρής αίρεσης των Πνευματομάχων, που τους νίκησε με αποδείξεις από την Αγία Γραφή και με τη δύναμη των λόγων του.
Η Β΄ Οικουμενική Σύνοδος έλαβε χώρα στην Κωνσταντινούπολη το 381 μ.Χ.. Ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης έπαιξε καθοριστικό ρόλο σε αυτή, καθώς με την ευγλωττία και τη θεολογική του σκέψη κατατρόπωσε τους αιρετικούς Αρειανούς και Πνευματομάχους.
Στη Σύνοδο αυτή ο Άγιος Γρηγόριος ανέπτυξε τη θεολογία του Αγίου Πνεύματος, συμβάλλοντας στην επικράτηση του ορθόδοξου δόγματος της Αγίας Τριάδος. Επιπλέον, συμπλήρωσε το Σύμβολο της Πίστεως της Νίκαιας (Πιστεύω), προσθέτοντας τα επόμενα τέσσερα άρθρα που αναφέρονται στο Άγιο Πνεύμα
Για τη σημαντική του συνεισφορά στη Σύνοδο, ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης ονομάστηκε “Στύλος της Ορθοδοξίας” από τον Μέγα Θεοδόσιο και αργότερα, η Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος τον ανακήρυξε “Πατέρα Πατέρων”.
Όντας παρών στη Δεύτερη Σύνοδο το 381, ανεπλήρωσε το σύμβολο της Συνόδου της Νίκαιας, προσθέτοντας τη θεολογία του Αγίου Πνεύματος και τα τέσσερα ακόμη άρθρα στο τέλος.
Ήταν επίσης παρών στην τοπική Σύνοδο που έγινε στην Κωνσταντινούπολη για τον Αγάπιο και τον Βαγάδιο το 394.
Αφού ο Άγιος Γρηγόριος επίσκοπος Νύσσης διήλθε από κάθε είδος λόγου και αρετής, και ποίμανε καλά και με επιμέλεια το ποίμνιό του μέχρι τα γηρατειά του, όπου αποδήμησε στον Κύριο.
Η Ζ’ Οικουμενική Σύνοδος, στην έκτη πράξη της, ονόμασε Πατέρα Πατέρων τον Άγιο Γρηγόριο επίσκοπο Νύσσης.
Άγιος Γρηγόριος επίσκοπος Νύσσης. Γιορτή
Ο Άγιος Γρηγόριος επίσκοπος Νύσσης γιορτάζει στις 10 Ιανουαρίου.
Άγιος Γρηγόριος επίσκοπος Νύσσης. Απολυτίκιο
Θείον γρήγορσιν, ενδεδειγμένος, στόμα σύντονον, της ευσεβείας, ανεδείχθης Ιεράρχα Γρηγόριε τη γαρ σοφία των θείων δογμάτων σου, της Εκκλησίας ευφραίνεις το πλήρωμα. Πάτερ όσιε, Χριστόν τον Θεόν ικέτευε, δωρήσασθαι ημίν το μέγα έλεος.
