Προδοσία και Αχαριστία
Σε τίποτα δεν είχε αδικήσει ο Χριστός μας τον Ιούδα Ισκαριώτη και τίποτα δεν του είχε στερήσει. Όπως τίποτα δεν στέρησε από τον Εωσφόρο πριν την Πτώση των Αγγέλων.
Η Προδοσία ήταν η έμπρακτη έκφραση και απόδειξη της Αχαριστίας. Ο Ιούδας έχασε την Θεία Χάρη με την Προδοσία. Και καταδίκασε την αθάνατη ψυχή του σε Αιώνια Κόλαση με την αυτοκτονία.
Γιατί ο Ιούδας πρόδωσε τον Χριστό;
Ο Ιούδας προχώρησε στην Προδοσία πρώτα απ’ όλα επειδή ήταν σκλάβος της Φιλαργυρίας. Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος εξηγεί ότι η Φιλαργυρία είναι η ρίζα όλων των κακών, σκοτεινιάζει τις ψυχές και καταστρέφει τις ανθρώπινες σχέσεις.
Όπως έλεγαν οι παλιοί “για τα λεφτά πρόδωσαν και τον Χριστό” κι όπως έγραψε ο υμνογράφος “η γαρ λύσσα της φιλαργυρίας κατά του ιδίου Δέσποτου μαίνεσθαι εποίησεν αυτόν”.
Οι Πατέρες μας λένε ακόμη ότι είχε πολύ Φθόνο και ήταν Εγωιστής και Υποκριτής.
Και πάνω από όλα ο Ιούδας πρόδωσε τον Χριστό επειδή ήταν Άπιστος.
Ο Ιούδας και η Προδοσία στην Υμνογραφία των Παθών
Χρημάτων εραστής, ασύνετος, δυσώνυμος, παράνομος, προδότης, δόλιος, επίβουλος διάβολος, γέννημα εχιδνών είναι μερικοί από τους χαρακτηρισμούς για τον Ιούδα στους Ύμνους της Μεγάλης Εβδομάδας.
Ο Ιούδας είναι δόλιος και υποκριτής, με το φιλί της προδοσίας να συμβολίζει την αποκορύφωση της υποκρισίας και της προδοσίας.
Οι υμνογράφοι τον περιγράφουν ως έναν άνθρωπο που υποδύεται τον πιστό μαθητή, ενώ στην πραγματικότητα είναι ένας προδότης.
Αποφυγή της Κατάκρισης
Είναι τόσο εύκολο είναι να κατακρίνουμε τους άλλους. Κι ακόμη πιο εύκολο να κατακρίνουμε τον Προδότη Ιούδα που καταδίκασε την ψυχή του στην Κόλαση.
Οι Ύμνοι της Μεγάλης Εβδομάδας μας καλούν σε πνευματική επαγρύπνηση και ικετεύουν τον Χριστό να μας προστατέψει από το να κάνουμε Κατάκριση.
Ο κίνδυνος για Προδοσία είναι διαρκής και υπαρκτός για όλους μας! Η Υπερηφάνεια και η Υποκρισία που (μισο-) κρύβονται στην Κατάκριση του Ιούδα, οδηγεί σε βλασφημία και πτώση.
Ο Ιούδας και η Πόρνη
Τρεις γυναίκες άλειψαν με μύρο τον Χριστό: η Μαρία (αδερφή του Λαζάρου και της Μάρθας), μια γυναίκα στην Βηθανία και μία πόρνη. Την πόρνη που μετανόησε για τις αμαρτίες της, την θυμόμαστε στο Τροπάριο της Κασσιανής.
Όταν η μετανοούσα πόρνη Τον άλειψε με μύρο, ο Ιούδας παραπονέθηκε ότι θα μπορούσαν να το πουλήσουν για να δώσουν τα χρήματα στους φτωχούς. Στην πραγματικότητα όμως, ήθελε να βάλει αυτά τα χρήματα στην τσέπη του, όπως ο δυστυχής έκανε πολλές φορές με το φιλόπτωχο ταμείο.
Επιπλέον, η γυναίκα παρά τις αμαρτίες της, αναγνωρίζει τον Χριστό ως Σωτήρα, ενώ ο Ιούδας, τυφλωμένος από την φιλαργυρία, αδυνατεί να εκτιμήσει την αξία του Διδασκάλου του και τον προδίδει για χρήματα.
Ο π. Γεώργιος Μεταλληνός το συνοψίζει ως εξής:
η πόρνη άπλωσε τα χέρια της για να λάβει άφεση, ενώ ο Ιούδας άπλωσε τα χέρια του για να λάβει αργύρια
Και όπως σημειώνεται σε ένα τροπάριο
Ώ, της Ιούδα αθλιότητος! Εθεώρει την πόρνην φιλούσαν τα ίχνη και εσκέπτετο δόλω της προδοσίας το φίλημα
Οι προσπάθειες του Ιησού Χριστού να αφυπνίσει τη συνείδηση του Ιούδα
Ο Θεός είναι ο μόνος Καρδιογνώστης και φυσικά ήξερε τι έκρυβε μέσα στην καρδιά του ο Ιούδας. Και προσπάθησε επανειλημμένα να του θυμίσει τη δυνατότητα συγχώρεσης με ειλικρινή μετάνοια και εξομολόγηση, όπως μας εξηγεί ο μεγάλος Θεολόγος Παναγιώτης Τρεμπέλας.
Κρυφές νύξεις: Ο Ιησούς, σε διάφορες περιστάσεις, έκανε σχόλια, τα οποία, αν και φαινομενικά απευθύνονταν σε όλους τους μαθητές, στην πραγματικότητα στόχευαν στην αφύπνιση του Ιούδα. Για παράδειγμα, η φράση “δεν λέω για όλους” κατά τη διάρκεια του Μυστικού Δείπνου, φανερώνει ότι ο Ιησούς γνώριζε την ύπαρξη του προδότη.
Συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία: Παρά την πρόθεση του Ιούδα, ο Χριστός δεν τον εμπόδισε να μετάσχει στη Θεία Ευχαριστία. Αυτή η πράξη θεωρείται ως ύστατη έκκληση στη συνείδηση του Ιούδα, προσφέροντας του μια ευκαιρία για μεταμέλεια.
Παροχή άρτου στον Ιούδα: Κατά τη διάρκεια του δείπνου, ο Ιησούς έδωσε ψωμί στον Ιούδα, μια κίνηση που ερμηνεύεται ως τελευταία προσπάθεια αφύπνισης.
Έλεγχος: Ο Ιησούς, χωρίς να τον κατονομάζει, εξέθεσε την προδοσία του Ιούδα μπροστά στους άλλους μαθητές, προτρέποντας τον έμμεσα σε μετάνοια.
Παρόλα αυτά, οι προσπάθειες του Ιησού δεν είχαν αποτέλεσμα. Ο Ιούδας, κυριευμένος από τον Σατανά, ακολούθησε την οδό της προδοσίας, αδιαφορώντας για τις ευκαιρίες μετάνοιας που του προσφέρθηκαν.
Ο Χρυσόστομος εξηγεί ότι ο Χριστός δεν άλλαξε την καρδιά του Ιούδα με τη βία, γιατί κανείς δεν γίνεται καλύτερος με ανάγκη, αλλά χρησιμοποίησε κάθε μέσο για να τον βοηθήσει να μετανοήσει με την ελεύθερη βούλησή του. Η ευθύνη για την αποτυχία ανήκει στον Ιούδα που αρνήθηκε τα “φάρμακα” της μετάνοιας. Όταν η ψυχή είναι ράθυμη, καμία νουθεσία δεν ωφελεί, ενώ όταν είναι ξύπνια στο καλό, μπορεί μόνη της να σηκωθεί.
Μεταμέλεια ή Αληθινή Μετάνοια; Ιούδας, Πέτρος και Ληστής
Στην Παλαιά Διαθήκη υπάρχουν προφητείες για την Προδοσία του Χριστού από τον Ιούδα. Αναφέρεται μάλιστα με ακρίβεια το ποσό των 30 αργυρίων!
Ο ίδιος ο Χριστός, προφήτεψε και την Προδοσία του Ιούδα και την Προδοσία του Πέτρου.
Ο Ιούδας δεν μετανόησε. Ένοιωσε μεταμέλεια, γνώριζε Ποιον πρόδωσε, είχε τύψεις συνειδήσεως αλλά, άφησε τον Διάβολο να τον οδηγήσει στην απελπισία και στην αυτοκτονία.
Ο Απόστολος Πέτρος μετανόησε ειλικρινά και έκλαψε γοερά. Και ο Πέτρος, όπως ο Ληστής πάνω στον Σταυρό, συγχωρέθηκε και αξιώθηκε της Βασιλείας!
Η Αληθινή Μετάνοια έχει συντριβή καρδίας, αλλαγή συμπεριφοράς και ζήτηση του ελέους του Θεού.
Ο Ληστής, μας εξηγεί ο π. Γεώργιος Μεταλληνός, με την ομολογία του προς τον Χριστό, αντιπροσωπεύει την ελπίδα της σωτηρίας μέσω της ειλικρινής πίστης.
Ο Ιούδας και οι Αρχιερείς
Ο Παναγιώτης Τρεμπέλας επιμένει στην αυστηρή καταδίκη της προδοσίας του Ιούδα, εξηγώντας ότι πρόκειται για πράξη ασέβειας και βλασφημίας. Ο Χριστός, γνώριζε την πρόθεση του Ιούδα, αλλά δεν τον εμπόδισε, δίνοντάς του ευκαιρίες για μετάνοια.
Η τελευταία προσπάθεια του Χριστού, ήταν όταν βούτηξε το ψωμί στο κρασί και του το πρόσφερε. Όμως ο Ιούδας δεν μετανόησε, επιλέγοντας να ακολουθήσει τον Σατανά, ο οποίος κυρίευσε την ψυχή του.
Συγκριτικά με τις πράξεις των Αρχιερέων, η αμαρτία του Ιούδα παρουσιάζεται ως πιο βαριά, επειδή προδίδει τον Χριστό εν γνώσει του και από εγωισμό. Οι Αρχιερείς, αν και υπεύθυνοι για τη σύλληψη και καταδίκη του Ιησού, ενεργούν εν αγνοία της θεϊκής του φύσης.
Ιούδας Ισκαριώτης και Δαίμονας
ο Ιούδας δούλος εγεγόνει του εχθρού ( δηλαδή του Δαίμονα)
Η είσοδος του Σατανά στον Ιούδα περιγράφεται ως αποκορύφωμα της πτώσης του.
Εισήλθε δε ο σατανάς εις Ιούδαν τον επικαλούμενον Ισκαριώτην, όντα εκ του αριθμού των δώδεκα (Λουκ. 22:3)
Κι αφού ο Ιούδας απέρριψε κάθε προσπάθεια του Χριστού, δαιμονίστηκε εντελώς.
Ο π Ευθύμιος επίσκοπος Αχελώου, μας λέει ότι ο Ιούδας έπεσε από τους 12 Αποστόλους, όπως έπεσε ο Εωσφόρος από τους Ουρανούς, απότομα σαν αστραπή και χάθηκε στο σκοτάδι.
Ποίος σε τρόπος Ιούδα, προδότην του Σωτήρος ειργάσατο; Μη του χορού, σε των αποστόλων εχώρισε; μη τον χαρίσματος των ιαμάτων εστέρησε; μη συνδειπνήσας εκείνοις σε της τραπέζης απώσατο; μη των άλλων νίψας τους πόδας, τους σους υπερείδε; Και σου μεν η αχάριστος στηλιτεύεται γνώμη, αυτού δε η ανείκαστος μακροθυμία κηρύττεται και το μέγα έλεος» (Τριώδιο, 443)
ο ποιείς, ποίησον τάχιον
και μετά το ψωμίον τότε εισήλθεν εις εκείνον ο σατανάς. λέγει ούν αυτώ ο Ιησούς· ο ποιείς, ποίησον τάχιον. (Ιω. 13:27)
Κι ο Ιησούς Χριστός του είπε “όσα κάνεις, να τα κάνεις γρήγορα”
Ο Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς αναφέρει ότι πλέον η καρδιά του Ιούδα στράφηκε εξ ολοκλήρου προς το πονηρό και διάλεξε ν’ ακολουθήσει το σκοτεινό δρόμο της απώλειας, ο Χριστός δεν προσπάθησε περισσότερο να τον γυρίσει πίσω. Και ο Βελιμίροβιτς συνεχίζει εξηγώντας ότι ο Χριστός, του είπε έτσι, επειδή σέβεται όλων την ελευθερία και το αυτεξούσιο.
Δυστυχώς ο Ιούδας παρέμεινε αναίσθητος, όπως γράφει ο Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου, και δεν συγκινήθηκε ακόμη κι όταν ο Χριστός του είπε “ο ποιείς, ποίησον τάχιον”
Ο π Αθανάσιος Μυτιληναίος αναφέρει στην ομιλία του “Η Πνευματική Αναισθησία”:
Οι άλλοι Μαθητές δεν πήραν είδηση. νόμισαν ότι πρόκειται περί αγοράς τροφίμων για τους φτωχούς. «Ό,τι έχεις να κάνεις, κάν’ το γρήγορα.»! Αν το θύμα πει στον θύτη, στον εγκληματία, «Ό,τι έχεις να κάνεις, κάν’ το, καημένε, γρήγορα», ο θύτης θα πει «Με κατάλαβε!», θα λάβει τα μέτρα του. Ή ακόμη, αν έχει κάτι μέσα του, θα συνέλθει, θα τρανταχθεί, θα γίνει μέσα του σεισμός. Αν έχει κάτι ακόμη μέσα του…! Ο Ιούδας φεύγει για το έργο του.
Ο Ιούδας συγχωρέθηκε;
Ο Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς απάντησε με επιστολή του σε κάποιον πιστό που αναρωτιώταν για το εάν ο Ιούδας συγχωρέθηκε.
Ρωτάς: «Θα συγχωρεθεί άραγε στον Ιούδα η αμαρτία της προδοσίας του Διδασκάλου και Κυρίου του Ιησού Χριστού;».
Δε γνωρίζω για ποιο λόγο σε ενδιαφέρει κάτι τέτοιο. Για μας δεν αποτελεί τη μεγαλύτερη μέριμνα αυτό, το να μην προδώσουμε εμείς το Χριστό με τις ανομίες μας; Και ακόμα πιο σημαντικό· πως να σώσουμε τις ψυχές μας; Γιατί δες, το ρολόι της ζωής μας μετράει γοργά τις μέρες και τις ώρες υπενθυμίζοντάς μας την επικείμενη έξοδο από τούτο τον κόσμο. Όλοι εμείς θα βρεθούμε ενώπιον του αιωνίου Κριτή, ο Οποίος θα εκφέρει την δίκαιη Κρίση Του για όλα εκείνα που πράξαμε στη ζωή μας, ενώπιον όλων των ουρανίων ανθρώπων.
Όταν οι άνθρωποι πηγαίνουν σε δίκη, σκέφτεται ο καθένας τα δικά του αμαρτήματα και τις αδικίες και το πως θα δικαιολογήσει τον εαυτό του ενώπιον του δικαστού. Κανείς δεν έχει το χρόνο και την επιθυμία να σκεφτεί για τις αμαρτίες των άλλων, μήτε και να μπει στα μυστικά του νου του δικαστή που θα κρίνει.
Ποιος γνωρίζει το πως θα κρίνει ο αιώνιος Κριτής εμένα και εσένα; Σίγουρο είναι μονάχα ένα, ότι θα μας κρίνει κατά το δίκαιο και όχι άδικα, ενώ εμείς θα θέλαμε περισσότερο να μας κρίνει όχι κατά το δίκαιο αλλά με έλεος. Μάταια όμως. Εκείνος υποσχέθηκε να κρίνει κατά δικαιοσύνη. Γι’ αυτό μας καταλαμβάνει φόβος και τρόμος. Γι’ αυτό και εγώ, δεν επιθυμώ ούτε για σένα, ούτε για μένα και για κανένα στον κόσμο, να βρεθεί σε κείνη την πλευρά που θα βρίσκεται ο Ιούδας ο Ισκαριώτης.
Επειδή ο Ιούδας, είναι προδότης. Είναι προδότης και του Θεού και των ανθρώπων και του ίδιου του εαυτού του. Πρόδωσε το Χριστό, τους Αποστόλους, τον εαυτό του τον ίδιο ως άνθρωπο. Πρόδωσε το Χριστό και τους Αποστόλους στους Ιουδαίους και τον εαυτό του στο διάβολο. Γιατί είναι γραμμένο: τότε εισήλθεν εις εκείνον ο σατανάς (Ίω. 13, 27). Είναι δύσκολο να μετρήσει κανείς όλο το βάθος του κακού που κατέλαβε τον Ιούδα. Ήταν άπιστος και αχόρταγος, κλέφτης και φιλάργυρος, φίλαυτος και προδότης -τέλος, απελπισμένος και αυτόχειρας.
Ο Υιός του Θεού πολλές φορές τον προειδοποίησε να αφήσει τον κακό του δρόμο αλλά εκείνος έμεινε αμετανόητος. Ο Υιός του Θεού, έδειχνε απέναντί του, την ίδια φροντίδα και αγάπη καθώς και στους υπόλοιπους μαθητές αλλά εκείνος στην αγάπη απαντούσε με μίσος.
Ο Υιός του Θεού, γονάτισε και του έπλυνε τα πόδια, λίγο πριν την προδοσία και από το χέρι Του, του πρόσφερε τεμάχιο άρτου βουτηγμένο στο άλας. Με ψωμί και αλάτι, εμείς υποδεχόμαστε τους υψηλούς καλεσμένους. Ο πράος και ταπεινός Κύριος θέλησε να ανυψώσει την αξιοπρέπεια του Ιούδα, γι’ αυτό του προσέφερε άρτο και άλας. Τον χαιρέτησε με άρτο και άλας ακριβώς πριν την προδοσία.
Ο Ιούδας, πήρε με το χέρι του το ψωμί και το αλάτι από το χέρι του Υιού του Θεού, τα πήρε με το χέρι μα τα απέρριψε στην καρδιά του με περιφρόνηση. Ο θνητός άνθρωπος, απέρριψε την αγάπη του Αθανάτου! Γι’ αυτό ο Θεός τον απέρριψε πλήρως, και μετά το ψωμίον τότε εισήλθεν εις εκείνον ο σατανάς (Ίω. 13, 27). Από εκείνη τη στιγμή ο Ιούδας, πρώην μαθητής του Ιησού Χριστού και πρώην άνθρωπος, διεγράφη από τον κατάλογο των ανθρώπων και καταγράφηκε στις τάξεις των πνευμάτων της κολάσεως.
Εσύ τώρα, πειράζεις το Θεό και ρωτάς αν ο Θεός θελήσει να συγχωρήσει τα πνεύματα της κολάσεως και να τα σώσει. Δοκιμάζεις την ευσπλαχνία του Θεού καθώς έκαναν και οι Εβραίοι δοκιμάζοντας τη δύναμη του Θεού στο Γολγοθά, λέγοντας: ει υιός ει του Θεού, κατάβηθι από του Σταυρού (Μτ. 27, 40). Για το πείραγμά τους αυτό οι Εβραίοι, έλαβαν άξια πληρωμή σε τούτο τον κόσμο. Φυλάξου λοιπόν και εσύ για να μη λάβης την αμοιβή των ομοφρονούντων με τον Ιούδα.
Δεν είναι αλήθεια ότι ο Ιούδας ήταν προορισμένος από Θεού, να γίνει προδότης όπως νομίζεις εσύ. Αν ήταν έτσι, τότε γιατί ο Υιός του Θεού κόπιασε τόσο για να τον αποτρέψει από την κακή του πράξη;
Για ποιο λόγο, πριν απ’ όλα, τον προσέλαβε ως μαθητή Του και τον κράτησε δίπλα Του για τρία χρόνια; Γιατί να ταπεινωθεί μπροστά του και να του πλύνει τα πόδια; Γιατί με τα ίδια τα Άγια χέρια Του να του δώσει το ψωμί και το αλάτι; Διαβάζοντας μέσα στην ψυχή του Ιούδα τις κακές προθέσεις του, ο Κύριος έκανε όλα αυτά για να τον σώσει από την αιώνια απώλεια.
Και αν έχει πάλι ειπωθεί ότι οι σκανδαλοποιοί θα πρέπει να έρθουν, είναι επίσης ειρημένο και τούτο σαν αυστηρή προειδοποίηση: ουαί τω ανθρώπω εκείνω δι’ ου το σκάνδαλον έρχεται (Μτ. 18, 7).
Σκανδαλοποιός είναι ο ίδιος ο σατανάς και σαν τέτοιος, πρέπει να επιτελέσει το έργο του. Γι’ αυτό, ανάγκη γαρ εστίν ελθείν τα σκάνδαλα (Μτ. 18, 7), δι’ εκείνου και από εκείνον. Αλίμονο όμως στον άνθρωπο που θα παραδοθεί στο σατανά και θα γίνει όργανό του. Αλίμονο σε εκείνον που αντίθετα στην αγάπη του Θεού, θα δείξει την αγάπη του στον αντίπαλο του Θεού.
Να προσεύχεσαι στο Θεό, να σε φυλάγει από τον Σκανδαλοποιό που σκανδάλισε τον Ιούδα και τους Ιουδαίους και να μη γίνεις ποτέ υπηρέτης και όργανο του σκανδαλισμού του.
Σημεία που τονίζουν την βαρύτητα του αμαρτήματος του Ιούδα:
- Συμμετοχή στην Θεία Ευχαριστία: Ο Ιούδας μετείχε στην Θεία Ευχαριστία, γεγονός που επιτείνει την ασέβειά του.
- Είσοδος του Σατανά: Η κατακυρίευση της ψυχής του από τον Σατανά τονίζει την τελική και οριστική του πτώση.
- Προδοσία από εγωισμό: Ο Ιούδας προδίδει τον Χριστό για προσωπικό κέρδος, γεγονός που τον καθιστά ηθικά καταδικαστέο.
Ενώ οι Αρχιερείς:
- Ενεργούν εν αγνοία: Η άγνοια τους για την θεϊκή φύση του Χριστού μειώνει, σε κάποιο βαθμό, την ευθύνη τους.
- Είναι θύματα του Σατανά: Ενώ ο Ιούδας επιλέγει τον Σατανά, οι Αρχιερείς παρασύρονται από αυτόν.
- Κρίνονται από τον Χριστό: Ο Χριστός καταδικάζει την υποκρισία και την αδικία τους.
Συνοπτικά, η προδοσία του Ιούδα επιτείνεται από την γνώση και τον εγωισμό του, ενώ οι Αρχιερείς απαλλάσσονται, σε κάποιο βαθμό, λόγω της άγνοιάς τους για της πράξεις τους.
Τα 30 αργύρια
-Τι μου δίνετε για να σας Τον δώσω;
-30 αργύρια, είπαν στον Ιούδα οι Αρχιερείς.
Στο Μωσαϊκό Νόμο ορίζεται η τιμή δούλου στα 30 αργύρια.
Για 30 αργύρια ο Ιούδας πούλησε τον “Δεσπότη των πάντων, ως δούλο”, όπως μας λένε οι Ύμνοι.
Ο Καθηγητής Θεολογίας Ιωάννης Κορναράκης γράφει χαρακτηριστικά:
Ο θυμός και η σκληρή καρδιά του Ιούδα, συνδέονται άμεσα με την απληστία του. Ο Ιούδας είναι θύμα (σσ ή έρμαιο) των παθών του.
Η αγνωμοσύνη, η αχαριστία του Ιούδα προς τον Ιησού, ο οποίος του είχε προσφέρει αγάπη και τον τιμούσε, υπογραμμίζει την ηθική του πτώση που τον οδήγησε στην προδοσία για χρήματα.
Το Φιλί του Ιούδα
Το φιλί πάντοτε ήταν ένα σύμβολο αγάπης, αλλά στην περίπτωση του Ιούδα μετατράπηκε σε σύμβολο προδοσίας.
Ο Ιούδας ο προδότης δόλιος ων, δολίω φιλήματι παρέδωκε τον Σωτήρα Κύριον
Η πράξη της προδοσίας έλαβε χώρα στο Όρος των Ελαιών και συγκεκριμένα στον Κήπο της Γεθσημανής, όπου ο Ιούδας είχε αναλάβει να οδηγήσει την Εβραϊκή ηγεσία και τα όργανά της για να συλλάβουν τον Χριστό, αποφεύγοντας έτσι ταραχές. Το φίλημα του Ιούδα ήταν το συνθηματικό για να υποδείξει στους στρατιώτες ποιος ήταν ο Ιησούς.
Η πράξη του Ιούδα είναι αποστασία και άρνηση, σε αντίθεση με την ειλικρινή μετάνοια άλλων μαθητών όπως ο Πέτρος και ο Θωμάς.
Στην τέχνη, ο Ιούδας συχνά απεικονίζεται στη σκηνή του Μυστικού Δείπνου να απλώνει το χέρι του στο ίδιο πιάτο με τον Χριστό, ενώ απεικονίζονται και οι σκηνές της δωροδοκίας, του φιλιού της προδοσίας, της μεταμέλειας και της αυτοκτονίας του. Η τέχνη και η υμνογραφία διδάσκουν στους πιστούς την αντίθεση μεταξύ του αχάριστου μαθητή και του θυσιαζόμενου Χριστού.
Ένα τροπάριο αναδεικνύει την υποκρισία της πράξης του Ιούδα και τονίζει την αντίθεση μεταξύ του φιλικού χαιρετισμού και της προδοτικής πρόθεσης του Ιούδα:
Φιλείς και πωλείς, ιούδα· ασπάζη και ουκ οκλάζεις δόλω προστρέχων· τις μισών ασπάζεται, τρισάθλιε; Τις φιλών εξωνείται τιμήματι; Το φίλημα της αναιδούς σου κακοβουλίας ελέγχει την προαίρεσιν.
Το τροπάριο αυτό καταδεικνύει την αντίφαση ανάμεσα στο φιλί της αγάπης και στην πράξη της πώλησης του Χριστού, χαρακτηρίζοντας τον Ιούδα τρισάθλιο και τονίζοντας την κακοβουλία της πρόθεσής του.
Σε έναν άλλον ύμνο, γίνεται σύγκριση με την πράξη της πόρνης που άλειψε τα πόδια του Χριστού με μύρο. Ο Ιούδας, βλέποντας αυτή την πράξη, σκεπτόταν δολίως το τίμημα της προδοσίας. Η αντίθεση είναι σαφής: η πόρνη προσφέρει αγάπη και μετάνοια, ενώ ο Ιούδας προσφέρει ένα φίλημα προδοσίας για χρήματα.
Ο Ζώσιμος Λορεντζάτος μάλιστα έγραψε πως «ο Ιούδας άνοιξε στο φίλημα νέους ορίζοντες, άγνωστους πριν», καθώς ποτέ η προδοσία δεν έλαβε τη μορφή προσποιητής αγάπης όπως στο φιλί του Ιούδα.
Η προδοσία αποκαλύπτει ότι ο Ιούδας είχε πνευματικά συληθεί από τον διάβολο και παρέμεινε αδιόρθωτος, ασύνετος και άφρων, μας εξηγεί ο καθηγητής Ιωάννης Κορναράκης.
Η Σύλληψη στον Κήπο της Γεθσημανής
Το κατά Λουκάν Ευαγγέλιο αναφέρεται άμεσα στην έλευση αυτών που συνέλαβαν τον Ιησού.
Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος παρατηρεί ότι όταν ο Χριστός ρώτησε “τίνα ζητείτε;” οι στρατιώτες έπαψαν να ξέρουν ποιον θα πιάσουν, πισωπάτησαν και έπεσαν κάτω, πράγμα που μας δείχνει την δύναμη του Χριστού.
Ο Ιησούς απευθύνθηκε στους αρχιερείς, τους στρατηγούς του ιερού και τους πρεσβυτέρους που είχαν έρθει εναντίον του, ρωτώντας τους γιατί βγήκαν οπλισμένοι με μαχαίρια και ρόπαλα σαν να επρόκειτο να συλλάβουν ληστή [Λουκ. 22,52, 8]. Τους υπενθύμισε ότι καθημερινά ήταν μαζί τους στο ιερό και δεν του άπλωσαν χέρι [Λουκ. 22,53, 8], αλλά αυτή ήταν η «ώρα» τους και η «εξουσία του σκότους» [Λουκ. 22,53, 8]. Η ερμηνεία του χωρίου αυτού υποδηλώνει ότι αυτή ήταν η στιγμή που ο Θεός επέτρεψε να λάβει χώρα η σύλληψη [Λουκ. 22,53, 8] και ότι η «εξουσία του σκότους» αναφέρεται είτε στον διάβολο, στον οποίο δόθηκε εξουσία εναντίον του Ιησού [Λουκ. 22,53, 8], είτε στην επικράτηση του κακού που ευνοείται από το σκοτάδι της νύχτας [Λουκ. 22,53, 8].
Η Προδοσία του Χριστού. Βυζαντινή Εικόνα
Στην εικονογραφία ο Ιούδας απεικονίζεται να έρχεται ορμητικά προς τον Ιησού και να του δίνει το φιλί της προδοσίας, κοιτάζοντάς Τον στα μάτια.
Ο Ιησούς Χριστός δέχεται με καρτερία τον προδοτικό ασπασμό του Ιούδα.
Ο Χριστός, έχει δίπλα Του τους πιστούς Αποστόλους, ενώ μια ομάδα Ιουδαίων, οπλισμένοι με πυρσούς για να φωτίζουν το σκοτάδι, ξίφη και ρόπαλα, ετοιμάζεται να Τον συλλάβει. Η σκηνή είναι γεμάτη ένταση, καθώς η πίστη και η αποφασιστικότητα των Αποστόλων συγκρούονται με την εχθρότητα και την πρόθεση των Ιουδαίων να επιτεθούν.
Ο Ιησούς Χριστός κρατάει στο ένα Του χέρι ειλητάριο και με το άλλο ευλογεί.
Απόγνωση: η ισχυρότερη παγίδα του Διαβόλου
Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος εξηγεί σε σχέση με τον Ιούδα ότι ο διάβολος εκμεταλλεύεται την απόγνωση για να οδηγήσει τους ανθρώπους στην καταστροφή. Συγκεκριμένα, αναφέρεται ότι ο διάβολος δεν χαίρεται τόσο όταν αμαρτάνουμε, όσο όταν απελπιζόμαστε. Η απόγνωση αποτελεί το ισχυρότερο όπλο του διαβόλου καθώς μας αποκόπτει από την ελπίδα στο Θεό, η οποία περιγράφεται ως η “ασφαλή άγκυρα” και “στήριγμα της ζωής μας”.
Ο Ιούδας αφού πρόδωσε τον Χριστό, κυριεύθηκε από απελπισία και οδηγήθηκε στην αυτοκτονία. Το παράδειγμα του Ιούδα χρησιμοποιείται από τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο, για να δείξει πώς ο διάβολος εκμεταλλεύεται την απόγνωση, “κόβοντας” την ελπίδα στον Θεό και “δινοντας παρρησία στην αμαρτία”.
Πώς πέθανε ο Ιούδας;
Αντί να γυρέψει τον Χριστό και να του ζητήσει συγχώρεση, ο Ιούδας παραδόθηκε στην απόγνωση και στον Διάβολο.
Αυτοκτόνησε ο δυστυχής. Κρεμάστηκε σε ένα δέντρο (σε συκιά ή σε κουτσουπιά) γράφουν οι Ευαγγελιστές. Και το σχοινί δεν τον άντεξε, συμπληρώνει στις Πράξεις των Αποστόλων ο Ευαγγελιστής Λουκάς, έπεσε το σώμα του στη γη, άνοιξε η κοιλιά του και σκόρπισαν τα έντερά του καταγής.
Ιούδας ο Ισκαριώτης. Ποίημα
Κλέβεις χρήματα
απ’ το κιβώτιο
των συνεισφορών.
Χάνεις τα βήματα
μπρος στο δαιμόνιο
των Γεργεσηνών.
Το μύρο φθονείς
που αλείβουν
στα πόδια του Χριστού.
Σκέψεις εμμονής
που ανταμείβουν
οι εχθροί του Ιησού.
Ίσως προσμένεις
έναν επίγειο βασιλιά
του Ισραήλ.
Γι αυτό προσφέρεις
προδοτικά φιλιά
του Εμμανουήλ.
Ερινύες, τύψεις
σε κυριεύουν.
Απελπισία.
Το δρόμο θα δείξεις
σ’ όσους γυρεύουν
την προδοσία.