Αγία Σκέπη της Υπεραγίας Θεοτόκου. Το όραμα του Αγίου Ανδρέα
Η γιορτή της Αγίας Σκέπης μας θυμίζει ένα όραμα, ένα συγκλονιστικό και «ξένον θέαμα», που εκτυλίχθηκε στην Κωνσταντινούπολη, την καρδιά της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνει την Παναγία ως τη Μητέρα και Προστάτιδα όλων των ανθρώπων.
Το Όραμα της Αγίας Σκέπης
Η θαυμαστή εμφάνιση της Θεοτόκου έλαβε χώρα στον σεπτό ναό των Βλαχερνών. Πιο συγκεκριμένα, η οπτασία πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια μιας ολονύχτιας αγρυπνίας την 1η Οκτωβρίου, «κατά τα μεσάνυχτα». Ο ναός των Βλαχερνών ήταν ιδιαίτερα σημαντικός, καθώς στο παρεκκλήσιο της Αγίας Σορού, το οποίο βρισκόταν στη νότια πλευρά του ναού, φυλάσσονταν ιερά κειμήλια της Υπεραγίας Θεοτόκου: η εσθήτα, ο πέπλος και τμήμα της ζώνης της Παναγίας.
Αυτόπτες μάρτυρες του γεγονότος ήταν:
- Ο Άγιος Ανδρέας ο διά Χριστόν Σαλός, ο οποίος ήταν ένας ασυνήθιστος ασκητής, σκλάβος σκυθικής (δηλαδή σλαβικής καταγωγής). Επέλεξε να διανύσει τον βίο του φορώντας το «σχήμα τῆς μωρίας» και της «σαλότητος», ζώντας δηλαδή σε κατάσταση θεληματικής μωρίας. Ο Όσιος Ανδρέας, ως «δια Χριστόν σαλός», καθοδηγούνταν συχνά από οράματα.
- Ο μαθητής του, ο νεαρός Επιφάνιος, ο οποίος περιγράφεται ως δεκαοχτάχρονος νέος ευγενικής καταγωγής. Ο Επιφάνιος είχε γίνει ο προστάτης και πνευματικός του γιος.
Η Επιβλητική Εμφάνιση της Θεοτόκου
Η Θεοτόκος Μαρία εμφανίστηκε στον Άγιο Ανδρέα και τον Επιφάνιο, προχωρώντας από τις βασιλικές πύλες με κατεύθυνση προς το θυσιαστήριο. Η παρουσία της ήταν επιβλητική, καθώς ακτινοβολούσε ένα φως το οποίο περιγράφεται ως «πιο λαμπρό από τον ήλιο». Η μορφή της ήταν ψηλή, μάλιστα χαρακτηρίζεται ως «πολύ υψηλή».
Η Θεοτόκος συνοδευόταν από μία λαμπρή τιμητική ακολουθία λευκοφόρων αγίων, περιβαλλόμενη από αγγελικές χορωδίες και πλήθος αγίων ντυμένων με ολόλευκες στολές. Ανάμεσα στους συνοδούς της, ξεχώριζαν δύο εξέχουσες μορφές, ο Τίμιος Πρόδρομος και ο Θεολόγος Ιωάννης, οι οποίοι «παράστεκαν την Θεοτόκο δεξιά κι αριστερά». Η πομπή των λευκοφόρων αγίων έψαλλε πνευματικούς ύμνους και άσματα, με άλλους να προπορεύονται και άλλους να ακολουθούν.
Καθώς η Θεοτόκος πλησίασε τον άμβωνα, ο Όσιος Ανδρέας, εντυπωσιασμένος από την εμφάνιση, ρώτησε τον μαθητή του: «Βλέπεις, παιδί μου, την Κυρία και Δέσποινα του κόσμου;». Ο Επιφάνιος επιβεβαίωσε πλήρως ότι την έβλεπε.
Η Δέηση, τα Δάκρυα και το Αστραφτερό Μαφόριο
Το αποκορύφωμα της οπτασίας ήταν η ικετήρια προσευχή της Παναγίας. Η Θεοτόκος, εκδηλώνοντας την βαθιά αγάπη της για όλο τον κόσμο, γονάτισε και προσευχήθηκε στον Υιό της για πολλή ώρα. Κατά τη διάρκεια της δέησής της, έρραινε με «δάκρυα το άγιο πρόσωπό της», ικετεύοντας «για τη σωτηρία του κόσμου».
Στην προσευχή της, η Παναγία ζήτησε από τον Υιό της να δεχτεί όσους τιμούν το όνομά Του και να αγιάζει τους τόπους στους οποίους Τον μνημονεύουν. Αφού ολοκλήρωσε τη δέησή της, εισήλθε στο θυσιαστήριο, όπου συνέχισε να προσεύχεται για τους πιστούς που αγρυπνούσαν.
Αμέσως μετά, έλαβε χώρα η πράξη της Σκέπης. Η Θεοτόκος έβγαλε από την «άχραντη κεφαλή της» το «αστραφτερό της μαφόριο» (πέπλο). Με μία κίνηση που περιγράφεται ως χαριτωμένη και σεμνή, άπλωσε το μεγάλο και επιβλητικό ιμάτιό της «σαν σκέπη» με τα πανάγια χέρια της, «ακριβώς επάνω στο εκκλησίασμα». Το πέπλο αυτό κάλυπτε όλους τους παρευρισκόμενους στην εκκλησία, «σκορπίζοντας χάρη».
Τόσο ο Όσιος Ανδρέας όσο και ο Επιφάνιος έβλεπαν τη Σκέπη απλωμένη για πολλή ώρα να εκπέμπει «δόξα θεϊκή». Όσο φαινόταν η Κυρία Θεοτόκος, φαινόταν και η ιερή εσθήτα να σκορπίζει τη χάρη της. Όταν η Θεοτόκος άρχισε να ανεβαίνει στον ουρανό, η «θεία Σκέπη» άρχισε να συστέλλεται σταδιακά και να χάνεται.
Αγία Σκέπη της Υπεραγίας Θεοτόκου. Γιορτή
Ευχαριστούμε την Παναγία για την προστασία της και τιμούμε την Αγία Σκέπη της Υπεραγίας Θεοτόκου στις 28 Οκτωβρίου.
Η οπτασία αυτή, την οποία ο Επιφάνιος είδε χάρη στη μεσιτεία του Οσίου Ανδρέου, οδήγησε στην καθιέρωση της εορτής της Αγίας Σκέπης. Το όραμα του Αγίου Ανδρέα τοποθετείται σε μια εποχή που η Κωνσταντινούπολη αντιμετώπιζε απειλές, προσφέροντας έτσι ελπίδα, δύναμη και πίστη στους πιστούς.
Αρχικά, η μνήμη της εορτής τιμάται την 1η Οκτωβρίου. Ωστόσο, στην Ελλάδα, η εορτή απέκτησε πρόσθετη σημασία και μεταφέρθηκε στις 28 Οκτωβρίου για να συμπίπτει με την επέτειο του ΟΧΙ, που για μια ακόμη φορά φύλαξε η Παναγία την Ελλάδα μας κι όλον τον κόσμο.
Η Ακολουθία της εορτής, που ενσωματώνει αυτό το μοναδικό μείγμα πνευματικότητας και πολιτιστικής ταυτότητας, γράφτηκε από τον Αγιορείτη μοναχό Γεράσιμο Μικραγιαννανίτη.
Απολυτίκιο Αγίας Σκέπης της Υπεραγίας Θεοτόκου:
Της Σκέπης σου Παρθένε, αvυμνούμεν τας χάριτας, ην ως φωτοφόρον νεφέλην, εφαπλοίς υπέρ έννοιαν, και σκέπεις τον λαόν σου νοερώς, εκ πάσης των εχθρών επιβουλής. Σε γαρ σκέπην και προστάτιν και βοηθόν, κεκτήμεθα βοώντες σοι. Δόξα τοις μεγαλείοις σου Αγνή, δόξα τη θεία Σκέπη σου, δόξα τη προς ημάς σου, προμηθεία Άχραντε.
Έτερο απολυτίκιο Αγίας Σκέπης της Υπεραγίας Θεοτόκου:
Θεοτόκε Αειπάρθενε, την αγίαν σου Σκέπην, δι’ ης περισκέπεις, τους εις σε ελπίζοντας, κραταιάν τω Έθνει σου καταφυγήν εδωρήσω ότι ως πάλαι και νυν θαυμαστώς ημάς έσωσας, ως νοητή νεφέλη, τον σον λαόν περιβάλουσα. Διο δυσωπούμεν σε, ειρήνην τη πολιτεία σου δώρησαι, και ταις ψυχαίς ημών το μέγα έλεος.
