Ο π Παύλος αναλύει την έννοια της ομολογίας του Χριστού στην Ορθοδοξία.
Κεντρικό θέμα είναι η διάκριση μεταξύ αληθινής και ψευδούς ομολογίας.
Ο πατέρας Παύλος κατακρίνει έντονα εκείνους που εκμεταλλεύονται την θρησκεία για εκβιασμό και φανατισμό, προβάλλοντας μια παραμορφωμένη εικόνα του Χριστού και της Ορθοδοξίας.
Η αληθινή ομολογία εκφράζεται με τρεις τρόπους: ορθόδοξη πίστη, ευαγγελική ζωή και ιεραποστολή. Επιπλέον ο πατέρας Παύλος τονίζει την απαραίτητη γνώση της Αγίας Γραφής και την αγάπη ως βασικό κίνητρο.
Τέλος, καταδικάζει την επιλεκτική ερμηνεία των θείων γραφών και την έλλειψη σεβασμού προς τον συνάνθρωπο.
Δείτε το βίντεο
Πώς ομολογώ τον Χριστό;
Το βίντεο με τίτλο “Πώς ομολογώ τον Χριστό;” από το κανάλι “Κατηχητικό με τον Πατέρα Παύλο” ασχολείται με τον ορισμό του αληθινού ομολογητή και τον τρόπο με τον οποίο κάποιος πρέπει να ομολογεί τον Χριστό, αντιπαραβάλλοντας την αυθεντική εκκλησιαστική διδασκαλία με αυτό που ο πατέρας Παύλος περιγράφει ως “εκκλησιαστική αλητεία”.
Τι δεν είναι ο Ομολογητής
Αρχικά, ο πατέρας Παύλος δηλώνει ξεκάθαρα τι δεν είναι ένας ομολογητής. Ομολογητής δεν είναι αυτός που έχει μίσος απέναντι στους αδερφούς του. Δεν είναι αυτός που καταδικάζει. Δεν είναι κάποιος που δρα ως δικαστής, εισαγγελέας, ένορκος, ή ένα “ολόκληρο δικαστήριο” που καταδικάζει τους πάντες και τα πάντα.
Ο πατέρας Παύλος χαρακτηρίζει ως “εκκλησιαστική αλητεία” το να βγαίνει κάποιος και να φοβίζει τον κόσμο λέγοντάς του ότι θα πάει στην κόλαση, τονίζοντας ότι αυτό αποτελεί καθαρό εκβιασμό. Αυτή η “καθαρή εκκλησιαστική αλητεία” δεν είναι αποδεκτή.
Πώς Ομολογείται ο Χριστός – Οι Τρεις Τρόποι
Ο πατέρας Παύλος, βασιζόμενος στην Αγία Γραφή, μας εξηγεί ότι ο Χριστός ζητά την ομολογία του Προσώπου του ενώπιον των ανθρώπων. Αυτή η ομολογία μπορεί να εκφραστεί με τρεις τρόπους:
- Με την Ορθόδοξη Πίστη: Όταν κάποιος έχει ορθόδοξη πίστη, ομολογεί Χριστό.
- Με την Ευαγγελική Ζωή: Όταν κάποιος έχει ευαγγελική ζωή, ομολογεί Χριστό. Αυτό συνδέεται με το “ευαγγελικό ήθος”.
- Με την Ιεραποστολή: Η ιεραποστολή είναι ένας τρόπος ομολογίας. Ο πατέρας Παύλος εκφράζει θαυμασμό και αγάπη για τους ιεραποστόλους που δίνουν τα πάντα, ακόμη και τη ζωή τους, σε δύσκολες και εχθρικές συνθήκες για τον Χριστό και την πίστη. Επιθυμεί όλοι να αποκτήσουν το θάρρος ενός ιεραποστόλου.
Είναι κρίσιμο να σημειωθεί ότι η ομολογία πρέπει να γίνεται και με τους τρεις τρόπους. Δεν αρκεί ο ένας τρόπος ερήμην των άλλων δύο. Δηλαδή, δεν μπορείς να έχεις ορθόδοξη πίστη χωρίς ευαγγελικό ήθος, ούτε ευαγγελικό ήθος χωρίς ορθόδοξη πίστη, ούτε ιεραποστολή χωρίς τα άλλα δύο.
Η όλη ομολογία ενός ομολογητή πρέπει να στρέφεται γύρω από το Πρόσωπο του Ιησού Χριστού. Πρέπει να ομολογεί το Θεανθρώπινο Πρόσωπό Του, όχι τις δικές του διδασκαλίες ή αυτά που θέλει ο ίδιος να περάσει. Πρέπει να ομολογεί τις διδασκαλίες της Εκκλησίας.
Απαραίτητες Προϋποθέσεις για τον Ομολογητή
Για να ομολογήσει κάποιος σωστά τον Χριστό, χρειάζονται συγκεκριμένα στοιχεία:
- Αγάπη για τον Χριστό και τον Άνθρωπο: Ένας ομολογητής πρέπει να αγαπάει το Χριστό. Είναι αδύνατον να ομολογήσεις Χριστό αν δεν Τον αγαπάς. Ο πατέρας Παύλος αναφέρεται στα λόγια του Αγίου Ιωάννη του Ευαγγελιστή και Αποστόλου, τονίζοντας ότι δεν μπορείς να αγαπάς κάτι που δεν βλέπεις (τον Θεό) αν δεν αγαπάς τον άνθρωπο που βλέπεις. Όταν κάποιος εκδηλώνει μίσος εναντίον των ανθρώπων, μάλιστα το χαίρεται και χρησιμοποιεί κατάρες αντί ευλογίες, σαφέστατα δεν είναι του Χριστού. Η εντολή είναι “ευλογείτε και μη καταράσθε”.
- Γνώση της Αγίας Γραφής: Η ομολογία προϋποθέτει γνώση. Πρέπει να είσαι γνώστης της Αγίας Γραφής για να μπορέσεις να ομολογήσεις σωστά τον Χριστό. Ο Απόστολος Πέτρος λέει ότι πρέπει να είμαστε έτοιμοι προς πάσαν απολογίαν (να δώσουμε λόγο/υπεράσπιση) ανά πάσα στιγμή σε οποιονδήποτε μας ζητηθεί. Η άγνοια της Αγίας Γραφής είναι ένας μεγάλος παράγοντας. Ο πατέρας Παύλος ασκεί κριτική σε όσους αυτοαποκαλούνται ομολογητές αλλά δεν έχουν βασική γνώση της Αγίας Γραφής. Παραδείγματα έλλειψης γνώσης περιλαμβάνουν την άγνοια του αριθμού των Ευαγγελίων που διαβάζονται τη Μεγάλη Πέμπτη (είναι 12 περικοπές από τα 4 Ευαγγέλια, όχι 12 Ευαγγέλια) ή ποιες είναι οι επιστολές της αιχμαλωσίας του Αποστόλου Παύλου. Όταν κάποιος δεν έχει γνώση της Αγίας Γραφής, πώς θα ομολογήσει;.
- Θεία Χάρη και Άγιο Πνεύμα: Η ομολογία του Χριστού είναι ένα χάρισμα. Είναι μία άκτιστη ενέργεια την οποία δίνει ο Χριστός. Ο Χριστός έδωσε χαρίσματα σε μορφές όπως ο Μωυσής, ο Αβραάμ, ο Σολομώντας (σοφία), ο Δαβίδ (μετάνοια) και τους Αποστόλους. Δεν το παίρνουμε από μόνοι μας. Η Εκκλησία δεν είναι προσωπική ιδιοκτησία, κουμάντο κάνει ο Θεός. Δεν μπορείς να ομολογήσεις Χριστό αν δεν έχεις το χάρισμα που θα σου δώσει το Άγιο Πνεύμα. Το Άγιο Πνεύμα είναι αυτό που σου δείχνει το Θεανθρώπινο Πρόσωπο του Ιησού Χριστού για να τον ομολογήσεις. Ο Χριστός είπε στους Αποστόλους να περιμένουν να λάβουν δύναμη εξ ύψους.
Το “Εν Εμοί” και η Ερμηνεία του Ιερού Χρυσοστόμου
Ο πατέρας Παύλος αναλύει τη φράση του Χριστού από την Αγία Γραφή: “Πᾶς ὅστις ὁμολογήσει ἐν ἐμοί ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων…”. Τονίζει τη σημασία της λέξης “ἐν ἐμοί“. Βασιζόμενος στην ερμηνεία του Ιερού Χρυσοστόμου, εξηγεί ότι το “ἐν ἐμοί” σημαίνει “βοηθούμενος από εμένα, τον Χριστό, για να με ομολογήσει”. Αυτή η βοήθεια έρχεται μέσω του Αγίου Πνεύματος. Ο Ιερός Χρυσόστομος λέει: “δείχνεις ὅτι οὐκ οἰκεία δυνάμει ἀλλὰ τῇ ἄνωθεν βοηθούμενος χάριτι ὁμολογεῖς”. Αυτό σημαίνει ότι δεν ομολογείς με τη δική σου δύναμη, αλλά βοηθούμενος από τη χάρη από πάνω. Αντίθετα, αυτός που αρνείται το Χριστό (“ὃς δ’ ἂν ἀρνήσηταί με…”), αρνείται “ἔρημος γὰρ γενόμενος τῆς τοῦ Θεοῦ δωρεᾶς” (έχοντας γίνει έρημος από τη δωρεά του Θεού), δηλαδή έρημος από το Άγιο Πνεύμα. Συνεπώς, ο ομολογητής δεν ομολογεί από τις δικές του δυνάμεις, αλλά από την άνωθεν χάρη και το Άγιο Πνεύμα.
Η Σημασία της Αγίας Γραφής και της Ορθής Ερμηνείας
Ο πατέρας Παύλος τονίζει επανειλημμένα τη σημασία της Αγίας Γραφής. Το να έχεις την Αγία Γραφή δεν σε βοηθάει αν κάνεις λάθος ερμηνεία. Η ερμηνεία “κατά το δοκούν” (όπως νομίζει κανείς) είναι το πιο επικίνδυνο πράγμα. Η ερμηνεία της Αγίας Γραφής πρέπει να γίνεται με τη συγκατάθεση των Πατέρων της Εκκλησίας. Χωρίς τους Πατέρες δίπλα σου, δεν υπάρχει πιθανότητα να “ζήσεις στον αιώνα τον άπαντα”. Αυτή η διαφορά είναι τεράστια.
Οι σκληρότεροι κανόνες που έχουν βγει είναι της Αγίας Γραφής, σκληρότεροι ακόμη και από το Πηδάλιο (τους Κανόνες της Εκκλησίας). Ο σκληρότερος κανόνας είναι “Αγάπα τον εχθρό σου”, “Αγάπα τον πλησίον”. Όταν κάποιος πηγαίνει ενάντια σε αυτά που λέει η Αγία Γραφή, δεν έχει κανένα ορθόδοξο φρόνημα, κανένα ευαγγελικό ήθος. Δυστυχώς, πολλοί παραμένουν πνευματικά τυφλοί, ενώ έχουν την Αγία Γραφή για να θεραπεύσουν την πνευματική τους τύφλωση, και προσπαθούν να παρουσιάσουν στον κόσμο έναν άλλον Χριστό, πλασμένο από το μυαλό τους, που δεν έχει καμία σχέση με τον Χριστό της Αγίας Γραφής.
Ο πατέρας Παύλος υπογραμμίζει με έμφαση ότι ο Λόγος του Θεού (η Αγία Γραφή) είναι πιο πάνω από τις επτά Οικουμενικές Συνόδους. Αν και οι Σύνοδοι είναι σεβαστές, ο Λόγος του Θεού είναι ανώτερος.
Προαίρεση και Κακός Τρόπος Ζωής
Το “κλειδί όλων των πραγμάτων” είναι η προαίρεση (η διάθεση, η πρόθεση). Αν η προαίρεση είναι στραβή, ο Θεός το βλέπει και δεν δίνει τη χάρη, δεν στέλνει το Άγιο Πνεύμα. Η χρήση του Λόγου του Θεού για να στρέψεις αδέρφια μεταξύ τους είναι παράδειγμα κακής προαίρεσης. Η “μάχαιρα” που είπε ο Χριστός ότι ήρθε να βάλει επί της γης είναι πνευματική μάχαιρα, όχι φυσική. Δεν φταίει ο Θεός που δεν δίνει τη χάρη του, αλλά η δική σου κακή προαίρεση, η οποία αποκλείει από τον κακό τρόπο ζωής σου.
Ο κακός τρόπος ζωής δεν είναι κάτι ασήμαντο, όπως το να πίνει κανείς μια μπύρα (το οποίο μπορεί να είναι ένα πάθος). Ο κακός τρόπος ζωής είναι πώς βλέπεις τον απέναντί σου. Το να βλέπεις κάποιον ως εχθρό επειδή διαφέρει από εσένα (π.χ. σε θέματα ημερολογίου) δείχνει προαίρεση “στα τάρταρα”. Πρέπει να βλέπεις τον κάθε άνθρωπο ως άνθρωπο, όπως τον έπλασε ο Θεός, ο οποίος, όπως κι εσύ, προσπαθεί να σώσει την ψυχή του. Και τι πρέπει να κάνεις; Να τον βοηθήσεις. Η εντολή είναι “Αγάπα τον πλησίον ως εαυτόν”. Όταν αρχίζεις και λες σε κάποιον ότι θα πάει στην κόλαση, τον καταράσαι και τον αναθεματίζεις, πώς αγαπάς;.
Ο πατέρας Παύλος παραθέτει τον στίχο από το Κατά Λουκάν 6:35: “Πλὴν ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν καὶ ἀγαθοποιεῖτε καὶ δανείζετε μηδὲν ἀπελπίζοντες, καὶ ἔσται ὁ μισθὸς ὑμῶν πολύς, καὶ ἔσεσθε υἱοὶ Ὑψίστου, ὅτι αὐτὸς χρηστός ἐστιν ἐπὶ τοὺς ἀχαρίστους καὶ πονηρούς”. Αυτό σημαίνει: να αγαπάτε τους εχθρούς σας, να ευεργετείτε και να δανείζετε χωρίς να αποβλέπετε σε ανταπόδοση, και η αμοιβή σας θα είναι μεγάλη και θα είστε παιδιά του Υψίστου, διότι Αυτός είναι αγαθός και ευεργετικός ακόμη και στους αχάριστους και τους πονηρούς. Ο πατέρας Παύλος ρωτά όσους καταδικάζουν: Ποιοι είστε εσείς που καταδικάζετε πάνω απ’ το Θεό;. Πού είναι η δική σας αγάπη στους αχάριστους και τους πονηρούς;.
Ορθοδοξία vs Φανατισμός και “Εκκλησιαστική Αλητεία”
Ο πατέρας Παύλος εξηγεί ότι Ορθοδοξία είναι “ο ορθόδοξος τρόπος αναφοράς εις το θεανθρώπινο πρόσωπο του Ιησού Χριστού” και “η ορθόδοξη ερμηνεία του θεανθρωπίνου προσώπου του Ιησού Χριστού”. Αυτό σημαίνει ομολογία της ανθρώπινης και θείας φύσης του Ιησού Χριστού, όπως μας αποκαλύπτεται στο Θεανθρώπινο Πρόσωπό Του μέσα στο Λόγο του Θεού, μέσα στην Αγία Γραφή. Αυτό φώναζε και ο Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς.
Αντίθετα, ο πατέρας Παύλος χαρακτηρίζει ως αίρεση την απόκλιση από την ορθή πίστη, τη στραβή ερμηνεία του Θεανθρωπίνου Προσώπου του Ιησού Χριστού. Όταν οι Πατέρες της Εκκλησίας μιλούν για αιρέσεις, μιλούν για καταδικασμένες αιρέσεις από Οικουμενική Σύνοδο. Θεωρούν ότι οι αιρετικοί έχουν αμετανοησία, μοιάζουν με τον διάβολο και είναι παιδιά του διαβόλου. Γι’ αυτό και υπάρχουν απαγορεύσεις στο Πηδάλιο. Όμως, ο πατέρας Παύλος καταδικάζει την πρακτική κάποιων να “γεννούν” μια αίρεση στο μυαλό τους και να ξεκινούν αναθέματα.
Ο πατέρας Παύλος τονίζει ότι ακόμη και στον αιρετικό, οι Πατέρες της Εκκλησίας λένε: “μην πειράξετε τον άνθρωπο, πειράξτε την αίρεση”.
Βγαίνουν όμως κάποιοι και λένε σε άλλους “θα πας στην κόλαση”, τους αποκαλούν αιρετικούς, διαστρεφώνοντας τη Γραφή. Αυτή η συμπεριφορά χαρακτηρίζεται ως “εκκλησιαστική αλητεία”.
Αυτοί που αντιμετωπίζουν την αίρεση με σεβασμό στον άνθρωπο, όπως κάνουν οι Πατέρες, λέγονται ομολογητές.
Ο πατέρας Παύλος επιπλήττει όσους δεν σέβονται τον άνθρωπο και χρησιμοποιούν βαρείς χαρακτηρισμούς, λέγοντάς τους ότι κάνουν “εκκλησιαστική αλητεία”. Αυτή η συμπεριφορά, το “bullying”, μπορεί να έχει σοβαρές ψυχολογικές συνέπειες για τους ανθρώπους, καθιστώντας αυτούς που το ασκούν ηθικούς αυτουργούς. Ο πατέρας Παύλος αναρωτιέται πόσες ψυχές έχουν πάρει στο λαιμό τους.
Στην Εκκλησία έχουμε ανθρώπους, πρόσωπα, υπάρξεις, υποστάσεις ζωντανές με ψυχές, με πάθη. Οι άγιοι είχαν πάθη. Δεν πρέπει να διώχνουμε τους ανθρώπους από την Εκκλησία με τέτοιες συμπεριφορές.
Παραδείγματα Ομολογητών
- Ο τυφλός που θεραπεύτηκε από τον Χριστό: Όταν ο Χριστός ρώτησε τον τυφλό αν πιστεύει στον Υιό του Θεού και του αποκάλυψε ότι Αυτός ήταν, ο τυφλός είπε “Πιστεύω Κύριε” και τον προσκύνησε. Την ίδια στιγμή έγινε ομολογητής του Χριστού. Επειδή επέμενε στην ομολογία του παρόλο που αμφέβαλλαν για το θαύμα και την ποιότητα του Ιησού, θεωρείται και θεωρείται ο πρώτος ομολογητής του Χριστού. Τον έβγαλαν έξω και τον λιδώρησαν, λέγοντάς του ότι όλος αμαρτίες υπάρχει και διδάσκει. Γι’ αυτό θεωρείται ο πρώτος μάρτυς του Χριστού, ομολογητής και μάρτυς.
- Ο Μέγας Βασίλειος: Ο Μέγας Βασίλειος στάθηκε εδραίος μπροστά στην ειδωλολατρική δρολαπα που στρεφόταν ως διώκτης κατά της Εκκλησίας, αντιμετωπίζοντας τον ειδωλολάτρη αυτοκράτορα (μέσω του επάρχου του Μοδέστου). Είπε “Ακουέτω ταύτα και Βασιλεύς” (“να τ’ ακούσει κι ο βασιλιάς αυτά που σου είπα”).
Κάθε πιστός ομολογεί τον Χριστό ως μοναδικό σωτήρα είτε έναντι των αιρέσεων είτε έναντι της ειδωλολατρίας.
Ο πατέρας Παύλος τονίζει ότι ακόμη και οι άνθρωποι που μπαίνουν στην εκκλησία ομολογούν τον Σωτήρα, τον Χριστό, όχι τον εαυτό του, τον Πάπα, τον Βαρθολομαίο ή τον Ιερώνυμο. Κατά τη γνώμη του Μεγάλου Βασιλείου, και αυτοί οι άνθρωποι είναι ομολογητές.
Πώς Εξακριβώνεται ένας Ομολογητής
Ένας ομολογητής δεν είναι αυτός που έχει επιλεκτική διάθεση απέναντι στο Ευαγγέλιο, αλλά αυτός που συμφωνεί με ό,τι γράφει μέσα το Ευαγγέλιο.
Για να εξακριβώσουμε αν κάποιος είναι όντως ομολογητής, δεν πρέπει να κοιτάμε τι λέει, αλλά πώς ζει. Αν ζει δηλαδή ευαγγελικά.
Η ομολογία της πίστεως δεν είναι θέμα αναθέματος, ούτε θέμα “πας στην κόλαση” ή “εγώ θα πάω στον παράδεισο”. Δεν γινόμαστε άγιοι μόνοι μας, αλλά γιατί ο Θεός είναι Άγιος (“Άγιοι γίνεσθε διότι ο Άγιος ειμί ο Θεός…”).
Η ομολογία του Χριστού σηκώνει πολλά κιλά αγάπης για τον άνθρωπο που έχεις απέναντί σου. Σηκώνει την προσπάθεια να τα έχεις καλά και με το Θεό και με τον άνθρωπο, όχι για συμφέρον.
Η ελπίδα που δίνεται στον κόσμο προέρχεται από τα λόγια του Θεού, όχι από τον άνθρωπο που τα μεταφέρει.