Νικόδημος Καλλιντέρης, υπ. Διδάκτωρ Δημοσίου Δικαίου Νομικής Σχολής του ΕΚΠ
ΕΙΣΗΓΗΣΗ του στην ΗΜΕΡΙΔΑ με ΘΕΜΑ : «Ηλεκτρονική ταυτότητα : η πιο κομβική «διευκόλυνσή» μας προς το αντίχριστο σφράγισμα»
Σεβαστοί Πατέρες,
Κυρίες και Κύριοι,
ο προβληματισμός περί των ταυτοτήτων στην Πατρίδα μας υπάρχει εδώ και σχεδόν τέσσερις δεκαετίες με την προσπάθεια θέσπισης ήδη από το 1986 του Ενιαίου Κωδικού Αριθμού Μητρώου (ε. Κ. α. Μ. )! Επρόκειτο για την πρώτη συγκροτημένη απόπειρα εκ μέρους του κράτους συστηματικής αριθμοποίησης των πολιτών, καθώς επιχειρήθηκε η συμπερίληψη σε έναν μοναδικό αριθμό δεκατριών (13) ψηφίων, όλων των επιμέρους κωδικών αριθμών (όπως είναι ο αριθμός της αστυνομικής ταυτότητας, του εκλογικού βιβλιαρίου, του διαβατηρίου, του ασφαλιστικού και φορολογικού μητρώου, κλπ ) που ταυτοποιούν τον πολίτη στις συναλλαγές του με την δημόσια διοίκηση.
Λίγα χρόνια αργότερα, στις αρχές του 2000, το ζήτημα των ταυτοτήτων θα λάβει τεράστιες διαστάσεις με τις προσπάθειες της τότε κυβέρνησης, κατόπιν απόφασης της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, να απαλείψει από τα δελτία ταυτότητας την αναγραφή του θρησκεύματος ως μη συνάδουσα με το δίκαιο των προσωπικών δεδομένων!
Αλλά η πρώτη προσπάθεια επιβολής των ηλεκτρονικών ταυτοτήτων με την προέκτασή τους και ως καρτών άσκησης δικαιωμάτων στο πλαίσιο της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης ξεκινά το 2010 με την προαναγγελία τους από τον τότε πρωθυπουργό στο πλαίσιο της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ) ενώ αργότερα θα γίνουν και πάλι ανεπιτυχείς ενέργειες εκ μέρους του ελληνικού κράτους για την προώθησή τους!
και φτάνουμε στο σήμερα! Από αύριο 25 Σεπτεμβρίου του 2023, ως γνωστόν, οι νέες ηλεκτρονικές ταυτότητες θα διανέμονται ανά την επικράτεια στους Έλληνες πολίτες ενώ τον τελευταίο καιρό το ζήτημα των νέων ταυτοτήτων έχει αναχθεί ως ένα από τα πρώτα στην ατζέντα της επικαιρότητας.
Κομβικό ρόλο στη σχετική συζήτηση αποτελεί η υπ αριθμόν 2388/2019 απόφαση του Δ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας, κατά την οποία δεν επετράπη η αποθήκευση στο ενσωματωμένο ηλεκτρονικό μέσο – τσιπ – του δελτίου ταυτότητας των στοιχείων που απαιτούνται για τις υπηρεσίες της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης! το Δικαστήριο νομολόγησε, με άλλα λόγια, ότι η ταυτότητα επιτελεί μόνο την ταυτοποίηση του κατόχου της και είναι έκνομη η περαιτέρω λειτουργία της ως κάρτας άσκησης δικαιωμάτων. Πρόκειται για κρίσιμης σημασίας απόφανση η οποία το τελευταίο διάστημα θάφτηκε επιμελώς από τα ΜΜΕ και τους δημοσιολογούντες περί των νέων ταυτοτήτων ενώ από την επίμαχη απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου επελέγησαν να αναδειχτούν στην αγωνιούσα ελληνική κοινωνία μόνο άλλα σημεία της.
θα ήταν τραγικό λάθος αν προσεγγίζαμε το θέμα των νέων ταυτοτήτων απομονωμένα και μονολιθικά, χωρίς να έχουμε μπροστά μας την μεγάλη εικόνα : ; τι συμβαίνει πανευρωπαϊκώς και διεθνώς με τον λεγόμενο ψηφιακό ανασχηματισμό των κρατών, τις εξελίξεις της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης και την δημιουργία ενός διευρυμένου ψηφιακού οικοσυστήματος που τείνει να αγγίζει κάθε πτυχή της ζωής του σύγχρονου ανθρώπου!
Από τα τέλη του 20ου και ακόμα πιο έντονα στον 21ο αιώνα που βαδίζουμε, η πληροφορία και δη η προσωποποιημένη πληροφορία, δηλ. τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, έχουν αποκτήσει δυσθεώρητη αξία και γι αυτό προσφυώς χαρακτηρίζονται ως το «πετρέλαιο του 21ου αιώνα»! η πληροφορία είναι ισχύς και όποιος την κατέχει και μπορεί να την επεξεργαστεί με ταχύτητα, αποκτά τη δυνατότητα να ελέγξει κράτη και κοινωνίες! η παγκοσμιοποιημένη κυριαρχία των γιγαντιαίων ψηφιακών κολοσσών και των μηχανισμών επιτήρησης έχει σχετικοποιήσει στις μέρες μας την έννοια της συνταγματικά κατοχυρωμένης λαϊκής κυριαρχίας στο πλαίσιο του δημοκρατικού έθνους-κράτους!
τα «έξυπνα» κινητά τηλέφωνα, το διαδίκτυο και ιδίως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το διαδίκτυο των πραγμάτων (Internet of Things), η τεχνητή νοημοσύνη (Artificial Intelligence), το διαδίκτυο του σώματος (Internet of Bodies), το διαδίκτυο των αισθήσεων (Internet of Senses, που βασίζεται σε συνδεδεμένη τεχνολογία που αλληλεπιδρά με τις δικές μας αισθήσεις της όρασης, της ακοής, της γεύσης, της όσφρησης και της αφής μέσω του εγκεφάλου) κ. λπ. λειτουργούν πιο αποδοτικά όταν «καταβροχθίζουν» κάθε στιγμή ανυπολόγιστες ποσότητες προσωπικών δεδομένων τις οποίες είτε εκουσίως τις προσφέρουμε εμείς με την χρήση τους είτε η επεξεργασία τους γίνεται δίχως τη συγκατάθεσή μας!
με την προϊούσα αυτή εξοικείωση των πολιτών με τον ψηφιακό κόσμο τα δυτικά κράτη προς χάριν της ταχύτερης διεκπεραίωσης των αλληλεπιδράσεων με τον πολίτη, της πάταξης της γραφειοκρατίας και του λυσιτελέστερου ελέγχου των διοικητικών διαδικασιών έχουν θεσπίσει την λειτουργία της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, ώστε ο πολίτης εξ αποστάσεως να μπορεί να υλοποιεί την διάδρασή του με τις κρατικές αρχές!
ως κράτος-πρότυπο για τον ψηφιακό ανασχηματισμό αναφέρεται συχνά η Εσθονία όπου σχεδόν κάθε επαφή του πολίτη με το κράτος διεξάγεται ψηφιακά οι θιασώτες του μοντέλου της Εσθονίας όμως ξεχνούν προκλητικά ότι το 2017 προκλήθηκε εκεί μία εξαιρετικής σοβαρότητας εθνική κρίση[i] ; καθώς εντοπίστηκε ένα τεράστιο κενό ασφαλείας στο σύστημα των νέων ταυτοτήτων που επηρέαζε περίπου τον μισό πληθυσμό της Εσθονίας! Μπορεί επικοινωνιακά να προσπάθησαν να σκεπάσουν γρήγορα το ζήτημα, αλλά η αλήθεια του γεγονότος κραυγάζει : στον ψηφιακό κόσμο τίποτε δεν είναι απολύτως ασφαλές και όχι μόνον αυτό αλλά η οποιαδήποτε διαρροή δεδομένων προκαλεί ζημία μη ΕΠΑΝΟΡΘΩΣΙΜΗ
Αλλά υπάρχει και πιο πρόσφατο παράδειγμα : Όπως μετέδωσε τον ; Αύγουστο του 2023 το ιαπωνικό πρακτορείο ειδήσεων Kyodo News[ii], η κυβέρνηση της Ιαπωνίας αντιμετωπίζει τον έντονο προβληματισμό της κοινωνίας για τις νέες ηλεκτρονικές ταυτότητες καθώς μέχρι τώρα έχουν συμβεί πολλά περιστατικά διαρροών προσωπικών δεδομένων και άλλων διαφόρων σφαλμάτων, όπως λανθασμένης διασύνδεσης του ψηφιακού ιατρικού φακέλου σε αναντίστοιχες ταυτότητες! η προκαλούμενη ταλαιπωρία έχει πυροδοτήσει αντιδράσεις που βαίνουν κλιμακούμενες… κι αν αυτό συμβαίνει στην Ιαπωνία, στη «Μέκκα» των ψηφιακών τεχνολογιών, φανταστείτε τι μπορεί να συμβεί στην Πατρίδα μας όπου οι ιθύνοντες δεν είχαν λάβει μέτρα για την αποτροπή της κυβερνοεπίθεσης στην Τράπεζα Θεμάτων τον Μάιο του 2023, ενώ ενίοτε προβαίνουν σε υποκλοπές τηλεφωνημάτων με τις «νόμιμες επισυνδέσεις» ή με κατασκοπευτικά λογισμικά τύπου Predator, ακόμα και του Αρχηγού των Ενόπλων Δυνάμεων και άλλων αξιωματούχων που βρίσκονται σε νευραλγικές θέσεις σύμφωνα με πορίσματα της Αρχής Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ) και της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (απδπχ).
Λαμβάνοντας τη νέα ταυτότητα, στην οποία βάσει της τελευταίας ΚΥΑ του Φεβρουαρίου του 2023, θα υπάρχει, παρά τα ωμά ψεύδη του πρωθυπουργού, ενσωματωμένο ηλεκτρονικό μέσο αποθήκευσης πληροφοριών, στο οποίο θα δύνανται να αποθηκεύονται και στοιχεία για τις διαδικασίες της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, θα είναι σαν να αποδεχόμαστε να κουβαλούμε υποχρεωτικά μαζί μας εφ όρου ζωής ένα ζευγάρι χειροπέδες, αναμένοντας απλώς μετά από ένα άγνωστο διάστημα να μας τις φορέσουν κιόλας!
Αλλά όπως προαναφέραμε, το ζήτημα των νέων ταυτοτήτων οφείλουμε να το προσεγγίσουμε καθολικά, δηλ. σε συσχετισμό και με άλλες σχετικές εξελίξεις.
Αυτή τη στιγμή ξεχωρίζουν τρεις διαδικασίες που «τρέχουν» παράλληλα και σταδιακά θα συγκλίνουν με κατάληξη τον απόλυτο εγκλωβισμό των κοινωνιών στα ψηφιακά δεσμά όπως οι σύγχρονοι τεχνοφεουδάρχες τα οραματίζονται :
1. οι νέες ηλεκτρονικές ταυτότητες
2. ο σταδιακός περιορισμός έως και κατάργηση των μετρητών από τις συναλλαγές μας
3. η θέσπιση του ψηφιακού πορτοφολιού της ΕΕ (ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη η σχετική νομοθετική διαδικασία[iii] των θεσμικών οργάνων της ΕΕ) εγκατεστημένου στα κινητά μας τηλέφωνα και περιλαμβάνοντος κυριολεκτικά τα πάντα!
ως προς το πρώτο, τις ταυτότητες, αξίζει να σημειώσουμε την εξής τραγελαφική αντίφαση που καταδεικνύει ότι το δίκαιο των προσωπικών δεδομένων έχει εργαλειοποιηθεί για την εξυπηρέτηση πολιτικών σκοπιμοτήτων :
το 2000, κατόπιν σχετικής απόφασης της απδπχ[iv], ως εκσυγχρονισμός και πρόοδος παρουσιάστηκε η απάλειψη από τα δελτία ταυτότητας των δακτυλικών αποτυπωμάτων μας, με το αιτιολογικό ότι η επεξεργασία των συγκεκριμένων βιομετρικών δεδομένων προσβάλλει την θεμελιώδη κατά το Σύνταγμα αρχή της αξίας του ανθρώπου, καθώς συνδέεται με την εξακρίβωση ποινικών αδικημάτων!
Σήμερα ως εκσυγχρονισμός εμφανίζεται η μαζική συλλογή των εν λόγω βιομετρικών δεδομένων του συνόλου του πληθυσμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης και μάλιστα εις διπλούν για κάθε πολίτη για την έκδοση των νέων ταυτοτήτων!
για το ζήτημα της επεξεργασίας των δακτυλικών αποτυπωμάτων και εν γένει για τη νομιμότητα του Κανονισμού 1157/2019 της ΕΕ εκκρεμεί πάντως και απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) κατόπιν προδικαστικού ερωτήματος[v] ; γερμανικού Πρωτοδικείου στο οποίο προσέφυγε Γερμανός πολίτης που δεν επιθυμούσε να δακτυλοσκοπηθεί!
Από τις προτάσεις της Γενικής Εισαγγελέως του ΔΕΕ προκύπτει το εξής βαρυσήμαντο : Κατά την νομοθετική διαδικασία στην ΕΕ για την θέσπιση των νέων ταυτοτήτων ως ταξιδιωτικών εγγράφων για την ελεύθερη κυκλοφορίας των προσώπων εντός του ευρωπαϊκού χώρου, δεν διενεργήθηκε εκτίμηση αντικτύπου βάσει του Γενικού Κανονισμού Προστασίας Δεδομένων (GDPR) με το σκεπτικό ότι ο τελευταίος δεν δεσμεύει τα όργανα της ΕΕ! η εκτίμηση αντικτύπου αποτελεί εξόχως σημαντική διαδικασία στο πεδίο των προσωπικών δεδομένων, κατά την οποία ο υπεύθυνος επεξεργασίας των δεδομένων, εν προκειμένω οι αρχές που θα κατέχουν τα δεδομένα μας, διενεργεί εκ των προτέρων εκτίμηση των επιπτώσεων των σχεδιαζομένων πράξεων επεξεργασίας, όταν υπάρχει υψηλός κίνδυνος για τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των φυσικών προσώπων!
Μία έκθεση[vi] ; του Ιουνίου του 2023 του πολυθρυλούμενου Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ παραδέχεται ότι η ψηφιακή ταυτότητα θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την παρακολούθηση και δίωξη πολιτών. η συγκεκριμένη έκθεση σημειώνει περαιτέρω ότι, ακόμη και αν οι ψηφιακές ταυτότητες δεν επιβάλλονται από το νόμο, οι πολίτες θα μπορούσαν να εξαναγκαστούν να τις χρησιμοποιήσουν, διότι ; διαφορετικά θα αποκλείονταν από πολλά μέρη της κοινωνίας. Κάτι ανάλογο δεν ζήσαμε κατά την περίοδο του κορωνοϊού με τα υγειονομικά πιστοποιητικά να λειτουργούν ως προϋπόθεση άσκησης θεμελιωδών δικαιωμάτων ; στην έκθεση γράφεται και το εξής : «Καθώς ένα σύστημα ταυτότητας επεκτείνεται, οι συνέπειες της μη συμμετοχής σε αυτό μπορεί να γίνουν τόσο σοβαρές που να κάνουν την εγγραφή ουσιαστικά αναπόφευκτη (). Όταν η πρόσβαση σε ένα αγαθό η μία υπηρεσία εξαρτάται από την κατοχή ενός εντύπου ταυτότητας και αυτή η ταυτότητα είναι ευρέως διαδεδομένη, τα άτομα μπορεί να εξαναγκαστούν αποτελεσματικά να αποκτήσουν αυτή τη μορφή ταυτοποίησης, ακόμη και αν δεν υπάρχει νομική βάση για την απαίτησή της».
η ηλεκτρονική η ψηφιακή ταυτοποίηση των πολιτών αποκτά μία ακόμα πιο επικίνδυνη για τις ανθρώπινες ελευθερίες διάσταση αν συσχετιστεί και συγκεραστεί με τις ψηφιακές συναλλαγές και τον σταδιακό περιορισμό έως και κατάργηση των μετρητών από τις συναλλαγές
Μόλις τον περασμένο μήνα ο εκπρόσωπος του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας σε σχετική συνέντευξη σε τηλεοπτικό σταθμό[vii] ; δήλωσε ότι υπάρχουν σκέψεις να απαγορεύεται εντελώς η χρήση μετρητών στις συναλλαγές σε κάποιες επαγγελματικές κατηγορίες όπως σε γιατρούς, συμβολαιογράφους η δικηγόρους και να επιβληθούν οι ψηφιακές συναλλαγές με συστήματα POS.
Λίγες ημέρες νωρίτερα ; ο Υφυπουργός Οικονομικών ανέφερε ως βασικό στόχο της κυβέρνησης τον περιορισμό της χρήσης των μετρητών από τις συναλλαγές[viii]. Είπε χαρακτηριστικά : «Εμάς δεν μας ενδιαφέρει ο τρόπος πληρωμής, αρκεί να μην είναι με μετρητά»!
την άνοιξη του 2023 σε σχετικές δηλώσεις της η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Christine Lagarde εν όψει της εισαγωγής ενός είδους ψηφιακού νομίσματος κεντρικών τραπεζών, είπε για το επερχόμενο ψηφιακό ευρώ : «Ποτέ δεν θα είναι ανώνυμο στο βαθμό που συμβαίνει αυτό με τα μετρητά[ix]».
Υπό τον φόβο για όλη αυτή τη δυστοπική κατάσταση που προδιαγράφεται, οι αντιδράσεις διεθνώς εντείνονται καθώς η συρρίκνωση της ιδιωτικότητας του πολίτη και οι κίνδυνοι από την παράνομη πρόσβαση στα προσωπικά του δεδομένα έχουν θέσει σε εγρήγορση κοινωνίες και κράτη!
στην Αυστρία[x], σχετικά πρόσφατα, 530. 000 πολίτες υπέβαλλαν αίτημα[xi] ; στην κυβέρνησή τους για την κατοχύρωση στο Σύνταγμα της χώρας του δικαιώματος πληρωμών με μετρητά με βασικό τους σύνθημα «τα μετρητά είναι ελευθερία σε έντυπη μορφή»!
Παρομοίως και στην Ελβετία : Εκεί, μία ομάδα ακτιβιστών επ ονόματι «Ελβετικό Κίνημα Ελευθερίας», συγκέντρωσε στις αρχές του 2023 111. 000 υπογραφές[xii] ; προκειμένου να προκληθεί σχετικό δημοψήφισμα ώστε να διασφαλιστεί ότι τα κέρματα και τα χαρτονομίσματα θα είναι πάντα διαθέσιμα σε επαρκείς ποσότητες.
Επιπλέον, μετά από απόφαση του κοινοβουλίου της Σλοβακίας της 15ης Ιουνίου του 2023 προχώρησε η τροποποίηση του Συντάγματος της χώρας[xiii], επισημοποιώντας με συνταγματικής περιωπής διάταξη το δικαίωμα χρήσης των μετρητών ως τρόπο πληρωμής. η συγκεκριμένη ρύθμιση θεσπίστηκε ως προληπτικό μέτρο έναντι του προβλεπόμενου ψηφιακού ευρώ – που κατά τα δημοσιεύματα – θα ανακοινωθεί στις 26 Οκτωβρίου 2023 εδώ στην Αθήνα κατά την συνεδρίαση του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στο κτήριο της Τράπεζας της Ελλάδος.
Πρόσφατη έρευνα[xiv] ; της Κεντρικής Τράπεζας της Γαλλίας (banque de France) κατέδειξε ότι ένα ευρύτατο τμήμα της γαλλικής κοινωνίας, αρκετά μεγαλύτερο συγκριτικά με άλλα δυτικά κράτη, εξακολουθεί να χρησιμοποιεί μετρητά στις καθημερινές συναλλαγές του, παρά την μεσολάβηση της κρίσης του κορωνοϊού, που εργαλειοποιήθηκε προς την κατεύθυνση της ώθησης των κοινωνιών προς τις ψηφιακές συναλλαγές! Πρόκειται για μελέτη με θέμα τις αγοραστικές συνήθειες και την ποιότητα των συναλλαγών με τα στοιχεία να αντλούνται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα!
ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) σε σχετικό δελτίο[xv] που εξέδωσε, προτείνει, όχι μόνο την εισαγωγή των ψηφιακών ταυτοτήτων σε όλα τα κράτη της υφηλίου, αλλά και τη διασφάλιση ότι οι κεντρικές αρχές τις συνδέουν με τραπεζικούς λογαριασμούς η στα ψηφιακά πορτοφόλια στα κινητά τηλέφωνα των πολιτών.
δεν μπορούμε άλλωστε να θεωρήσουμε τυχαία τη συμμετοχή της Ελληνίδας συνιδρύτριας της εταιρείας Nova Credit κ. Νίκης Γουλιμή στη φετινή συνεδρίαση της περιβόητης Λέσχης Bilderberg στη Λισαβόνα[xvi] ! To εν λόγω παγκόσμιο γραφείο πίστωσης σε συνεργασία με κάποιες από τις μεγαλύτερες τράπεζες έχει ως στόχο την εξάπλωση σε διεθνές επίπεδο του «ηλεκτρονικού πιστωτικού διαβατηρίου», ώστε κάθε άνθρωπος να καταστεί κάτοχος ενός ηλεκτρονικού λογαριασμού με πλήρες ιστορικό και κατ επέκταση ελεγχόμενα εξυπηρετούμενος, ασχέτως του που βρίσκεται και του πόσο πλούσιος η φτωχός είναι.
Κοινή συνισταμένη των ανωτέρω παραδειγμάτων αποτελεί ο ενθουσιώδης ζηλωτισμός του τραπεζικού τομέα σε αγαστή σύμπραξη με τις πολυεθνικές εταιρείες να εξαφανίσουν τα μετρητά από τις συναλλαγές! οι λαοί ιδίως στον δυτικό κόσμο υπνοβατούν προς μία αχρήματη κοινωνία – που σε συνδυασμό με την ψηφιακή ταυτοποίηση και την εξάρτηση της άσκησης σωρείας δικαιωμάτων από την κατοχή των νέων ταυτοτήτων – θα αποτελέσει τον τέλειο ΨΗΦΙΑΚΟ ΕΓΚΛΕΙΣΜΟ δίχως δυνατότητα απόδρασης!
Κοντά στις ανωτέρω εξελίξεις είμαστε στο κατώφλι μίας νέας πραγματικότητας που θα εγκαθιδρυθεί με την θέσπιση στους προσεχείς μήνες του ψηφιακού πορτοφολιού της ΕΕ με πιθανό ορίζοντα εφαρμογής του το 2027! Πρόκειται για ψηφιακή εφαρμογή εγκατεστημένη στα «έξυπνα» κινητά μας τηλέφωνα, η οποία θα περιέχει κυριολεκτικά τα πάντα : την ταυτότητα, το διαβατήριο, τον ψηφιακό ιατρικό μας φάκελο, τα οικονομικά μας δεδομένα, την άδεια οδήγησης, την φοιτητική η επαγγελματική ταυτότητα και οποιοδήποτε άλλο προσωπικό διαπιστευτήριο!
η εισηγήτρια του προσχεδίου του ευρωπαϊκού Κανονισμού Romana Jerkovic δήλωσε επί λέξει προσφάτως στο Ευρωκοινοβούλιο : «η ψηφιακή ταυτότητα δεν είναι πλέον απλά ένα καλό αντικείμενο για να το κατέχεις, αλλά ένας νέος τρόπος κοινωνικής συμμετοχής και ενδυνάμωσης καθώς και ένα εργαλείο για μία συμπεριληπτική ψηφιακή Ευρώπη[xvii]».
στις 20 Ιουνίου 2023, 24 φορείς της κοινωνίας των πολιτών που εξειδικεύονται σε ζητήματα ιδιωτικότητας, ψηφιακών τεχνολογιών και προστασίας των προσωπικών δεδομένων απέστειλαν προς την ΕΕ μία επιστολή[xviii] ; σχετική με το ψηφιακό πορτοφόλι, εκφράζοντας τις εξαιρετικά σοβαρές ανησυχίες τους για την συρρίκνωση των δικαιωμάτων των πολιτών και την δημιουργία ενός οργουελιανού πανοπτικού μοντέλου αδιάλειπτης παρακολούθησης!
Συγκεκριμένα αναφέρουν ότι το ψηφιακό πορτοφόλι της ΕΕ «θα αποτελέσει ένα δώρο για την Google και την Facebook που υποσκάπτει την ιδιωτικότητα των Ευρωπαίων πολιτών. Αυτό θα έχει συνέπειες στον καθένα εντός της Ένωσης και θα υποβιβάσει το επίπεδο της ιδιωτικότητας χαμηλότερα σε σχέση με άλλα μέρη του κόσμου. (). Σύντομα ο Κανονισμός για το ψηφιακό πορτοφόλι θα θεσπίσει ένα σύστημα μοναδικής και μόνιμης ταυτοποίησης κάθε πολίτη που θα επιτρέπει στους διεθνείς ψηφιακούς κολοσσούς να συσχετίζουν την συμπεριφορά μας στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα με μία άνευ προηγουμένου ακρίβεια! Κανένα τεχνικό η οργανωτικό μέτρο δεν μπορεί να εμποδίσει αυτή την ευρύτατη κακοποίηση των ανθρώπων».
σε άλλο σημείο της επιστολής τους σημειώνεται χαρακτηριστικά : «με την ενοποίηση όλων των διαδράσεων της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, οι επισκέψεις στον γιατρό η στην τράπεζα, η είσοδος σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης η στα μέσα μαζικής μεταφοράς και αλλού με το ψηφιακό πορτοφόλι ως το μοναδικό κλειδί, ακόμα και η ελάχιστη διακοπή λειτουργίας του συστήματος θα έχει σοβαρότατες επιπτώσεις. οι ευαίσθητες πληροφορίες ταυτοποίησης, οικονομικής κατάστασης και της υγείας εκατομμυρίων Ευρωπαίων προσφέρουν μία πολύ κερδοφόρα αφορμή για κυβερνοεπιθέσεις. Αυτός ο έντονος συγκεντρωτισμός θα μπορούσε να αποδειχθεί μοιραίο λάθος»!
την ανωτέρω κατάσταση δεν θα την περιέγραφε εναργέστερα παρά μία φράση του George Orwell στο περίφημο σύγγραμμά του «1984» : «Έπρεπε να ζήσεις – και έζησες, από συνήθεια η οποία μετατράπηκε σε ένστικτο – με την προϋπόθεση ότι ο κάθε ήχος που έκανες ακουγόταν και, εκτός αν γινόταν στο σκοτάδι, η κάθε κίνηση ελεγχόταν εξονυχιστικά».
οι σύγχρονες ψηφιακές τεχνολογίες πραγματικά μπορούν να επιλύσουν αναρίθμητα προβλήματα της καθημερινής και όχι μόνο ζωής μας! Από την άλλη όμως, είμαστε τόσο κυριευμένοι από το να αξιοποιούμε όλες τις νέες τεχνολογίες δίχως βαθιά και ώριμη σκέψη για τις επιπτώσεις της απροσεξίας μας, που εκόντες – άκοντες προετοιμάζουμε ένα μέλλον στο οποίο η ελευθερία θα είναι μία ψευδαίσθηση η ένας ευφημισμός.
με τις ραγδαίες εξελίξεις στο πεδίο της τεχνητής νοημοσύνης και των δικτύων 5ης η και 6ης γενιάς δεν αργεί η στιγμή που κάθε συσκευή που χρησιμοποιούμε – ακόμη και πράγματα όπως οι καρέκλες, τα ποτήρια η το κρεβάτι στα οποία δεν θα αναμέναμε να δούμε ενσωματωμένη ψηφιακή τεχνολογία – θα συνδέονται και θα «μιλούν» ανταλλάσσοντας δεδομένα μεταξύ τους. Μέχρι το τέλος του 2018 υπήρχαν κατ εκτίμηση 22 δισεκατομμύρια ; συσκευές σε χρήση σε όλον τον κόσμο συνδεδεμένες στο διαδίκτυο των πραγμάτων (IoT) τα προγνωστικά στοιχεία προβλέπουν πως μέχρι το 2030 περίπου 50 δισεκατομμύρια από αυτές τις «έξυπνες» συσκευές θα είναι σε χρήση παγκοσμίως, δημιουργώντας ένα τεράστιο δίκτυο που θα αλληλεπιδρά με την λήψη και αποστολή δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, δηλ. της ψηφιακής αποτύπωσης ανθρωπίνων συμπεριφορών – επιλογών, με συνεπακόλουθο τον αμετάκλητο ενταφιασμό της ιδιωτικότητας!
Γράφει το πρώην στέλεχος της Υπηρεσίας Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ Edward Snowden στο αυτοβιογραφικό του βιβλίο «το Μεγάλο Φακέλωμα» :
«το να λες πως δεν σε απασχολεί η ιδιωτικότητα γιατί δεν έχεις τίποτε να κρύψεις, δεν διαφέρει από το να λες ότι δεν σε απασχολεί η ελευθερία του λόγου, γιατί δεν έχεις τίποτε να πεις. η πως δεν σε απασχολεί η ελευθεροτυπία, γιατί δεν σου αρέσει να διαβάζεις. η ότι δεν σε απασχολεί η ανεξιθρησκεία γιατί δεν πιστεύεις στον Θεό»!
Ενώ ο gus hunt, ειδικός σε θέματα κυβερνοασφάλειας και πρώην υψηλόβαθμο στέλεχος της Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών των ΗΠΑ (CIA) δήλωσε πριν από μερικά χρόνια : «Κοντεύουμε να αποκτήσουμε τη δυνατότητα να επεξεργαζόμαστε το ΣΥΝΟΛΟ των πληροφοριών που παράγονται από τους ανθρώπους».
δεν είναι δύσκολο κατόπιν των προλεχθέντων να εξάγουμε το συμπέρασμα ότι επίκειται η επιβολή ενός συστήματος τυραννικού και ανελεύθερου που η ανθρωπότητα δεν βίωσε ποτέ, ούτε ακόμα και στις πιο σκοτεινές στιγμές της! η διαπίστωση αυτή δεν είναι προϊόν μίας τεχνοφοβικής αντίληψης, μίας τυφλής και άρρωστης εμμονής η ενός στείρου αρνητισμού. αν κανείς με νηφαλιότητα και δίχως προκαταλήψεις συνδέσει τα γεγονότα και σχηματίσει την μεγάλη εικόνα, με ευκολία καταλήγει σε αυτό που σημειώνει χαρακτηριστικά ο Αγγλοβούλγαρος νομπελίστας Ελίας Κανέττι στο βιβλίο του «Μάζα και Εξουσία» : «Μεγάλο μέρος του γοήτρου που έχουν οι δικτατορίες οφείλεται στο ότι τους αποδίδεται η συγκεντρωμένη δύναμη του ΜΥΣΤΙΚΟΥ, που στις δημοκρατίες μοιράζεται σε πολλούς και διασκορπίζεται»!
ο Γάλλος πολιτικός στοχαστής και ιστορικός Alexis de Tocqueville γράφει στο έργο του «το παλαιό καθεστώς και η επανάσταση» :
«Ορισμένοι λαοί διεκδικούν επίμονα την ελευθερία τους, αψηφώντας κάθε είδους κινδύνους και δυσκολίες. η αγάπη τους γι αυτή δεν απορρέει από τα υλικά αγαθά που τους εξασφαλίζει. την θεωρούν, αυτή καθ΄ εαυτή, όχι μόνο τόσο πολύτιμο και τόσο απαραίτητο αγαθό ώστε τίποτε δεν θα μπορούσε να τους αποζημιώσει για την απώλειά της, αλλά και ικανή να τους παρηγορεί και μόνο με την ύπαρξή της. Άλλοι λαοί πάλι, όταν ευημερούν, χάνουν το ενδιαφέρον τους για την ελευθερία. Αφήνουν τότε να τους την στερήσουν χωρίς να αντισταθούν, από φόβο μήπως η πιθανή αντίδρασή τους θέσει σε κίνδυνο την ευημερία τους. τι λείπει, επομένως, από αυτούς τους λαούς για να παραμείνουν ελεύθεροι ; μα, η επιθυμία να διατηρήσουν την ελευθερία τους. μη μου ζητήσετε να αναλύσω αυτή την υψιπετή επιθυμία, η τη νιώθει κανείς η όχι. Είναι προνόμιο των ευγενικών καρδιών στις οποίες ο Θεός έχει δώσει το χάρισμα να την απολαμβάνουν, να αισθάνονται πλήρεις όταν την έχουν, να πυροδοτούνται από αυτή. Είναι μάταιο να προσπαθεί κανείς να εμφυσήσει την αγάπη για την ελευθερία στις μέτριες εκείνες ψυχές που δεν έχουν νιώσει ποτέ την ανάγκη της».
δεν είναι δυνατόν το Γένος μας, γαλουχημένο με τα νάματα της υψηλότερης και ευγενικότερης των αξιών, της Ελευθερίας, να αποδεχτεί να παραλάβει στα χέρια του το κλειδί που ανοίγει την πόρτα για την άβυσσο!
και η Ελευθερία, όπως ιστορικά έχει καταδειχτεί, απαιτεί θάρρος, ανδρεία και τόλμη αλλά και ιδρώτα, δάκρυα και αίμα!
Αυτός έλαχε να είναι ο αγώνας της εποχής μας! πριν από 200 χρόνια, το 1823, ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός θα συντάξει τον «Ύμνον εις την Ελευθερίαν» που είναι συνυφασμένος με την ιστορική ιδιοπροσωπεία μας! Σήμερα καλούμαστε να υμνήσουμε την Ελευθερία με τη στάση μας που ίσως θα έχει κάποιο κόστος αλλά αποτελεί μονόδρομο για κάθε ρωμαίικη ψυχή!
στην διαφαινόμενη ιδιότυπη σκλαβιά που μας ετοιμάζουν οφείλουμε να μη συναινέσουμε αλλά ενωμένοι και με ιερό πείσμα να προασπίσουμε ο, τι πολυτιμότερο μπορούμε να κληροτοδοτήσουμε στα παιδιά μας : την Ελευθερία!
σας ευχαριστώ!
